Morgunblaðið - 19.05.1989, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 1989
Sprenging í olíuhreinsunarstöð
Gífurleg sprenging varð í olíuhreinsunarstöð Shell-fyrirtækisins
við höfnina í Hamborg í gær með þeim afleiðingum að einn starfs-
maður beið bana. Sprengingin varð í aðaldælustöð og náðu eld-
tungur 100 metra i loft upp. Fleiri sprengingar sigldu í kjölfarið
áður en slökkviliði tókst að ná tökum á eldunum fjórum klukku-
stundum síðar. 200 slökkviliðsmenn ásamt Qórum slökkvibátum
og þyrlu börðust við eldana. Orsakir sprengingarinnar eru ókunn-
ar.
Fiskurinn svo fkllegnr að mig
langar að fá hann í matinn
- sagði Ingvar Carlsson eftir heimsókn
í frystihús KASK á Höfii í Hornafírði
„MÉR VIRÐIST Sskiðnaðurinn
vera afkastamikill og skynsam-
lega upp byggður og fiskurinn
er svo fallegur að mann langar
eiginlega til að fá fisk í matinn,“
sagði Ingvar Carlsson forsætis-
ráðherra Svíþjóðar að lokinni
heimsókn í frystihús Kaupfélags
Austur-Skaftfellinga í gær.
Sænsku forsætisráðherrahjónin
luku opinberri heimsókn sinni til
íslands með skoðunarferð um
Höfn í Hornafirði og nágrenni.
Ingvar Carlsson var spurður
hvort heimsókn hans hingað til
lands gæti orðið til að greiða fyrir
fisksölu héðan til Svíþjóðar. „Nú
þegar kaupa Svíar mikinn físk af
Islendingum og það munum við
halda áfram að gera,“ sagði hann.
„Reglur um fríverslun með fisk
milli EFTA landanna gætu hæglega
orðið til þess að auka möguleika
íslands til að selja til aðildarríkja
Fríverslunarbandalagsins."
Sænski forsætisráðherrann,
kona hans Ingrid Carlsson, og föru-
neyti þeirra fóru í gær til Hafnar
í Homafirði í fylgd með Halldóri
Ásgrímssyni sjávarútvegsráðherra.
Farið var upp að Hoffellsjökli og
byggðin á Höfn skoðuð. Að því
loknu fóm gestimir í frystihús
KASK og sáu með eigin augum
hvemig hinn íslenski fískur er með-
höndlaður. Áður höfðu sænsku
gestimir meðal annars skoðað
Þingvelli og Viðey.
Ingvar Carlsson sagði það vera
minnisstæðast eftir heimsóknina
hingað, hvemig íslendingar afla
ódýrrar orku úr iðmm jarðar og
hve fullkominn fiskiðnaðurinn er
hér á landi. Sænsku forsætisráð-
herrahjónin og fylgdarlið þeirra
fóm heim til Svíþjóðar að lokinni
heimsókninni til Hafnar í gær.
Morgunblaðið/Bjami
Frá heimsókn sænsku forsætisráðherrahjónanna til Viðeyjar, frá
vinstri Ingrid og Ingvar Carlsson, Davíð Oddsson borgarsljóri og
kona hans, Ástríður Thorarensen.
Mengunarslysið í Alaska:
Tjóiiið miima en talið var
Gro Harlem Brundtland í Brussel:
Aðild Noregs að EB ekki á
dagskrá næstu flögur árin
Washington. Frá tvari Guðmundssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
OLÍAN sem rann úr tankskipinu að lúðuveiðar megi hefjast alls stað-
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
GRO HARLEM Brundtland, for-
sætisráðherra Noregs, átti í gær
viðræður við Jacques Delors, for-
seta framkvæmdastjómar Evr-
ópubandalagsins (EB) í Brussel.
Fundurinn snerist annars vegar
um samskipti Norðmanna við
bandalagið og hins vegar samn-
inga EFTA, sem Norðmenn veita
forystu um þessar mundir, við
EB.
Brandtland sagði að af umræð-
um í norska þinginu í síðustu viku
væri ljóst að af umsókn Norðmanna
um aðild að EB yrði ekki á næsta
kjörtímabili.
