Morgunblaðið - 17.01.1990, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 1990
Eitthvað hefiir skol-
azt til í reglugerða-
firumskóginum
- segir formaður stjórnar fSÚF
Afli innan 200 mílna lögsögu Bandaríkjanna í Kyrrahafi, 1980-89
„EINHVERS staöar hefiur eitt-
hvað skolazt til við upplýsinga-
miðíun í laga- og reglugerðafrum-
skóginum vestan hafs. Við vorum
með einn færasta lögfræðing
Bandaríkjanna á okkar snærum,
en samt lendum við í þessum
vandræðum. Öll él birtir hins veg-
ar um síðir. Eg er viss um að við-
unandi lausn finnist á málinu,
enda njótum við ómetanlegs
stuðnings sjávarútvegsráðherra,
utanríkisráðherra og ýmissa ann-
arra íslenzkra ráða- og embættis-
manna,“ sagði Haraldur Haralds-
• son, formaður stjórnar íslenzka
úthafsútgerðarfélagsins, í samtali
við Morgunblaðið.
Fiskveiðiráð Norður-Kyrrahafsins
í Anchorage í Alaska úthlutar afla-
og vinnslukvótum á yfirráðasvæði
sínu, en framkvæmdastjóri þess seg-
ir Andra, skip ÍSÚF, ekki hafa feng-
ið sérstakan þorskvinnslukvóta og
slíkur kvóti fáist ekki. Útgerðin og
samvinnufélag hennar og útgerðar-
manna í Alaska kunni hins vegar
að fá leyfi til að vinnan innan sam-
eiginlegs kvóta fyrir samvinnufyrir-
tæki með gagnkvæmri áhættu.
Haraldur Haraldsson segir að
líklegast hugsi hver maður málin
út frá því, sem hann þekki bezt.
Sótt hefði verið um heimildir til
vinnslu afla innan lögsögu Banda-
ríkjanna undan ströndum Alaska
með sérstökum vinnslukvóta af
þorski upp að 30.000 tonnum. „Við
fáum svo svar um að vinnsluleyfi
sé samþykkt. Við gengum þá út frá
því, að umsókn okkar um vinnslu á
30.000 tonnum af þorski hefði verið
samþykkt og snérum okkur að gerð
samnings við Associated Vessel
Services, samtök útvegsmanna
vestra um veiðar og afhendingu á
allt að 30.000 tonnum af þorski auk
15% af svokölluðum aukaafla. Þá
gengum við einnig út frá því, að
AVS hefði veiðileyfin og allt væri
klappað og klárt, enda var þá kom-
©
INNLENT
inn grundvöllur fyrir útgerðinni og
fjárfestingunni að baki henni. Þá
kemur upp úr dúmum að vinnslu-
leyfi er allt annað en vinnslukvóti
og við stöndum uppi þorsklausir, í
bili að minnsta kosti. Þetta gerist
þrátt fyrir mikla vinnu, öf lun upplýs-
inga og undirbúning bæði hér heima
og vestan hafs. Einhveijir hnökrar
hafa því verið á þessu öllu, en málið
verður ábyggilega leyst,“ sagði Har-
aldur.
Veiðar í samvinnu heima-
manna og útlendinga
Alaska
Samtals-
Þorskafli
(Kyrrahafsþorskur)
Nýting aflaheimilda við vesturströnd Bandaríkjanna:
Hlutur heímamanna vex stöð-
ugt á kostnað útlendinga
Beinar veiðar útlendinga úr sögunni
helming milli áranna 1988 og 1989
NÝTING fiskimiðanna við vesturströnd Bandaríkjanna, Californiu,
Oregon, Washington og Alaska, hefúr tekið miklum stakkaskiptum frá
því árið 1980. Þá voru útlendingar þar langatkvæðamestir með um
90% aflans. Floti heimanna byggðist á fremur litlum skipum eða bát-
um, en nokkuð var þá farið að bera á samvinnufyrirtækjum heima-
manna og útlendinga (Joint Ventures). A síðasta ári var alveg tekið
fyrir veiðar erlendra fiskiskipa og hlutúr samvinnufyrirtækjanna féll
verulega, en veiðar heimamanna jukust að sama skapi.
hlutur samvinnufyrirtækja féll um
Heildar botnfiskafli á þessu haf-
svæði var í fyrra talinn um 2,2
milljónir tonna og hafði hann þá
dregist saman um 7,8% frá árinu
1988. Afli samvinnufyrirtækjanna
nam árið 1989 33,7% af heildinni,
738.000 tonnum, og hafði þá fallið
úr 1,4 milljónum tonna árið áður.
