Morgunblaðið - 18.02.1989, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. FEBRÚAR 1989
17
ÞIIMGBRÉF
STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Rétturinn til heilbrigð-
is í óspilltu umhverfí
Frumvarp sjálfstæðismanna um
samræmda stjórn umhverfísmála
„Markmið umhverfisverndar er að tryggja íbúum jarðar þau
gæði láðs og lagar, sem gefa þeim möguleika á sem beztum lifsskil-
yrðum. Er þá átt við ástand mála eins og það er á hveijum tíma,
og ekki síður þegar til framtíðar er litið. Er hér um að ræða alla
þætti lífríkisins.
Umhverfismálalöggjöf er forsenda allrar stjórnunar á þessu sviði.
Hlutverk hennar er fyrst og fremst að skipa fyrir um, hvernig
taka beri tillit til eiginleika umhverfisins með hliðsjón af lífríkinu.
Þótt umhverfisvandamál séu fyrst og fremst leyst á tæknilegan
hátt, er umhverfismálaréttur löngu viðurkenndur innan fræðikerfis
lögfiræðinnar . . .
Rétturinn til heilbrigðis f tengslum við óspillt umhverfi er viður-
kenndur sem grundvallarréttur, og telst því til sjálfsagðra mannrétt-
inda, og er því megin markmið umhverfismálalöggjafar . . .“
Framangreind orð eru tekin úr greinargerð með frumvarpi nokk-
urra þingmanna Sjálfstæðisflokksins til laga um samræmda stjóm
umhverfismála. Fyrsti flutningsmaður er Matthfas Á. Mathiesen.
I II
íslenzk skógrækt.
Frumvarp sjálfstæðismanna til
laga um samræmda stjóm um-
hverfísmála spannar mengunar-
mál, skipulagsmál og náttúru-
vemd, þar með talið vemdun nátt-
úmlegs skóglendis og friðun villtra
dýra. Það nær ekki til vemdunar
auðlinda hafsins, vejðihlunninda,
vinnuvemdar, geislavama né ann-
arra þátta, sem kunna með sérlög-
gjöf að vera undanþegin lögunum.
Tilgangur frumvarpsins er að sam-
ræma stjóm umhverfismála í
landinu öllu og lögsögu þeirra með
skipulegu samstarfi viðkomandi
aðila. Stefnt er að löggjöf sem „efl-
ir vamir gegn hvers konar mengun
og öðrum skaðlegum umhverfís-
áhrifum og vinnur að vemdun nátt-
úmgæða landsins".
Samkvæmt fmmvarpinu skulu
umhverfismál heyra undir þijú
ráðuneyti: félagsmálaráðuneyti,
sem fer með skipulagsmál, heil-
brigðisráðuneyti, sem fer með
mengunarvamir, aðrar en vamir
gegn mengun sjávar, og sam-
gönguráðuneytið, sem ’fer með
vamir gegn mengun sjávar, alhliða
náttumvemd og friðun villtra dýra.
Samgönguráðuneytið fari einnig
með stjóm þeirra umhverfismála,
sem önnur ráðuneyti fara ekki
með, og skal það heita samgöngu-
og umhverfísráðuneyti. Þetta ráðu-
neyti á einnig að fara með erlend
samskipti á sviði umhverfismála í
samráði við stjómamefnd um-
hverfismála (sjá síðar). Ráðuneytið
hafi sérstakt samstarf við ráðu-
neyti landbúnaðarmála um vemdun
og eflingu gróðurs utan hefðbund-
inna ræktunarsvæða landbúnaðar-
ins.
Umhverfísmálaskrifstofa innan
samgöngu- og umhverfismálaráðu-
neytis skal annast samræmda yfir-
stjóm umhverfísmála. Sérstakur
skrifstofustjóri skal skipaður til að
veita skrifstofunni forstöðu. Hlut-
verk hennar skal vera að annast
framkvæmd umhverfismála í um-
boði stjómamefndar, svo og fram-
kvæmd þeirra umhverfismála, er
samgöngu- og umhverfisráðuneyt-
ið fer með sérstaklega.
Eftir hveijar Alþingiskosningar
skulu viðkomandi ráðherrar (ráð-
herrar samgöngu-, heilbrigðis-, fé-
lags- og iðnaðarmála) tilnefna einn
fulltrúa hver í stjómamefnd um-
hverfismála. Auk þess tilnefna
Samband íslenzkra sveitarfélaga
og Náttúruvemdarþing einn full-
trúa, hver aðili, í stjómamefndina.
Varafulltrúar era skipaðir á sama
hátt. Fulltrúi samgöngu- og um-
hverfisráðuneytis skal vera form-
aður nefndarinnar.
