Morgunblaðið - 23.04.1991, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUÐAGUR -23. APRIL 1991

Neyðarbíllinn
-Sími 11100-
eftir Ölmu D. Möller
og Gest Þorgeirsson
Frá árinu 1982 hefur verið
starfræktur sérstakur neyðarsjú-
krabíll á höfuðborgarsvæðinu og
er honum ætlað að þjóna Reykja-
vík, Kópavogi, Seltjarnarnesi og
Mosfellsbæ, ásamt næsta ná-
grenni.
Grein þessari er ætlað að kynna
starfsemina stuttlega og leggja
áherslu á rétta viðbrögð um bráða
kransæðastíflu eða hjartastopp er
að ræða.
Starfsemin
Neyðarbíllinn er rekinn í sam-
vinnu Rauða krossins, Slökkvi-
stöðvarinnar í Reykjavík og Borg-
arspítalans.
I áhöfn hans er ætíð læknir og
tveir sjúkraflutningamenn, allt
fólk sem hlotið hefur menntun og
reynslu í meðferð mikið veikra og
slasaðra sjúklinga. Bíllinn er vel
búinn lyfjum og tækjum, nánast
úr garði gerður sem lítil gjörgæsla.
Tilgangur með starfseminni er
að flytja neyðarhjálpina út til
sjúklingsins í skyndi og þannig
stytta tímann þar til sérhæfð
læknismeðferð hefst. Öryggi í
flutningi og nákvæmt eftirlit með
sjúklingi á leið til sjúkrahúss er
einnig tryggt.
Útköllum hefur fjölgað ár frá
■ HELGA Sigurðardóttir opnar
myndlistarsýningu í húsi Verka-
lýðsfélagsins Arvakurs á Eski-
firði sumardaginn fyrsta. Myndirn-
ar eru unnar á mjúkan pappír með
olíu og þurrkrít ásamt blaðgulli,
fylgir viðeigandi texti hverri mynd.
Þetta er 4 einkasýning Helgu sem
hefur líka tekið þátt í samsýningum.
Sýningin stendur yfir frá 25. apríl
til 5. maí. Sumardaginn fyrsta, 1.
maí og um helgar er hún opin frá
kl. 14-19 en virk kvöld frá kl. 20-22.
Aðgangur er ókeypis.
ári, 1990 voru þau um 3.500 tals-
ins. Um tveir þriðju útkalla eru
vegna veikinda en þriðjungur
vegna ýmiss konar slysa. Hjarta-
sjúkdómar og hjartastopp eru um
fjórðungur allra útkalla. Önnur
algeng veikindi eru lungnasjúk-
dómar, miðtaugakerfissjúkdómar,
sykursýki, blæðingar frá melting-
arvegi og lyfjainntökur.
Hvenær er aðstoðar þörf?
Ef ekki er álitið að um mjög
bráð veikindi sé að ræða en fólk
þarf að ná sambandi við lækni,
er eðlilegt að rætt sé við heimilis-
lækni á dagvinnutíma en við
Læknavaktina (s. 21230) milli kl.
17 og 8 (nema i Mosfellsbæ þar
sem er sér vaktþjónusta). Ef fólk
hefur ekki heimiliklækni eða nær
ekki til hans má leita til sjúkra-
vaktar Borgarspítalans (s.
696600).
Sjálfsagt er að leita aðstoðar
frá neyðarbíl ef álitið er að um
bráð og alvarleg veikindi eða slys
er að ræða. Sjúkdómseinkenni
geta þá'til dæmis verið svæsnir
verkir, öndunarörðugleikar, la-
manir, krampar, miklar blæðingar
og meðvitundarskerðing eða með-
vitundarleysi.
Neyðarsími 11100
Almenningur getur leitað að-
stoðar í neyðarsímanúmeri
Slökkviliðsins, s. 11100. Sá sem
þar svarar, metur eftir upplýsing-
um hvort senda skuli neyðarbílinn
eða hvort aðrar ráðstafanir eigi
við.
Nauðsynlegt er að gefið sé upp
nákvæmt heimilisfang eða stað-
setning ásamt símanúmeri og að
lýst sé aðdraganda og eðli veikinda
eða slyss. Æskilegt er að fram
komi aldur og kyn sjúklings, hvort
hann hafi meðvitund eða ekki og
fjöldi sjúklinga ef það á við. Hjálp-
legt er ef gefnar eru greinargóðar
upplýsingar, ekki þarf að óttast
að slíkt tefji því bíllinn er sendur
af stað um boðkerfi strax og ljóst
er að hjálpar sé þörf.
Að meðaltali líða einungis um
5 mínútur frá því aðstoðar-
beiðni berst þar til áhöfnin er
komin til sjúklingsins.
Bráð kransæðastífla
Bráð kransæðastífla getur verið
lífshættulegur sjúkdómur og miklu