Skýringin felst fyrst og fremst í
mun minni úthlutun aflaheimilda á
ufsa, þorski og flatfiski, en hlutur
samvinnufyrirtækjanna af lýsingi
(hake) jókst. Bandaríkjamenn juku
hlut sinn í heildar botnfiskaflanum
um 59% á síðasta ári. Öfluðu alls
1,4 milljóna tonna 66,3%, á móti
900.000 árið áður, 38,5% heildar-
innar.
Verðmæti landaðs afla heima-
manna er talið um 402 milljónir
dala, 24 milljarðar króna. Ufsaafli
þeirra nam rúmlega milljón tonnum
að verðmæti 10,8 milljarðar króna
og jókst hann verulega milli ára.
Aukningin á meðal aníiars rætur
að rekja til aukinnnar surimivinnslu
og veiða á hrygningarufsa. Þorsk-
afli verksmiðjuskipa heimanna, 50
skipa alls, jókst einnig. Afli þeirra
alls af Kyrrahafsþorski jókst um
42% milli ára og varð alls 173.000
tonn að verðmæti 3,4 milljarðar.
Sé ráðstöfun aflans skipt eftir
ríkjum og samvinnufyrirtækjum
kemur í ljós verulega aukin hlut-
deild Alaskamanna á kostnað sam-
vinnufyrirtækjanna, en afli hinna
ríkjanna þriggja, Californiu, Oregon
og Washington dróst saman um 2%.
Afli samvinnufyrirtækja við vestur
ströndina nam 738.000 tonnum á
síðasta ári og féll um 49% frá árinu
áður. Hlutur samvinnufélaga innan
Alaska var 537.000 tonn og féll um
59%. Alls komu í þeirra hlut
288.000 tonn af ufsa, 196.000 tonn
af flatfiski, 45.000 tonn af þorski
og 7.700 tonn af öðrum botnfiski.
Fyrir þetta ár hefur enn engum
þorskkvóta verið úthlutað til sam-
vinnufyrirtækja.
Innflutningur af botnfiski til
ríkja vestur strandarinnar jókst lítil-
lega á síðasta ári, en verð lækkaði.
Verð á fiski til fiskiskipa lækkaði
einnig. Alls nam innflutningur
botnfiskafurða tæplega 330.000
tonnum að verðmæti 58 milljarðar
króna. Eftirspurn eftir afurðum
þessum jókst lítillega á árinu eftir
samdrátt árið 1988, en sala og verð
var hvort tveggja í hámarki árið
1987. Minni eftirspurn eftir fiskaf-
urðum leiddi af sér lækkandi verð
á fiski upp úr sjó, eða um 8,5%
lækkun að meðaltali á botnfiski.
Mestu veldur þar töluverð verð-
lækkun á lakari ufsanum.
Námsteftia haldin
um gróðurhúsaáhrif
VÍSBENDINGAR um tímabundna kólnun á Norður-Atlantshafssvæðinu
eru meðal áhugaverðustu niðurstaðna rannsókna, sem felast í tölvu-
keyrslu veðurfarslíkana til að líkja eftir áhrifúm að aukningu koltví-
sýrings í andrúmsloftinu, þar sem tekið er tillit til samspils hafsins
og andrúmsloftsins, segir í frétt frá íslensku vatnafræðineftidinni.
Yfírlýsing firá Þýzk-íslenzka hf.:
Hvers vegna var ekki
beðið eftír Hæstaréttí?
Einn helsti frumkvöðull þessara
rannsókna, bandaríski vísindamað-
urinn Dr. Warren Washington, frá
National Center for Atmospheric
Research í Boulder í Colorado, mun
flytja fyrirlestur á námstefnu
nefndarinnar um gróðurhúsaáhrif
og veðurfarsbreytingar af manna-
völdum, en námstefnan er í dag og
hefst kíukkan 9.00.
í frétt um námstefnuna segir að
könnun á afleiðingum af aukningu
koltvísýrings, svonefndum gróður-
húsaáhrifum, fari einkum fram með
veðurfarslíkönum í stærstu og hrað-
virkustu tölvum sem völ er á. Að-
eins nýlega séu menn byijaðir að
gera samhliða líkan af því sem ger-
ist í hafinu, láta þessi tvö líkön af
veðrahvolfi og vatnshvolfi vinna
samtímis og hafa áhrif hvort á ann-
að. „Þessi þróun hefur mikla þýð-
ingu fyrir okkur íslendinga, eins
háðir og við erum annars vegar
lægðum sunnan úr höfum og hins
vegar gjöfulum hafstraumum, bæði
á varma og sjávarfang," segir í
fréttinni.
Auk Dr. Washington munu
íslenskir fræðimenn flytja erindi.
