Morgunblaðið - 01.11.1989, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 1989
„Ymislegt
sem þarf
að skoða
mun betur“
Tillögur eftiahags-
nefndar Framsóknar:
- segir forspetisráðherra
TILLÖGUR efhahagsnefiidar
þingflokks Framsóknarflokks-
ins þykja að mati sumra þing-
manna þingflokksins ganga afar
langt, einkum tillögur um aukið
frelsi í gjaldeyrisviðskiptum.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins eru það einkum þeir
Steingrímur Hermannsson, for-
maður flokksins og Páll Péturs-
son, formaður þingflokksins,
sem hafa tekið þessum hug-
myndum fálega á þingflokks-
fimdum.
„Ég er sannfærður um það að
það eru miklu fleiri í þingflokknum
sem vilja fara hægt í þessa hluti
og skoða þetta á breiðum grund-
velli,“ sagði Steingrímur í samtali
við Morgunblaðið.
„Auðvitað er ég ekki á móti
auknu frelsi í gjaldeyrisviðskipt-
um. Ég er samþykkur þeim breyt-
ingum sem viðskiptaráðherra var
að boða í gær, en varðandi þessar
hugmyndir um nánast fullkomið
frelsi, er ýmislegt sem þarf að
skoðast betur,“ sagði Steihgrímur.
„íslenski peningamarkaðurinn
verður að vera fær um að taka
þátt í því frelsi. Hann má ekki
vera jafn steinrunninn og hann er
í dag. Áður en hægt er að fara
að kaupa verðbréf erlendis, fijálst,
þá verða menn að skoða hvort við
erum samkeppnisfærir og hvað
verður um ríkissjóð og hans verð-
bréfasölu,“ sagði forsætisráð-
herra. Hann sagðist því telja að
þessi mál þyrfti að skoða miklu
betur í heild sinni, áður en nokkuð
yrði ákvéðið.
Besti hundur
sýningarinnar
var hundur af
labrador retrie-
ver kyni. Hann
heitir Dunsin-
ane Loch Vigga
og er í eigu
Stefáns Gunn-
arssonar.
Besti hvolpur
sýningarinnar
var einnig af
labrador retrie-
ver kyni. Hann
heitir Kyrja og
er í eigu Er-
lends Magnús-
sonar.
Morgunblaðiö/Bjarni
Hlýðnasti hundurinn á sýningunni var schaferinn Skuggi í eigu
Guðnýjar Reimarsdóttur.
Hundaræktarfélag Islands:
„Labrador retriev-
er“ sigursælastir
á hundasýningu
Hundaræktarfélag íslands hélt sýningu fyrir skömmu í hlýðni
og ræktun í Laugardalshöllinni. Sýningin var haldin í tilefiii 20
ára afhiælis félagsins og var hún sú stærsta sem félagið hefiur
haldið. Á þriðja hundrað hunda tóku þátt í sýningunni.
Hundum var skipt f-tólf flokka: reyndist Arnarstaða-Ríma, la-
golden retriever, labrador retrie- brator retriever, í eigu Hrefnu
ver, íslenskur fjárhundur, írskur Ólafsdóttur. Besti hvolpur sýning-
setter, enskur cocker spaniel, arinnar var Kyija, einnig labrador
enskur springer spaniel, scháfer, . retriever, í eigu Erlends Magnús-
maltese, pug, dachshund, poodle sonar. Besti unghundurinn reynd-
dverg og poodle miniature. Besti ist vera Labbi-Ylfa Líf, sem er
hundur sýningarinnar var Labrad- af labrador retriever kyni í eigu
or Retriever að nafni Dunsinane Unnar A. Hauksdóttur og besti
Loch Vigga í eigu Stefáns Gunn- öldungur sýningarinnar var
arssonar. í öðru sæti varð íslenski Snotra Kolbrúnar Kristjánsdóttur.
fjárhundurinn Snotra í eigu Kol- Dómaramir komu allir frá
brúnar Kristjánsdóttur. I þriðja Norðurlöndum. Yfirdómari var Bo
sæti lenti Thelma, golden retrie- Jonsson frá Svíþjóð. Aðrir dómar-
ver, í eigu Þórhildar Bjartmars ar vora Eva Mjelde frá Noregi,
og í fjóra sæti varð enskur cocker Henrik Lövgren frá Svíþjóð, Helgi
spaniel að nafni Count on me í Lie frá Noregi og Karl-Gustaf
eigu Helgu Finnsdóttur. Fridriksson frá Svíþjóð.