Brandtland lýsti yfír ánægju
sinni með þróun samskipta EFTA
og EB frá Oslóarfundi leiðtoga
EFTA-landanna og sagði mikil-
væga tilraun nú gerða til að finna
nothæfan samstarfsgrandvðll fyrir
EB og EFTA. Árangur hennar yrði
ekki ljós fyrr en liði á árið og fram-
haldið væri að miklu leyti í höndum
íslendinga, annars vegar, sem taka
við forsæti EFTA af Norðmönnum
1. júlí, og framkvæmdastjómar EB
hins vegar. Þó mætti búast við því
að einhvers árangurs gætti af störf-
um samstarfsnefndanna fyrir fund
EFTA-ráðherranna í Kristiansund
í júní.
Um það hvort markmið EFTA
fælu það í sér, yrði þeim náð, að
aðild að EB væri einungis forms-
atriði, sagði Brantland að það væri
óhugsandi m.a. vegna pólitískra
aðstæðna innan EB; aðild að EB
yrði aldrei borin saman við sam-
skiptasamninga við bandalagið.
Brandtland var spurð um afstöðu
hennar til félagslegra réttinda inn-
an EB, t.d. aðildar launþega að
stjómum fyrirtækja, og hvort hún
væri sammála stallsystur sinni á
Bretlandi um að tillögur fram-
kvæmdastjórnarinnar í því efni
væra afturhvarf til marxisma og
stéttabaráttu. Brandtland kvaðst
styðja heilshugar álla viðleitni innan
EB til að tryggja réttindi fólks og
sagðist telja tillögumar hluta af
skynsamlegum aðgerðum til að ná
markmiðum bandalagsins.
„Exxon Valdez", sem strandaði í
Prince William-sundi fyrir nærri
tveimur mánuðum, virðist ekki
hafa valdið eins miklu tjóni á fiski-
stoftium á Alaska-miðum, og ótt-
ast var í fyrstu.
Útgerðarmenn era vongóðir um
aflabrögð á vertíðinni, sem er að
hefjast og segja að þeir óttist meira
að þeir fái ekki sjómenn á skip sín
og verkamenn til vinnu, vegna sam-
keppni við Exxon, sem greiðir mönn-
um 17 dollara (rúmlega 900 ísl.
krónur) í tímakaup við að hreinsa
olíuna á íjöranum.
Það er ekki að sjá, að olían hafí
skaðað fiskstofna í nágrenninu.
Stjórnvöld í Alaska hafa samþykkt,
ar nema á svæðinu milli Afgonak
og Kodiak-eyju þar sem lúðan hefír
reynst vera menguð. Laxveiðar hafa
verið leyfðar á Copper-fljóti og í
mynni þess. Er talið, að laxveiðar á
því svæði, sem hefjast samkvæmt
venju þann 1. júní og 1. júlí muni
fara fram með eðlilegum hætti.
Engu að síður hefur olíulekinn
valdið miklu tjóni á dýralífinu á þess-
um slóðum. Otur og selur, fuglar
og öhnur dýr hafa til þessa drepist
í þúsundatali. Taldir hafa verið
11640 dauðir fuglar og 607 sjóotr-
ar. Fundist hafa hræ af 24 svokölluð-
um. skallaömum, en talið er að á
svæðinu séu um 6000 emir þessarar
tegundar.
Her naðar hyggj a hefiir
leitt okkur á heljarþröm
- segir forseti Islands í viðtali við Reuter-fréttastofima
FORSETI íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, segir í viðtali sem
Reuíers-fréttastofan dreifði á miðvikudag að á þeim árum sem
liðin eru frá því hún tók við embætti forseta hafi hún orðið áköf
kvenréttindakona. í greininni segir að Vigdís Finnbogadóttir
hafi áður en hún varð forseti verið þekktur herstöðvarandstæðing-
ur á íslandi og að hún teþ'i að hemaðarhyggja hafi leitt mannkyn-
ið á heljarþröm. Segir höfundur greinarinnar, Alan Elsner, að
forsetinn vilji ekki láta hafa eftir sér ummæli um veru vamarliðs-
ins hér á landi. Hins vegar hafi hún verið reiðubúin til að svara
spumingu í þá vem eftir að fréttamaðurinn hafði slökkt á segul-
bandstæki sínu.
