Morgunblaðið - 18.09.1990, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. SEPTEMBER 1990
11
andi fyrir áhorfandann. Þetta á
einkum við olíumyndirnar, þar sem
þétt málun og heilir litfletir koma
vel til skila, en síður í pastelverkun-
um, þar sem litirnir ná ekki sama
styrk. Pennateikningarnar bera
hins vegar viðfangsefnið fram á
látlausan hátt, þar sem útlínurnar
einar birta persónurnar naktar, oft
einar og umkomulausar í umhverfi
sínu. Teikningarnar benda einnig
aftur til aðalatriðisins í list Sigurðar
Þóris, þ.e. stöðu mannsins í um-
hverfinu.
í myndgerð manneskjunnar hef-
ur listamaðurinn lengi sett sér
þröngar skorður, og ekki notað
mörg tilbrigði stellinga og andlits-
svipa. Þannig eru stellingarnar í
þremur myndum hér (nr. 21, 41 og
44) nærri þær sömu, og mjög
keimlíkan vangasvip (karlmanns?)
ber fyrir augu í nokkrum myndum;
en í öllum þessum tilvikum verða
þessir þættir virkir hlutar verksins
í heild.
Slík virkni er skiljanlega eitt
mikilvægasta atriðið í allri mynd-
list, en viðkvæmast er það í tengsl-
um manneskjunnar við umhverfi
sitt. Þau tengsl endurspeglast einna
best í þeim svip, sem hvílir yfir
manninum eða konunni í myndflet-
inum. í sumum verkum Sigurðar
Þóris er þessi svipur seiðandi og
sterkur, eins og t.d. í „Stúlkan við
hafið“ (nr. 31) og „Auglit draums-
ins“ (nr. 10), en í öðrum er hann
daufur, sinnulaus eða tómur og á
þann hátt jafnvel í andstöðu við
titil viðkomandi myndar.
Tengslin við hinn ytri veruleik
eru auðfúndin, því ekki eru allir
jafn áhugasamir um tilveruna, og
lifa frá degi dags, sinnulausir um
umhverfi sitt og daufir gagnvart
öllu því, sem ætti að vekja þá til
dáða. Þessi sannleikur er hvassari
en ella þegar umhverfíð er jafn ríku-
legt og í flestum myndunum á sýn-
ingunni — og þá læðist ef til vill
fram sá grunur, að maðurinn sé í
raun ekki þess verður að eiga mögu-
leka á að njóta slíks.
Sýning Sigurðar Þóris stendur
til 23. september.
eigin túlkana á því sem fyrir augu
ber.
Þrátt fyrir að það hljómi sem til-
breytingarlítið viðfangsefni og gefi
þannig ekki mikla möguleika í tján-
ingu, kemur í ljós að svo er ekki í
raun; engar tvær myndir eru eins,
og þrátt fyrir þunga liti er ekki
þungt yfir verkunum. I sumum
þeirra er hamrastálið svart, í öðrum
eru bláir litir ríkjandi, en annars
staðar virðist veggurinn grár eða
grænleitur; allir eru þessir fletir
byggðir upp í nokkrum lögum, og
undirtónarnir skína oft í gegn.
Sömu sögu má segja um vatnsföllin
sjálf, hina hvítu þræði sem falla í
misbreiðum röndum eftir fletinum,
því þeir eru alls ekki einungis hvítir
þegar að er gáð, heldur bera keim
af umhverfi sínu.
Fjölbreytni og léttleiki sýningar-
innar felst að talsverðu leyti í afar
mismunandi lögun verkanna; hér
eru ekki bara myndir í hlutföllum
gullinsniðs, heldur líka langar og
mjóar, stuttar og breiðar, og fall-
vatnið er ekki endilega beint og
fyrir miðju myndarinnar, heldur
ekki síður til hliðar og úti í horni
myndflatarins. Og til að minna á
að önnur viðfangsefni geta auðveld-
lega tengst fossum frá vissu sjónar-
horni sóma „Hugsanaþræðir“ (nr.