Námstefnan er haldin í Borgartúni
6 í Reykjavík.
VEGNA fréttaflutnings í fjölmiðlum af ákæru á hendur tveimur for-
svarsmönnum Þýzk-íslenzka hf. óskar fyrirtækið eftir að koma á
framfæri eftirfarandi:
Afiiumin verði krafa
um bankaábyrgð
UM ÞAÐ bil 100 manns sátu fúnd Félags íslenskra iðnrekenda á Holiday
Inn í Reykjavík í gærmorgun þar sem rætt var um nýja reglugerð fjár-
málaráðuneytisins þess eftiis að krefjast bankaábyrgðar vegna greiðslu-
frests á virðisaukaskatti í tolli. Forráðamenn FÍI ræddu málið og sögðu
brýnt fyrir iðnaðinn að fá reglugerðinni breytt. Á fundinum var eftirfar-
andi ályktun samþykkt:
1. Ákæran virðist að öllu leyti
vera byggð á endurálagningu ríkis-
skattstjóra frá árinu 1986 en um
hana hafa staðið miklar deilur og
er það mál nú rekið fyrir Hæsta-
rétti íslands og standa vonir til að
niðurstaða hans fáist síðar á þessu
ári.
2. Það er því óskiljanlegt hvers
vegna ríkissaksóknari bíður ekki
eftir niðurstöðu Hæstaréttar í sjálfu
skattamálinu úr því hann á annað
borð hefur dregið svo lengi að gefa
út ákæruna.
3. Ákæran virðist á misskilningi
byggð. Hún er villandi og í henni
eru rangfærslur. I henni segir að
endurskoðandi félagsins hafi yfir-
farið og endurskoðað hinn nýja
álagningargrundvöll. Þetta er hrein
rangfærsla. Nýi álagningargrund-
völlurinn og álagningin sjálf eru
algjörlega verk ríkisskattstjóra og
þeim hefur fyrirtækið harðlega
mótmælt.
4. Fréttaflutningur af málinu
hefur öll árin einkennst af röngum
og villandi upplýsingum frá yfir-
völdum. M.a. má nefna að Þjóðvilj-
inn var dæmdur í Hæstarétti vegna
meiðyrða sem birtust í ósannindum
og rangfærslum í frásögn af þessu
máli.
5. í upphaflegum fréttum af
málinu var sagt í ríkissjónvarpinu
að málið snerist að minnsta kosti
um á annað hundrað milljónir skv.
áreiðanlegum heimildum fréttastof-
unnar. í ákæru ríkissaksóknara er
talað um vantalda skatta að fjár-
hæð 33 milljónir króna.
6. Þrátt fyrir niðurstöðu ríkis-
skattanefndar sem vísaði málinu frá
vegna vanreifunar, þ.e. að grund-
völlur ríkisskattstjóra fyrir endur-
álagningunni væri ekki nægjanlega
traustur, lét skattamálaráðherra
landsins loka fyrirtækinu með lög-
regluvaldi.
7. Það vekur athygli að þrátt
fyrir að embættismenn ríkissak-
sóknara hafi fylgst með málinu og
verið viðstaddir lögregluyfirheyrsl-
ur er tilkvaddur sérstakur saksókn-
ari í þessu máli.
8. Það er athyglisverð tilviljun
að þessi sérstaki saksóknari er
f lokksbróðir skattamálaráðherra og
ríkisskattstjóra.
9. Ákæran er algjörlega sam-
tengd sjálfu skattamálinu og stend-
ur því og fellur með niðurstöðu
Hæstaréttar, því er engin málsmeð-
ferð viðeigandi fyrr en sá dómur
er fallinn.
„Fundur í Félagi íslenskra iðnrek-
enda haldinn 16. janúar 1990 skorar
á fjármálaráðherra að afnema kröfu
um bankaábyrgð vegna greiðslu-
frests á virðisaukaskatti í tolli.
Krafan um bankaábyrgð veldur iðn-
fyrirtækjum verulegum kostnaði og
skerðir möguleika fyrirtækjanna til
eðlilegrar lántöku vegna rekstrar.
Eitt meginmarkmið virðisauka-
skatts er að jafna samkeppnisstöðu
íslensks iðnaðar gagnvart erlendum
keppinautum að því er varðar al-
menna, óbeina skattheimtu. Með
kröfunni um bankaábyrgð verður
þessu markmiði ekki náð. í Evrópu
er almennt ekki gerð krafa um slíka
ábyrgð og Island sker sig því úr að
því er þetta varðar, einmitt þegar
unnið er að því að samræma starfs-
skilyrði fyrirtækja í Evrópu.“