Morgunblaðið - 17.01.1990, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 1990
Betur vinnst með blíðu en stríðu
eftir Guðrúnu
Brynjólfsdóttur
Sem betur fer koma ekki oft inn-
lendar fréttir eins og reiðarslag,
eins og þruma úr heiðskíru lofti.
Það gerðist þegar fréttin kom um
að illa væri farið með börn á ís-
landi!“
Hér, þar sem búa og hafa búið
bestu mæður í heimi. Þegar þjóð-
skáldin ortu sín fögru ljóð um
mæður sínar, þá fannst okkur flest-
um, að þau væru líka ort fyrir okk-
ar hönd um okkar mæður. Til dæm-
is „Móðir mín“:
Ég hef þekkt marga háa sál,
ég hef lært bækur og tungumál
og setið við lista lindir.
En enginn kenndi mér eins og þú,
hið eilífa stóra, kraft og trú,
né gaf mér svo guðlegar myndir.
(Matthías Joch.)
Annað dæmi (úr kvæðinu „Móðir
mín“):
í alheimi ég þekkti einn einasta barm,
sem allt kunni að fyrirgefa.
(Einar Ben.)
Góð kona sagði frá
Kona, sem ég kynntist einu sinni,
sagði mér frá æsku sinni.
„Við vorum mörg systkinin
heima þegar ég var barn, oftast
margt vinnufólk. Alltaf var mikið
að gera, svo sem títt var í þá daga,
þegar allt var unnið heima til fata
og fæðis.
Einn gamall maður var á heimili
okkar. Hann var sagður vera
niðursetningur, en hann var í raun
og veru stoð og stytta okkar
barnanna; hjálpaði okkur, kenndi
okkur handtök, þjóðráð og fleira,
sem alltaf hefur komið sér vel, alla
tíð.
Eitt sérkenni í útliti hafði þessi
vinur okkar barnanna, hann hafði
laut í mitt ennið, sem alltaf sást
greinilega. Hann hafði verið
niðursetningur, þegar hann var
barn og ekki átt miklu ástríki að
fagna. Bestur var húsbóndinn eða
skástur. Eitt sinn kom húsbóndinn
fullur heim. Þá henti það slys, að
svipuskaftið slóst í enni bamsins,
sem hefur beinbrotnað og bar þess
merki alla ævi.“
Konan sagði: „Það er í minningu
þessa gamla, góða manns, sem ég
hef reynt og reyni alltaf að standa
með og hjálpa, ef mér er unnt, þeim,
sem minna mega sín eða eru hafðir
fyrir rangri sök.“
Þetta minnir á Einar Ben. Hann
sagði:
En mundu, þótt veröld sé hjartahörð,
þótt hrokinn sigri og rétturinn víki,
bölið, sem aldrei fékk uppreisn á jörð,
var auðlegð á vöxtum i guðanna ríki.
Það er stundum erfitt að skilja
Einar Ben. Var hann þarna að
leggja smyrsl á sár landa sinna, sem
voru sjálfsagt mörg og djúp á þeirri
tíð, eða var þetta hans raunverulega
trú? Alla vega trúi ég því, sem
þessar línur pára, að þessi góða
kona, sem hélt svo fallega uppi
minningu niðursetningsins, sé og
hafi verið bankastjóri í guðanna
ríki.
Þessi saga um gamla manninn
með kringlóttu dældina í enninu er
eina sagan um það, að fullorðin
manneskja hafi beinbrotið barn hér
á íslandi, sem ég hef heyrt.
Aftur á móti heyrðum við mann,
sem var nýkominn af alþjóða
ráðstefnu, segja meðal annars frá
því, að víða í heiminum væri farið
illa með böm.
Hann sagði: „Jafnvel strax hérna
úti í Danmörku, hjá nágrönnum
okkar, þykir það ekki í frásögur
færandi, þó að barn beinbrotni við
hirtingu.“ Ein kona hafði þó kært
og vildi skilja við mann sinn, af því
að hann hafði beinbrotið dóttur
þeirra. Við hefðum svo fegin viljað
hindra þennan bijálaða mann og
bjarga dótturinni, en það var víst
of seint, eða hvað gátum við á
móti heiminum, við, sem vorum
fáir, fátækir og smáir. í raun og
veru trúðum við ekki þessum
fréttum, við, sem alltaf höfum heyrt
sagt: „Betur vinnst með blíðu en
stríðu“ og reynt að breyta eftir
því. Við héldum að öll harðneskja,
ekki síst gagnvart blessuðum
börnunum, heyrði fortíðinni til.
