Morgunblaðið - 11.05.1989, Síða 46

MQRftliNBLAÐID, HMMTUDAGUR 11. MAÍ 1989
Hanna María Frið-
jónsdóttír - Minning
Fædd 23. júlí 1915
Dáin2. maí 1989
Við erum mörg sem munum hana
Hönnu. Gömul kona með geislandi
bros, hlýju og ástúð í hverri hreyf-
ingu.
Við munum hana í kaupfélags-
markaðinum á Miðvangi bjóðandi
gestum og gangandi, sem þar áttu
leið um, kaffi og afslöppun mitt í
önn dagsins.
Það var ótrúlega notalegt að tylla
sér niður í gestahominu á Miðvang-
inum og njóta þar kaffisopa í ör-
skamma stund, gleyma andartak
erli og amstri líðandi dags í nota-
legri gestrisni og hjartahlýju gam-
allar konu, sem þrátt fyrir aldur
og oft erfiða lífsbaráttu ljómaði af
gleði og góðvild til alls og allra.
Þannig var hún Hanna, og þann-
ig mun hún lifa í minningu okkar.
Hanna María Friðjónsdóttir
kvaddi þennan heim, sem við hrær-
umst í frá degi til dags, þriðjudag-
inn 2. maí síðastliðinn.
Hún lagði óhrædd upp í ferðina
yfir landamæri lífs og dauða, því
að hún var trúuð kona og var ein-
læg í þeirri vissu að líf væri eftir
þetta líf, og fullviss þegs að endur-
fundir hennar og okkar sem eftir
lifum bíði einhvers staðar í óráðinni
framtíð.
Okkur vinum hennar og vanda-
mönnum er bæði gott og mann-
bætandi að hugsa til þeirra endur-
funda. Slík var og er hún Hanna
okkar.
Hanna María Friðjónsdóttir
fæddist hinn 23. júlí 1915 á Skálum
á Langanesi. Foreldrar hennar voru
hjónin Jóhanna Guðbrandsdóttir og
Friðjón Stefánsson sjómaður.
Veröldin fór ekki mildum hönd-
um um Hönnu Maríu, þegar hún
var að stíga fyrstu spor sín í þessum
heimi. Þegar hún var ársgömul
missti hún á sama sólarhringnum
móður sína og tvær systur. Það var
þungt áfall fátækri fjölskyldu.
Faðir hennar stóð þá einn uppi
með þær systurnar tvær sem eftir
lifðu, Hönnu og eldri systur hennar
Fjóju.
Á þeim tíma voru úrræðin ekki
mörg fyrir fátæka menn sem stóðu
í þessum sporum. Friðjón kom hinni
ársgömlu dóttur sinni fyrir hjá
frænku þeirra, Svanhvíti Helga-
dóttur í Kumlavík, en Fjólu eldri
dóttur sína hafði hann hjá sér og
annaðist hana næstu árin.
Hanna María var í umsjá frænku
sinnar næstu fjögur árin, en árið
1920 fer hún að Eiði á Langanesi
til Daníels Jónssonar, sem þá bjó
þar með Arnþrúði dóttur sinni. Og
þar ólst Hanna upp í skjóli þeirra
Daníels og Arnþrúðar og í þeim
átti hún hald og traust allar götur
síðan.
Þarna festi Hanna María rætur.
Hún var bundin óijúfandi tryggða-
böndum þeim Daníel og Arnþrúði.
Hún kallaði Daníel „afa“ en Am-
þrúði „fóstru“ og segir það eitt sína
sögu.
Arnþrúður giftist síðar Halldóri
Benediktssyni, en sonur þeirra
Benedikt er kennari og kenndi m.a.
hér í Hafnarfirði. Síðustu æviár sín
dvaldi Arnþrúður á elliheimilinu á
Sólvangi og þar lést hún.
Þær voru ófáar heimsóknimar
hennar Hönnu til þessarar „fóstru"
sinnar og Amþrúður fór ekki á mis
við eðlislæga umhyggju Hönnu
Maríu, frekar en aðrir samferða-
menn hennar á lífsleiðinni.
Ung að aldri fór Hanna María
að vinna fyrir sér, svo sem títt var
á þessum tíma, en á Eiði átti hún
heima til 16 ára aldurs. Þá fór hún
til Kristínar Jósefsdóttur, en hún
rak þá hótel á Þórshöfn. Hjá henni
vann Hanna í nokkur ár, þó ekki
samfellt.
