Morgunblaðið - 19.12.1990, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 19.12.1990, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 1990 Eins og gnll af eiri Bókmenntir Súsanna Svavarsdóttir Mér leggst eitthvað til — Sagan af Sesselju Sigmundsdótt- ur og Sólheimum Höfundur: Jónína Michaelsdóttir Útgefandi: Styrktarsjóður Sólheima Þegar Sesselja Sigmundsdóttir lést, 72 ára að aldri, árið 1974 — árið sem haldið var upp á ellefu hundruð ára afmæli íslandsbyggðar — varð bónda einum úr Olfusi að orði: „Það líða önnur ellefu hundruð ár, þar til önnur eins kona fæðist á Islandi.“ Þessi yfirlýsing er dæmi- gerð fyrir fólk sem kynntist Sesselju að einhverju ráði. Öllum virðist bera saman um að hún hafi borið af sínum samferðamönnum, eins og gull af eiri. Sagan hefst í júlí 1902, þar sem faðir hennar er leiðsögumaður hjá dönskum landmælingamönnum við Hraungerði í Rangárvallasýslu. Hann fréttir að tveimur dögum áð- ur, þann 5., hafi honum fæðst dótt- ir. Það er laugardagur og hann fær leyfi til að ríða suður til Hafnarijarð- ar, til að líta frumburð sinn, með því skilyrði að vera kominn til baka á mánudagsmorgni klúkkan sex. Þessi viðbrögð Sigmundar eru lýs- andi fyrir það samband sem mynd- aðist milli þeirra feðginanna. Hann var aðalvinur og stuðningsmaður Sesselju í gegnum lífíð og líkast til hefur hún orðið honum til meiri gleði en hægt er að vænta af einu barni. Sesselja var elst átta systkina. Henni er líst sem starfsamri, glað- lyndri og að hún hafi, frá upphafi, verið góð við alla. Fermingardagur hennar, annar í hvítasunnu 1917, markar þáttaskil í lífi hennar. Þegar hún gengur út úr Þingvallakirkju strengir hún þess heit að helga líf sitt þeim sem minna mega sín í sam- félaginu — og við það heit stendur hun, svo um munar. Snemma á þriðja áratugnum held- ur hún til Danmerkur í vist, en kemst þá í kynni við fólk sem starfar að málefnum barna og næstu árin er hún meira og minna við nám í að- hlynningu barna, þó sérstaklega sjúkra og vanræktra. Hún kemst í kynni við kenningar Rudolfs Stein- ers og verða þær grunnurinn að hugsjón hennar og lífsstarfi; að fóstra börn sem hafa orðið utanveltu í samfélaginu. Þetta var algert brautryðjandastarf, þar sem ástand- ið í barnaverndarmálum var vægast sagt bágborið á íslandi. En kenning- ar Steiners urðu Sesselju aðeins veganesti í þessu mikla starfi, því hún lét aldrei stjórnast af kenningum — heldur hafði það markmið að Sesselja Sigmundsdóttir byggja hér upp heimili fyrir íslen- skar aðstæður. Meðan Sesselja dvaldi erlendis var faðir hennar stöðugt að leita að hent- ugri jörð fyrir barnaheimili Sesselju — en skiiyrðin sem hún setti voru að jörðin væri í nágrenni Reykjavík- ur og á henni væri hverahiti. Arið 1929 hafði Sigmundurfundiðjörðina Hverakot í Grímsnesi, sem hann lýsti þó sem óhentugri, vegna þess að hún væri ljær Reykjavík en Sesselja hefði hugsað sér — samgöngur væru þar erfiðar og í kringum jörðina mikið ■ KAFTEINN íslands. Hvern- ig Fúsi Árnason varð helja dagsins kallast myndskreytt barna- og ungl- ingasaga sem Fjölvaútgáfan hefur gefið út. Höfundur henn- ar er Kjartan Arnórsson og hefur hann bæði samið söguna og myndskreytt hana. Á kápusíðu segir að Fúsi Árnason hafi verið ósköp venjulegur maður. En hann dreymdi um að verða ofurhetja. Öll önnur lönd eiga sína pfurhetju, sagði hann. Hví þá ekki ísland? Fúsi náði símasamandi við hina fornu guði og þeir bæn- heyrðu hann, Þannig eignaðist ís- land sína ofurhetju og kjörorð hans var: Ég nota mátt minn aðeins til góðs fyrir ísland. Það kemur líka strax fram í sögunni að hann byij- aði með því að hjálpa fólki til að hætta áð reykja. Bókin um Kaftein Islands er 32 bls. í stóru broti. Prentmyndastofan vann að filmu- gerð en Prentsmiðjan Oddi prent- aði. ■ BÓKAFORLAG Odds Björns- sonar hefur gefíð út bókina Snjó- hjónin syngjandi eftir Guðjón Sveinsson. I kynningu útgefanda segir: „ Guðjón Sveinsson er löngu þekktur fyrir barna- og ungl- ingabækur sínar. Nú kemur frá honum ævintýri, sem pabbinn segir fjórum dætrum sínum síðustu dag- Petur Behrens Guðjón Sveinsson ana fyrir jól. Þetta er ævintýri með söngvum eins og þau gerast best. Bókin skiptist í sjö kafla og hentar því vel til að róa