Morgunblaðið - 07.12.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 1990
EBScholtes
KYNNIN GARVERÐ
Ofn
Yfir-undirhiti, blástur og
grill, fituhreinsun, svart
eöa hvítt glerútlit,
tölvuklukka með tímastilli.
Helluborð
Keramik yfirborð, svartur
eða hvítur rammi, fjórar
heliur, þar af tvær
halogen, sjálfvirkur
hitastillir og hitaljós.

-

ÖO| i > . -
• 1 •
Uppþvottavél
12-manna, 4 kerfi, þar af
eitt sparnaðarkerfi, efri
körfu má hækka og lækka,
lágvær (42 db), svört og
hvít.
Funahöfða 19
sími 685680
GATT-viðræðurnar:
Skyggnst á bak við tjöldin
eftirHelgu Guðrúnu
Jónasdóttur
Deilur um lindbúnaðarmál hefur
borið hæst í GATT-viðræðunum á
ráðherrafundi aðildarríkjanna í
Brussel. Vert er að íhuga hvort
tekist sé á um önnur og mikilvæg-
ari mál en landbúnaðinn á bak við
tjöldin og bendir margt til að svo
sé. Aðeins 3% af allri landbúnaðar-
framleiðslu heims fer á alþjóðlegan
markað. Þótt þetta hlutfall kynni
að aukast með nýju samkomulagi
innan GATT þá eru gríðarlegir
hagsmunir í húfi á öðrum sviðum
þessara sögulegu viðræðna, sem
hafa verið í undirbúningi síðastliðin
fjögur ár.
Markmið GATT-viðræðnanna
Þær viðræður sem nú fara fram
innan GATT hafa gjarnan verið
nefndar Úrúgvæ-samningalotan.
Nauðsynlegt er að missa ekki sjón-
ar af meginmarkmiði hennar í því
moldviðri sem deilur um landbúnað-
inn hafa þyrlað upp að undanförnu.
Úrúgvæ-lotunni er beint gegn „göt-
um“ í GATT-samkomulaginu sem
hafa birst í líki óeðlilegra undirboða
á heimsmarkaði, vafasamra tvíhliða
viðskiptasamninga og viðskipta-
hindrana. Þessi „göt“ hafa holað
samkomulagið að innan og gert til-
gang þess, að tryggja jafnrétti að-
ildarríkja í viðskiptum, að nær
engu. Við íslendingar höfum orðið
fyrir barðinu á „götunum" þegar
Norðmenn hafa undirboðið fiskaf-
urðir okkar, en sjávarútvegur nýtur
verulegs stuðnings stjórnvalda í
Noregi. Japanar hafa mátt sætta
' sig við innflutningskvóta Banda-
ríkjamanna á bifreiðum og svo
mætti lengi telja. Þá var ennfremur
ákveðið í upphafi samningalotunnar
HITACHI
BORVÉLAR
DH 22VB
• 22 mm Lofthögg •
• Stiglaus hraðastilling •
• Tveggja hraða •
• Hægri - vinstri snúningur •
• 0-1.000 og 0-4.200 snún. mín.«
• Þyngd 2,3 kg. f
• Verð 23.655,-•
*
VÖLUSTEINNhf
Faxafen 14, Sími 679505
að það væri löngu orðið tímabært
að koma fastri skipan á viðskipti
sem GATT-samkomulagið hefur
hingað til ekki náð til og eru talin
mynda „grátt svæði“ í alþjóðavið-
skiptum. Þetta eru aðallega þjón-
ustugreinar á borð við bankavið-
skipti, fjarskipti, flutninga og er-
lendar fjárfestingar.
Sérstaða landbúnaðar
Aðildarríki GATT-samkomulags-
ins ákváðu m.ö.o. að leggja til at-
lögu við þann opinberan stuðning
einstakra aðildarríkja við atvinnu-
lífið sem hefði truflandi áhrif á al-
þjóðamarkað með það fyrir augum
að tryggja jafnrétti í viðskiptum.