Þá var Hanna vinnukona í tvö
ár hjá Júlíusi Hafstein sýslumanni
á Húsavík og hafði oft á orði mynd-
arskap og heimilishætti þar, sem
hefðu orðið sér góður og ómetanieg-
ur skóli.
Frá Húsavík lá leið Hönnu til
Akureyrar, en þaðan fór hún eftir
árs dvöl til Þórshafnar í vinnu á
hótelinu þar.
Síðar ræðst hún vinnukona til
Sigfúsar Aðalsteinssonar í Hvammi
í Þistilfirði, sem þar bjó ásamt konu
sinni. Þar bjuggu þá einnig öðru
búi systkini Sigfúsar, Björn, Berg-
þór og Hólmfríður.
Brátt hófust góð kynni með þeim
Hönnu Maríu og Bimi Aðalsteins-
syni og til hans ræðst hún, fyrst
sem ráðskona.
Hinn 23. október 1943 giftist svo
Hanna María Birni. Þá hófst óvenju
gott og traust hjónaband þeirra,
sem entist þeim vel alla ævi og aldr-
ei bar skugga á. Svo hafa börn
þeirra sagt, að allt til hinsta dags
Björns hafi samskipti þeirra Hönnu
frekar minnt á fólk í tilhugalífi, en
fólk sem hefur áratuga sambúð að
baki. Slík var dagleg ástúð þeirra
og umhyggja hvort fyrir öðru.
Hanna María og Björn bjuggu
búi sínu í Hvammi í Þistilfirði allt
til vorsins 1961. Og þar eru böm
þeirra fædd, Hólmfríður Bergþóra,
Aðalheiður Jóhanna og Guðmund-
ur, sem öll lifa móður sína. Auk
þeirra eignuðust þau Hanna og
Bjöm dreng og stúlku sem önduð-
ust skömmu eftir fæðingu, óskírð.
Vorið 1961 hættu þau Hanna og
Bjöm búskap í Hvammi, eins og
áður er sagt, og fluttu til Þórs-
hafnar. Þar stóð heimili þeirra
næstu níu árin.
Og enn sem fyrr var lífsbaráttan
hörð. Bjöm stundaði byggingar- og
fískvinnu, þegar þá vinnu var að
hafa, en annars hvað sem til féll
hveiju sinni.
En Hanna lét ekki sinn hlut eftir
liggja. Bráðlega fór hún að taka
fólk, sem þar dvaldi í lengri eða
skemmri tíma, í fæði og gistingu.
Bæði var gestrisnin og góðvildin
henni í blóð borin og svo var einnig
þörfín knýjandi að koma sér og
sínum áfram í lífínu. Fólki þótti
gott að njóta návistar Hönnu, það
gleymdi henni ekki og vildi sem
lengst eiga hlut í henni. Um þetta
talar skýru máli, hversu margir
þeir gestir voru, sem sendu Hönnu
jólagjafir eftir kynni sín af henni
og sýndu henm á margvíslegan
annan hátt vináttu og ræktarsemi.
Haustið 1970 flytjast þau Björn
og Hanna til Hafnarfjarðar og stóð
heimili þeirra þá á Lindarhvammi
6. Og í Hafnarfírði áttu þau síðan
heima allt til æviloka.
Síðustu æviár sín dvaldi Hanna
á Hrafnistu í Hafnarfirði og undi
þar glöð við sitt, sátt við samferða-
menn sína og tilveruna, eins og
reyndar einkenndi hana allt ævi-
skeiðið. Hún minntist oft með sér-
stakri þökk og hlýju starfsfólksins
þar og þá ekki síst þeirra hjónanna
Sigríðar Jónsdóttur og Kolbeins
Helgasonar, sem reyndust henni
afburða góð.
Ég kynntist fyrst Hönnu, þegar
hún vann sem ræstingarkona í Víði-
staðaskóla og síðar í versluninni á
Miðvangi 41, en þar starfaði hún
allt frá því að verslunin þar var
opnuð og svo lengi sem henni ent-
ist aldur og heilsa til.
Ég er þakklátur fyrir öll þau
kynni og tel mig auðugri mann eft-
ir þau en áður. Þannig manneskja
var Hanna María Fn'ðjónsdóttir.
Hið veraldlega skipti hana ekki
máli, en lífíð í kring um hana og
mannlegi þátturinn í tilverunni því
meira. Hún trúði á hið góða í veröld-
inni. Allir samferðamenn hennar
voru hver öðrum ágætari að hennar
mati. Slík viðhorf eru of fágæt í
heiminum í dag og kannski væri
hann annar og betri, ef fleiri gerðu
þetta lífsviðhorf Hönnu Maríu að
sínu.
