Morgunblaðið - 17.07.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. JULl 1990
13
Valdimar Guðnason
keimir úr felum
en í sundur köggullinn í litla fingri
og baugfingri. Grætt var fyrir stúf
löngutangar, en hinir tveir þannig
að þeir lágu upp í lófann. En grein-
arhöfundur virðist ekki þekkja neitt
um áverkann annað en það sem
kemur fram í orðum Skafta prests:
einn fingur. Hann skeytir ekki um
texta sögunnar, hundsar jafnvel
vísu Ingimundar prests, frænda
Þorgils, þar sem segir að þrír fing-
ur hafi verið höggnir. Sýnilegt er
að höndin hefur verið Hafliða nær
ónýt upp frá því, getur t.d. ekki
haldið á vopni. Ekki veit ég hve
miklar bætur væru nú dæmdar
mönnum fyrir slíka örorku, en
áreiðanlega væri það stórfé.
Eftirtektarverð eru orð Hafliða,
þar sem hann skýrir hvers vegna
hann dæmi sér svo miklar bætur.
Hann segist gera það meir fyrir bæn
vina sinna en af fégirni einni sam-
an. Meðal liðsmanna Hafiiða voru
ýmsir sem voru ósáttfúsari en hann
og vildu ekki að Þorgils slyppi með
fégjöld ein, einkum Hallur Teitsson
mágur Hafliða. Þeir hefðu alls ekki
unað því, að Þorgils kæmist létt frá
fébótunum. Þetta mikla fé, sem
Hafliði dæmir sér, er því að nokkru
til að slæva þá sem ákafastir voru.
Vissulega eru bæturnar miklar, en
áverkinn var líka mikill, enda segir
Þorgils að þeir Hafliði megi báðir
vel við una.
‘Söguatlas er hrósað fyrir frum-
teiknuð kort, og vafalaust eru þau
það mörg. En varla verður varizt
brosi að þeim hrósyrðum er athuguð
eru landnámskortin í Söguatlas.
Að stofni eru þau úr Landnámuút-
gáfu Fornritafélagsins, en á þeim
eru engin landnámsmörk, heldur
aðeins nöfn landnámsmanna sett á
kortin. Við útgáfu bókar minnar,
Landið og Landnáma, var fengið
leyfi til að nota þessi kort, en þeim
var breytt eftir þörfum og land-
námsmörk sett eftir ferðalög og
staðháttarannsóknir um allar
byggðir landsins og einnig nokkuð
af óbyggðunum. Þannig birtust þau
í Landinu og Landnámu, og þaðan
eru þau tekin upp í Söguatlas.
Ókunnugt er mér hvort leyfi var
þá fengið hjá Fornritafélaginu, en
ekki var ég beðinn leyfis að fá þau
með landnámsmörkunum, en það
eru auðvitað þau sem skipta mestu.
Hér var talsvert efni tekið. Kortin
eru 13 í Landinu og Landnámu,
sett saman í 5 í Söguatlas. Mér er
ánægja ef einhver hefur gagn af
því sem ég hef gert og hefði fús-
lega veitt leyfi til kortanna og veit
að eins er um útgefanda. En forr-
áðamenn Söguatlass hirtu ekki um
að biðja mig um slíkt leyfi, eru
sýnilega kröfuharðari við aðra en
sjálfa sig.
Enginn vafi er að landnámskort-
in í Söguatlas eru tekin úr Landinu
og Laildnámu, enda er heimildar
getið í kortaskrá.
Hvernig stendur á þessum ágöll-
um sem nú hefur verið bent á?
Ekki er mannvalið svo lítið að þeirra
eigin sögn. Höfundar og aðrir
starfsmenn eru taldir upp innan á
kápu og í formála. Man ég varla
eftir að hafa séð slíkt tal afreks-
manna á einum stað nema ef væri
kappatal Ólafs konungs á Orminum
langa. Þarna er röð háskólageng-
inna manna, ritstjórinn háskóla-
kennari, og meðal þeirra, er hafa
lesið bókina og gefið góð ráð, er
söguprófessor og þar með doktor.
Vissulega er margt vel gert í
bókinni, ef til vill langmestur hlut-
inn. Þar er margt bæði fallegt og
fróðlegt, og ber að þakka það. En
misfellur eru talsverðar, a.m.k. í
þessum eina kafla sem ég hef at-
hugað. En þær eru þess eðlis að
auðvelt hefði verið að forðast þær,
ef að hefði verið gáð.
Höfundur er fyrrverandi
menn taskólakennari á
Laugarvathi.
eftirHelga
Magnússon
Valdimar Guðnason, löggiltur
endurskoðandi hjá N. Mancher,
sendi Fijálsri verslun tóninn í Morg-
unblaðsgrein hiiin 5. júlí sl. vegna
fréttar sem blaðið birti nýlega um
mjög svo óvanalegar reikningsskila-
venjur hjá útgerðarfélaginu Skag-
strendingi hf. á Skagaströnd, en
Valdimar Guðnason er endurskoð-
andi fyrirtækisins.