óþolinmóðar sálir á jólaföstunni. I bókinni eru mynd- skreytingar eftir Petur Behrens, sem auka á hugmyndaflugið. Prent- un og bókband: Prentverk Odds Björnssonar hf. Jónína Michaelsdóttir mýrlendi. Um vo'rið þegar Sesselja kom heim leit hún einu sinni á jörð- ina og ákvað að hún hentaði sér mjög vel. Sesselja hófst þegar handa við byggingaframkvæmdir og meðan á þeim stóð komu fyrstu fósturbömin. Allur herskarinn svaf í tjöldum það sumarið og er ævintýri líkast að lesa frásögnina af þessum tíma. Þarna var greinilega á ferð mikil fram- kvæmdakona. En vart var hún kom- in í hús með börnin sín, þegar stjórn- völd fóru að finna að starfseminni. Sendiboðar komu á ólíklegustu tímum, öllum að óvörum, til að koll- varpa henni. Það var fundið að því að ekki væri rétt gólfefni í húsnæði og að börnin hefðu ekki réttar rekkjuvoðir. Einnig þótti sendimönn- um hreinlætið ekki fullkomið (á svip- uðum tíma og Laxness var að skrifa um almennan sóðaskap Islendinga), en stærsta máiið var, að Sesselja gæfi börnunum ekki nægilega mikið kjöt. í anda Steiners trúði hún að lífrænt ræktað grænmeti væri börn- unum hollt og var hún brautryðjandi í því sem mörgu öðru hér á landi. Það var sama þótt börnin þrifust jnjög vel og yrðu sárasjaldan veik, þeir sem töldu sig vita betur, héldu áfram að fjandskapast út í hana. Smátt og smátt mögnuðust deilurnar og á stríðsárunum voru þær einna líkastar galdraofsóknum. Sólheimar voru sjálfseignarstofn- un og um hana var til skipulags- skrá, sem Sesselja hafði látið gera. Það þýddi að ekki var hægt að segja henni upp eða taka jörðina án henn- ar samþykkis — nema taka hana eignarnámi og höfða síðan mál gegn Sesselju. Það var gert og í undir- rétti, í desember 1946, var jörðin tekin eignamámi með bráðabirgða- lögum, dómur féll í undirrétti og Sesselju var skipað að hypja sig. Hún fór hvergi og enginn virðist hafa treyst sér til að bera hana í burtu. Ríkisstjórnin féll á öðru máli og ekkert varð úr því að bráða- birgðalögin yrðu samþykkt, svo þau féllu úr gildi. Sextán mánuðum seinna féll hæstaréttardómur Sess- elju í vil og hún hélt starfseminni áfram til dauðadags, 1974. Árið 1935 kom þýskur tónlistar- kennari, Rudolf Noah, til samstarfs við Sesselju. Hann var meira og minna starfandi á Sólheimum til 1939 og engum duldist að hann var mjög ástfanginn af henni. En dag einn um sumarið kom Bretinn, hand- tók Noah og hann var fluttur í fangabúðir í Englandi. Þau skrifuð- ust á og í hvetju bréfi má sjá að Noah var með hugann allan við Sól- heima og vænti þess alltaf að fá að snúa aftur innan fárra vikna. Á því varð þó bið — í tíu ár. Hveijum manni má vera ljóst hversu mikið áfall þetta varð fyrir Sesselju, sem missti þarna aðalaðstoðarmann sinn', sem átti sér sömu drauma og hún sjálf, byggða á sömu kenningum. Þegar Noah kom til baka 1949 gift- ust þau. En hann var breyttur mað- ur eftir veru sína í fangabúðunum og í bið eftir landvistarleyfi eftir það. Og Sesselja v-ar breytt kona eftir miskunnarlausa baráttu sína fyrir Sólheimum. Ástarsaga þeirra er ótrúlega falleg um leið og hún er mörkuð rúnum sorgar og saknað- ar. Það er sama hvort maður skrifar lengur eða skemur um Sesselju og Sólheima; henni verða aldrei gerð réttlát skil. Og sú lund er hörð sem ekki hrífst með þessari einstæðu sögu, þessari einstæðu fallegu sál — blíðu, sterku og kröfuhörðu persónu — hvort sem er í gleði eða sorg. Jónína Michaelsdóttir hefur borið gæfu til að sjá að ekkert nema vön- duð vinnubrögð og fullkomin alúð hæfðu sögu þessarar merku konu. Það er mikið lagt í bókina, hún er ríkulega og smekklega myndskreytt, og í henni liggur mjög nákvæm heimitdarvinna. Hún er „gríðarlega“ vel skrifuð og það vil ég undirstrika, þar sem yfirlýsingar af þessu tagi eru mér ekki tamar — og öllum sem að henni standa til mikils sóma. -jirUss* TILBOD SEGA leikjatölvur á meiriháttar tilboðsverði til jóla. Aðeins kr. 13.330,- Einnig ný 16 bita leikjatalva Irá SEGA meö miklu úrvali al leikjum og ótrúlegri Mikið úrval af nýjum leikjum, m.a. „Wanderboy. Allir leikir á sérstöku jólatilboðsverði. Munið póstkröfusímann 91-680685. Kringlunni, sími 600930, Hljóðfærahúsi Reykjavíkur, sími 600935
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.