Morgunblaðið - 07.12.1990, Page 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 1990
Páll Pétursson um bráðabirgðalög:
Ríkislögmaðiir hafnar því að bráða-
birgðalög brjóti gegn stjórnarskrá
Sjálfstæðismenn styðja þjóðarsátt, en hafna ólöglegum aðgerðum, sagði
Friðrik Sophusson
FRUMVARP til laga um staðfest-
ingu á bráðabirgðalögum þeim
sem oftlega eru kennd við
BHMR, voru til 2. umræðu í sam-
einuðu þingi í gær. Um það hafði
verið samið að fulltrúar meiri-
hluta og minnihlutans mæltu fyr-
ir áliti sínu en frekari umræða
biði fram til næstkomandi þriðju-
dags. Páll Pétursson (F-Nv)
mælti fyrir áliti meirihluta fjár-
hags- og viðskiptanefndar.
Kristín Einarsdóttir (SK-Rv)
mælti fyrjr áliti 1. minnihluta en
Friðrik Sophusson (R-Rv) fyrir
áliti 2. minnihluta. Friðrik Iauk
þó ekki sinni ræðu því hann ósk-
aði þess að fjármálaráðherra
yrði viðstaddur lesturinn.
Meirihlutinn
Páll Pétursson (F-Nv) gerði
' grein fyrir áliti meirihluta fjárhags-
og viðskiptanefndar neðri deildar,
þ.e.a.s. stjórnarliða. Það kom sterkt
fram í ræðu Páls að brýn nauðsyn
hefði verið talin á því að setja bráða-
birgðalög í ágúst síðastliðnum; ann-
ars hefðu skollið á ófyrirséðar
launahækkanir, sem leitt hefðu til
víxlhækkana verðlags og launa. í
kjölfarið hefði fylgt óðaverðbólga
og óáran. Sú þjóðarsátt sem gerð
var í febrúar var í hættu.
Ræðumaður sagði m.a. að kjara-
samningum hefði fyrr verið breytt
me'ð bráðabirgðalögum sem Alþingi
hefði- samþykkt og hefðu flestir
stjórnmálaflokkar staðið að slíku.
Páll vildi vekja athygli á þeim út-
breidda misskilningi að bráða-
birgðalögin hefðu numið úr gildi
niðurstöður Félagsdóms. Þeim hefði
í engu verið raskað. — Eftir að nið-
urstöður Félagsdóms lágu fyrir var
hins vegar hluta samnings BHMR
og fjármálaráðherra breytt með
lögum þannig að greiðslur féllu nið-
ur frá 1. september 1990. Það þýddi
hins vegar ekki að niðurstöðum
Félagsdóms hefði verið breytt, held-
urþeirri réttarheimild sem greiðslu-
skylda styddist við.
Páll Pétursson vitnaði til reikni-
dæma sem Þjóðhagsstofnun hefði
unnið að beiðni forsætisráðherra
og þar kæmi fram að verðbólga
ykist verulega ef bráðabirgðalögin
féllu úr gildi, í einu dæminu reikn-
Páll Pétursson
aðist verðbólgan 22% í júní 1991,
í öðru 27% og tæplega 40% í því
þriðja.
Ræðumaður svaraði nokkru þeim
ákærum að setning þessara bráða-
birgðalaga væri stjómarskrárbrot
og ias nokkra kafla úr greinargerð
Gunnlaugs Claessens ríkislögmanns
sem lögð hefur verið fram í bæjar-
þingi Reykavíkur. í greinargerðinni
er því hafnað að setning bráða-
birgðalaganna brjótí stjórnar-
skrána.
1. minnihluti
Kristín Einarsdóttir (SK-Rv)
mælti fyrir áliti 1. minnihluta,
þ.e.a.s. Samtaka um' kvennalista.
Fulltrúi samtakanna í fjárhags- og
viðskiptanefnd er Þórhildur Þor-
leifsdóttir en hún var fjarverandi
erlendis á vegum Alþingis.
Ræðumaður taldi m.a. forsendur
útreikninga Þjóðhagsstofnunar
furðulegar og vísaði tii þess að nið-
urstöður hagfræðideildar Seðla-
banka íslands væru nokkuð á annan
veg. Það kom m.a. sterklega fram
í áliti 1. minnihluta að hann teldi
ákvæði stjórnarskrárinnar bæði of-
notað og misnotað og hefði Kvenna-
listinn lagt fram frumvarp á þinginu
um að það yrði lagt niður. Ræðu-
maður rakti nokkuð sögu málsins
Kristín Einarsdóttir
og sagði m.a. ríkisstjórnina einhliða
hafa tilkynnt að ríkið hygðist ekki
standa við samninga með bréfi þann
12 júní. En félagsdómur hefði úr-
skurðað ríkisstjórninni í óhag.
Ríkisstjórnin hefði kosið að setja á
bráðabirgðalög. Ræðumaður taldi
tilraunir ríkisstjórnar til að leita
samninga við BHMR ekki hafa ver-
ið gerðar af heilum hug. Ríkis-
stjórnin hefði kosið að svipta hluta
launafólks samningsrétti og óvirt
mannréttindi og dómstóla.