„Ég er kvenréttindakona eink-
um vegna karlmanna. Þeir fara á
mis við svo mikla orku og gáfur
með því að hafa konur ekki við
hlið sér sem jafningja, “ segir
Vigdís Finnbogadóttir. í greininni
segir að hún sé sameiningartákn
íslensku þjóðarinnar og minnst er
á stórsigur hennar í forsetakosn-
ingunum á síðasta ári. Segir höf-
undurinn að fylgi það sem hún
fékk í kosningunum, um 95 pró-
sent greiddra atkvæða, sé nánast
einstakur atburður í sögu lýðræð-
isins.
Höfundurinn ræðir um viðleitni
kvenna til að auka hlut sinn í
íslenskum stjórnmálum og víkur
að stofnun Kvennalistans. „Á
meðan konur geta ekki náð langt
innan flokkanna er skiljanlegt að
þær vilji gera eitthvað í málinu,"
hefur höfundurinn eftir forseta. Á
hinn bóginn sé óraunhæft að gera
ráð fyrir því að karlmenn gefi
eftir sæti sín á Alþingi eða að
embættismenn Víki fyrir konum.
í frétt Alans Eisners segir að
þótt embætti forseta íslands sé
þess eðlis að ekki sé gert ráð fyr-
ir þátttöku hans í hversdagslegri
stjómmálaumræðu þá sé Vigdís
Finnbogadóttir langt frá því að
vera ópólitísk. „Fólkið hefur kosið
mig til að standa utan hvers-
dagslegs stjómmálavafsturs
þannig að ef eitthvað verulega
ógnvekjandi gerðist gæti ég tekið
þá alvarlegu ákvörðun að neita
að staðfesta lög er samþykkt
hefðu verið á þingi," segir for-
seti. Höfundurinn bætir við að í
slíku tilfelli yrði vilji þjóðarinnar
kannaður í þjóðaratkvæða-
greiðslu. „Ég hef nefnt dauðarefs-
ingu sem dæmi. Ég gæti aldrei
tekið þá ábyrgð á mig að undir-
rita lög í þá vera,“ segir forseti
íslands og bætir við að hún telji
dauðarefsingu ekki geta talist
innanríkismál. „Ég er andvíg
dauðarefsingum hvar sem þeim
er beitt. Ég tel að enginn hafi
rétt á því að að taka aðra mann-
vera af lífi“.
Alan Elsner víkur að því að
forseti íslands hafi á áram áður
verið leikhússtjóri í Reykjavík og
að hún hafi séð um frönsku-
kennslu í ríkissjónvarpinu. Hún
hafi einnig verið þekkt fyrir and-
stöðu sína við vera bandarískra
hermanna á íslandi. „Nú vill hún
að skoðanir sínar séu ekki gerðar
opinberar þó svo hún víki sér ekki
undan því að svara spumingum
er varða umdeild mál með því að
segja einfaldlega „ég vil ekki tjá
mig um málið,“ líkt og margir
þjóðarleiðtogar myndu gera. Er
hún var spurð um hina stóru her-
stöð flughers Bandaríkjamanna í
Keflavík bað hún þann er þetta
ritar einfaldlega að slökkva á seg-
Vigdís Finnbogadóttir, forseti
íslands.
ulbandinu áður en hún svaraði,"
segir í frétt Alans Elsners. Segir
höfundurinn því næst að Vigdís
Finnbogadóttir sé á hinn bóginn
ekki andvíg því áð höfð séu eftir
henni ummæli er varða heimsfrið
og andstöðu hennar við hvers
konar hemaðarhyggju. „Hernað-
arhyggja hefur leitt okkur á helj-
arþröm. Þessi vopnaði friður okk-
ar— —hvar stöndum við nú þegar
haft er í huga að enn er unnt að
eyða veröldinni á aðeins örfáum
mínútum," hefur höfundurinn eft-
ir forseta íslands í lok viðtalsins.