Morgunblaðið - 11.04.1989, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. APRIL 1989
29
Utandagskrárumræða í sameinuðu þingi um kjaramálin:
Gengisbreyting’ar óum-
flýj anlegnr á þessu ári
- segir Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra
HALLDÓR Ásgrímsson, sjávar-
útvegsráðherra, lýsti því yfir í
utandagskrárumræðu i samein-
uðu þingi í gær að engin spurn-
ing væri um það að sjávarútveg-
urinn þyldi ekki svipaðar iauna-
hækkanir og samið hefði verið
um við BSRB. Einnig lýsti ráð-
herra því yfir að gengissig væri
óumflýjanlegt á árinu 1989.
Utandagskrárumræða fór fram í
sameinuðu þingi í gær um kjara-
mál. Málshefjandi var Þórhildur
Þorleifsdóttir (K/Rvk) og byrjaði
hún á því að gagnrýna samninga
fjármálaráðherra við Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja. Um
væri að ræða að meðaltali 10%
hækkun launa þegar fram væri
komið í nóvember. Um það yrði
hins vegar aðeins að ræða ef allar
forsendur samningsins héldu.
„Dettur einhverjum í hug að áætl-
anir ríkisstjómarinnar um verð-
bólgu á árinu standist?" spurði
þingmaðurinn. Þórhildur gagnrýndi
og það sem hún kallaði innihalds-
laus loforð um að setjast niður á
tveggja mánaða fresti og ræða for-
sendur samningsins. Samninginn
taldi hún engan launajöfnunar-
samning, þar sem laun þorra fólks
í BSRB væru of lág og dygðu eng-
an veginn til framfærslu.
Félagshyggjan í
framkvæmd
í ræðu sinni las Þórhildur úr
þingsályktunartillögu Alþýðu-
bandalagsins árið áður, þar sem
fram kom launamálastefna Al-
þýðubandalagsins, en Ólafur Ragn-
ar Grímsson kynnti þessa ályktun
á sérstökum blaðamannafundi árið
áður. Taldi hún að nú hefði ekkert
breyst í vinnubrögðunum, þrátt fyr-
ir að þeir hinir sömu væru nú komn-
ir í ríkisstjórn er kenndi sig við fé-
lagshyggju.
Þingmaðurinn taldi samtök opin-
berra starfsmanna hafa verið mjög
eftirgefanleg í samningum sínurn
við ríkisváldið, og væri það að vissu
leyti eðlilegt, eins og ríkisstjórnin
hefði hagað sér í samskiptum við
samtök þeirra og önnur launþega-
samtök. Kvað hún launafólk'skorta
baráttuþrek vegna sífelldra hótana
ríkisstjórnarinnar um atvinnuleysi
og þeirrar staðreyndar að það litla
sem hefðist upp úr krafsins væri
af þeim tekið að vörmu spori.
Stríðshanski
Qármálaráðherra
Þórhildur gagnrýndi harkalega
þá ákvörðun fjármálaráðherra að
greiða ekki út laun til opinberra
starfsmanna í BHMR sem væru í
verkfalli; með þessu væri ráðherr-
ann að k'asta stríðshönskunum. Um
opinbera starfsmenn í BHMR sagði
Þórhildur að þeim þætti verulega
að sér vegið og því væri til þeirra
örþrifaráða gripið að fara í verk-
fall. I ljósi þess að byijunarlaun
háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna væru 50-55.000 kr. bæru
verkföllin vott um umhyggju starfs-
fólks gagnvart viðkomandi stofnun-
um.
Kvenfyrirlitning
Kvennalistans
Ólafiir Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra, tók næstur til máls
og gagnrýndi Þórhildi fyrir að taka
samningana við BSRB ekki meira
fyrir í ræðu sinni og beina ekki til
sín neinum fyrirspurnum í þessu
sambandi né öðru. Taldi Ólafur það
einkar athyglisvert að þingmaður-
inn skyldi ekki taka til umfjöllunar
þau íjölmörgu réttindamál kvenna
sem í samningnum fælust, heldur
hafa meiri áhuga á pólitísku skaki
og málfundaæfingum. „Ég vona að
þetta sé tímabundið frávik hjá
Kvennalistanum.“ Ráðherrann kvað
margar forystukonur í verkalýðs-
málum hafa komið að máli við sig
og sagt að enginn samningur bæri
eins mikið svipmót kvenna.
