Morgunblaðið - 09.03.1989, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. MARZ 1989
15
Kóngur vill sigla
en byr hlýtur að ráða
eftir Guðrúnu
Sverrisdóttur
í gamalli bók um hjúkrun sjúkra
má lesa eftirfarandi pistil um æski-
lega mannkosti hjúkrunarkvenna:
„Góð hjúkrunarkona þarf að vera
mörgum mannkostum prýdd. Ann-
ars getur hún ekki staðið fyllilega
vel í stöðu sinni. Heilbrigð á líkama
og sál þarf hún að vera, því að starf-
inu fylgir oft erfíði bæði líkamlegt
og andlegt. Sje hún sjálf veik, getur
hún tæplga orðið öðrum að fullu
liði. Og ill áhrif hefur það á sjúkl-
inga, að sú sem hjúkrar, sje annað
veifið að fá veikindaköst (!), t.d.
höfuðverk, svima, yfírlið, grát-
köst(!) eða krampa(!). Þótt ekki sje
annað en t.d. andremma(!) vegna
nefkvilla eða tannskemmda, þá get-
ur slíkt vakið óbeit eða jafnvel
velgju hjá viðkvæmum sjúkling-
um.“
Ef að við förum í smá orðaleik
með ofanritað og setjum nafnið
þingmaður í stað hjúkrunarkonu og'
almennur kjósandi í stað sjúklings,
þá er þetta orðið hálfgerður „Pollý-
önnu“-leikur. Ekki satt?
— Og áfram stendur: „Hjúk-
runarstarfið er ábyrgðarmikið og
vandasamt. Þess vegna þarf hver
sá, er vill leysa það vel af hendi
að vera góðum gáfum gæddur. Sá
er gerir sjúkrahjúkrun að (lífs)starfi
sínu fær flestum fremur tækifæri
til að gleðja og hugga bágstadda
og hjálpa þeim til að verða sjálf-
bjarga."
Mér finnst þessi „æskilega mann-
kostalýsing" vera hreinlega klæð-
skerasniðin fyrir þingmennina okk-
ar. Það er, að huga að velferð ein-
staklingsins í andlegum og líkam-
legum skilningi, — sem þýðir sterk-
ari og betri þjóðfélagsþegna.
Kannski eru þingstarfið og hjúkr-
unarstarfíð í eðli sínu ekki svo ólík,
— nema ef vera skyldu launin?
Stjómmálamaðurinn er eiginlega
mjög merkilegt fyrirbæri. Hann
þarf að vera býsna fjölhæfur. Hann
þarf að vera tungulipur og helst
að tala tungum tveim, — þ.e. fyrir
og eftir kosningar. Hann þarf að
hafa „vit fyrir öðrum" sem og sjálf-
um sér. Svo þarf hann að hafa vit
á svo mörgum óskiljanlegum orð-
um, svo sem fastgengisstefnu, pró-
sentutölum, matarskatti, raunaleg-
um raunprósentum, vísitölu, verð-
bólgu og öðrum bólgum (hann fær
gjaman bólgu á báðar hendur —
því handafiið er svo mikið), svo er
það n-e-f-skattur, þumalfingurs-
skrúfuskattur (sem kemur fljót-
lega), viðbótarlauna þetta og hitt,
og alls kyns „sig“ — líkamleg og
veraldleg. Þar má nefna „krónusig"
(sem fljótlegt er að meðhöndla á
Alþingi, „legsig“ og „blöðrusig",
sem þarf kannski aðeins öðruvísi
og meiri kunnáttu. Já, svona mætti
lengi telja. Stjómmálamaðurinn
þarf að koma vel fyrir í fjölmiðlum,
sér í lagi í sjónvarpi. Hann þarf að
kunna vinstri og hægri handar
„handaflssveiflur“, vera með óað-
finnanlegt bros og æfðar líkams-
hreyfíngar. Hann þarf að vemda
landið og „ástkæra ylhýra málið“
fyrir fólkið sitt, þegar það hefur
tíma og getu til að mæla eftir tvö-
faldan vinnudag.
Á 4ra ára fresti verður stjóm-
málamaðurinn bljúgur eins og bam.