Hanna María Friðjónsdóttir var
trúuð kona. Hún efaðist ekki um
tilveru eftir dauðann og hugsaði
gott til endurfunda við ástvini sína,
þegar vegferð hennar í þessu jarðlífi
tæki enda.
Það segir sig sjálft, að kona eins
og Hanna María lét sér annt um
börn sín, tengdabörn og barnaböm.
Öll gátu þau alltaf sótt til hennar
sólskin og yl.
Þau kveðja nú móður, tengda-
móður og ömmu með innilegri þökk
og geyma í sjóði minninganna perl-
ur, sem hvorki mölur né ryð fá
grandað. Þeir fjársjóðir verða aldrei
fullmetnir.
Um leið og ég þakka Hönnu
Maríu samfylgdina á genginni götu,
sendi ég börnum hennar, tengda-
bömum og barnabörnum innilegar
samúðarkveðjur. Guð blessi þau öll.
En minningu Hönnu Maríu Frið-
jónsdóttur fylgir hjartans þökk frá
okkur samferðamönnum hennar,
fyrir glaðværa brosið, góðvildina
og samskiptin öli,- — já, fyrir sól-
skinið sem birtist í hvert eitt sinn
er við minnumst hennar.
Útför Hönnu Maríu Friðjóns-
dóttur hefur farið fram í kyrrþey
samkvæmt ósk hinnar látnu.
Hörður Zóphaníasson
Hafðu þökk fyrir öll þín spor.
Það besta sem fellur öðrum í arf,
er endurminning um göfugt starf.
Moldin er þín.
Moldin er trygg við bömin sín,
sefar allan söknuð og harm
og svæfir þig við sinn móðurbarm.
Grasið hvislar sitt ljúfasta ljóð
á leiðinu þínu. Moldin er hljóð
og hvíldin góð...
(Davíð Stefánsson)
Þegar ég nú veit að ég á ekki
eftir að hitta hana Hönnu mína,
hérna megin aftur, þá langar mig
að festa örfáar minningarperlur á
blað. Hún auðsýndi mér svo mikil
gæði og elskulegheit, að slíkt hef-
ur enginn mér vandalaus sýnt. Ég
sé Hönnu fyrir mér á kaffístofunni
á Miðvangi, veitandi starfsfólki
hressingu á löngum vinnudegi, ég
sé hana í kaffíhominu okkar, einn-
ig á Miðvangi, með kaffíkönnu og
djúskönnu, veitandi viðskiptavin-
um, alltaf brosandi, alltaf svo fín
og vel til höfð, þar er hennar sakn-
að nú. Til Hönnu kom ég þegar
veikindi steðjuðu að mér og mínum
og hún átti alltaf einhver ráð, til
Hönnu kom ég þegar mig vantaði
sokka eða vettlinga á bömin og
hún bætti úr því. Til Hönnu kom
ég „stressuð" og fannst ég ekki
sjá út úr verkefnum dagsins og
hún sýndi mér allt önnur og meiri
verðmæti svo daglegt amstur varð
leikur einn. Til Hönnu kom ég og
hlustaði á fróðleik um fyrri tíma
og hlustaði þó, ekki nógu mikið
eða nógu lengi. Ég sakna Hönnu^-
hlýjunnar hennar og faðmlaganna,
en hún var tilbúin að fara, hlakk-
aði til að hitta þá sem á undan
vom farnir, sagðist vera búin að
skila sínu héma megin, átti góða
heimvon. Megi Guð gefa mér
þvílíkt æðraleysi þegar þar að
kemur, því þá hef ég eitthvað lært
af Hönnu minni og víst er ég
ríkari af hennar kynnum. Hafí
Hanna heila þökk. Góðar kveðjur
sendi ég börnum hennar og þeirra
fjölskyldum.
Denna
Hjónaminning:
Anna Eiríksdóttír og
Guðbjöm Þórarinsson
Fædd 26. maí 1906
Dáin 8. desember 1986
Fæddurll. maí 1894
Dáinn3. september 1988
í dag, 11. maí, hefði afí okkar
Guðbjöm Þórarinsson orðið 95 ára
gamall. Af því tilefni viljum við
barnaböm þeirra hjóna, Önnu Eiríks-
dóttur og Guðbjöms, minnast þeirra
og rifja upp fáeinar af þeim ótal-
mörgu góðu minningum sem við eig-
um um afa og ömmu á Langeyri.