Hreppaflutningar og
niðursetning voru fordæmd og
niðurlögð. Heimilum, sem misstu
fyrirvinnuna um tíma eða alveg, var
hjálpað til þess að halda
fjölskyldunni saman. Það birti yfir
þjóðinni á flestum sviðum með
komu tuttugustu aldarinnar, hún
fékk sjálfsforræði eftir langa og
harða baráttu. Menntamenn og
skáld lögðust á eitt og hvöttu
þjóðina til dáða.
Tvílyft timbur- eða steinhús risu
upp á hveijum bæ um land allt á
örfáum árum og þjóðin flutti í húsin
úr torfbæjunum, sem flestir voru
víst orðnir lélegir. Það var
kraftaverk á svona stuttum tíma
af svo fátækri þjóð. Slíkt átak gat
ekki átt sér stað nema með almennri
samvinnu og samhjálp. Þjóðin kunni
að spara og nýta. Hvert undrið rak
annað. Skólar og gistihús risu upp,
svo eitthvað sé nefnt.
En bióðin var fátæk. Ekki sáu
Guðrún Brynjólfsdóttir
„íslendingar verða að
standa saman og hjálpa
sínu fólki, hvort sem
það eru ungar mæður
eða eiturlyfjasalar, sem
hljóta að vera sjúkir
menn eða þrælar.“
allir unglingar fram á það, að þeir
kæmust í skóla þó að hugur þeirra
stefndi í þá átt, kaupið var svo
skelfilega lítið, þó að talsvert væri
unnið.
Sumir og ef til vill margir notuðu
frístundirnar til að skjótast afsíðis
og skæla út af því að geta ekki
komist í skóla. En svo skaut þjóðráð
upp kollinum: Að safna í banka.
Svo var trítlað í bankann með tíkall
og sparisjóðsbókina. í bókinni voru
skráðar sex krónur, fermingargjöf
frá mömmu blessaðri, sextán
krónur í allt. Það voru dálitlir
peningar í þá daga. Þá var líka
afar nauðsynlegt fyrir unga fólkið
að eiga fín spariföt. Mest var um
vert, hve mikii gróska var í öllum
mannúðarmálum, og voru
ungmennafélög þar fremst í flokki.
Það voru sannarlega góðir dagar.
Og nú er komið árið 1989. Við
ættum að vera komin langt á sömu
braut, en hvað?
Fréttin kom eins og reiðarslag,
eins og þruma úr heiðskíru lofti.
yÞað er illa farið með börn á
Islandi.“ Þetta getur ekki verið rétt,
og það á tuttugustu öld, öld
allsnægta og mennta. Erum við
hætt að vita að betur vinnst með
blíðu en stríðu, eða hvað? Eru börn
kannski barin til óbóta eins og
danska teipan og niðursetningurinn
með dældina í ennið? Nei, það getur
ekki verið. En þó gat ég ekki hætt
að hugsa um þetta. Þó að það væri
ekki nema eitt barn, þá væri það
þúsund sinnum óteljandi sinnum of
mikið.
Ég afréð að snúa mér til þeirra,
Ræðumennska og mannleg samskipti.
Kynningarfundur
Kynningarfundur verður haldinn fimmtudaginn
18. janúar kl. 20.30 á Sogavegi 69, gengið inn
að norðanverðu.
Innritun og upplýsingar í síma: 82411
STJÚRIMUIMARSKÓLIIMIU
Vc Konrað Adolphsson Einkaumtxið tynr Dale Carnegie namskeiðm •
Skrifstofutækninám :
Betra verð - einn um tölvu iffJ v'ýL
Tölvuskóli íslands Jp
S: 67 14 66
STORUTSALA
SlMI 11981
Vörumarkaöur allt árid
Nýjar vörur
fEl
Opið frá kl. 12-18.30 ”,
Laugardaga frá kl. 10-16 m
sem ég vissi að hafa rétt svör á
reiðum höndum. Svarið kom og
var: „Jú, því miður, ef fólkið er
undir áhrifum, ekki algáð, þá getur
allt skeð.“
Fyrir nokkrum árum voru það
bara karlar, sem stundum drukku
frá sér vitið. „Nú getur það alveg
eins verið kornung móðir með
ungbarn í kjöltunni. Verst eru þó
eiturlyfin, þá veit fólk ekki neitt
hvað það gerir.“
Ó! íslendingar! Bara að við
hefðum fengið að vera áfram fáir,
fátækir og smáir, fyrst það er ekki
betra en þetta að vera svona stór.