Lokaorð 1. minnihluta eru því á
þá leið að sú ríkisstjórn sem með
svo hrokafullum hætti opinberi virð-
ingarleysi sitt fyrir lýðræði og
mannréttindum sé til alls vís og
beri að stöðva hana í þessum
óheillaverkum. Og til að stuðla að
því og til að BHMR-félagar nái
þeim rétti sem þeim bæri muni
Kvennalistakonur greiða atkvæði
gegn þessu frumvarpi.
2. minnihluti
Friðrik Sophusson (S- Rv)
mælti fyrir áliti 2. minnihluta,
þ.e.a.s. sjálfstæðismanna en það
kemur fram í álitsgerð að hinn full-
trúi Sjálfstæðisfiokksins, Matthías
Bjarnason (S-Vf), var fjarverandi
við lokaafgreiðslu málsins vegna
veikinda.
Friðrik Sophusson
Ræðumaður líkti ræðu Páls Pét-
urssonar við réttarhald, lesin hefði
verið lögfræðileg greinargerð. Mátti
ráða að Páll væri verjandi en Frið-
rik saknaði sakborninganna,
þ.e.a.s. ráðherranna, forsætisráð-
herra væri löglega forfallaður á
spítala, en sumt sem sagt yrði ætti
erindi til fjármálaráðherra.
Ræða Friðriks bar nokkurn svip
ákæru á hendur ríkisstjórninni og
sérstaklega forsætisráðherra og
fjármálaráðherra. Friðrik reifaði
eins og fyrri ræðumaður sögu þessa
máls og taldi framgöngu ríkis-
stjórnarinnar hafa einkennst af
vanhæfni og tvöfeldni.
Friðrik vildi benda þingheimi á
að fleiri löglærðir menn en ríkislög-
maður hefðu sagt sitt álit á bráða-
birgðalögunum og var þeirra álit á
annan veg og ríkisstjórninni óhag-
stæðari. Hann taldi spádóma Þjóð-
hagstofnunar ekki skothelda vörn
í málflutningi Páls Péturssonar. Þar
væru þær forsendur gefnar, að við
völd sæti ríkisstjórn sem aðhefðist
ekkert, því til viðbótar að aðilar
vinnumarkaðarins létu sér vel líka
að verðbólga ykist. A þetta væri
rækilega minnt í áliti Seðlabank-
ans. Með þeim rökum sem Þjóð-
hagsstofnun notaði mætti reikna
verðbólguna 200.000% einhvern
tíma um aldamótum.
Það kom m.a. fram í ræðu Frið-
riks að dómur Félagsdóms í júní
hefði verið skýr og undirstrikað þá
staðreynd að áhrif kjarasamnings-
ins hefðu verið þekkt frá upphafi
og hefði hlotið að hafa sams konar
áhrif hvort sem þjóðarsáttin hefði
verið gerð eður ei. Bent væri á að
leita yrði samkomulags áður en
annar aðili taki einhliða ákvarðanir.
Ræðumaður bað menn að gera sér
grein fyrir því að sú vá sem allir
töluðu um 'að fælust í kjarasamn-
ingunum við BHMR, hefði þar ver-
ið frá upphafi. Það hlaut að véra
ljóst þá sem endranær að aðrir laun-
þegahópar myndu aldrei þola
BHMR fengi launahækkanir langt
umfram aðra. Ræðumaður taldi
samningaviðræður ríkisstjórnarinn-
ar við BHMR hafa verið hreinar
sýndarviðræður.
Ræðumaður kom víðar við í frá-
sögn sinni af málafylgju ríkisstjórn-
arinnar og þótti enginn hlutur góð-
ur, m.a. hefði verið vafámál að stað-
festingarfrumvarpið hefði notið
meirihlutafylgis í neðri deild. Og
þrátt fyrir yfirlýsingu þingflokks
sjálfstæðismanna um að greiða at-
kvæði gegn frumvarpinu á grund-
velli siðferðis- og lagaraka, hefði
ríkisstjórnin kosið að ræða ekki við
stjórnarandstöðuna um framhald
málsins. En þessj' stað hótað þing-
rofi, sem hefði fellt bráðabirgðalög-
in úr gildi. í framhaldi af þessu
hefðu lögin verið sett aftur á. Slíkt
væri tilræði við þingræði og lýðræð-
isvenjur sem ekki hefði náð fram
að ganga sökum þess að Hjörleifur
Guttormsspn hefði ákveðið að sitja
hjá við atkvæðagreiðsluna til að
varna því að leikreglur lýðræðis
yrðu fótum troðnar ofan í annað
siðleysi og lögbrot sem áður hefðu
verið framin í þessu máli.