Það var til þess að viðræðurnar
náðu einnig til landbúnaðarafurða.
Það er athyglisvert að alþjóðastofn-
un á borð við GATT hefur aldrei
fyrr en í Úrúgvæ-lotunni fjallað um
landbúnaðarafurðir á sama hátt og
aðra vöruflokka._ Fyrir því liggja
ýmsar ástæður. í fyrsta lagi hefur
landbúnaðarframleiðsla víða verið
talin þjóna mikilvægum öryggis-
sjónarmiðum. í öðru lagi fellur þessi
framleiðsla afar illa að lögmálum
markaðarins. Fáar atvinnugreinar
eni jafn háðar duttlungum náttúr-
unnar eða jafn viðkvæmar fyrir
öfgakenndum verðsveiflum. Enn
fremur er framleiðslu- og vinnslu-
ferill landbúnaðarafurða oft og
tíðum langur og áhrif ákvarðana
eru lengi að koma fram. Rangar
ráðstafanir geta haft langvarandi
skaðleg áhrif fyrir framleiðendur
og neytendur umfram það sem
tíðkast í öðrum framleiðslugreinum.
Það hefur t.d. valdið miklum deilum
innan GATT hvernig eigi að fjár-
magna nauðsynlegar öryggisbirgðir
sem gætu komið í veg fyrir matar-
eða hráefnisskort eða jafnað út
verulegar verðsveiflur á milli ára.
Við þetta bætist að stjórnvöld hafa
víða fléttað annars vegar byggða-
mál saman við landbúnað og hins
vegar hollustu- og neytendavemd
með ströngu eftirliti með innlendri
framleiðslu og innflutningstak-"
mörkunum. Að lokum má nefna að
umhverfisverndarsjónarmið hafa
rutt sér æ meira til rúms innan
landbúnaðarumræðunnar. Nægir í
þessu sambandi að benda á áburð-
ar- og eiturefnanotkun og ofnýt-
ingu á auðlindum náttúrunnar.
Hvað er deilt um?
Það ríkir samkomulag innan
GATT um að þættir á borð við
uÝTf SÍMANÚMK
fffiNTMYNDAGERÐAR.
Viðtalstimi borgarfulltrua
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
verða til viðtals í Valhöll, Háaleitisbraut 1,
á laugardögum íveturfrá kl. 10-12.
Er þá tekið á móti hvers kyns fyrirspurnum
og ábendingum.
Allir borgarbúar velkomnir.
Laugardaginn 8. desember verða til viðtals Katrín Fjeldsted, 2. varaforseti borgarstjórnar, í borgar-
ráði, formaður heilbrigðisnefndar og í umhverfismálaráði, og Hilmar Guðlaugsson, formaður bygg-
inganefndar, formaður húsnæðisnefndar og í íþrótta- og tómstundaráði.
Helga Guðrún Jónasdóttir
„Það er því spurning
hvort landbúnaðarmál-
in séu að verða eins
konar skiptimynt í við-
skiptastríði deiluaðila.“
fæðuöryggi, umhverfis- og holl-
ustuvernd og byggðamál heyri und-
ir stjórnvöld hvers aðildarríkis og
styrkir til þeirra eða afnám þeirra
er ekki á dagskrá. Öðru máli gegn-
ir um opinberan stuðning sem hefur
óæskileg áhrif á heimsviðskiptin. í
ljós hefur komið að aðildarríkin eru
misviljug til að draga úr opinberum
verndaraðgerðum hvort heldur
landbúnaður á hlut, iðnaður eða
þjónustugreinar. Það er því ekki
tekist á um landbúnaðinn sem
slíkan heldur möguleika aðild-
arríkja til að standa vörð um hags-
muni sína, umfram það sem eðlilegt
telst. Oftar en ekki er um að ræða
stuðning við atvinnugreinar sem
standa höllum fæti gagnvart ódýru
vinnuafli í Suðaustur-Asíu eða
efnahagsundri Japana. Þá er hver
höndin upp á móti annarri þegar
kemur að „gráa svæðinu“ svo-
nefnda enda miklir hagsmunir í
húfi. Nefndar hafa verið tölur sem
nema þúsundum milljarða banda-
ríkjadala í þessu sambandi. Þetta
eru hinir eiginlegu átakapunktar
GATT-viðræðnanna.