Reikningsskilaaðferðir þessa fé-
lags voru vissulega ekki til umræðu
í fjölmiðlum í fyrsta skipti í þeirri
frétt Fijálsrar verslunar sem Valdi-
mar gerði að umtalsefni. T.d. gerði
Viðskiptablað Morgunblaðsins þar
að umtalsefni tvívegis á síðasta ári
og Fijáls verslun hefur áður vikið
að þeim. Þann 15. júní 1989 birtist
á forsíðu Viðskiptablaðs Morgun-
blaðsins frétt um málið undir fyrir-
sögninni „Endurskoðun, athuga-
semd gerð við uppgjör Skagstrend-
ings hf. Álitsnefnd Félags löggiltra
endurskoðenda telur reikningsskila-
aðferð ekki samrýmast viðteknum
reikningsskilavenjum." Og viku
síðar gat að líta fyrirsögn í sama
blaði sem hljóðaði svo: „Skag-
strendingur, bókfært verð skipa
hækkað um 140 m.kr.“
Mér vitanlega hefur Valdimar
ekki svarað gagnrýni á reiknings-
skil Skagstrendings hf. opinber-
lega, frekar en annarri gagnrýni
sem fram hefur komið á vinnubrögð
hans, fyrr en nú. En Valdimar
Guðnason, löggiltur endurskoðandi
hjá N. Mancher, kom loks úr felum
með eftirminnilegum hætti fimmtu-
daginn 5. júlí 1990.
Það er kaldhæðnisleg tilviljun að
það skyldi birtast mynd af þessum
huldumanni í blaði allra lands-
manna sama daginn og birtir voru
dómar í svonefndu Hafskipsmáli,
en Valdimar þessi hefur orðið fræg-
ur fyrir afskipti sín af því.
í fyrrnefndri frétt Fijálsrar versl-
unar var skýrt frá því að endurskoð-
andi Skagstrendings hafi farið sínar
eigin leiðir með því að samþykkja
að fiskiskip félagsins væru færð í
efnahagsreikningi á verði sem sam-
svaraði 90% af vátryggingarverði
þeirra, í stað þess að þau væru
færð með sama hætti og almennt
tíðkast um færslu skipa og annarra
varanlegra rekstrarijármuna í
reikningsskilum íslenskra fyrir-
tækja. Með þessum færslumáta er
eiginfjárstaða félagsins sýnd 212
milljónum króna betri en ella hefði
verið.
Þessu til viðbótar var fiskveiði-
kvóti eignfærður að fjárhæð 58
milljónir króna og sagði í frétt
Fijálsrar verslunar að eignfærsla
kvóta væri heldur ekki almennt
„Það er því deginum
ljósara að frétt Frjálsr-
ar verslunar um
óvenjulegar reiknings-
skilaaðferðir Skag-
strendings hf. varðandi
eignfærslur skipa og
veiðikvóta, svo og að
endurskoðandi félags-
ins hafi haft ofanígjöf
álitsnefiidar FLE að
engu, átti fiillkomlega
við rök að styðjast.“
tíðkuð hjá íslenskum útgerðarfélög-
um.
Það er rétt sem fram kemur í
grein Valdimars að samkvæmt lög-
um eru það stjórnendur hlutafélaga
sem bera ábyrgð á gerð ársreikn-
inga. En hjá Skagstrendingi hf. er
það Valdimar Guðnason, löggiltur
endurskoðandi, sem áritar ársreikn-
inginn fyrirvaralaust og tekur fram
í áritun sinni að hann sé m.a.a gerð-
ur í samræmi við góða reiknings-
skilavenju, þrátt fyrir þær aðferðir
sem beitt var við eignfærslu togar-
anna og fiskveiðikvóta.
Það er einmitt þetta sem vekur
furðu og var gert að umtalsefni í
fyrrnefndri frétt því álitsnefnd Fé-
lags löggiltra endurskoðenda hafði
lýst þeirri skoðun sinni að eign-
færsla fiskiskipa, með þeim- hætti
sem gert er hjá Skagstrendingi hf.,
samrýmdist ekki viðteknum reikn-
ingsskilavenjum hér á landi. Þess
vegna gat Valdimar ekki áritað
ársreikninginn fyrirvaralaust og
sagt að hann væri í samræmi við
góða reikningsskilavenju.
Á árinu 1989 fékk álitsnefnd
Félags löggiltra endurskoðenda er-
indi frá félagsmanni, sem er endur-
skoðandi Utgerðarfélags Akur-
eyringa hf., þar sem nefndin var
beðin að skera úr um það hvort það
samrýmdist góðri reikningsskila-
venju að færa fiskiskip upp í ákveð-
ið hlutfall af opinberu mati. Ástæða
fyrírspurnarinnar var sú að hundr-
uða milljóna misræmi skapaðist
milli Skagstrendings hf. og Útgerð-
arfélgas Akureyringa hf. vegna
þessara sérstöku endurmatsreglna
hjá Skagstrendingi hf og gerði það
að verkum að ársreikningar fyrir-
tækjanna voru ósamanburðarhæfir,
en það töldu menn óviðunandi.
