Morgunblaðið - 09.03.1989, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. MARZ 1989
Yfírlýsing frá Sölustofiiun lagmetis:
Vestur-þýskur lagmetismark
aður lokaður íslendingum
- þrátt fyrir fullyrðingar þingmanns Alþýðuflokksins
Morgnnbladínu hefur borist eftirfárandi frá Sölustofnun lagmet-
is: „Einn af þingmönnum Alþýðuflokksins, Jón Sæmundur Sigurjóns-
son, hefur fundið þörf hjá sér til að fara með ósannar fullyrðingar
f rikisfjölmiðlum undanfarna daga um stöðu islensks lagmetisiðnað-
ar. Þingmaðurinn kom fyrst fram I útvarpsþættinum „Hér og nú“
laugardaginn 4. mars sl. og aftur í viðtali i fréttum Sjónvarpsins á
mánudags- og þriðjudagskvöld.
í þessum þáttum gerði hann lítið úr vanda islensks lagmetisiðnað-
ar vegna mótmælaaðgerða Grænfriðunga i V-Þýskalandi gegn hval-
veiðum íslendinga. Vegna orða þingmanns Alþýðuflokksins vilja
Sölusamtök lagmetis taka fram nokkrar staðreyndir málsins til að
reyna að draga úr þeim skaða sem þingmaðurinn heflir þegar vald-
„Hefjublóðgjafasveitin“ með Höllu Snæbjörnsdóttur fyrrverandi
hjúkrunarforstjóra Blóðbankans.
Aðalfundur Blóð gjafafélags íslands:
800 blóðgjafar heiðraðir
AÐALFUNDUR Blóðgjafafélags íslands var haldinn 27. febrúar
í Hótel Lind við Rauðarárstig. Þar voru mættir tæpur helmingur
þeirra 80 blóðgjafa, sem gefið hafa blóð 50 sinnum eða oftar.
Þeir veittu allir viðtöku sérstöku heiðursskjali frá Blóðbankanum
og Rauða krossi íslands, sem viðukenningu fyrir framlagi þeirra
til lækninga.
íð lagmetisiðnaði landsmanna.
1. Aldi-samningunum hefur
formlega verið sagt upp, en þeir
áttu að renna út í maí. Samningam-
ir verða ekki endumýjaðir á meðan
hvalveiðistefna íslendinga helst
óbreytt. Þessi staðreynd er yfirvöld-
um landsins jafn kunn og Sölu-
samtökum lagmetis.
2. Fyrsta lagmetisverksmiðjan
sem hætti framleiðslu vegna sölu-
taps f Vestur-Þýskalandi var Pól-
stjaman hf. á Daivík, en þar lauk
rækjuframleiðslu í október 1988.
3. Hik sf. á Húsavík hætti rækju-
framleiðslu í nóvember 1988 af
sömu sökum og hefur öllum starfs-
mönnum fyrirtækisins verið sagt
upp störfum.
4. Niðursuðuverksmiðjan Ora hf.
í Kópavogi framleiddi kavíar fyrir
vestur-þýska neytendur í október í
fyrra en hætti vegna sölutregðu í
V-Þýskalandi. Þá var lokið fram-
leiðslu á um einum fímmta af fyrir-
huguðu kavíarmagni sem framleiða
átti til ársloka ’88 fyrir þann mark-
að, en áætlunin hljóðaði upp á 50
millj. ísl. kr. Enn eru í birgðum hjá
Ora hrogn sem áttu að fara til
V-Þýskalands. Þremur starfsmönn-
um við kavíarframleiðsluna hefur
verið sagt upp störfum og sjö störf
til viðbótar eru í hættu.
5. K. Jónsson og Co. hf. hætti
alfarið í janúar sl. að framleiða
rækju og sagði upp 15 manns. Mik-
ið óunnið hráefni og umbúðir eru á
lager fyrirtækisins á Akureyri, auk
fullunninnar vöru.
6. Sendingar á seldu lagmeti til
Aldi-verslanakeðjunnar í V-Þýska-
landi voru með eðlilegum hætti í
janúar í ár, enda sagði Aldi suður
ekki upp samningi sínum, sem átti
að gilda fram í maí nk., fyrr en í
lok þess mánaðar.
7. Um hálfum mánuði seinna til-
kynnti Aldi norður uppsögn síns
samnings. Þá voru lagmetissend-
ingar á hafnarbakkanum í Ham-
borg, aðrar í skipum á leið frá ís-
landi til V-Þýskalands og nokkurt
magn tilbúið til útskipunar í
Reykjavíkurhöfn. Þessum vörum
tók Aldi við sem ekki er nema eðli-
legt þrátt fyrir riftun samninga.