4) sér ágætlega í hópnum.
Guðbjörg Lind hefur auðvitað
ekki valið fossa sem myndefni fyrir
tilviljun, og hefur þróað það nokkuð
frá síðustu sýningu, þegar það var
tengdara tilveru mannsins á ýmsan
hátt. En með því er hún, líkt og
fleiri ungir listmálarar, óneitanlega
að tengja myndlistina við íslenska
náttúru á ný. Og í stað þess að feta
í gömul fótspor leitar hún nýrra
leiða, og nær á hógværan hátt að
sýna þessi náttúrufyrirbrigði í
mildu, þokukenndu ljósi, sem minnir
á úðann sem oft fylgir freyðandi
fossum Iandsins. Ef að líkum lætur
á Guðbjörg Lind eftir að bregða
nýju ljósi af fleiri hluti fyrir listunn-
endur á komandi árum.
Lausnin
Bókmenntir
Súsanna Svavarsdóttir
Ljósbrot í skuggann
Höfundur: Berglind Gunnars-
dóttir
Útgefandi: Örlagið
Einsemd, ástleysi, sorg, von og
þrá eru líklega yrkisefni, eða þemu,
sem eru skáldum hugleikin. Hver
og einn er þó að yrkja um sínar
eigin tilfínningar, sem þó eru ekki
einstakar, heldur sammannlegar.
Og hversu laustengdur sem les-
andinn er við sínar eigin tilfinning-
ar, er hann oft neyddur til að horf-
ast í augu við einhveijar þeirra, við
lestur ljóða.
Berglind Gunnarsdóttir skiptir
bók sinni, „Ljósbrot í skuggann," í
þijá hluta. Fyrsti hlutinn er fremur
ópersónulegur þar sem ort er út frá
sjónarhóli tilflnninganna; rétt eins
og þær séu persónugerður þolandi.
Annar hlutinn, sem nefnist Sálu-
messa, er persónulegur, mælandinn
stendur frammi fyrir lesandanum,
grímulaus. í þriðja hlutanum eru
þýðingar á ljóðum eftir Stine Korst,
Gabrielu Mistral, Pablo Neruda,
César Vallejo, Rafael Alberti, Fed-
erico García Lorca og Andrej Voz-
nesenskíj.
Þótt Berglind hefji bókina á
þremur ljóðum um vonina, verður
ekki sagt að í þeim ljóðum sé mik-
il von, heldur ijalla þau öllu heldur
um getuleysi mannsins til að taka
við henni þegar hún kemur og að
hún hlýði engum skipunum hans.
í ljóðinu
Eftir það verður ljóðmælandinn eins
og maður sem gengur um sal og
skoðar ólík handrit; handrit að til-
finningum, sem hann hefur ekki
þekkt fram að þessu. Hann fer var-
lega og það sem hann fínnur fyrst,
er að hann hefur ekki eingöngu
einangrast frá umheiminum, heldur
frá sjálfum sér. Ljóðmælandinn er
að tína saman brotin af sjálfum
sér, brot sem lengi hafa rykfallið,
samanber í ljóðinu Móðir:
Móðir,
eftír langa gleymsku leita ég þín í öllu sem
fyrir ber.
Leita þín í hlutunum, í mönnunum og loftínu
en sé
þig ekki, finn þig ekki því þú ert endanlega farin.
Þú hefúr kosið það. Það er bamið sem rótar upp
mynd þinni og kallar þig til sín gegnum mig.
Pyrir
mig.