Ólafur taldi ástæðu til að harma
þá „kvenfyrirlitningu" sem fram
hefði komið í máli Þórhildar í gagn-
rýni hennar á störf samninganefnd-
ar ríkisins, þar sem meirihluti væri
konur; þvert á móti hefðu kvenna-
sjónarmið verið mjög áberandi í
samningnum. Þau væru meðal ann-
ars eftirfarandi: Ákvæði 3. gr.
samningsins um lífaldursbreyting-
ar, sem kæmu þeim starfsstéttum
til tekna, þar sem konur væru fjöl-
mennar. Krónutölureglan væri snið-
in til þess að koma sömu starfsstétt-
um til góða, sem og rýmkaðar regl-
ur um barnsburðarleyfi.
Hin nýja launastefoa
Ólafur taldi samningana við
BSRB endurspegla nýja launa-
stefnu. Þeir lægstlaunuðu bæru
hlutfallslega mest úr býtum. Þetta
væri stefna Alþýðubandalagsins
eins og hún birtist í þingsálykt-
unartillögunni.
Um samningana við BHMR sagði
Ólafur að þeir hlytu að taka mið
af ástandi í efnahagsmálum. Ráð-
herra kvaðst sammála forystu-
mönnum BHMR um það að vinna
þyrfti að langtímasamningi og taka
til grundvallarendurskoðunar
launamál háskólamenntaðra starfs-
manna í þjónustu ríkisins. Kvaðst
Ólafur vonast til þess að á næstu
dögum yrði gerð alvarleg tilraun til
þess að ná samningum milli ríkisins
og BHMR.
Skrum Alþýðubandalagsins
Þorsteinn Pálsson (S/Sl) þakk-
aði Þórhildi Þorleifsdóttur fyrir
fróðlega lýsingu á orðum og efndum
Alþýðubandalagsins í launamálum.
Aflijúpaði þetta skrum flokksins í
þessum efnum. Þorsteinn vakti at-
hygli á því á fyrir fimm árum hefði
verið ríkjandi nánast stríðsástand
vegná þeirrar ákvörðunar Davíðs
Oddssonar, borgarstjóra, og Alberts
Guðmundssonar, þáverandi fjár-
málaráðherra, að greiða ekki út
fyrirframgreidd laun til opinberra
starfsmanna í verkfalli, en á nætur-
löngum fundi miðstjórnar Alþýðu-
bandalagsins hefðu þeir félagar
fengið ótvíræða traustsyfirlýsingu.
Kvað Þorsteinn vera áratuga
reynslu af þessum tvískinnungi Al-
þýðubandalagsins, en líklega hefði
aldrei fyrr verið jafn mikill munur
á orðum og efndum og nú.
„Kjarni málsins spýst hins vegar
ekki um þessa afhjúpun, heldur
þarf að fá álvarleg svör frá ríkis-
stjórninni um aðgerðir í efnhags-
málum, því lífsafkoma þjóðarinnar
er komin undir stöðu höfuðatvinnu-
veganna."
Skilaboð ríkisstjórnarinnar
Þorsteinn taldi ríkisstjómina
hafa nejtað að gera nokkuð til að
tryggja rekstrarafkomu höfuðat-
vinnuveganna.Taldi hann athyglis-
vert að verkalýðsforingjarnir gerðu
ekki sömu kröfur í kjaramálum
þegar vinstri stjórnir væru við völd;
það væri ekki gert af neinni undir-
gefni, heldur væru þeir fyllilega
meðvitaðir um það að atvinnuveg-
irnir væm yfirleitt betur í stakk
búnir til þess að gera launafólki
hátt undir höfði þegar Sjálfstæðis-
flokkurinn ætti aðild að ríkisstjórn
og því væru allar kröfu raunhæfari
þá.
Fram kom í ræðu Þorsteins að
þrátt fyrir að ríkisstjórnin hefði
neitáð að aðhafast nokkuð til að
tryggja rekstrarafkomu atvinnu-
veganna ætlaðist fjármálaráðherra
til þess af aðilum vinnumarkaðarins
að þeir gerðu samninga með hlið-
sjón af stöðu atvinnuveganna. Á
sama tíma sýndi ríkisstjórnin hug
sinn með því að taka fram fyrir
hendurnar á aðilum vinnumarkað-
arins.