8. Á undanfomum mánuðum
hefur dregið verulega úr sölu á lag-
meti til annarra kaupenda í
V-Þýskalandi af sömu sökum. Með
sama áframhaldi bendir allt til þess
að sú sala stöðvist einnig með öllu.
9. Þingmaður Alþýðuflokksins
segist hafa upplýsingar um að Aidi
ætli að heiðra sölusamningana út
maímánuð sem okkur er ókunnugt
um. Aldi suður og Aldi norður sögðu
formlega upp samningum sínum í
janúar og febrúar eins og fram
hefur komið.
10. Birgðir af lagmeti fyrir þýska
neytendur eru óeðlilega miklar hjá
lagmetisfyrirtækjum um allt land,
hvað svo sem þingmaður Alþýðu-
flokksins fullyrðir í sviðsljósi ijöl-
miðlanna. Þær eru óseldar og eng-
inn er kaupandinn. Meðal birgða
eru vörur sem ætlaðar voru Aldi.
11. Það tók áratug að byggja
upp viðskipti í V-Þýskalandi, sem
nú eru fyrir bí. Það sýnir vanþekk-
ingu að halda því fram að sambæri-
legur markaður finnist á einni nóttu
í Frakklandi.
12. Það sýnir einnig þekkingar-
leysi að halda því fram opinberlega
að auðvelt sé að selja lagmeti í
Japan. Landsmenn vita að Japanir
borða helst aldrei niðurlagða mat-
vöru að hefðbundnum evrópskum
hætti. Ef þeir kaupa lagmeti héðan
vegna hvalamálsins, þá er það
eflaust vegna hvalveiðihagsmuna
Japana sjálfra. Vilji þeirra á eftir
að koma í ljós. Fyrir liggur aðeins
viljayfirlýsing japansks embættis-
manns.
13. Það er öilum ljóst, sem vilja
vita sannleikann að það er ekkert
framhald á sölu á lagmeti til Vest-
ur-Þýskalands að óbreyttu og þar
með glatast árleg lagmetissala og
framleiðsla fyrir a.m.k. 6—800
milljónir íslenskra króna. Það er sú
napra staðreynd sem blasir við
starfsfólki í íslenskum lagmetis-
iðnaði. Sá veruleiki þýðir það að
umtalsverðar framleiðslutruflanir
verða í innlendum lagmetisfyrir-
tækjum. Sumstaðar með þeim af-
leiðingum að algjör rekstrarstöðvun
mun eiga sér stað með tilheyrandi
atvinnumissi starfsfólks.
Sölusamtök lagmetis bjóða hér
með Jóni Sæmundi Sigurjónssyni,
alþingismanni, í kynnisferð um
Iandið þannig að hann geti heim-
sótt öll lagmetisiðnaðarfyrirtæki í
landinu og kynnt sér hið raun-
verulega ástand í fyrirtækjunum
með beinni vettvangskönnun.
í sjónvarpinu sagði þingmaður-
inn, sem telur sig vita manna mest
um þetta mál, að Theodór S. Hall-
dórsson, framkvæmdastjóri Sölu-
samtaka lagmetis, færi „ekki með
rétt mál".
Á tölvuskrá Bióðbankans, sem
nær til virkra blóðgjafa síðustu 5
árin, komu fram rúmlega 800 sem
gefið höfðu 25 sinnum eða oftar.
Þeim verður öllum sent heiðurs-
skjal. Meðal hetjublóðgjafa á fund-
inum var Jón Halldórsson, sem
gefið hefur blóð 93 sinnum. Hann
hætti fyrir nokkru sem blóðgjafí
vegna aldurs. Jón heldur alltaf
sambandi við Blóðbankann og er
virkur í Blóðgjafafélaginu og held-
ur þannig áfram að vera öðrum
til fyrirmyndar og hvatningar í
blóðgjafastarfinu.
Halla Snæbjömsdóttir, fyrrver-
andi hjúkrunarstjóri í Blóðbankan-
um, sótti aðalfundinn öllum eldri
og yngri blóðgjöfum og blóð-
bankafólki til mikillar ánægju.
Halla er meðal fremstu brautryðj-
enda blóðbankastarfseminnar í
landinu.
Á fundinum var sýnd sænsk
fræðslumynd um ungan mann,
sem lendir i lífshættulegu um-
ferðarslysi og er bjargað með stór-
felidri blóðgjöf samfara annarri
læknismeðferð.