Álitsnefndin komst að þeirri nið-
urstöðu að endurmatsaðferð Skag-
strendings hf. væri ekki í samræmi
við góða reikningsskilavenju. í nið-
urstöðum nefndarinnar um málið
segði orðrétt:
„Álitsnefnd FLE lítur svo á að
telji endurskoðendur nauðsynlegt
að víkja frá þeim meginreglum um
endurmat, sem að framan er lýst
umn bókfærslu fastaijármuna, beri
að leita viðurkennignar á þeim að-
ferðum, sem beita skal,' hjá reikn-
ingsskilanefnd 'FLE til að koma í
veg fyrir að mismunandi reiknings-
skilaaðferðum sé beitt við uppgjör
sambæriiegra fyrirtækja.
Reikningsskilaaðferð sú er felst
í notkun opinbers mats við ákvörð-
un bókfærðs verðs fiskiskipa í efna-
hagsreikningi hefur hvorki fengið
formlega umfjöllun reikningsskila-
nefndar félagsins né hlotið almenna
viðurkenningu félagsmanna. Hún
verður því ekki talin samiýmast
viðteknum reikningsskilavenjum
hér á landi.“
Svona afdráttarlaus var niður-
staða álitsnefndar FLE í fyrr^ og
því er ekki undarlegt að furðu veki
að Skagstrendingur hf. skuli ekki
hafa látið sér segjast. Og Valdimar
Guðnason lætur ofanígjöf æðsta
umsagnaraðila hjá Félagi löggiltra
endurskoðenda sem vind um eyrun
þjóta og áritar ársreikning Skag-
strendings hf. fyrirvaralaust og tek-
ur fram að hann sé í samræmi við
góða reikningsskilavenju, þvert á
niðurstöðu nefndarinnar!
í TTjálsri verslun var því ekki
haldið fram að þessi sérstaka end-
urmatsaðferð væri ekki í samræmi
við lög. En hún er ekki í samræmi
við góða reikningsskilavenju. 1
þessu sambandi koma í hugann orð
sem Stefán Svavarsson dósent lét
falla á nýafstaðinni ráðstefnu FLE,
en hann sagði að hækkun á bók-
færðu verði íjármuna gæti verið
samkvæmt lögum um hlutafélög
þó hún væri ekki endilega í sam-
ræmi við góða reikningsskilavenju.
í grein sinni ver Valdimar eign-
færslu fiskveiðikvóta með vísan til
hlutafélgalaga og telur að lög um
stjórnun fiskveiða nr. 38/1990 séu
eignfærslu fiskveiðiréttinda til
stuðnings. En það er öðru nær.
Nægir í því sambandi að benda á
1. gr. laganna sem er mjög afdrátt-
arlaus. Þar segir m.a;:
„Nytjastofnar á íslandsmiðum
eru sameign íslensku þjóðarinnar."
Og síðar: „Úthlutun veiðiheimilda
samkvæmt lögum þessum myndar
ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt
forræði einstakra aðila yfir veiði-
heimildum."
Þessi lagafyrirmæli eru afdrátt-
arlaus og taka alveg af skarið um
að útilokað er að nokkur aðili, ann-
ai' en íslenska þjóðin í heild, geti
Helgi Magnússon
slegið eign sinni á veiðiheimildir og
fært þær meðal fjármuna í efna-
hagsreikningi sínum.
Það er því deginum ljósara að
frétt Fijálsrar verslunai' um óvenju-
legar reikningsskilaaðferðir Skag-
strendings hf. varðandi eignfærslur
skipa og veiðikvóta, svo og að end-
urskoðandi félagsins hafi haft of-
anígjöf álitsnefndar FLE að engu,
átti fullkomlega við rök að styðjast.
Það er einnig ánægjulegt til þess
að vita að fréttin varð t.il þess að
hinn margumtalaði Valdimar
Guðnason, löggiltur endurskoðandi
hjá N. Mancher, kom úr felum.
Höfundur er ritstjóri Frjálsrar
verslunar.
Barnaskór
Barnaskór
St. 19-23.
Verðkr. 2.985.
Litir: Hvítt m/fjólubláu
blátt m/grænu.
smáskór
sérverslun m/barnaskó,
sími 622812.
Sendum ípóstkröfu.
EFLING SJALFSVITUNDAR
OG PERSÓNUSTYRKS
Dr. Paula Horan heldur námskeið í Reykjavík 27. til 30. júlí
um ofanskráð efni.
Sérstök áhersla lögð á að þátttakendur nái tengslum við
eigið sjálf og læri að virkja jákvæð öfl innri vitundar; breyta
hugsanamynstri sínu til aukinnar vellíðunar og lífsfyllingar.
Upplýsingar og skáning: Hugræktarhúsið, Hafnarstræti 20,
sími 91-620777. Opið frá 14.30-16.30 virka daga.
Skráningu lýkur 20. júlí.
Síðasti pöntunardagur næsta hluta ríkissamningsins til
kaupa á Macintosh tölvubúnaði með verulegum afslætti er:
Innkaupastofnun ríkisins
É Apple-umboðið Radíóbúðin hf.