Morgunblaðið - 27.11.1990, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 1990
„Yerðið á sjálfstæði íslands“
eftirÞorvald Gylfason
i
Fyrir nokkrum dögum birti
Morgurtblaðið frásögn af ræðu dr.
Sigmundar Guðbjarnasonar, rekt-
ors Háskóla íslands, sem hann flutti
á flokksþingi Framsóknarflokksins.
Ræðan birtist öll í Tímanum
skömmu síðar. Rektor kemur víða
við í ræðunni óg segir þar meðal
annars:
...margir virðast fúsir til að
fórna fullveldi þjóðarinnar fyrir
fríverslun með saltfisk. ... Áætlað-
ir tollar á íslenskar sjávarafurðir,
greiddir Evrópubandalaginu, eru
um 1 milljarður króna eða um 4
þúsund krónur á mann á ári. Þetta
er kostnaðurinn, þetta er verðið á
sjálfstæði íslands í dag. Áskrift að
Tímanum kostar 13.200 krónur á
ári og má hafa það til samanhurð-
ar.“
Það er að vísu ekki í verkahring
háskólakennara í hagfræði að leið-
rétta rangfærslur eða rökleysur
stjórnmálamanna og annarra, sem
ijalla um efnahagsmál á opinberum
vettvangi. En þegar virtur raunvís-
indamaður, sem er rektor Háskóla
íslands að auki, fer rangt með ein-
faldar staðreyndir um efnahags-
mál, finnst mér nauðsynlegt, að
réttar upplýsingar komi fram. Þess
vegna þykir mér óhjákvæmilegt að
andmæla þeim orðum rektors, sem
ég vitnaði til að framan.
Eitt langar mig að nefna fyrst,
áður en ég leiðrétti misskilning, sem
birtist í orðum rektors. Ég lít það
alvarlegum augum, þegar rektor
Háskóla íslands sakar menn um að
„virðast fúsir til að fórna fullveldi
þjóðarinnar". Það felst í orðum
hans, að hann hlýtur að telja Dani
hafa fórnað fullveldi sínu, þegar
þeir gengu í Evrópubandalagið fyr-
ir 18 árum, og að ríkisstjómir
Svíþjóðar og Noregs stefni nú að
því leynt og Ijóst að fórna fullveldi
þessara þjóða með því að sækja um
inngöngu í bandalagið.
Auðvitað hvarflar ekkert slíkt að
ríkisstjórnum þessara Ianda. Þær
eru þvert á móti þeirrar skoðunar,
að fullveldi Dana, Svía og Norð-
manna í samfélagi þjóðanna sé bezt
borgið með öflugu samstarfi þeirra
í milli á vettvangi Evrópubanda-
lagsins. Mikill hluti almennings í
þessum löndum er sömu skoðunar
og stjómvöld um þetta efni, eins
og oft hefur komið fram í skoðana-
könnunum og kosningaúrslitum þar
undanfarin misseri.
II
Og þá kem ég að kjarna þessa
máls. Rektor fullyrðir, að fjögur
þúsund krónur á mann á ári séu
„verðið á sjálfstæði íslands í dag“.
Hér er hallað réttu máli. Látum það
vera, að rektor skuli kalla hugsan-
legan efnahagsávinning af aðild
okkar íslendinga að Evrópubanda-
laginu „verðið á sjálfstæði íslands".
Hitt er jafnvel enn alvarlegra, að
rektor fer rangt með staðreyndir.
Hann horfír fram hjá því, að hugs-
anlegur efnahagsávinningur íslend-
inga í Evrópu er alls ekki bundinn
við niðurfellingu tolla á íslenzkar
sjávarafurðir. Hér er miklu meira
í húfí.
Erlendir hagfræðingar hafa
reynt að meta væntanlegan efna-
hagsávinning af fyrirhugaðri mark-
aðssameiningu Evrópubandalags-
ríkjanna 1992. Með nokkurri ein-
földun má segja, að ávinningurinn
sé einkum talinn munu felast í því,
að aukin samkeppni í viðskiptum
með vörur, þjónustu og fjármagn
og aukið frelsi til búferlaflutninga
í landamæralausri Evrópu muni
knýja framleiðslukostnað og um
leið verðlag niður á við og glæða
eftirspum og framleiðslu með því
móti. Talið er, að almennt verðlag
í álfunni muni lækka smám saman
um 6% á fimm til sex árum í kjöl-
far markaðssameiningarinnar að
öðru jöfnu og að framleiðsla og
tekjur muni aukast um 4% til 5% á
ári umfram þann hagvöxt, sem ella
ætti sér stað. Þetta eru höfuðniður-
stöður Cecchini-skýrslunnar svo
nefndu, sem kom út á vegum Evr-
ópubandalagsins 1988 og hefur
vakið mikla athygli. Þessar tölur
eru að vísu ekki óyggjandi, enda
er engum reynslurökum til að dreifa
um áhrif markaðssameiningar af
því tagi, sem í vændum er, en þær
eru þó líklega nálægt réttu lagi að
dómi margra sérfræðinga. Þess er
vænzt í ljósi þessara talna, að
lífskjör almennings og afkoma fyr-
irtækja muni batna verulega með
lækkandi verðlagi, aukinni fram-
leiðslu og auknum tekjum. Til þess
e? leikurinn gerður.