Blóðgjafafélagið var stofnað
1981 til að efla samstarfið við
blóðgjafa og fræða almenning um
framlag þeirra til lækningastarf-
seminnar í landinu. Jafnframt hef-
ur verið lögð áhersla á fræðslu-
starf allra þeirra sem eiga hluta
að blóðbankastarfseminni. Fram-
lög félagsins til tækjakaupa, rann-
sóknarstarfa og kynningarstarfs
hafa verið mikilsverð frá upphafí.
Á síðasta ári átti Blóðbankinn
35 ára starfsafmæli. Besta af-
mælisgjöf til hans kom frá borgar-
stjóm Reykjavíkur, þegar hún
samþykkti tillöguteikningu Hú-
sameistaraembættisins að bygg-
ingu hæðar ofan á Blóðbankann.
Húsnæðisvandræði hafa háð blóð-
bankastarfseminni undanfarin ár.
Stjóm Blóðgjafafélags íslands
skipa:
Olafur Jensson formaður,
Hólmfríður Gísladóttir ritari og
varaformaður, Logj Runólfsson
gjaldkeri, Jóhann Diego Amórsson
og Halldóra Halldórsdóttir með-
stjómendur. Endurskoðendur vom
kjömir: Þorsteinn Kragh og Hall-
berg Sigurgeirsson.
(Fréttatílkynning)
Dómarinn ræður
eftir Kristján Bersa
Ólafsson
Spumingakeppni af ýmsu tagi
hefur notið talsverðra vinsælda í
útvarpi og sjónvarpi. Mikill fy'öldi
manna hefur tekið þátt í slíkri
keppni og undantekningarlítið tekið
hlutverk sitt alvarlega, reynt að
standa sig sem best. Þetta fólk á
heimtingu á því að stjómendur
keppninnar, baeði spyijandi og dóm-
ari, vinni verk sín vel; spyrjandi
'Tiarf að vita að hveiju hann er að
spyija og koma spumingunni út úr
sér á skýran og skiljanlegan hátt,
og dómari þarf að hafa þekkingu
og dómgreind til að meta hvort
svör em rétt, jafnvel þótt þau séu
ekki orðuð á nákvæmlega þann
hátt sem kann að standa á svarblað-
inu sem hann hefur fyrir framan
sig. Auðvitað er hér um leik að
ræða, en keppendur verða að geta
treyst því að farið sé eftir leikregl-
unum og að úrslitin séu réttlát,
hver sem þau verða.
Um þessar mundir stendur yfír
spumingakeppni þar sem fram-
haldsskólanemendur leiða saman
hesta sína. Föstudaginn 24. febrúar
sl. áttust við í þessari keppni lið frá
Flensborgarskólanum í Hafnarfirði
og Menntaskólanum í Kópavogi.
Þátturinn var tekinn upp síðdegis,
en fluttur að loknum fréttum um
kvöldið.
I þessum þætti urðu dómara á
1 niLtiu
þau mistök að úrskurða svar liðs
Flensborgarskólans við ákveðinni
spumingu rangt, þótt svarið væri í
raun og vem rétt. Spumingin var
um gjaldmiðil í Lúxembúrg og var
gefið það svar, að það væri belgísk-
ur franki. Öllum sem til Lúxem-
búrgar hafa komið — og þeir em
margir — mun fullkunnugt um að
belgískur franki er gangmynt í
landinu, þótt raunar sé líka til sér-
stakur lúxembúrg-franki, og því er
fráleitt að úrskurða á þann veg sem
dómarinn gerði. En þessi rangi úr-
skurður leiddi til þess að lið Mennta-
skólans í Kópavogi var lýstur sigur-
vegari í viðureigninni, en að réttu
lagi stóðu leikar jafnir og hefði því
framlenging átt að koma til svo að
hrein úrslit fengjust.
Strax á mánudaginn næstan á
eftir skrifaði ég bréf til dagskrár-
sijóra sjónvarps og fór þess á leit
að þátturinn yrði ógiltur og keppni
umræddra liða endurtekin. Jafn-
framt (og til vara) fór ég fram á
að sjónvarpið og stjómendur þáttar-
ins bæðu nemendur Flensborgar-
skólans afsökunar á þessum mis-
tökum sínum. Afrit af þessu bréfi
sendi ég til útvarpsstjóra.
