Morgunblaðið - 31.01.1991, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. JANUAR 1991
37
„Tennur barna -
okkar ábyrgð
eftir Aðalheiði
Auðunsdóttur
Á undanförnum árum hefur
fyrsti föstudagur í febrúar verið
helgaður tannvernd í grunnskólum
landsins. Þá er reynt með ýmsu
móti að vekja áhuga nemenda á
tannvernd og réttu mataræði, um-
fram það sem gert er í daglegu
skólastarfi. Tannverndarráð hefur
m.a. staðið fyrir gerð fræðsluefnis
sem notað hefur verið í þessu skyni
í skólunum.
Undir merkjum tannverndardags
hafa síðan birst blaðagreinar með
margs konar fræðsluefni og upplýs-
ingum um tannheilsu okkar íslend-
inga, foreldrum og almenningi til
fróðleiks.
Þar fyrir utan er ekki haldið
uppi miklum áróðri til almennings
um bættar neysluvenjur, heldur er
forvarnarstarfi og fræðslu beint
meir til barna og foreldra þeirra.
Hér erum við e.t.v. komin að
kjarna málsins. Mikilli orku er eytt
í að leiða börnum fyrir sjónir að
rétt fæðuval og reglubundnar mál-
tíðir er forsenda góðrar tannheilsu
og að „sífellt nart skemmir tenn-
ur“. Það er hins vegar ekki trúverð-
ugur boðskapur fyrir börnin ef
neysluvenjur okkar fullorðna fólks-
isn eru allt aðrar og ekki í sam-
ræmi við það sem við boðum þeim.
Börn taka meira mark á því
sem fyrir þeim er haft en því sem
við þau er sagt.
Það var því vel til fundið þegar
ákveðið var að í ár skyldi tann-
verndardagur helgaður ábyrgð for-
eldra og uppalenda á tannheilsu
barna sinna.
Auk þess legg ég til að vakin sé
athygli á ábyrgð almennings,
ábyrgð okkar allra á þeim fyrir-
myndum sem við gefum börnum
okkar í daglegu lífi. Það á ekki síst
við um matarvenjur okkar.
Oft er vitnað í slæmar neyslu-
venjur stálpaðra barna og unglinga.
Talað er um að mörg hver borði
mat mjög óreglulega, sleppi gjarnan
morgunverði en borði þess í stað
lélegan skyndimat, mikið af sæl-
gæti og gosdrykkjum.
Segja má að þetta séu þær
neysluvenjur sem alls staðar blasa
við unglingum, fjöldi fólks hugsar
lítið um á hveiju það nærist og
gefur sér hvorki tíma til að annast
innkaup eða eldamennsku á heimili
sínu en grípur það sem hendi er
næst, „eitthvað fljótlegt“. Ég er
ekki með þessu að segja að fljótleg
máltíð geti ekki verið góð máltíð.
Það tekur t.d. varla meiri tíma en
30 mín. að matbúa fisk, kartöflur
og gott grænmetissalat, enginn
dregur í efa hollustu þeirrar mál-
tíðar. En það eru skýr skilaboð til
barna okkar ef við gefum okkur
ekki tíma til að vanda fæðuval okk-
ar 'vegna þess að við höfum svo
margt annað mikilvægara að gera.
Það __ er umhugsunarvert fyrir
okkur íslendinga, sem viljum kalla
okkur menningarþjóð, ef manneld-
ismál okkar eru í slíkum ólestri að
ekki þyki tiltökumál þótt börn og
Skemmtikvöld
í Bústaða-
kirkju í kvöld
SKEMMTIKVÖLD verður í Bú-
staðakirkju í kvöld, fimmtudags-
kvöld, fyrir unglinga. Allir ungl-
ingar eru velkomnir.
Skemmtikvöldið hefst kl. 20.00
og mun byggjast upp á léttum söng
sem allir geta tekið þátt í auk þess
sem nokkrir aðilar munu láta nokk-
ur yel valin orð flakka.
Á eftir verður opin sjoppa í safn-
aðarheimili þar sem hægt verður
að tylla sér niður, spjalla við vini
og kunningja og e.t.v. kynnast ein-
hveijum nýjum.
Strætisvagnar nr. 6, 7 og 11
stoppa beint fyrir neðan kirkjuna
og nr. 8 og 9 spölkorn frá.
(Préttatilkynning)
Aðalheiður Auðunsdóttir
unglingar sæki stóran hluta nær-
ingar sinnar í sjoppur.
Það hefur mörgum foreldrum,
sem flutt hafa til íslands með stálp-
uð börn, brugðið illilega þegar þeir
hafa staðið frammi fyrir því taum-
Ieysi sem ríkir í neysluvenjum ungl-
inga hér á landi. Margir gefast fljót-
lega upp fyrir ofureflinu, því það
er erfitt að vera metnaðarfullt for-
eldri og synda á móti straumnum.
Setjum okkur í spor uppalandans:
Ég (foreldrið) vil barninu mínu
vel. Ég vil að það fái gott uppeldi
og verði hamingjusamt og heilbrigt
til líkama og sálar. Þetta er örugg-
lega ósk allra foreldra og upp-
alenda, en við fáum ekki allar óskir
uppfylltar og margt sem ekki stend-
ur í okkar valdi að hafa áhrif á.
Eitt af því sem ég vil barninu
mínu til handa er að það geti skart-
að heilum og óskemmdum tönnum
á fullorðinsaldri. Til þess að svo
megi verða þarf barnið að fá öll
þau næringarefni sem byggja upp
bein og tennur, allt frá því að það
er fóstur í móðurkviði. Góð tann-
hirða skiptir miklu máli, sérstaklega
fyrstu æviárin.