Kemst þá í nána persónulega snert-
ingu við „hina vinnandi stétt" (hver
svo sem hún er). Og þá man hann
svo vel eftir gamla fólkinu og fer
jafnvel í heimsóknir á ellideildir
spítalanna og dvalarheimili borgar-
innar. Hann tekur fólk tali og hitt-
ir fyrir gamla skattborgara, sem
eru að uppskera afrakstur
40-50-60 ára starfs. Sei, sei, jú, það
hefur haft nóg að bíta og brenna
gegnum tíðina. Borgað sína skatta
og skyldur, greitt eignaskatta og
fasteignagjöld og er jafnvel farið
að huga að nýja stóreignaskattin-
um, því margir hveijir eiga góðar
íbúðir, raðhús eða einbýlishús. Það
hefði nú kannski ekki átt að vera
með þennan spamað? Hann Jón í
næsta rúmi drakk og „djammaði"
út all sitt, en hefur þó rúmar 5.000
kr. í vasapening á mánuði. Blessað
tryggingakerfið er að sligast undan
„málefnum aldraðra", svo það er
sjálfsagt að lejrfa því að kroppa í
þá, sem eitthvað eiga eftir, áður
en ríkið tekur erfðafjárskattinn og
ættingjamir hitt.
Svo eru þeir hræddir um það,
kerfískarlamir, að einhver gamling-
inn taki upp á því að ánafna ein-
hveijum (kannski afkvæmum
sínum) eignir sínar, og losna þann-
ig við aukinn dvalarheimiliskostnað.
Gaman væri nú að snúa á þá. Sei,
sei, þeir þurfa að hugsa mikið og
hafa stórar áhyggjur, blessaðir
mennimir í ríkisbúinu. Kerfíð er
ekki fyrir fólkið, heldur fólkið fyrir
kerfíð. Einhvers staðar hefur meg-
inmarkmiðið glatast.
Oftast kveður við ölmusutónn
þegar rætt er um aldraða, eins og
þeir séu einhver óæskilegur baggi,
sem setið er uppi með, nema á sér-
stökum tyllidögum, — eins og kosn-
ingadögum. Alltaf eru heimsóknar-
dagamir á elliheimilinu í þágu kosn-
inganna frekar dapurlegir. Stjóm-
málamanninum hryllir við aðbúnað-
inum og þrengslunum, sem þetta
gamla fólk býr við.
Aldrei, aldrei skyldi hann fara inn
á svona dvalarstofnun, ef hann
héldi skýrri hugsun í ellinni, þar sem
hann hefði e.t.v. 4-6 fermetra lými
til umráða, dágóð stærð, ef um
kústskáp væri að ræða. Það væri
sko til að svipta hann sjálfsákvörð-
unarréttinum, sjálfsímyndinni og
virðingunni! „Það fer kannski að
koma tími til að huga að byggingu
nýrra elliheimila, áður en aldurinn
færist meira yfír mig og líolleg-
ana,“ hugsar hann. Hann hryllir við
38 þúsund króna launum starfs-
stúlknanna, sem aðallega annast
þetta gamla fólk. Ekki gæti hann
framfleitt sér á þeirra launum.
Stjómmálamaðurinn var næstum
því farinn að tárfella, enda mjög
viðkvæmur! Nýstaðinn upp úr
skurðaðgerð, sem hafði heppnast
svona ljómandi vel! Ifyrir aðgerðina
var hann sem hálfur maður, og gat
varla stundað vinnu sína sómasam-
lega. Hann þakkaði læknum spítal-
ans og hjúkrunarliði í huganum
fyrir þessa kraftaverkalækningu.
„Sko, heilsan er fyrir öllu," tautaði
hann með sjálfum sér, „enginn veit
hvað átt hefur fyrr en misst hef-
ur!“ Hann hraðaði sér léttstígur á
fundinn, sem beið hans. Nú skyldi
„skorið niður" f heilbrigðiskerfínu.
Enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hefiir
Okkur íslendingum hefur tekist
að byggja upp sjúkrahús og heil-
brigðiskerfí á heimsmælikvarða.
Reisuleg og falleg sjúkrahús standa
víðsvegar um landið, flest vel búin
tækjum og góðu starfsliði. Á
Reykjavíkursvæðinu getum við
stært okkur af þremur vel reknum
sjúkrahúsum með góðum, vel
menntuðum læknum og hjúkrunar-
liði. Oft á tíðum hefur ekki verið
hægt að nýta sem skyldi fjölda legu-
plássa vegna skorts á sérmenntuðu
starfsfólki, þó aðallega hjúkrunar-
konum. Hefur það þótt nógu slæmt.
