Morgunblaðið - 10.03.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. MARZ 1989
Noregur:
Myrti gæslukonuna
í Mi frá fangelsinu
Almenningnr hneykslaður á frjálsræðinu í norskum fangelsum
Ósló. Frá Rune Timberlid, fróttaritara Morgunblaðsins.
Yfirstjórn fangelsismála í Noregi sætir nú harðri gagnrýni og er
ástæðan sú, að fangi, sem dæmdur hafði verið fyrir morð, nauðgaði
og myrti fangavörð, konu, sem átti að gæta hans í fríi utan fangels-
ismúranna. Refsifangar i Noregi, jafnvel menn, sem dæmdir hafa
verið fyrir morð og ofbeldisverk, hafa lengi notið óveiyulegs fijáls-
ræðis en nú finnst flestum sem mælirinn sé fullur. Hefur enda hvert
hneyksiið rekið annað á sfðustu árum.
Það var síðastliðinn laugardag, fangelsi fyrir að hafa myrt frænda
í fyrrasumar vakti það mikla
athygli þegar upp komst, að Erik
Fallo, sem var að afplána þungan
dóm fyrir mesta áfengissmygl i
Noregi, fékk að fara í langt frí til
Danmerkur ásamt flölskyldunni.
Anne-Bente Brandal
Kenneth Daniélscn (sá lágvaxn-
ari) leiddur brott cftir hand-
tökuna.
að Anne-Bente Brandal, 26 ára að
aldri og fangavörður í Ila-fangelsi
skammt frá Ósló, fylgdi Kenneth
Danielsen, 22 ára gömlum manni,
sem afplánar sjö ára dóm vegna
morðs, á kvikmyndahús í borginni.
Hafði fangelsisstjómin að sjálf-
sögðu samþykkt það en þó var ekk-
ert vitað í hvaða kvikmjmdahús þau
ætluðu. Að sýningu lokinni héldu
þau aftur til fangelsisins en á leið-
inni réðst Danielsen á Brandal,
nauðgaði henni og myrti síðan.
Atburðurinn átti sér stað skammt
frá Ila-fangelsi og þaðan fór Dani-
elsen íótgangandi að bflastæðinu
við fangelsið og tók einkabfl Bran-
dals. Ætlaði hann sér augljóslega
að komast til Stafangurs þar sem
hann átti áður heima. Á sunnudag
fannst bfllinn í Egersundi og þá um
kvöldið náðist Danielsen i Sandnesi
skammt fyrir sunnan Stafangur.
Danielsen komst fyrst í kast við
lögin 11 ára gamall og 1983 var
hann dæmdur í 16 mánaða fangelsi
fyrir nauðgunartilraun og
hnífsstunguárás. Nú var hann í
sinn.
Þetta mál hefur vakið mikla reiði
í Noregi og berast alls staðar að
kröfur um, að bundinn verði endi á
„fijálsræðið" í norskum fangelsum.
„Það er lágmarkskrafa, að borgar-
amir séu óhuitir fyrir ofbeldismönn-
um á þeim tíma, sem þeir eiga að
sitja í fangelsi," sagði til dæmis
Carl I. Hagen, formaður Fram-
faraflokksins en fyrstu viðbrögð
ríkisstjómarinnar eru að banna að
kvenfangaverðir séu einir með of-
beldismönnum í fríi frá fangelsinu.
Helen Bösterud dómsmáiaráðherra
segir einnig, að reglur um frí verði
hertar og eftirlit aukið með heim-
sóknum til fanganna.
Bretar fínna vopnbúr IRA:
Ottast hryðjuverka-
öldu á meginlandinu
London, Londonderry. Daily Telegraph. Ecuter.