Þorsteinn benti á að 10% halli
væri á rekstri sjávarútvegsins og
fjármagnaði ríkið % af þeim halla
með millifærslum en útvegurinn
sjálfur 'h með því að safna skuldum.
Sömu starfsskilyrði væm í iðnaði.
„Ólafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra, hefur sagt að samn-
ingurinn við BSRB sé f samræmi
við forsendur fjárlaga og Davíð
Oddsson, borgarstjóri, hefur sagt
að borgin skili afgangi, miðað við
launaforsendur; virðist því vera um
hagstæðan samnig að ræða fyrir
ríkissjóð. En hver em skilaboðin til
atvinnurekenda og launafólks? Boð-
skapur Ólafs Ragnars Grímssonar
er sá að ríkissjóður hafi séð um sig
og engra aðgerða sé þörf fýrir at-
vinnuvegina. Þetta hafið þið! Ætlar
hæstvirtur sjávarútvegsráðherra og
starfandi forsætisráðherra að taka
undir þetta?“
Ogrun í garð
sjávarútvegsins
Þorsteinn kvaðst hafa rætt við
marga aðila í fiskvinnslu og útgerð
á undanförnum dögum og kváðust
þeir aldrei hafa orðið fyrir slíkri
ögmn. Á sama tíma og fjármálaráð-
herra yki skattlagningu um 7 millj-
rsÁiiYo',
Myndband
/videótæki VHR 4100
meö fjarstýringu HQ!
AÐEINS
34.850,-
STGR.VERÐ
arða til að fjármagna 10-20% launa-
hækkun opinberra starfsmanna, þá
ættu atvinnurekendur í sjávarút-
vegi að bjóða sínu starfsfólki upp
á launalækkun. „Er það stefna
Framsóknar að fylgja þessari leið-
sögn til enda?“
Þorsteinn vitnaði til þeirra um-
mæla forsætisráðherra að hann
gerði ráð fyrir að verðhækkanir
yrðu á erlendum mörkuðum fyrir
fiskafurðir. Virtist sem svo, að sögn
Þorsteins, að þetta væm einu úr-
ræðin sem forsætisráðherra sæi
fram á. „Hvað með sjávarútvegs-
ráðherra, sér hann fram á verðlags-
hækkanir?"
Þorsteinn minnti á að engar ráð-
stafanir hefðu verið gerðar til að
halda millifærslum áfram lengur
en fram í næsta mánuð. „Hæstvirt
ríkisstjórnin getur svo sem komist
upp með það að sniðganga Alþingi,
en það á alls ekki við um aðila
vinnumarkaðarins; þeir þurfa svör.
Á kannski að draga svör þar til
Alþingi er.farið heim? Á að útiloka
samninga á almennum vinnumark-
aði?
Verður gengið fellt?
Þorsteinn benti á að forystumenn
BSRB vitnuðu í fyrirheit fjármála-
ráðherra að gengisfelling yrði ekki
á þessu ári. Á að svíkja þetta fyrir-
heit? Ef ekki, hvað á þá að gera?
Halldór Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra, sagði að bætt kjör
væm ekki aðeins sótt með harðri
kröfugerð; þó slíkt væri algengt í
málflutningi eins og Þórhidlur hefði
haft í frammi. Halldór sagði að
ekki væri unnt að ná fram bættum
kjömm fólks með prósentuhækkun-
um; undir því gætu atvinnuvegimir
ekki staðið. „Það sem máli skiptir
er hvort atvinnuvegirnir hafi burði
til að bæta kjör.“
Halldó kvað það hafa orðið ofan
á að gerðir vom samningar við
BSRB, þar eð lítið gekk hjá aðilum

Gunnar
Ásgeirsson h.f.
Suðurlandsbraut 16
vinnumarkaðarins. „Samningur
þessi verður leiðandi, þó launa-
breytingarnar eigi ekki endilega að
vera þær sömu. Aðalatriðið er í
þessu sambandi hvort sjávarútveg-
urinn geti greitt sams konar launa-
hækkanir. Svarið er einfaldlega
„nei“.“
Eiga fyrirtækin að
fara á hausinn?