Formlegt svar við þessu bréfi hef
ég enn ekki fengið, en óformlega
hefur mér verið tjáð að endurtekn-
ing komi ekki til mála, því að um
keppni af þessu tagi verði að gilda
sama regla og í íþróttaleikjum: að
úrskurður dómara á staðnum gildi,
hversu rangur sem hann kunni að
vera. Samkvæmt því hélt lið
I 4.J * * 'á |i }j 1' I 'I ■"
Menntaskólans í Kópavogi áfram
keppninni og mætti liði frá Mennta-
skólanum við Hamrahlíð sl. föstu-
dag. í þeirri keppni endurtók sig
sagan frá fyrra fostudegi. Lið
Menntaskólans við Hamrahlíð var
spurt hver hefði verið síðasti vam-
armálaráðherra í stjóm Reagans
og svaraði réttilega að það hefði
verið Frank Carlucci. Stjómandi
taldi það hins vegar rangt svar og
vildi fá svarið Caspar Weinberger
(en Weinberger lét af þessu emb-
ætti vorið 1988 og tók Carlucci þá
við). Þessi rangi úrskurður réð eða
gat ráðið úrslitum í þessari viður-
eign, þannig að nú hefur liði
Menntaskólans í Kópavogi verið
dæmdur sigur tvisvar sinnum í röð
á grundvelli rangrar niðurstöðu
dómarans og er liðið þar með kom-
ið í úrslit í keppninni.
Þessi tvö dæmi sem hér hafa
verið nefnd eru því miður engin
einsdæmi. í mörgum öðrum viður-
eignum — bæði nú í vetur og í fyrra
— hafa einstök svör verið dæmd á
rangan eða mjög hæpinn hátt, auk
þess sem spumingamar hafa stund-
um verið svo aulalega orðaðar eða
flausturslega fluttar að erfitt hefur
verið að skilja að hveiju væri verið
að spyija, svo að ekki sé nefnt
ýmislegt annað klúður sem upp
hefur komið. Sérstaklega hefiir
spyijandinn átt erfitt með að koma
erlendum manna- og staðanöfnum
rétt út úr sér, og er stundum engu
líkara en hann sé að sjá spuming-
amar í fyrsta sinn þegar í útsend-
Kristján Bersi Ólafsson
„Ætti ríkisútvarpið að
taka það til alvarlegrar
íhugunar, hvort ekki
væri betra að sleppa því
að halda þessa keppni
heldur en gera það með
þeim ósköpum sem nú
hefur orðið raunin á.“
ingu er komið. Og dómarinn virðist
engan veginn alltaf ganga úr
skugga um það fyrir keppni að svör-
in sem hann hefur á svarblaðinu
séu örugglega rétt. Þetta hvort
tveggja lýsir handarbakavinnu-
brögðum sem eru ríkisútvarpinu
ekki sæmandi.
★
Spumingakeppni framhaldsskól-
anna hefur nú verið haldin í út-
varpi og sjónvarpi í nokkur ár. Hún
fór nokkuð vel af stað í upphafí
undir stjóm Steinars J. LÚðvíksson-
ar, en síðustu árin virðist í vaxandi
mæli vera kastað til hennar höndun-
um, þannig að hún er nú óðum að
breytast í hreinan skrípaleik. Skóla-
æskan á annað skilið en slík vinnu-
brögð. Keppendumir, fulltrúar skól-
anna, leggja margir mikla vinnu í
að undirbúa sig sem best og þeir
eiga heimtingu á að vel sé að keppn-
inni staðið, að hæfír menn séu
fengnir til að sjá um hana, að spum-
ingar séu vel samdar og svörin
metin á sanngjaman og vandaðan
hátt. Sé þetta ekki gert eyðir það
áliti þeirra á keppninni og veldur
því að þeir hætta að taka hana al-
varlega, ef þeir þá yfirleitt telja það
ómaksins vert að taka þátt í henni.
Vera má að forráðamenn ríkisút-
varpsins og stjómendur spuminga-
keppni framhaldsskólanna líti á
hana fyrst og fremst sem ódýrt
skemmtiefni, sem ekki þurfi að
vanda mikið til. Vera má líka að
einhveijum þyki ekki vera ástæða
til að leggja í keppnina vinnu og
vandaðan undirbúning af því að
þama eigi unglingar hlut að máli
og þeim þurfi ekki að sýna sömu
virðingu og fullorðnu fólki. Um
þetta get ég auðvitað ekkert full-
yrt, en þannig hefur verið að keppn-
inni staðið að það liggur beint við
að Iáta sér detta eitthvað slíkt í
hug. En hvort svo sem hugarfarið
bak við keppnina er þetta eða ekki,
ætti ríkisútvarpið að taka það til
alvarlegrar íhugunar, hvort ekki
væri betra að sleppa því að halda
þessa keppni heldur en gera það
með þeim ósköpum sem nú hefur
orðið raunin á.
Höfundur er skólameistari Flens-
borgarskóla.