í rauninni má segja, að móðirin
sé rauði þráðurinn í bókinni; það
er sama hvaða tilflnningar ljóðmæl-
andinn er að fást við, allt ber að
sama brunni, móðurinni. Ástarljóð,
saknaðarljóð, sem ber hæst í 2. ljóði
Sálumessu:
móðir
sjá sorg þína
sorg
sjá móður þína
ég krýp við fótskör þína
kyssi pilsfald þinn .sem trosnar
án afláts andlitið dapuriegt
kreppi hnefann og hrópa
í þögn sem ekki finnst:
Berglind Gunnarsdóttir
leyfðu mér að slíta jörðina
af festingunni og varpa henni
eins og bolta út í himingeiminn
þú gripur hann þar!
ó, ég ein
og þú ekki hjá mér!
horfin og ég ekki fædd
hvert lyfti ég þá örmum
og engin til að taka mig?
hver gengur mér þá í móðurstað?
í Sálumessunni er „ég-ið“ ber-
skjaldað. Það eru engir feluleikir,
ljóðmælandinn horfist, af fullum
kjarki, í augu við tilfinningarnar.
Ég verð að játa að mér finnst
sá persónulegi tónn sem í bókinni
er vera stórt skref fram á við í ljóð-
list Berglindar, og best finnst mér
ljóðin, þar sem engir felulitir villa
manni sýn á það sem verið er að
segja. Það er eins og lausnin á þess-
um tilfinningum felist í sjálfu ljóð-
inu
í síðasta hluta bókarinnar eru
Ijóðaþýðingar, sem fyrr segir. Ljóð-
in í þessum hluta eru, að þema til,
skyld ljóðum Berglindar. Hún hefur
sjálf sagt: „Ég held því fram að
þýðing á ljóði geti aldrei orðið meira
en tilraun til túlkunar ...“ Að miklu
leyti get ég tekið undir þetta, en
velti því fyrir mér um leið, hvort
þýðingar á ljóðum séu í rauninni
ekki einskonar endursagnir á þeim.
Þótt margt sé vel gert í þýðingum
Berglindar, eru einstaka hlutir sem
stinga í augun, og sem dæmi get
ég tekið eitt erindi úr „í einlægni,“
eftir Gabrielu Mistral:
Því ást mín er ekki aðeins líkaminn
samsafn af þreytu og stirðleik
sem engist undan hijúfu klæði
og hikar við flugið
Þótt hrynjandin sé í lagi, og í
hana hefur Berglind lagt mikla alúð
í þýðingum sínum, verð ég að segja,
að mér finnst þetta óttalega ólýr-
ískt, staldra við og missi flugið við
lestur erindisins. Þrátt fyrir fáeina
annmarka af þessu tagi — þar sem
þýðandinn virðist leggja meiri
áherslu á að „þýða“ ljóðið en að
samsama það íslenskri málvitund í
ljóðlíst, er fengur að því að kynnast
viðfangsefnum erlendra skálda.
Með framlagi sínu nær þýðandinn
að vekja athygli manns á þeim og
bæði Stine Korst og Gabriela Mistr-
al eru verðugt val í bók Berglindar,
að öðrum ólöstuðum.
Eggert Haukdal
Guðjón
Jónsson
fer með
ósannindi
Malarastúlkan fagra
_________Tónlist____________
Jón Ásgeirsson
Gunnar Guðbjörnsson tenór-
söngvari og Jónas Ingimundarson
píanóleikari fluttu Malarastúlkuna
fögru í Norræna húsinu sl. sunnu-
dag. Lagaflokk þennan samdi Franz
Schubert við samnefndan ljóðaflokk
eftir Wilhelm Múller en fyrir þá sem
unna ljóðasöng, eru lagaflokkarnir
eftir Schubert og Schumann líklega
mestar smíðar ljóðatónlistar og sem
viðfagnsefni fárra manna meðfæri.