Ef sams konar búhnykkur félli
okkur íslendingum í skaut, myndi
hann skila okkur um 15 milljörðum
króna í þjóðarbúið á þessu ári og á
hveiju ári eftirleiðis. Þessi fjárhæð
jafngildir um 240.000 krónum á
hveija fjögurra manna fjölskyldu í
landinu á ári. Þetta er ávinningur-
inn, sem við íslendingar getum
vænzt af aðild að Evrópubandalag-
inu, séu niðurstöður Cecchini-
skýrslunnar heimfærðar upp á okk-
ur. Jafnvel þótt rektor keypti sér
þijár áskriftir að Tímanum, ætti
hann 200.000 krónur afgangs af
sínum skerf á hveiju ári.
Því er svo við þetta að bæta, að
smáþjóðir hagnast yfírleitt meira
en stórþjóðir af auknu fijálsræði í
heimsviðskiptum. Þar að auki hafa
nokkrir erlendir hagfræðingar leitt
athyglisverð rök að því, að mark-
aðssameining Evrópubandalagsr-
íkjanna geti glætt hagvöxt í álfunni
til frambúðar. Reynist það rétt,
getur hagræðið af markaðssamein-
ingunni orðið mun meira en tölurn-
ar að framan gefa til kynna, því
að aukinn hagvöxtur hleður utan á
sig með tímanum. Allar þessar upp-
lýsingar hafa komið fram í umræð-
um um Evrópumál hér heima, með-
al annars í Vísbendingu, vikuriti
Kaupþings, og í Evrópu á döfinni,
fræðsluriti Félags íslenskra iðnrek-
enda.
m
Þegar allt þetta er haft í huga,'
þarf engum að koma það á óvart,
að frændþjóðir okkar á Norðurlönd-
um búi sig nú undir að sækja um
aðild að Evrópubandalaginu. Það
hefur flýtt þróuninni síðustu mán-
uði og misseri, að efnahagslíf
Svíþjóðar og Noregs hefur verið í
lægð og fjármagn hefur streymt
þaðan suður til Evrópubandalags-
landanna. Vandinn, sem steðjar að
okkur Islendingum í þessu efni, er
að sönnu mikill, og lausn hans þol-
ir ekki langa bið. Innan skamms
munum við trúlega eiga tveggja
kosta völ: að standa utan Evrópu-,
bandalagsins einir Vestur-Evrópu-.
Þorvaldur Gylfason
„Spurningin um hugs-
anlega inngöngu okkar
Islendinga í Evrópu-
bandalagið einhvern
tíma fyrir aldamót
varðar ekki efnahag
okkar einvörðungu,
þótt vissulega sé mikið
í húfi á þeim vettvangi,
heldur varðar hún einn-
ig menningarsjálfstæði
okkar í samfélagi þjóð-
anna í framtíðinni.“
þjóða og gera nýjan viðskiptasamn-
ing við bandalagið með gagnkvæm-
um réttindum og skyldum eða þá
að sækja um aðild að bandalaginu
og reyna að afla viðurkenningar á
sérstöðu okkar innan þess.
Fyrir mína parta legg ég ekki
dóm á það að svo stöddu, hvor kost-
urinn sé vænlegri nú. Hér er í mörg
horn áð líta. Spurningin um hugsan-
lega inngöngu okkar íslendinga í
Evrópubandalagið einhvern tíma
fyrir aldamót varðar ekki efnahag
okkar einvörðungu, þótt vissulega
sé mikið í húfi á þeim vettvangi,
heldur varðar hún einnig menning-
arsjálfstæði okkar í samfélagi þjóð-
anna í framtíðinni. Stafar menningu
okkar hætta af nánara sambýli við
aðrar Evrópuþjóðir? Eða þurfum við
þvert á móti á nánari tengslum við
aðrar Evrópuþjóðir að halda til að
geta búið komandi kynslóðum í
landinu viðunandi lífskjör og starfs-
skilyrði og staðið vörð um menning-
ararf okkar með traustan efnahag
að bakhjarli? Um þennan þátt máls-
ins hefur háskólarektor Jjallað
skynsamlega fyrr og nú og mættu
fleiri gera.
Hitt hef_ ég sagt og segi það
enn, að við íslendingar verðum ekki
húsum hæfír í Evrópu, fyrr en við
náum betri tökum á efnahagsmál-
um okkar, hemjum verðbólguna til
frambúðar og hefjum veiðileyfavið-
skipti á fijálsum og heilbrigðum
heimamarkaði. Við verðum að taka
upp heilbrigða markaðsbúskapar-
hætti á öllum sviðum éfnahagslífs-
ins. Við skulum fyrir alla muni ekki
haga málum okkar þannig á heima-
velli, að við eigum ekki kost á aðiid
að Evrópubandalaginu, ef við
ákveðum að sækja um inngöngu.
Útlagar viljum við ekki vera.
Höfundur erprófessor í hag’fræði
við Háskóla Islands.
heimilisv erslun með stíl

cd
o
cd
HABITAT hefur um árabil veriö í nánu samstarfi
meö ,,Vinir jaröarinnar“ (Friends of The Earth).
Það samstarf hefur m.a. orðiö til þess að
HABITAT hefur hœtt allri notkun á
trjáviði frá regnskógum jarðarinnar í
húsgagnaframleiðslu sína. Mun HABITAT
leitast við að nota eingöngu trjávið úr rœktuðu
skóglendi í framtíðinni.
habitat
LAUGAVEGI 13 - REYKJAVlK - SlMI 625B70