Nú liggja skrifleg fyrirmæli á
öllum deildum Borgarspítalans, að
„herða eigi eftirlit með vinnu lækna
og annarra starfsmanna.“ (Halda
mennimir að við séum að dunda
við að naga blýanta eða sprautur?)
„Yfirvinna sérfræðinga óheimil ut-
an vakta — án leyfís." (Hver á að
gefa leyfíð — hvar næst í leyfísveit-
endur?) „Aðgerðir utan dagvinnu
fari ekki fram nema brýn nauðsyn
sé til staðar." (Vonandi fá þing-
mennimir ekki (bráða)kast utan
dagvinnutíma.) „StarfSfólki verður
sagt upp eftir þörfum á þeim deild-
um, þar sem rúmum verður lokað."
stök deild innan spítalanna hefur
sinn mikilvæga púls, sem ekki er
hægt að skera á!
Svona er ekki hægt að stýra
spítalavinnu, sem útheimtir vissan
hóp mis-faglærðs fólks allan sólar-
hringinn, alla daga ársins.
Við emm með mjög hæfa og
menntaða stjómendur sjúkrahús-
anna, sem leggja fram áætlaða fjár-
þörf spítalanna í hendur embættis-
mönnunum, sem segja áætlunina
ranga og ganga síðan út frá eigin
fj árveitingaforsendu.
marksframfærslu. Sú stétt, sem er
ekki síður mikilvæg en aðrar, er
með byijunarlaun um 36 þús. kr.,
kemst hæst eftir 18 ára starfsaldur
í um 44 þús. kr. Stór hluti starfs-
fólks sjúkrahúsanna er láglauna-
fólk, sem getur þó náð dágóðum
tekjum með bundnum vöktum, með
tvöföldum 16 tíma vöktum, með
álagskaupi á kvöld-, nætur- og
helgidagavinnu, með unnum sk.
kirkjudögum og unnum frídögum.
Launatafla heilbrigðisstéttanna
sýnir það best.
Guðrún Sverrisdóttir
„Eða að þingrnenn líti
sér nær og fínni ein-
hverjar „sporslur“ sem
mega missa sín? Eitt-
hvað „lítilræði“ eins og
72 milljónir (af al-
mannafé), sem allir
þingflokkarnir fengu í
síðasta mánuði, sk.
„fíárveitingn til styrkt-
ar útgáfumála(!) þing-
flokkanna“. Þetta er
háerri upphæð en árs-
rekstur Hvítabands
Borgarspítalans, sem
var 49 milljónir fyrir
sl. ár. Þar er rekin 20
rúma hjúkruhardeild
fyrir aldrað fólk og
Altzheimersjúklinga,
ásamt 20—25 sjúklinga
dagdeildar.“
(Við fáum kannski biðlaun, hver
veit?)
Já, nú hafa yfirmenn heilbrigðis
og fjármála brugðið sér í „skurð-
læknisleik". Ansi er ég hraedd um
að skurðhnífurinn eigi eftir að snú-
ast í höndum þeirra og verða þeim
skeinusár.
Hvemig hljóðar svo aðgerðarlýs-
ingin? Hvar á að skera? Hver ein-
Starfsstétt: Starfsaldur
1 ár 3 ár 6 ár 9 ár 13 ár 18 ár
Sókn 36.183 37.630 39.135 40.799 42.329 44.021
Sjúkraliði Hjúkmnar- kona 44.072 45.777 47.549 49.393 51.342 53.395
Hjúkrsk.ísl. 55.461 57.679 59.987 62.386 64.881 67.476
Háskóla ísl. 55.019 57.770 60.084 62.483 64.983 67.582
1 ár 2 ár 4 ár 7 ár 10 ár
Aðstoðarlæknar 77.535 81.024 84.670 88.480 92.462
Að 12 ára að 14 ára að 16 ára að 18 ára að 19 ára
Sérfræðingar 103.299 107.948 112.805 117.881 123.186
Að 21 árs 21 ár
Sérfræðingar 128.730 134.523
Yfirlæknar 150.665
Launaútgjöld Borgarspítalans
fyrir árið 1988 eru sögð hafa farið
39 milljónir, 3,7%, fram úr fjárveit-
ingu. Þess ber þó að geta, að heild-
arrekstrarkostnaður spítalans var
innan ramma fjárlaga. Það tókst
með góðri stjómun og ítrasta að-
haldi á öllum sviðum. En nú skal
handaflinu beitt fyrir árið 1989.
