Morgunblaðið - 27.03.1990, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. MARZ 1990
Fundað um
vímuefiianotk-
un unglinga
LANDLÆKNIR boðaði ftilltrúa
lögreglu og félagsmálafólks til
fundar á fimmtudag sl., til að
ræða hvoi-t vímuefiianotkun væri
að aukast, hvaða efna væri neytt
og hveijir það gerðu. Á fúndinum
kom fram, að lögreglan taldi ekki
miklar breytingar frá því sem
verið hefði, en skólahjúkr-
unarfræðingur, fúlltrúi Utideild-
ar og fulltrúi íþrótta- og tóm-
stundaráðs töldu að hassneysla
unglinga hefði aukist.
Samkvæmt upplýsingum Ómars
Smára Ármannssonar, aðstoðaryfir-
lögregluþjóns, sem sat fundinn, kom
fram að ætla mætti að aukið fram-
boð væri nú á hassi. Verðlækkun
hefði orðið á því efni, en ekki öðr-
um. Þá kæmi kókaín nú meira í
staðinn fyrir amfetamín, en neyt-
endur þess væru eldra fólk en ungl-
ingar. Þá kom fram að kannabisefni
væru meira í umferð meðal skóla-
barna nú en síðasta haust og full-
trúi íþrótta- og tómstundaráðs taldi
hassneyslu unglinga hafa aukist
jafnt og þétt undanfarin þrjú ár.
Ómar Smári sagði að fulltrúi fé-
lagsmiðstöðvarinnar Fellahellis . í
Breiðholti teldi umflöllun fjölmiðla
um fíkniefnamál og -neyslu í Breið-
holti stórlega ýkta og viðvanings-
lega. Þá taldi hann 7. og 8. bekk-
inga núna einn best heppnaðasta
árganginn sem komið hefði fram
um langt skeið, eða a.m.k. síðustu
fimm árin.
Það kom fram á fundinum að
atvinnulausum unglingum hefur
fjölgað mikið að undanfömu. Fé-
lagsmálafólk taldi miklar líkur á að
aukning innbrota.og þjófnaða fylgdi
í kjölfarið.
Fulltrúi menntamálaráðuneytis-
ins taldi áfengismálin miklu verri
en fíkniefnamálin, en ekki mætti
horfa framhjá fíkniefnavandanum.
Hann taldi áhættuhópinn þar ungl-
inga á aldrinum 16-19 ára, en ef
fólk kæmist á þrítugsaldurinn án
þess að ánetjast fíkniefnum væri
hættan liðin hjá.
Vistkerfinu í sjón-
nm má ekki ofbjóða
- rætt við Jakob Jakobsson um hegðan loðnunnar
og tengsl hennar og þorsksins í fæðukeðjunni
LOÐNAN hefur verið okkur gjöfúl undan farna tvo áratugi með
örfáum undantekningum. Þrátt fyrir að hún hafi lengst af verið
talin verðlaus eða verðlítill fiskur skilar hún íslendingum milljörð-
um króna í útflutningstekjur á ári og veitir hundruð karla og
kvenna atvinnu. I gömlum heimildum er loðnan nefnd loðsilungur
og þótti með öllu óæt. Loðnan er duttlungafullur fiskur og hverfur
stundum alveg af hefðbundinni slóð eins og gerðist í upphafí vert-
íðar á haustmánuðum, en nánasr ekkert veiddist fyrir áramótin.
Ymsar vangaveltur hafa verið uppi um það, hvar hún hafi haldið
sig. Fiskifræðingarnir eru helzt á því að hún hafi farið út fyrir
landgrunnið norðaustur af landinu og því ekki fundizt. „Þorskurinn
fann hana ekki heldur," segir Jakob Jakobsson, forsljóri Hafrann-
sóknastofnunar, en Morgunblaðið ræddi við hann um ferðir loðnunn-
ar og tengsl hennar og þorsksins í fæðukeðjunni.
„Loðnan er skammlífur fiskur
og því miklar sveiflur á stofnstærð-
inni,“ segir Jakob. „Því hefur verið
erfitt að finna beztu aðferðina til
að meta veiðiþoiið með nokkrum
fyrirvara. Fyrir 8 árum var farið
að mæla hve mikið væri af árs
gamalli loðnu og bera það síðan
saman við það, sem veiddist um
einu og hálfu ári seinna. í ljós
hefur komið það mikið samræmi
þarna á milli, að við höfum byggt
tillögur um bráðabirgðakvóta fyrir'
upphaf veiðanna og síðan hefur
ráðgjöf um endanlegt veiðiþol ver-
ið gefin eftir leiðangra í nóvember
eða desember. Sumarið 1988
mældist mjög mikið af árs gamalli
loðnu út af Norðurlandi og bráða-
birgðakvóti var því ákveðinn
900.000 tonn. Svo fannst kvikindið
ekki í haust. í nóvember var farið
yfir allt hefðbundið svæði og
ríflega það. Ekkert fannst nema
lítils háttar af horaðri loðnu við
ísröndina milli Grænlands og ís-
lands og því gerðu menn að því
skóna að hún væri undir ísnum. í
aukaleiðangri í desember fannst
lítils háttar við ísröndina, sem þá
var við Kolbeinsey og enn héldu
menn áð hún væri undir ísnum.