Hvað er nú til ráða?
Fallegu, ungu mæðurnar mega
ekki bregðast hlutverki sínu, en það
gera þær ekki, þó þær þiggi hjálp.
Enginn láir öðrum þó hann fái
smiði til að hjálpa sér að byggja
húsið sitt o.s.frv. Er minni vandi
að vera fyrirmynd að góðum
íslendingi? Öll þjóðin verður að taka
höndum saman og hjálpa þeim á
alia lund og gefa þeim gott
fordæmi. Ef það skyldi hafa
gleymst í önnum síðustu áratuga,
að kenna þeim að betur vinnst með
blíðu eri stríðu, þá þarf að bæta úr
því. Við megum ekki glata
þjóðararfinum.
Ef börnin verða að góðum,
dugandi mönnum, þá er það þjóðin,
sem nýtur þess, eða einhver önnur
þjóð. En ef þau verða að
aumingjum, þá er það þjóðin, sem
ber baggann. Mér sýnist öllum vera
jafnskylt að rétta barni hönd og
leiða það yfir götuna, ef með þarf
og hætta er í nánd. Við eigum þetta
blessaða land og úthafsöldunnar
kringum það. Öldurnar, sem hafa
skolað svo mörgu óhreinu frá
börnum landsins. Allir geta séð,
hvað landið er lítið samanborið við
önnur lönd. Þjóðin er að vísu lítil
líka, en hún gæti stækkað, hún
verður að eiga litla landið sitt ein
og þarf á öllum þegnum þess að
halda.
Islendingar verða að standa
saman og hjálpa sínu fólki, hvort
sem það eru ungar mæður eða
eiturlyfjasalar, sem hljóta að vera
sjúkir menn eða þrælar.
í dag kom ánægjuleg frétt í
sjónvarpi. Stofnuð hafa verið
samtök gegn ofbeldi, sem er
vaxandi meðal unglinga. Einnig til
hjálpar vanhirtum börnum hér á
landi, fyrst þau eru til. •
Höfundur er rithöfundur.
■ ÞORRABLÓT Hornfirðinga
sunnanlands verður haldið laugar-
daginn 20. janúar næstkomandi í
Félagsheimili Seltjarnarness og
hefst borðhald kl. 20. Þátttaka til-
kynnist til Margrétar Óskars-
dóttur, Hreins Eyjólfssonar og
Karls Skírnissonar sem jafnframt
sjá um miðasölu.
■ KVIKMYNDAKLÚBBUR ís-
lands hóf starfsemi sína þann 18.
febrúar á síðasta ári og hefur þá
gengist fyrir sýningumá 30 kvik-
myndum. Nú er að hefjast nýtt
sýningartímabil hjá klúbbnum.
IVumsýning verður í Regnbogan-
um fimmtudaginn 18. janúar með
sýningum á myndinni Landslag í
þoku í leikstjórn Theo Angelopou-
los. Myndin hlaut hin eftirsóttur
Felix Evrópuverðlaun, sem besta
mynd ársins 1989. Sýnd verður ein
mynd í viku fram til loka maímán-
aðar. A dagskrá klúbbsins eruýms-
ar frægar og fágætar myndir, má
þar nefna aðra mynd eftir Ange-
lopoulos, Ferðina til Kithera,
Sænska klassík, gamlar amerískar
spennumyndir, myndina Orfphée
eftir Cocteau. Unnendum hrolls og
hræðslu er boðið upp á að sjá mynd-
ir eftir sögum Edgar Allan Poe
og einnig Frankenstein í þrívídd
gerða af Andy Warhol. Einnig eru
á dagskrá tvær ítalskar myndir eft-
ir þá Federico Fellini og Antoni-
oni, og þijár sovéskar myndir eftir
þá Elem Klimov, Andrei Tárkov-
sky og Sergei Eisenstein. Sýning-
ar verða á fimmtudögum kl. 9 og
11.15 og á laugardögum kl. 3. Fé-
lagsskírteini fást i Regnboganum.