Besta ungviði sýningarinnar
MEÐAL ANNARRA ORÐA
Háttvirtu böm
eftirNjörðP.
Njarðvík
Háttvirtu börn, sagði forseti
íslands Vigdís Finnbogadóttir, er
hún hóf ávarp sitt við upphaf
barnaviku í Utvarpshúsinu við
Efstaleiti, — og kannski þurfti
ekki að segja neitt meira. Ef börn
eru virt í raun og sannleika, kem-
ur annað líkt og af sjálfu sér. En
því miður lifum við ekki í heimi
sem virðir börn. Vera má að það
sé hluti af tortímingarhvöt mann-
eskjunnar. Svo augljóst ætti að
vera, að börnin eru framtíð
mannsins, að hver ný kynslóð er
ný von, og að samskipti okkar við
börn er áhrifamesta leiðin til
áhrifa á framtíðina. Það er eðlis-
læg hvöt manneskjunnar að eign-
ast böm, og því ætti sömuleiðis
að vera eðlislæg hvöt hennar að
hlýnna að börnum af öllum mætti.
Hvernig geta ytri staðreyndir
stangast svo illilega á við svo
augljós sannindi?
Umkomuleysi og þrælkun
Ef við lítum í kringum okkur í
þeirri litlu veröld sem fyrri kyn-
slóðir hafa trúað okkur fyrir, þá
kemur { Ijós að milljónir barna
deyja úr hungri á ári hveiju, að
tugmilljónir barna eru heimilis-
laus og draga fram lífið á betli,
þjófnaði og þaðan af verri úrræð-
um, án möguleika á skólagöngu,
uppfræðslu eða aðhlynningu af
nokkru tagi. Ekki vegna þess að
þetta séu slæm börn, því að slæm
börn eru tæpast til, heldur af því
að svona er að þeim búið á þeim
tímum sem við köllum tækniöld
alls'nægtanna og byggjast í raun
á skefjalausri eyðileggingu nátt-
úrunnar, sem er lífsgrundvöllur
framtíðarinnar. Kannski er þetta
eðlilegt samhengi. Hví skyldi búið
vel að þeim börnum sem eru fram-
tíðin, úr því að verið er að eyði-
leggja sjálfan lífsgrundvöll fram-
tíðarinnar? Má vera að þetta sé
hluti af tortímingarhvöt mann-
eskjunnar.
Omurlegar aðstæður umkomu-
lausra barna hafa einnig leitt til
endurreisnar þrælahalds. Barna-
þrælkun er orðin svo útbreidd í
hinum svokállaða þriðja heimi,
sem er þó ekkert annað en hluti
af okkar litla heimi, að hún er á
allra vitorði. Ekki virðist vera of-
arlega á verkefnalista auðugustu
og valdamestu ríkja heims, að
berjast gegn þrælkun og fyrir
mannsæmandi lífi barna heimsins.
Þau virðast hafa miklu meiri
áhuga -á vígbúnaði. Þó er vitað
ad það fé, sem varið er til hernað-
ar, dygði vel til að sjá fyrir börn-
um okkar. En þessi ríki virðast
hafa meiri áhuga á dauðanum en
„Svo augljóst ætti að
vera, að börnin eru
framtíð mannsins, að
hver ný kynslóð er ný
von, og að samskipti
okkar við börn er
áhrifamesta leiðin til
áhrifa á framtíðina“.
lífinu. Kannski er það líka hluti
af tortímingarhvöt manneskjunn-
ar.
Ekki hér, segir ef til vill ein-
hver, svona förum við ekki með
okkar böm. Og rétt er það. En
það er ekki langt síðan við gerðum
það. Hér gengu umkomulaus börn
kaupum og sölum og voru þrælk-
uð ótæpilega. Um það vitna ótal
sögur niðursetninga, sem eru
órækur vitnisburður um smánar-
blett á okkar eigin sögu. Og ekki
eldri en svo að enn er fólk á lífi
sem bjó við þessi örlög í æsku.