Svo féll bomban strax eftir ára-
mót, þagar Árni Friðriksson fann
loðnugöngu við straummótin út af
Hvalbak. Það kollvarpaði öllum
fyrri hugmyndum um það, hvar
loðnan hefði haldið sig fyrir ára-
mótin. Loðna, sem hefði verið und-
ir ís í desember, hefði aldrei getað
verið komin suður að Hvalbak hálf-
um mánuði síðar. Líkast til hefur
hún haldið sig austar og norðar
en leitað var, á slóðum, sem hún
hefur ekki verið áður svo vitað sé
um árabil. Rækjusjómenn höfðu
reyndar orðið varir við töluvert af
loðnu við botn fyrir Norðurlandi
og því kann breytt hegðun hennar
í sjónum einnig að vera hluti af
skýringunni. Eitt er víst og það
er að þorskurinn fann hana ekki
heldur, svo líkast til hefur hún
brugðið sér austur af landgrunn-
inu. Venjan er sú, að þegar loðnan
gengur áustur og suður með land-
grunninu, fylgir góð þorskveiði í
kjölfarið. Að þessu sinni fylgdi
loðnunni enginn þorskur. Það biðu
því allir ósigur fyrir loðnunni, fiski-
fræðingar, þorskurinn og sjómenn-
irnir.
Undanfarin tvö ár hefur loðnan
ekki gengið norður að Jan Mayen,
en á árunum 1978 til 1987 var
þar árviss sumarveiði. Svo var þó
ekki fyrr á árum, því þegar við
vorum að leita síldarinnar á sínum
tíma fundum við aldrei loðnu svo
nokkru næmi á þessum slóðum
nema árið 1967. Það er því lítið
hægt að stóla á þennan blessaða
fisk.
Þegar loðnan kom þarna loksins
fram, var reynt að mæla hana, en
það gekk illa, meðal annars vegna
þess, að hún var komin að straum-
mótunum. Við þau hefur mæling
ævinlega gengið illa. Þó mældust
um 760.000 tonn, sem við töldum
of lítið. Því reyndum við að mæla
hana á ný við sandana fyrir
Surðurlandi, en sú mæling sýndi
énn minna en sú fyrri. Hvorug
mælingin var talin marktæk, en
við töldum þó ekki ráðlegt að auka
við fyrri úthlutun. Sjómenn töldu
reyndar óhemju af loðnu á ferð-
inni, mun meira en við. Þeir hafa
líklega tekið nokkuð stórt upp í
sig, því botninn datt snögglega úr
veiðinni og óvíst er hvort það næst
að klára kvótann.
Þorskurinn hefur forgang að
loðnunni til tveggja ára aldurs
hennar. Þá heldur hún sig mikið
á landgrunninu, en á þriðja ári fer
hún út á meira dýpi út fyrir land-
grunnið og þá nær þorskurinn ekki
til hennar. Það hefði því ekki hjálp-
að honum neitt núna, þó engin
loðna hefði veiðzt. Gangi loðnan
hins vegar eins og oftast með
landinu, makar sá guli krókinn.
Þetta er okkur að sjálfsögðu ljóst
og því gerum við ráð fyrir því við
tillögur um hámarksafla, að þorsk-
urinn fái sitt.
Jakob Jakobsson, fiskifræðing-
ur.
Töluvert hefur verið gert af því
að rannsaka fæðutengsl þorsks og
loðnu. Við það hefur komið í ljós,
að miðað við meðal nýliðun í báðum
stofnunum, eiga veiðar á 800.000
tonnum á loðnu ekki að hafa veru-
leg áhrif á þorskinn. Undanfarin
ár hefur þessu verið svo farið, að
stórir árgangar af loðnu hafa
komizt upp, en slakir af þorski.
Því hefur okkur verið fært að veiða
um eina milljón tonna af loðnu
þessi ár.
Rannsóknir af þessu tagi þarf
að efla verulega til að við skiljum
betur lífið og tilveruna í sjónum
og samhengið milli fiskistofnanna.
Stundum hagar loðnan sér þannig,
að við finnum enga veiðanlega
loðnu, þó þorskurinn sé troðfullur
af henni. Þannig er þessu farið nú
út af Vestijörðunum. Þar er ganga
á ferðinni, sem enginn nýtur góðs
af enn nema þorskurinn og hún
hefur hvergi komið inn í mælingar
okkar. Við leggjum um fram allt
áherzlu á að vistkerfinu í sjónum
verði ekki ofboðið, svo það haldi
áfram að mala okkur gull,“ segir
Jakob Jakobsson.