Afí og amma bjuggu í litla húsinu
sínu, Langeyri við Heijólfsgötu, í
hartnær 50 ár. Langeyri er því sam-
tvinnuð öllu sem viðkemur minning-
unum um afa og ömmu, enda mót-
uðu þau svip hússins og staðarins
eins og þeim einum er lagið. Stein-
hleðslur úr hraungrýti víðs vegar um
lóðina bera afa vitni um þann dugn-
að, útsjónar- og nægjusemi sem við
öl! kynntumst svo vel og dáðumst
að. Innan um náttúrulegt hraunið
og hleðslur afa gróðursetti amma
blóm sín og hlúði að. Þannig mynd-
aði samspilið milli jarðarinnar og
verka afa og ömmu sérstakt og hlý-
legt yfirbragð.
Það er ómæld vinna sem þurfti
ár hvert að inna af hendi til að halda
blómum og hleðslum við, enda ófáar
myndimar í huga okkar af ömmu
þar sem hún stendur í vinnugallanum
sínum, moldug, útitekin og geislandi
af gleði uppi í kletti eða ofan í gjótu
og hlúir að blómunum sínum. Þar
eru líka myndimar af afa að brýna
ljáinn sinn, eða með málningarpensil
í hendi, dyttar að girðingu eða
gluggakarmi.
Aðalstolt ömmu voru matjurta-
garðarnir hennar, enda óvenju miklir
að umfangi og fegurð. Amma hóf
snemma matjurtarækt, sem var þá
fátítt meðal fólks í bæjum, og stóð
að þeirra rækt með miklum myndar-
skap eins og öllu sem hún tók sér
fyrir. hendur. Hún var sannarlega
með græna fíngur og galdraði upp
úr görðunum ótrúlegt góðgæti.
Amma ræktaði bamabörnimsín ekki
síður en jurtirnar. Gulrætur, rófur,
næpur, rabbarbari, jarðarber og ófá-
ar tegundir af káli og grasi kitluðu
ósjaldan bragðlauka okkar og amma
hamingjusamari eftir því sem við
borðuðum meira.
Amma og afi vóru afburða útsjón-
arsöm og þurftu ekki að sækja langt
yfír skammt eftir áburði á garðana.
Síðsumars sóttu þau þang í fjöruna
fyrir neðan húsið og geymdu í hrauk
yfir veturinn. Þegar voraði dreifðu
þau þessum áburði á garðana, síðan
var stungið upp og sáð í. Sjálfsagt
hefur áburðurinn átt sinn þátt í að
gera grænmetið hennar ömmu jafn-
gómsætt og raun bar vitni, en alúðin
og natnin sem hún lagði í garðana
rak endahnútinn á.
Á meðan amma sveimaði milli
kálgarða og blómabeða með skóflur
og gafla, sat afi löngum í kjallaran-
um sínum og felldi net. Afi var sjó-
maður frá 12 ára aldri, allt fram að
áttræðu, og kynntist flestum tegund-
um sjómennsku. Frásagnarsniild afa
var slík að hann hreif okkur með sér
inn í liðna tíð á vit ævintýra til sjós
og lands. Á slíkum stundum stóð
tíminn í stað og við hlustuðum af
athygli. Afi miðlaði bæði af eigin
reynslu og annarra, enda víðlesinn
og átti góðan bókakost. Þrátt fyrir
að hann væri að kalla sestur í helgan
stein, var ósjaldan leitað til hans og
annarra karla á svipuðu reki til starfa
hjá Bæjarútgerð Hafnarfjarðar þeg-
ar mikið lá við. Þau okkar sem urðu
þess aðnjótandi að starfa með honum
og hans kynsloðar mönnum, búum
að því og eigum minningar um dugn-
að þeirra, verkgleði og ósérhlífni. Það
var notalegt að fara í kjallarann til
afa, setjast niður með gulrót í munni
og sjá möskvana mótast í höndum
hans. Hljóður og rólegur í fasi hnýtti
hann böndin eftir kúnstarinnar regl-
um og unni sér aðeins hvíldar á hefð-
bundnum matar- og kaffitímum. Þá
trítlaði maður með afa upp í eldhús
til ömmu og drakk mjólkurbland afa
til samlætis, borðaði kleinu og brauð-
sneið með gulrótarmarmelaði. Stór
klukka tifaði inni í svefnherbergi í
Síðustu forvöð
að panta Macintosh tölvur
skv. 2. afgreiðslu
ríkissamningins, er
18. maf
Innkaupastofnun ríkisins,
Borgartúni 7, sfmi 26844