Gunnar er að hasla sér völl sem
söngvari og fer sannarlega vel af
stað. Að syngja þetta erfíða lista-
verk, ekki aðeins vel, heldur með
þeim hætti er hlustendum gafst að
heyra í Norræna húsinu, gefur fýr-
irheit um glæsilegan listferil. Gunn-
ari er af Guði gefin undrafögur
rödd, næmt tóneyra og hann hefur
auk þess ávaxtað sitt pund með
ögun og lærdómi, sem í samspili
við tímann mun efla hann að
reynslu og listfengi. Öll tuttugu
lögin söng Gunnar mjög vel og af
öryggi en sérstaklega þó Der Neu-
gierige, Morgengruss, Die liebe
Farbe og Der Múller und der Bach.
Gunnar Guðbjörnsson
Í lögum eins og Die böse Farbe,
Ungeduld og Am Feierabend naut
sín vel glæsileg rödd hans.
Undirleikur Jónasar Ingimundar-
sonar píanóleikara var samofinn
söng Gunnars, með þeim formerkj-
um sem best verður á kosið og á
stöku stað, eins og t.d. í Die liebe
Farbe, þar sem fís-nótan klingir í
gegnum allt undirspilið, og síðasta
Jónas Ingimundarson
laginu, „Vögguvísunni“, lék Jónas
sér með undurfögur blæbrigði þessa
meistaraverks, svo að tók til hjart-
ans.
Við þessa söngtónleika Gunnars
Guðbjörnssonar mun verða markað
og mælt frá, þegar gefur að taka
saman þá óunnu sigra, sem vel má
sjá liggja fyrir þessum unga og
glæsilega listamanni að vinna.
eftir Eggert Haukdal
Grein Guðjóns Jónssonar í Morg-
unblaðinu 25. ágúst sl. er að mestu
markleysishjal, sem ég leiði hjá
mér. Hins vegar mótmæli ég þeim
orðum sem hann hefir eftir mér,
því að þau hefi ég aldrei mælt.
Þessi veslings maður hefir lagt í
vana sinn að ófrægja þá í blöðum
sem eru á öðru máli en hann. Of
langt er gengið þegar gripið er til
helberrar lygi.
Guðjón Jónsson er ekki fær um
að skýra verðbólguvandann. Til
slíks skortir hann greinilega skiln-
ing. Ef hann telur hins vegar viðeig-
andi og mannsæmandi að verð-
tryggja fjárskuldbindingar en ekki
vinnulaun þeirra sem borga eiga,
er siðgæðismati hans ábótavant
líka.
Undir grein Guðjóns segir: „Höf-
undur starfar í banka.“ Bankanafns
er ekki getið, en það reyndist vera
Seðlabankinn.
Tjútt, Rock, Boogie og Bugý, fyriralla aldurs-
hópa, fyrir byrjendur og framhald, yngst 8 ára.
Kennum alla samkvæmisdansa,
suður-ameríska, standard og gömlu
dansana, fyrir hjón, einstaklinga og hópa.
Ath: Nýir barnadansar fyrir 3ja - 5 ára.
Barna- og samkvæmisdansar fyrir 6-9 ára.
Ath: NÝTT - NÝTT
fyriryngstu kynslóðina, tjáningardansar.
NÝTT-NÝTT
„Soca-Dance" fyrirbörn, unglinga og hjón.
Fimm tima námskeið
NÝTT-NÝTT
Vouge-Freestyle, Hip-Hop - Funk disko jazz
Allt nýir dansar
8-10 ára -11 -12 ára -13-15 ára -16 ára og eldri
Vantar herra 30 ára og eldri.
Ath: Stepp fyriralla
Kennsla hefst 12. september. Kennt í
14 vikur og jólaball ílokin.
Kennslustaðir: K.R. heimilið við Frosta-
skjól og Félagsmiðstöðin
Bústöðum (í kjallara Bústaðakirkju).
Upplýsingar í síma 679590
frá kl. 17-21 alla daga.
Sími 96-22566, Akureyri.
D.S.I
F VISA
■■BOI
Raðgreiðslur.
Höfundur er alþingismaður.