Viðtal: Hjörtur Gíslason.
Kringlan:
Húsasmiðjan kaupir
verslun Vörnmarkaöarins
VÖRUMARKAÐURINN hefúr selt Húsasmiðjunni rekstur versiun-
ar sinnar í Kringlunni og yfírtekur Húsasmiðjan hann um næstu
mánaðamót.
Vörumarkaðurinn rekur aðeins
þessa einu verslun, en að sögn
Ebenezar Ásgeirssonar forstjóra
verður fyrirtækið ekki lagt niður
þótt Húsasmiðjan hyggist nota
nafn þess fyrst um sinn.
„Ég vil ekkert segja um hvað
ég hyggst taka mér fyrir hendur,
en ég er enn ungur í anda og það
er aldrei að vita hvað morgundag-
urinn ber í skauti sér,“ sagði
Ebenezer.
Vörumarkaðurinn er í 204 fm.
leiguhúsnæði í Kringlunni og að
sögn Einars Inga Halldórssonar
framkvæmdastjóra Kringlunnar
er verið að ganga frá því að Húsa-
smiðjan taki yfír leigusamninginn.
Nú eru reknar tvær verslanir í
húsnæði Vörumarkaðarins í
Kringlunni.
Sigurbjörg Snorradóttir hjá
Húsasmiðjunni sagði að fyrirhug-
að væri að reka þar eina verslun,
með sama sniði og Vörumarkaður-
inn er nú.
Teikning af íþrótta- og sýningahúsinu sem ráðgeil er að reisa á félagssvæði Hauka að Ásvöllum í
Hafiiarfirði.
Fjölnota íþróttahús
hannað fyrir Asvelli
VASKHUGI
Stutt en hnitmiðað námskeið í notkun þessa einstak-
lega hentuga forrits, sem sniðið er fyrir lítil fyrirtæki.
IO Útskrift sölureikninga O Uppgjör útskatts
O Uppgjör innskatts O Skýrslugerð
Tími: Laugardag 31.3. kl. 10-15.
Innritun f síma 687590.
Tölvuskóu Reykjavíkur
Qi tölvufræðsla Borgartúni 28, s. 687590
HAFNARFJARÐARBÆR hefur latið arkitektastofiina Batteríið vinna
frumáætlun að fíölnota iþróttahúsi með sætum fyrir 6.600 áhorfend-
ur á félagssvæði Hauka í Hafnarfirði, Ásvöllum. Salurinn er ætlaður
til íþróttleikja, vörusýninga og hljómleika- og tónleikahalds. Heildar-
kostnaður við byggingu slíks hús er áætlaður 636 milljónir króna.
Bæjarfulltrúar hafa kynnt ríkisst
ins.
Sturla Haraldssoiij formaður
framkvæmdanefndar Ásvallasvæð-
isins, sagði að auk sæta fyrir 6.600
manns væri áætlað að nokkur
hundruð manns komist fyrir í stæði
á handknattleikskappleikjum í hús-
inu. Fyrirhugað hefur verið að
Hafnarfjarðarbær ásamt knatt-
spyrnufélaginu Haukum byggi
íþróttahús á Ásvöllum. í stað þess
• að standa einir að málum vilja þess-
ir aðilar bjóða ríkinu samstarf um
byggingu fjölnota íþróttahúss sem
rætt hefur verið um að reisa fyrir
jórninni áætlun um byggingu húss-
heimsmeistaramótið í handknatt-
leik 1995.
Gert er ráð fyrir að áhorfenda-
svæði verði allt í kringum kepnis-
völlinn á tveimur hæðum. Grunn-
flötur jarðhæðar verður 5.980 fer-
metrar en heildarstærð hússins,
með efri svölum, 7.740 fermetrar.
Úr forsal hússins verða fjórir inn-
gangar að áhorfendabekkjum í sal
en auk þess verður gegnt á efri
áhorfendapalla um stiga í hveiju
horni forsalarins. Gert er ráð fyrir
stólapöllum sem hægt er að draga
að veggjum. í sal er gert ráð fyrir
4.100 stólum með bökum sem verða
í húsinu til frambúðar. Á efra gólfi
verður komið fyrir bekkjum fyrir
2.500 manns sem yrðu teknir niður
að þeimsmeistaramótinu loknu.
Á æfingum rúmast á gólfi salar-
ins 3 handknattleiksvellir, 20 bad-
mintonvellir, 4 tennisvellir, 4 körfu-
boltavellir eða 10 blakvellir. Auk
þess er möguleiki að koma fyrir
hlaupabraut í efri áhorfendastúku
með því að fjarlægja áhorfenda-
bekki þaðan.
Sturla sagði að það tæki um þijú
ár að reisa húsið sem yrði að öllu
leyti byggt með innlendu efni og
hugviti. Ráðgert er að reisa stein-
steypta bogagrind með Iímtrésein-
ingum sem eru einangraðar og
klæddar stáli að utan.