Misnotkun og misþyrming
Ég veit að til er fólk sem segir
að ekki eigi að vera að stagast á
því sem ömurlegt er í tilvemnni,
enda sé það langt í burtu og komi
okkur ekki við. Þetta er eigin-
gjarn hugsunarháttur og leiðir
ekki til leiðréttinga á rangsleitni
og kúgun. Okkur kemur öllum við
það sem gerist í heimi okkar,
hann er lítill og við erum hluti
af honum. Og við þurfum ekki
heldur að fara í fátækasta hluta
heimsins til að sjá börnum mis-
þyrmt andlega og líkamlega. Kyn-
ferðisleg misnotkun barna er ekki
betri en vinnuþrælkun, og ef til
vill ennþá óhugnanlegri. Hún er
til í okkar heimshluta og með
okkar eigin litlu þjóð, og hún verð-
ur ekki afsökuð með örbirgð. Slík
misnotkun hefur lengi verið til og
grafin djúpt í smánarafkima
mannssálarinnar. Sem betur fer
er hún að koma upp á yfirborðið
og til opinberrar umræðu, sem er
nauðsynlegur undanfari þess að
ráðist sé til atlögu gegn svo hroða-
legri misþyrmingu saklausra
barna. „Að beija barn þótt ekkert
sjáist á því ber að telja meiri glæp
en lemja fullorðinn mann til
óbóta,“ segir Sigvaldi Hjálmars-
son í grein sem heitir Áð vaxa
eins og blóm. Og víst er um það,
að barn sem lifir í sífelldum ótta
við kynferðislega misþyrmingu og
getur ekki treyst sínum eigin for-
eldrum, það lifir í senn í skelfi-
legri útlegð og í einangruðu fang-
elsi eigin örvæntingar. Er full-
komlega hjálparvana og getur f
fæstum tilvikum leitað ásjár
nokkurs manns. Slíkri áþján
megna engin orð að lýsa.
Vanræksla og virðing
Okkar algengasta synd- gegn
börnum okkar hér á íslandi er þó
sennilega vanrækslukennd. Við
vinnum og vinnum og látum böm
okkar ganga sjálfala. Þetta er líka
alvarleg synd. Börn þurfa stöðuga
örvun til að ná þeim þroska sem
vit þéirra og upplag standa til.
Kynslóðartengslin eru miklu þýð-
ingarmeiri en okkur órar fyrir.
Sögulaus þjóð hefur ekki miklar
forsendur til að ná áttum. Og sú
þjóð er sögulaus sem hefur gleymt
fortíð sinni. Þess vegna verða
menn að skilja að börn eiga líka
fortíð. Þeirra fortíð og reynsla er
fólgin í lífi foreldra þeirra.
Vandamál vanrækslunnar er
að hluta til þjóðfélagslegt,
pólitískt, og snýst um lífshætti
og aðbúnað, hvernig verðmætum
þjóðar er skipt, hversu miklum
tíma þarf að veija til að afla
lífsnauðsynja. En það er líka
spurning um viðhorf, um viðhorf
til þess hvers þarf að afla, um
viðhorf.til lífsverðmæta. Eru til
meiri verðmæti en líf barna?
Ósjálfráð virðing fyrir börnum
er í raun ósjálfráð sjálfsvirðing.
Þess vegna er eftirsóknarvert að
læra að virða — og lifa — ávarpið
Háttvirtu börn. Af börnum getum
við lært margt, svo sem hrein-
skilni, hugrekki og dugnað. í
skáldsögunni Lifandi vatnið segir
Jakobína Sigurðardóttir: „Börn
segja það sem fullorðnir geta ekki
sagt, þora ekki að segja, nenna
ekki að segja. Lítil börn segja
það. Seinna skilst þeim að það
borgar sig ekki, og þau verða
fullorðin."
Höfundur er rithöfundur og
dósentí íslenskum bókmenntum
við Háskóla íslands.