Hlutverk stjómamefndar skal
vera: 1) að gera tillögur til ráð-
herra og ríkisstjómar um stefnu-
mótun í umhverfismálum og sam-
ræmingu þeirra, 2) ákveða aðgerð-
ir í sköranartilvikum og vinna að
samnýtingu starfskrafta, 3) úr-
skurða í ágreiningsmálum um að-
gerðir (visa má úrskurði nefndar-
innar til ráðherra), 4) fjalla um
lagaframvörp og reglugerðir á sviði
umhverfismála, 5) veita umsögn
um ' starfsleyfi fyrir stórfram-
kvæmdir og starfsemi, sem getur
valdið veralegri mengun, 6) fylgj-
ast með framkvæmd einstakra
þátta umhverfísmála, 7) hafa fram-
kvæði að rannsóknar-, fræðslu- og
útgáfustarfsemi, 8) afgreiða ein-
stök mál, sem ríkisstjórn eða ráð-
herrar, sem fara með umhverfís-
mál, fela henni.
Samgöngu- og umhverfisráð-
herra skipar og sérstakt umhverfis-
málaráð, skipað 7 mönnum, til
umsagnar og ráðgjafar fyrir ríkis-
stjóm og stjómamefnd umhverfis-
mála. Ráðsmenn hafi sérþekkingu
á hinum ýmsu sviðum umhverfís-
mála, eins og nánar er kveðið á um
í framvarpinu. Formaður ráðsins
skal skipaður að fengnum tillögum
Háskóla íslands.
Um stjóm þeirra umhverfismála
í héraði, sem þetta framvarp
spannar, skal fara samkvæmt
skipulagslögum, lögum um nátt-
úravemd og lögum um hollustu-
hætti og heilbrigðiseftirlit, svo og
reglugerðum settum samkvæmt
þessum lögum.
III
Framvarp það sem hér um ræð-
ir er það viðamikið að engin leið
er að fara ofan í alla sauma á því
í stuttri frásögn.
Hér era aðeins tínd til örfá ný-
mæli af mörgum:
1) Hugtakið umhverfismál er
nánar skilgreint, þ.e. sem mengun-
armál og náttúravemd, þ.m.t. frið-
un lands og dýra, vemdun náttúra-
legra skóga, svo og skipulagsmál.
2) Eitt ráðuneyti fer með ábyrgð
á samræmingu umhverfismála,
samgöngu- og umhverfisráðuneyti.
Umhverfismálaskrif8tofa verður i
ráðuneytinu. Þijú ráðuneyti — í
stað átta nú — fara með einstaka
umhverfismálaþætti. Sérstök
stjómamefnd umhverfismála er
stofnsett, þar sem eiga sæti fulltrú-
ar ráðherranna þriggja, auk full-
trúa Sambands íslenzkra sveitarfé-
laga og Náttúravemdarþings.
3) Umhverfismálaráð verður
skipað í stað náttúruvemdarráðs.
4) Samgöngu- og heilbrigðis-
málaráðuneyti verður heimilað að
setja gjaldskrá vegna notkunar ein-
nota umbúða í þeim tilgangi að
stuðla að viðurkenndri förgun
þeirra eða endurvinnslu. Stofnaður
verði svonefndur umhverfisvemd-
arsjóður, sem m.a. styrki sveitarfé-
lög til lausnar á dýrari umverfis-
vandamálum og standi fyrir rann-
sóknum á skaðlegum þáttum í
umhverfínu.
IV
í 10. kafla frumvarpsins era
nokkur ákvæði til bráðabirgða.
Meðal_ þeirra eru:
* Ákvæði um endurskoðun lag-
anna innan fjögurra ára, m.a. með
það í huga að sameina öll um-
hverfismál í einu ráðuneyti.
* Stöðuheimildir Náttúravemd-
arráðs skal flytja til umhverfis-
málaskrifstofu samgönguráðu-
neytis, frá og með gildistöku lag-
anna.
* Landvemd og vemdun nátt-
úralegp skóglendis verði starfrækt
óbreytt innan Landgræðslu ríkisins
og Skógræktar ríkisins út árið
1990. Fyrir þann tíma skulu liggja
fyrir endurskoðuð lög um starfsemi
þessara stofnana.
* Ríkisstjómin skal, í samvinnu
við sveitarfélögin, gera áætlun um
frágang skolp- og frárennslislagna,
í þeim tilgangi að draga sem mögu-
legt er um mengun láðs og lagar.
Stefnt skal að því að leysa vanda-
mál af þessum toga innan tíu ára.