LIÐSMENN úr írska lýðveldishcrnum, IRA, sem hafa mikið magn
vopna og sprengiefha undir höndum, undirbúa Qölda gprengjutil-
ræða á meginlandi Bretlands, að sögn Douglas Hurds, innanrikisráð-
herra Bretlands, á miðvikudag. liann lét þessi orð f&lla skömmu
efltir að vopn og sprengiefhi, sömu gerðar og írski lýðveldisherinn
er þekktur fyrir að beita, fundust grafin f jörðu skammt frá Scar-
borough f Norður-Englandi, þar sem ráðstefiia breska íhaltísflokks-
ins fer fram f næstu viku. Gnutsemdir vöknuðu strax um að IRA
hefði uppi áform um að ráða Margaret Thatcher, forsætisráðherra
Bretlands, og aðra breska ráðberra af dögum þegar þeir sæktu
ráðstefnuna.
ERLENT
Leiðtogar flokksins staðfestu tð
ráðstefnan yrði haldin eins og vtí
var gert fyrir 17. mars næstkonv
andi. Thatcher virðist staðráðin iJb
láta sem ekkert hafi í skorist. og
Börnin og nútíminn
Laugardaginn 11. mars nk. verður haldin ráð-
stefna um dagvistar- og skólamál í Valhöll, húsi
Sjálfstæðisflokksins, Háaleitisbraut 1. Að ráð-
stefnunni standa fjölskyldu- og jafnréttisnefnd
Sjálfstæðisflokksins, skóla- og fræðslunefnd
flokksins, Landssamband sjálfstæðiskvenna,
Samband ungra sjálfstæðismanna, og Hvöt,
félag sjálfstæðiskvehna í Reykjavík.
Dagskrá ráðstefnunnar er eftirfarandi:
Kl. 10.00 Rástefnan sett.
Guðrún Zoéga, formaður fjölskyldu- og
jafnréttisnefndar.
Kl. 10.10 Tillögur sjálfstæðismanna í dagvistar- og skólamál-
um. Birgir (sleifur Gunnarsson, alþingismaður.
Kl. 10.30 Uppeldi og fræðsla á dagvistum.
Selma Dóra Þorsteinsdóttir, formaður
Fóstrufélags íslands.
Kl. 10.50 Aukið valfrelsi - hærri barnabætur og lægri niöur-
greiðslur. Sigurður Snævarr, hagfræðingur.
Kl. 11.10 Er þörf á dagmæðrum?
Selma Júlíusdóttir, formaður Samtaka dagmæðra.
Kl. 11.30 Rekstur og uppbygging dagvistarheimila í
Reykjavík.
Anna K. Jónsdóttir, formaður stjórnar Dagvista
bama í Reykjavík.
Kl. 12.00 Hlé. Léttur hádegisverður á staðnum.
Kl. 13.00 Er þörf á menntuðu starfsfólki á dagvistum?
Guðmundur Magnússon, fyrrv. aðstoðarmaöur
menntamálaráðherra.
Kl. 13.20 Fyrstu skólaárin.
Herdís Egilsdóttir, kennari í Skóla ísaks Jónssonar.
Kl. 13.40 Lengri skóladagur - hvers vegna?
María Héðinsdóttir, skólastjóri Tjarnarskóla.
Kl. 14.00 Almennar umræður.
Ráðstefnustjóri: Áslaug Friðriksdóttir, fyrrv. skóla-
stjóri Ölduselsskóla.
Að loknu hverju erindi gefst tækifæri til að beina
fyrirspurnum til ræðumanna.
Ráðstefnunni verður slitið ekki síðar en kl. 15.00.
Barnagæsla verður á staðnum.
Allir velkomnir.
vinna það sem hún telur siðferði-
legan sigur yfir IRA.
Hurd sagði að of snemmt væri
að segja til um hvort eitthvað sam-
hcngi væri á milli vopnafund&rins
í Scarborough og sprengjuverk-
smiðjunnar í Clapham suður af
London, sem lögregla fann í desem-
ber síðastliðnum. „Við eigum í
höggi við vel þjálfaða og litla
hryðjuverkahópa sem hafa komist
yfir umtalsvert magn af vopnum
og sprengiefnum. Þeir eru þar af
leiðandi stórhættulegir," sagði
Hurd.