En er þetta nokkurt mál? Ung-
barnaeftirlit og ráðgjöf til mæðra
(foreldra) er með ágætum hér á
landi og stendur öllum til boða, það
er bara að viðkomandi kunni að
fara eftir þeim ráðleggingum. Því
eitt er að vita og annað að fara
eftir því.
Það skiptir miklu máli að móta
frá upphafi hjá barninu góðar
neysluvenjur. Börn sem alast upp
við að borða hollan mat á regluleg-
um matmálstímum verða einnig
síður sælgætisfíkn að bráð. Þetta
ætti að vera foreldrum og uppalend-
um í lófa lagið og auðveldar þeim
til muna að halda sömu neysluvenj-
um þegar barnið kemst á unglings-
árin, en þá reynir hvað mest á
stefnufestu og vilja foreldranna.
Sjálfsagt ætti að vera að börnin
hafi skyldum að gegna á heimilinu.
Það fer allt eftir aldri og þroska
hvaða störf þeim eru falin. Víða er
sá háttur hafður á, þegar börnin
hafa náð unglingsaldri, að heimilis-
fólk skiptist á að elda matinn og
vinna önnur heimilisstörf. Pað þarf
ekki mörg orð um hvaða æfingu
unglingurinn fær með þessu móti.
Nemendur grunnskóla eiga að fá
kennslu í heimilisfræði í 1.-10.
bekk. Markmiðið með kennslunni
er m.a. að þeir fái undirstöðu í
næringar-, neytenda- og vörufræði
og læri að beita þeirri kunnáttu við
að matreiða holla fæðu þannig að
hún haldi hollustu sinni. Til þess
að ná þessum markmiðum er nauð-
synlegt að þau fái uppörvun að æfa
sig heima og til að beita kunnáttu
sinni.
En þá má spyrja hvað þetta
snerti kjörorð tannverndardaga.
Sífellt kemut' betur í ljós þýðing
hollrar fæðu til að fyrirbyggja
margvíslega sjúkdóma og viðhalda
góðri heilsu. Tannskemmdir er sjúk-
dómur sem stafar af röngu matar-
æði. Það ætti að vera metnaður
hvet's foreldris að hjálpa börnum
sínurn að temja sér reglulega lifnað-
arhætti ásamt góðri tannhirðu.
Hér þat f að inóta nýtt almenn-
ingsálit, álit sem hafnar kæru-
leysinu en setur ábyrgar neyslu-
vettjur í öndvegi.
Á síðasta ári var Lista- og menn-
ingarhátíð barna haldin. Hátíðin fór
fram í nýja Borgarleikhúsinu og var
í alla staði hin glæsilegasta og að-
standendum sínum til sóma þar til
kom að veitingunum. Þá má segja
að orðið hafi magalending á menn-
ingunni, boðið var upp á súkkulaði-
kubba og sykurdrykki sælgætis-
fælnu foreldrunum, sem þarna voru
viðstaddir, til sárrar gremju. Hér
hefði mátt leyfa börnunum og kenn-
urum þeirra að spreyta sig á að
gera tillögur urn veitingar sem
væru hollar og góðar. Ég tek þetta
dæmi vegna þess að það sýnir svo
augljóslega að við erum ekki sjálf-
um okkur samkvæm þegat' kemur
SÍFELLT
NART
V SKEMMIR J
TENNUR
að manneldismálum. Óþarft þykir
að hugsa um hollustu þegat' við
gerum okkur dagamun.
Höfundur er námstjóri ílist- og
verkgreinum (heimilisfræði).
Gott fyrír
meltínguna
íslensk
framleíðsla
Dreifíng:
Faxafell hf. símí 51775
ÞRÖSTUR OLAFSSON
hefur á fjölbreyttum statfsferli og með framlagi sínu til þjóðmálaumræðunnar
áunnið sér mikið traust og álit langt útfyrir raðir pólitískra samherja.
Við undirrituð berum mikið traust til Þrastar og teljum að á Alþingi íslendinga
muni kraftar hans og þekking nýtast þjóðinni vel.
Hörður Zóphaníasson skólastjóri;
stjómarformaður KRON
Guðmundur J. Guðmundsson
formaður Dagsbrúnar
Halldór Björnsson
varafonnaður Dagsbrúnar
Leifur Guðjónsson
í stjórn Ðagsbrúnar
Ragna Bergmann
fonnaður
Verkakvennafélagsins Framsóknar
Örlygur Geirsson
skrifstofustjóri,
fyn v. varaformaður BSRB
Hildur Kjartansdóttir
varaformaður Iðju,
félags verksmiðjufólks
Lára V. Júlíusdóttir
framkvæmdastjóri ASI
Bjarni P. Magnússon
sveitarstjóri,
fynverandi borgarfulltrúi
Björgvin Guðmundsson
framkvæmdastjóri, fyrrv. borgarfulltrúi
Ásgeir Jóhannesson
forstjóri, í stjórn KRON
Davíð Scheving Thorsteinsson
forstjóri Smjörlíki-Sól hf.
Óli Kr. Sigurðsson
forstjóri OLÍS hf.
Víglundur Þorsteinsson
fonnaður
Félags íslenskra iðnrekenda
Ámi Kr. Einarsson
framk væ mdastj óri
Máls og menningar
Guðjón B. Ólafsson
forstjóri
Sambands íslenskra Samvinnufélaga
Þórður Sigurðsson
verslunarstjóri Miklagarði
Sigurður E. Guðmundsson
framkvæmdastjóri
Húsnæðisstofnunar ríkisins
Magnús H. Magnússon
fyrrverandi ráðherra
Elías Kristjánsson
forstjóri KEMIS
l
OPIÐ PROFKJÖR
ALÞÝÐUFLOKKSINS í REYKJAVÍK
2.-3. FEBRÚAR 1991