Ræðumaður átaldi mjög fjarveru
Olafs Ragnars Grímssonar Ijár-
málaráðherra og óskaði eftir fund-
arhléi uns tækist að ná í ráðherr-
ann. Gerði Árni Gunnarsson forseti
neðri deildar ítrekaðar en
árangurlausar tilraunir til að ná í
fjármálaráðherra. Varð að lokum
að ráði að fresta þingfundi svo ráð-
herrann fengi að heyra málflutning
talsmanns 2. minnihluta þótt síðar
yrði.
Friðrik Sophusson á því ólokið
að gera grein fyrir síðasta hluta
af áliti 2. minnihluta en þar kemur
m.a. fram að þingmenn Sjálfstæðis-
flokks hafi margoft lýst stuðningi
sínum við meginmarkmið kjara-
samninga þeirra sem nefndir eru
þjóðarsátt. En ólögmætar aðgerðir,
bráðabirgðalög á dómsniðurstöðu
og siðlaus framkoma ríkisstjórnar-
innar gagnvart viðsemjendum
sínum geti aldrei orðið hluti þjóclar-
sáttar. Á slíkum aðgerðum geti
Sjálfstæðisflokkurinn- ekki tekið
ábyrgð. „Það gildir einu þótt slík
afstaða gegn lögleysu og óréttlæti
kunni að kosta óvinsældir um
stundarsakir. í þeirri stöðu sem kom
á Alþingi þegar ljóst var að ríkis-
stjórnin hafði misst meirihluta sinn
jafngilti hjáseta Sjálfstæðisflokkis-
ins því að. hann tryggði framgang
frumvarpsins og bæri ábyrgð á
bráðabirgðalögunum. Þess vegna
hlaut þingflokkur sjálfstæðismanna
að taka þá ákvörðun að greiða at-
kvæði gegn frumvarpinu. 2.
minnihl. nefndarinnar leggur til að
frumvarpið verði fellt.“
Þingsályktunartillaga:
Grænar símalínur
Félag ferðaþjónustubænda:
Greið uppbygging og
góð afkoma undanfarið
Á AÐALFUNDI Félags ferðaþjónustubænda, sem haldinn var síðast-
liðinn föstudag, kom fram að uppbygging hefur verið greið hjá ferða-
þjónustubændum á undanförnum árum, og að rekstur síðasta árs
hafi gengið vel.
„ALÞINGI ályktar að fela ríkis-
stjórninni að hlutast til um að
Stjórnarráð íslands og helstu
ríkisstofnanir semji við Póst-
og símamálastofnun um „græn-
ar símalínur“ og tryggt verði
fjármagn til að standa straum
af þeim kostnaði sem af þessum
samningum leiðir.“
Jón Kristjánsson (F-Al), Val-
gerður Sven’isdóttir (F-Ne), Guðni
Ágústsson (F-Sl) hafa lagt fram
fyrrgreinda tillögu um „grænar
símalínur“. Flutningsmenn' benda
á í greinargerð, að meðal þeirrar
þjónustu sem Póst- og símamála-
stofnunin bjóði upp á séu svo-
nefndar „grænar símalínur". Og
hafi Póst- og símamálastofnunin
gefið út bækling þar sem þjónusta
þessi sé auglýst. Ef hringt er í
grænt símanúmer, greiðir sá sem
hringir samkvæmt staðartaxta, en
sá sem hringt er til greiðir eftir
meðaltali langlínutaxta.
í greinargerðinni segir m.a:
„Hér hagar þannig til að opinberar
stofnaðir eru að mestu leyti í
Reykjavík. Þar er einnig öll æðsta
stjórn ríkisins. Mikil kostnaður er
því samfara fyrir almenning að
nýta þjónustu og ráðgjöf sem
hægt er að fá símleiðis frá hinu
opinbera. Það er réttlætismál að
kippa þessu í lag og tæknilega er
ekkert því til fyrirstöðu lengur.“
í skýrslu stjórnar kom fram að
árangur ferðaþjónustubænda megi
rekja til þess traust sem Ferðaþjón-
usta bænda hefur áunnið sér meðal
ferðamanna og söluaðila í ferða-
þjónustu. Bent var á að þó afkoma
ferðaþjónustubænda hafi verið góð
þá þyrftu þeir að stuðla að betri
nýtingu með því að lengja ferða-
mannatímann, sem væri með stysta
móti hér á landi. Þá þyrfti að leggja
höfuðáherslu á að fjölga möguleik-
um ferðamanna á ýmiss konar af-
þreyingu, og sem ,dæmi var tekið
að golf, jöklaferðir og bækur á er-
lendum tungumálum um söguslóðir
gætu stuðlað að mun betri nýtingu
gistirýma.
Stjórnarmenn í Félagi ferðaþjón-
ustubænda voru allir endurkjörnir
á aðalfundinum. Paul Richardson,
sem verið hefur formaður og fram-
kvæmdastjóri félagsins síðastliðin
ljögur ár, gaf ekki kost á sér áfram
sem formaður, og hefur Ingi
Tryggvason nú tekið við sem form-
aður stjórnar félagsins.