skiptir að sjúklingur komist undir
læknishendur og á sjúkrahús hið
fýrsta. Því miðúr er það of al-
gengt að sjúklingar með þennan
sjúkdóm leita ekki læknis nægi-
lega snemma til að sérhæfð
meðferð gagnist þeim til fulls.
Einkenni bráðrar kransæðast-
íflu er oftast slæmur, stöðugur
verkur fyrir bijósti, vinstra megin
eða undir bringubeini. Verkinn
leiðir gjarnan út í handleggi, bak
eða háls og oft fylgja ógleði, upp-
köst, slappleiki, sviti og and-
þyngsli.
Bráðri kransæðastíflu fylgja oft
lífshættulegar hjartsláttartruflan-
ir, einkum á fyrstu klukkustund-
unum. Þá getur sérhæfð meðferð
með lyfjum og rafstuði skipt sköp-
um.
Nú eru komin fram lyf
(streptokinasi, rt-Pa) sem í
mörgum tilfellum geta leyst upp
blóðtappann í kransæðinni og
dregið úr skemindinni á hjarta-
vöðvanum. Þessi lyf eru líklegri
til að bera árangur því fyrr sem
þau eru gefin eftir að einkenni
hófust.
Þannig eru brýnar ástæður fyr-
ir því að fólk þekki einkenni sjúk-
dómsins og að ekki dragist að
sjúklingur með bráða kransæðast-
íflu komist í sjúkrahús. Neyðarbill-
inn er kjörinn til slíks sjúkraflutn-
ings.
.Alma D. Möller
Hjartastopp — endurlífgun
Ef sjúklingur missir meðvitund
og ekki er hægt að greina hjá
honum öndun eða púls hefur starf-
semi hjartans stöðvast (hjarta-
stopp).
Þá skiptir hver mínúta máli og
verður að kalla neyðarbílinn til
strax. Jafnframt er mikilvægt að
nærstaddir hefji blástursmeðferð
og hjartahnoð (endurlífgun) með-
an beðið er komu bílsins.
Endurlífgun, ásamt öðrum at-
riðum skyndihjálpar, er hægt að
læra á námskeiðum, m.a. hjá
Rauða krossinum. Sem flestir ættu
að vera vel að sér i skyndihjálp.
Árangur í endurlífgunum á
starfstíma neyðarbílsins hefur ver-
ið athugaður. 17-20% sjúklinga
sem reynd var endurlífgun á,
náðu fullri heilsu og er það svip-
að og best gerist erlendis. Fyrir
tilkomu neyðarbílsins var sú
tala einungis 9%.
Þar sem vitni urðu að hjarta-
stoppi og nærstaddir hófu end-
urlífgun bætti það horfur sjúkl-
Gestur Þorgeirsson
ingsins verulega. 53% þeirra
sjúklinga útskrifuðust af sjúkra-
húsi en aðeins 7% þar sem ekkert
var að gert fyrr en áhöfn neyð-
arbílsins kom.
Hér kemur mikilvægi leik-
manna sem kunna blástursmeð-
ferð og hjartahnoð glöggt í ljós!
Neyðarbíllinn hefur verið starf-
ræktur í nær áratug og hefur
starfsemi hans sannað gildi sitt.
Mikilvægt er að almenningur
þekki þessa þjónustu og viti hvern-
ig leita skal aðstoðar þegar það á
við.
Einnig er mikilvægt fyrir þá
sem búa utan þjónustusvæðis
neyðarbílsins að þekkja neyðars-
ímanúmer á sínu svæði.
Höfundar: Alma D. Möller er
læknir og starfar sem reyndur
aðstoðarlæknir. Gestur
Þorgeirsson er sérfræðingur í
almennum lyflækningum og
hjartasjúkdómum. Bæðistarfa
þau við lyflækningadeild
Borgarspítalans.

MARGJOFIN I

NY OG SPENNANDI
VERÐLAUNABOK
Gegnum þyrnigerðið er nýstárleg ævintýrasaga
fyrir börn og unglinga, bæði
IÐUNN STEINSDOTTVR. ■ skemmtileg og spennandi. Lesandinn
«■^111111 sér fljótt að atburðirnir eiga sér
vaiUNUm
RB.
BYGGINGAVÖKUR HF
Suðurlandsbraut 4, Slmi 33331 og Nethyl 2, Ártúnsholti. Slmi 671440
hliðstæðu í samtíð okkar.
Gegnum þyrnigerðið er eftir
barnabókahöfundinn vinsæla
Iðunni Steinsdóttur. Hún er
/
sjötta sagan sem hlýtur Islensku
barnabókaverðlaunin. Þessi
yandaða saga var valin úr rúmlega
þrjátíu handritum sem bárust
í samkeppni verðlaunasjóðs
íslenskra barnabóka.
Þetta er barna- og unglingabók
í hæsta gæðaflokki
- sumargjöf barnanna í ár.
\iky.ig£%
HELGAFELL
Síðumúla 6
sími 688 300