Að sögn ráðherra er vemlegur
halli í sjávarútvegi í dag og ykist
tapið um 2% í heildina, ef samsvar-
andi launahækkun gengi yfir vinnu-
markaðinn. Væri þá ekki tekið tillit
til ýmissa óbeinna áhrifa. Á sama
tíma væm vemlegar kostnaðar-
hækkanir, þannig að ekki væri unnt
að semja um það við opinbera
starfsmenn að gengi yrði ekki fellt.
„Það væri það sama og að semja
um það að fyrirtækin í landinu
fæm á hausinn,“ sagði Halldór og
bætti við að aðilar vinnumarkaðains
yrðu að gera sér grein fyrir að
launahækkanir hefðu í för með sér
áhrif á verðlag.
Gengið fellt á árinu
Um gengisbreytingar sagði sjáv-
arútvegsráðherra að ljóst væri að
eitthvert gengissig yrði á árinu
1989. Ekki væri hins vegar unnt
að segja frá því nú hversu mikið
það yrði, en miðað yrði við að hafa
það sem minnst. „Lykillinn að því
er að kjarasamningum verði stillt í
hóf.“
Halldór mótmælti þeirri fullyrð-
ingu Þorsteins Pálssonar að ekkert
hefði verið aðhafst til þess að bæta
rekstrarskilyrði sjávarútvegsins;
vissulega hefði hins vegar mátt
gera meira. Slíkt væri hins vegar
erfítt þegar allar starfsstéttir
heimtuðu hærri laun. „Best væri
ef laun hækkuðu ekkert á þessu
ári.“
Skipbrot framundan r
Júlíus Sólnes (B/Rn) kvað um-
ræðu um kjaramál vera eitthvað
þarfari en þá umræðu sem átt hefði
sér stað um æfingar vamarliðsins.
„Skipbrot er framundan í ríkisfjár-
málum og efnahagsmálum og virð-
ist ríkisstjómin hafa gefist upp og
fetað þannig dyggilega í fótspor
fráfarandi stjórnar."
Júlíus taldi að menn yrðu að
skoða samningana við BSRB í ljósi
erfiðrar stöðu nú og að Iaunþega-
samtök á hinum almenna vinnu-
markaði hlytu að gera kröfu um
sams konar launahækkanir og fæl-
ust í þeim samningi eða um 9-10%
að meðaltali.
ÚTSALA
Karlmannaföt kr. 3995,-, 5500,-, 7995,- og 9995,-
Terylenebuxur kr. 995,- og 1195,-
Skyrtur, gallabuxur, flauelsbuxur o.fl. á lágu verði.
Andrés,
Skólavörðustíg 22, sími 18250.
LouuurianasDraui ib n
- Sími 680780
Fróóleikur og
skemmtun
fyrirháa semlága!
LÆRIÐ í USA
Pacific Lutheran University (PLU) í Tacoma, sem er í Was-
hington-fylki, 60 km suður af Seattle, var stofnaður af norsk-
um innflytjendum árið 1890. Skólinn hefur ávallt haldið sam-
bandi við Norðurlöndin. Margir kennarar og nemendur eru
af norrænu bergi brotnir, og yfir 60 nemendur frá Norður-
löndum (þ.á m. nokkrir íslendingar) stunda nú nám við PLU.
Skólinn er frekar lítill en mjög góður einkaháskóli (u.þ.b. 4000
nemendur), sem býður m.a. upp á B.A. nám í fjölmiðlafræði,
kennslufræðum, listum, tónlist og skandinavískum fræðum,
B.S. nám í tölvuverkfræði, og B.S. og M.A. nám í tölvufræði.
Á vegum skólans eru í boði styrkir, sem borga a.m.k. hluta
af skólagjaldinu.
Dr. Gunnulf Myrbo, kennari frá PLU, starfar nú við H.í. og
mun hann halda tvo fræðslufundi um nám við PLU. Fundirnir
verða haldnir.
miðvikudaginn 12. apríl, kl. 19.00 og
fimmtudaginn 13. apríl, kl. 19.00
á lóð H.í. í stofu 201 í Odda, húsi félagsvísindadeildar og
hagfræði- og viðskiptadeildar. Allir velkomnir.
PACIFIC UJJHERAN UNIVERSITY
Tacoma, Washington 98447