Vissulega em 39 milljónir miklir
peningar, en á ársgrundvelli á
rekstri slíkrar stofnunar er það
kannski ekki svo stórkostleg tala.
Sér í lagi þegar maður heyrir að
ríkiskassinn sítómi hafi tekið inn
33 milljónir á fyrsta „bjórdegi"
mánaðarins.
„Hvað er þessi litla atkvæðis-lús
að ybba sig?“ hugsa blessaðir menn-
imir, sem „litla-atkvæðið" kaus.
Það er svo sem satt. Ég hef ekkert
einasta vit á úrlausn mála — frem-
ur en þeir, — ég b-a-r-a vinn á
Borgarspítalanum. Mér hefup alltaf
fundist það ljótur leikur (en klókur)
að etja saman stétt á móti stétt.
Er það í raun höfuðverkur láglauna-
mannsins (uppáhaldsorð stjóm-
málamannsins) hvað hálaunamað-
urinn fær (einnig uppáhaldsorð)?
Er það ekki mál málanna og lág-
mark mannvirðingar, að þeir lægst
launuðu geti séð fyrir sjálfum sér?
Það hafa nefnilega ekki allir tvo
hausa til fyrirvinnu heimilisins.
Það er eiginlega þrennt, sem ein-
staklingurinn þarf, hvar í stétt eða
launum sem hann er, þ.e. góð heilsa,
þak yfír höfuðið og mat til að borða.
Gunnlaun lægst launuðu stéttarinn-
ar innan heilbrigðisgeirans nær
ekki einu sinni skattleysismörkum,
sem hljóta að vera miðuð við lág-
NYTT AISLANDI!
Hljóðdeyfikerfi í bifreiðar
og vinnuvélar úr gæðastáli.
5 ÁRA ÁBYRGÐ Á EFNI
OG VINNU
Ert þú með ryðfrítt undlr bílnum?
Eina örugga vörnin
Upplýsinga- og pantanasímar: 652877 og 652777
ÍSLENSKT FRAMTAK HF. HLJÓDDEYFIKERFIHF.
Stapahrauni 3, Hafnarfirði
Hvað skal þá til vamar verða ...?
Færi það ekki vel að leyfa sjúkra-
húsunum að starfa óhindrað og
þjónusta þegna þessa lands í friði
og spekt? Klína bara smá auka-
auka skatti á bjórinn, fínna eitthvað
fallegt nafn á hann og láta renna
óskertan til sjúkrahúsmála. Eða að
þingmenn líti sér nær og fínni ein-
hveijar „sporslur" sem mega missa
sín? Eitthvað „lítilræði" eins og 72
milljónir (af almannafé),' sem allir
þingflokkamir fengu í síðasta mán-
uði, sk. .fyárveitingu til styrktar
útgáfumála(!) þingflokkanna".
Þetta er hærri upphæð en ársrekst-
ur Hvítabands Borgarspítalans,
sem var 49 milljónir fyrir sl. ár.
Þar er rekin 20 rúma hjúkmnar-
deild fyrir aldrað fólk og Altz-
heimersjúklinga, ásamt 20—25
sjúklinga dagdeildar.
Halda ráðamenn að þeir hafi
umboð kjósenda til þessarar niður-
rifsstarfsemi á sjúkrahúsunum og
heilbrigðiskerfinu? Hvemig væri að
þjóðin „fengi" að kjósa um eigin
heilbrigðisþjónustu?
Höfundur er hjúkrunarkona.
NILFISK
Ji^u jyiLJ
K
JJÍIJUJJ
Mótor med 2000 tíma kolaendingu
Kónískslanga
10 lítra pappírspoki
Þreföld ryksíun
Nilfisk ernú meönýrri ennbetri
útblósturssiu "Mikro-Static-Filter".
Hreinni útblástur en ádur
hefurþekkst.
JFOnix
HATÚNI 6A SÍMI (91)24420