* Notkun á benzíni, sem í er
blý, skal vera óheimil eftir 1995,
til að koma í veg fyrir skaðlega
mengun vegna útblásturs frá bif-
reiðum. Bifreiðar og tæki, sem flutt
verða hingað eftir 1991, skulu geta
nýtt blýfrítt eldsneyti.
* Dregið skal úr notkun efna
og efnasambanda, sem valdið geta
eyðingu á ósonlaginu. Skal stefnt
að þvf að notkun þeirra minnki um
a.m.k. 25% fyrir 1991, miðað við
notkun 1986, og um a.m.k. 50%
fyrir 1994.
V
Framvarp þetta byggir að lang-
mestu leyti á frumvarpi, sem unnið
var fyrir ríkisstjóm Þorsteins Páls-
sonar. Nokkrar efnislegar 'breyt-
ingar hafa þó verið gerðar á upp-
runalega framvarpinu, auk minni-
háttar orðalagsbreytinga.
Það er framlag nokkurra þing-
manna Sjálfstæðisflokksins til
málasviðs, sem vaxandi áhugi er
fyrir í landinu, og meir en tíma-
bært er að taka fastari tökum.
Umhverfísmál og réttur fólks til
heilbrigðis í óspilltu umhverfi verða
mál málanna í næstu framtíð, með
og ásamt varðveizlu auðlinda þjóð-
arinnar til lands og sjávar og þeirri
þegnskyldu að hamla gegn áfram-
haldandi uppblæstri og rýmun
landgæða og klæða landið gróðri.
Frásögn þessi er hvergi nærri
tæmandi. Tilgangur hennar er sá
einn að vekja athygli á þörfu máli.
Þeim sem vilja kynna sér efnisat-
riði framvarpsins nánar er bent á
að verða sér úti um það og til-
heyrandi greinargerð hjá viðkom-
andi afgreiðslu Alþingis.
EyleifurÞ. Gíslason,
Neskaupstað - Minning
Fæddur 5. janúar 1973
Dáinn 12. febrúar 1989
í dag, laugardaginn 18. febrúar,
verður jarðsunginn frá Norðfjarðar-
kirkju Eyleifur Þór Gíslason, Urðar-
vegi 18, Neskaupstað.
Hann var sonur hjónanna Guð-
rúnar M. Jóhannsdóttur og Gísla
S. Gíslasonar, yngstur fimm bræðra
en þeir era Heimir, Jóhann, Gísli
og Guðmundur.
Hún er ekki löng lífssaga 16 ára
drengs, en það er bjart yfir minn-
ingunum, sem ég á um hann frænda
minn, þennan sviphreina og góða
dreng, sem allir bundu svo miklar
vonir við.
Þó samverustundir okkar væru
ekki margar, þar sem við bjuggum
sitt á hvoru landshomi, var hans
oft getið við mig og ávallt að góðu.
Hann lagði sig vel fram við nám
sitt og einnig við þau störf sem
honum var trúað fyrir og hann var
félagslyndur og átti góða vini.
Eyleifur lét Sér mjög annt um
ömmu sína, móður mína, og svo var
reyndar með þá bræður alla, en hún
bjó lengi í nágrenni við heimili
þeirra og eftir að hún flutti í Breiða-
blik, íbúðir aldraðra, gat hann
skroppið til hennar í frímínútum og
fengið hjá henni bita.
Flestar helgar kom hann einnig
í heimsókn til ömmu sinnar og ég
veit að það mun taka tíma að átta
sig á að fótatakið hans er hljóðnað
og það minnir okkur á að við ráðum
ekki okkar næturstað og vitum
ekki hvað morgundagurinn ber í
skauti sér, því Guð einn ræður.
Með þessum fátæklegu orðum
kveð ég frænda minn og ég bið
þess að Guð gefi ijölskyldu hans
og ástvinum styrk og varðveiti
minninguna um góðan dreng.
En meðan árin þreyta hjörtu hinna,
sem horfðu eftir þér í sárum trega,
þá blómgast enn, og blómgast ævinlega,
þitt bjarta vor í hugum vina þinna.
Og skín ei ljúfast ævi þeirri yfir,
sem ung að morgni lífsins staðar nemur,
og eilíflega, óháð því sem kemur,
í æsku sinnar tignu fegurð lifir?
Sem sjálfur Drottinn mildum lófum lyki
um lífeins perlu í gullnu augnabliki. (T.G.)
Jóna Gísladóttir
Barnaföt | Barnaskór
TILBOÐSVIKAN
hefst í dag
Opið kl. lO00- 1600
30-50% afsláttur af öllum
vörum í eina viku
síðan allt á fullt verð aftur.
Póstsendum
X & Z
BARNAFATAVERSLUN
SKÓLAVÖRÐUSTÍG 6B. SÍMI 621682