Mark Broughton, sem starfar hjá
vikuritinu Jane’s Defcnce Weekly,
sagði að sennilegt væri að IRA vildi
nú ná „markverðum" árangri því
undanfarið ár hefðu aðgerðir þeirra
á Norður-írlandi verið klúðurslegar
og „árangurinn" oft ekki annar en
mannfall í eigin röðum.
í Londonderry týndu tveir her-
menn lífi og sex rlösuðust á mið-
vikudag þegar þeir óku yfir jarð-
sprengju sem IRA-menn höfðu
komið fyrir og sprengdu með fjar-
stýrðum búnaði. „Ég kæri mig ekki
um að verða vitni slíku öðru sinni.
Líkamsleifar voru nánast út um
allt og Land-Rover hermannanna
var í tætlum," sagði leigubflstjóri
sem slapp naumlega frá sprenging-
unni. Að sögn lögreglu voru tveir
menn, grunaðir um verknaðinn,
handteknir og færðir til yfirheyrslu.
Grænland:
Vilja sitja ein-
ir að rækjunni
Kaupmannahöfia. Frá NJ. Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
Embættismannanefiid frá
gi'ænlensku landsstjórninni er nú
komin til Brussel til viðræðna við
fúlltrúa Evrópubandalagsins lun
nýjan fiskveiðisanming. Á hann
að taka gildi árið 1990 þegar
núverandi fimm ára samningur
rennur út en fyrir hann greiðir
EB Grænlendingum sem svarar
rúmlega hálfan annan milljarð
fsl. kr. árlega.
Grænlendingar leggja nú áherslu
á, að þeirra eigin togarafloti sé orð-
inn það stór, að þeir geti sjálfir
tekið allan rækjukvótann. Þess
vegna sé aðeins um aðrar tegundir
að ræða, til dæmis karfa, þorsk og
loðnu. Hefur þessi afstaða þeirra
vakið reiði í Danmörku enda hafa
tveir togarar frá Borgundarhólmi
byggt upp rækjuveiðamar við
Grænland og fengið í mörg ár
ákveðinn hluta af kvóta Evrópu-
bandalagsins. Hafa þeir veitt 900
tonn árlega fyrir um 360 milljónir
ísl. kr. og á Borgundarhólmi eiga
100 manns atvinnuna undir þessum
veiðum.
Á þingi Norðurlandaráðs í Stokk-
hólmi á dögunum hittust þeir Lars
P. Gammelgárd, sjávarútvegsráð-
herra Dana, og Kaj Egede, starfs-
bróðir hans grænlenskur, og sagði
þá Gammelg&rd, að Danir ætluðu
sér að veiða rækju við Grænland,
annað kæmi ekki til greina. EB
leggur líka mikla áherslu á að fá
rækjukvóta við Grænland því að
bandalagið hefur notað þá í skiptum
fyrir aðgang að norsku fiskveiðilög-
sögunni í Norðursjó.
Gömul skuld
afskrifuð
London. Reuter.
SKÓSALI i Oxford á Englandi
heftir afekrifað 76 ára gamla
skuld Rauða barónsins, helstu
flughetju Þjóðveija i fyrri
heimsstyijöld. Manfred von
Richthofen barón keypti par
af gaddaskóm þegar hann var
við nám í Oxford-háskóla árið
1914 en gleymdi hins vegar
að greiða skóna þvi hann var
kallaður i skyndi heim til
Þýskalands þegar strið braust
út.
„Þessari færslu í bókhaldinu
er ekki auðvelt að gleyma," var
haft eftir eiganda Duckers-
skósölunnar, Georges Purves, i
breska dagblaðinu Daily Tele-
graph nýlega.
Það var vinur Hermanns von
Richthofens baróns, sendiherra
Vestur-Þýskalands í Bretlandi
og frænda Rauða barónBÍns, sem
fékk frænda flughetjunnar með
sér inn í skósöluna og sýndi
honum reikninginn.