Deilur EB og Bandaríkjanna
Margar ástæður geta verið fyrir
því að átökin innan GATT hafa
aðallega blossað upp í landbúnaðar-
málunum. Má þar helst nefna að
stærstu deiluaðilamir, Bandaríkin
og Evrópubandalagið, hafa um
langt skeið eldað saman grátt silf-
ur, en þetta eru voldugustu aðilar
GATT-samkomulagsins og á meðan
þeir deila situr annað á hakanum.
EB hefur að mati Bandaríkjamanna
smám saman verið að þrengja að
viðskiptahagsmunum þeirra og
þeim líst væntanlega illa á einangr-
unarstefnu bandalagsins sem nær
hámarki með sameiginlegum mark-
aði þess árið 1992. Vemdarstefna
EB í landbúnaði er Bandaríkja-
mönnum sérstakur þymir í augum
en bandalagið hefur þar mikilla
hagsmuna að gæta. Vínframleiðsla
Frakka er t.a.m. í húfi og ekki má
gleyma því að suðlæg EB-lönd lifa
aðallega á landbúnaði, t.d. Grikk-
land. Með nokkurri einföldun má
segja að landbúnaðurinn sé eins
konar prófsteinn á það hversu langt
Evrópubandalagið er reiðubúið að
koma til móts við Bandaríkjamenn
þegar sameiginlega markaðnum
hefur verið komið á fót. Það er því
spurning hvort landbúnaðarmálin
séu að verða eins konar skiptimynt
í viðskiptastríði deiluaðila. Verðgildi
hennar mun þá skera úr um hvort
tekst að binda enda á það með frið-
sömum hætti.
Höfundur er forstöðumaður
Upplýsingaþjónustu
landbúnaðarins.
Aginn er ekki
óvinur áhugans

eftir Hallgrím
Sveinsson
Umræða sú um skóla og uppeld-
ismál sem farið hefur fram manna
á meðal og í fjölmiðlum að undan-
fomu, er lýsandi vottur um að við
íslendingar erum staddir í öng-
stræti að ýmsu leyti hvað þau mál
varðar.
Það eru til dæmis of margir nem-
endur í allt of mörgum skólum í
landinu sem láta ekki að stjóm og
vilja ekki fara að fyrirmælum kenn-
ara sinna, sem þó eiga að heita
verkstjórar. Þessir nemendur vilja
fara sínu fram, hvað sem tautar
og raular og komast því miður upp
með það af ýmsum ástæðum. Svo
er þetta unga fólk oft vansælt og
áhugalaust og lífsorkan fer í rangan
farveg.
Mjög er í tísku nú um stundir
að tala um að leyfa bömunum að
njóta sín. Það er auðvitað gott og
. gilt að vissu marki. En ef stefnan
er sú að láta þau njóta sín á kostn-
að hlýðni, aga og reglusemi, þá er
það röng stefna sem hlýtur óhjá-
kvæmilega að leiða til ófarnaðar.
Hitt er allt annað mál að hver og
einn fái að njóta sín innan vissra
takmarka. En þau mörk verða að
vera skýr og skorinorð ef vel á að
fara.
Ungur kennari við Grunnskólann
á Þingeyri lagði til í umræðunni
setningu þá sem hér er höfð að leið-
Hallgrímur Sveinsson
arljósi: Aginn er ekki óvinur áhug-
ans.
Það er lífsnauðsyn hverri þjóð
að sem flestir þjóðfélagsþegnar
læri að hlýða á unga aldri til þess
að geta haft stjórn á sjálfum sér
þegar fram í sækir. Þetta hafa ótal
menningarþjóðir viðurkennt í
tímans rás.
Erum við íslendingar ekki menn-
ingarþjóð?
Höfundur er skólastjóri
Grunnskólans á Þingeyri.