Morgunblaðið - 23.04.1991, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 1991
Baker heldur áfram friðartilraunum:
Klofningnr í
yfirsljórn PLO
Reuler
James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á flugvellinum í Jeddah í ásamt Saud al-Faisal, utanrík-
isráðherra Saudi-Arabíu.
Kúveit-borg, Túnis, Damaskus. Reuter.
SAUDI-ARABAR sögðust í gær
fallast á hugrnyndir James Ba-
kers, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, um ráðstefnu þar sem
reynt verði að semja um deilu-
mál í Mið-Austurlöndum. Baker
hefur rætt við ráðamenn í Israel
og nokkrum arabaríkjum undan-
farna daga en talið er að ísraelsk
stjórnvöld séu lítt sveigjanleg í
andstöðu sinni við þátttöku
Frelsissamtaka Palestínumanna
(PLO) í friðarviðræðum. Róttæk-
ir hópar í PLO hafa sameinað
kraftana gegn Yasser Arafat, er
þeir telja stefna að málamiðlon,
og vilja nýja forystu.
Abdel-Hadi Nashash, talsmaður
eins róttæklingahópsins, sagði á
Rheinland-Pfalz:
Kristilegir demókratar bíða
herfilegan kosningaósigur
Leipzig. Frá Steingrími Sigurgeirssyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
ÚRSLIT KOSNINGANNA í þýska bandslýðveldinu Rheinland-Pfalz
á sunnudag eru gífurlegt áfall fyrir flokk kristilegra demókrata
(CDU) og ríkisstjórn Helmuts Kohls kanslara. CDU sem farið hefur
með stjórn i Rheinland-Pfalz frá upphafi hlaut einungis rúm 38%
atkvæða borið saman við 45,1% í síðustu kosningum. Sigurvegari
kosninganna er flokkur jafnaðarmanna (SPD) sem hlaut um 44%
atkvæða en fékk í siðustu kosningum 38,3%. Flokkur frjálsra demó-
krata hlaut svipaða útkomu og í síðustu kosningum eða 7,3% og
græningjar sem hlutu um 7% atkvæða að þessu sinni eiga nú á ný
fulltrúa á þingi Rheinlands-Pfalz.
Skoðanakannanir síðustu vikur
hafa allar bent til þess að CDU
myndi tapa verulegu fylgi. Hversu
mikill ósigurinn var kom samt öllum
í opna skjöldu. í sveitastjómarkosn-
inum á síðastliðnu ári hlaut CDU
37,5% og SPD 42,5% en í þingkosn-
ingunum í desember hlaut hins veg-
ar CDU 45,8% atkvæða og SPD
36,1%.
Tvær ástæður era fyrst og fremst
nefndar sem skýring á ósigri CDU.
í fyrsta lagi óvinsælar aðgerðir rík-
isstjórnarinnar í Bonn. Þrátt fyrir
loforð um hið gagnstæða fyrir kosn-
ingar hafa skattar verið hækkaðir
veralega vegna hins mikla kostnað-
ar við uppbyggingu austurhluta
landsins sem og vegna útgjalda í
sambandi við Persaflóastríðið. Ver-
uleg hækkun símkostnaðar hafði
Norskir Hægrimenn:
Kullmann
Five kjör-
in leiðtogi
Ósló. Reuter.
KACI Kullmann Five var kjörin
leiðtogi Hægriflokksins í Noregi
á laugardag og er hún fyrsta
konan sem gegnir því starfi.
Kullmann Five tekur við af Jan P.
Syse, fyrrum forsætisráðherra. Hún
er fertug og var viðskiptaráðherra
í stjórn Syse sem hrökklaðist frá
völdum í fyrrahaust.
Hægriflokkurinn hefur 37 sæti
af 165 í norska þinginu og hafa
vinsældir flokksins, samkvæmt
skoðanakönnunum, farið þverrandi
frá í fyrra.
Kona var einnig kosin leiðtogi
Miðflokksins fyrr á árinu. Veita
konur því forystu stjórnmálafiokk-
um sem hlutu alls tvo þnðju at-
kvæða í síðustu kosningum, en leið-
togi stærsta flokksins, Verkamann-
aflokksins, er Gro Harlem Brundt-
land forsætisráðherra.
verið boðuð fyrr á árinu en rétt
fyrir síðustu helgi var reyndar til-
kynnt af hálfu stjórnvalda að líklega
kæmi ekki til þessara hækkana. Sú
umræða sem við það hófst snerist
þó stjórninni í óhag.
í öðra lagi áttu þó kristilegir
demókratar við nokkurn innan-
flokksvanda að stríða í Rheinland-
Pfalz. A þingi flokksins í héraðinu
haustið 1988 var Bernard Vogel
sem gegnt hafði formannsembætti
í CDU í sambandslandinu sem og
verið forsætisráðherra þess við
miklar vinsældir um margra ára
skeið, felldur af yngri manni, Hans-
Otto Wilhelm. Sagði hinn landsföð-
urlegi Vogel af sér forsætisráð-
herraembætiinu í kjölfar þess en
Wilhelm hafði fyrir formannskjörið
lýst því yfir að hann sæktist ekki
eftir því embætti næði hann kjöri.
Tók við forsætisráðherraembættinu
Carl-Ludwig Wagner sem þykir al-
mennt hæfur en frekar litlaús
stjómmálamaður.
Ganga má út frá því að margir
af kjósendum CDU hafi ekki enn
fyrirgefið Wilhelm aðförina að Vog-
el og því setið heima á kjördag.
Var kjörsókn með minnsta móti.
Þá mæltist það ekki vel fyrir að
Wilhelm hafði lýst því yfir að hann
hygðist leysa Wagner af sem for-
sætisráðherra á miðju næsta kjör-
tímabili. Svipað hafði gerst fyrir
kosningar í sambandslandinu
Neðra-Saxlandi á síðasta ári. Þar
lýsti forsætisráðherrann Ernst
Albrecht, CDU, því yfír að Rita
Sussmuth, forseti þýska sambands-
þingsins, myndi taka við embætti
hans að loknu hálfu kjörtímabilinu.
Þó að Sussmuth væri einn vinsæl-
asti stjórnmálamaður sambandslýð-
veldisins tapaði CDU kosningunum.
Barnabörn Brandts
Forsætisráðherraefni SPD í
Rheinland-Pfalz, Hans Rudolf Sc-
harping, notfærði sér þetta vel í
kosningabaráttunni og hvatti kjós-
endur til að kjósa „alvöru forsætis-
ráðherra" auk þess sem hann hall-
mælti „skattalygurunum frá Bonn“
í öðru hverju orði. Scharpings, sem
ásamt Oskar Lafontaine, fyrrum
kanslaraefni jafnaðarmanna, og
öðrum yngri mönnum í flokknum
er stundum talinn til pólitískra
„barnabarna Willys Brandts", bíður
nú það verkefni að mynda nýja rík-
isstjórn. Getur hann myndað starf-
hæfan meirihluta hvort sem er með
fijálsum demókrötum eða græn-
ingjum og hefur hann ekkert látið
uppi um hvorn kostinn hann kjósi
fremur. Samstarf við fijálsa demó-
krata er þó talið líklegra. Græningj-
ar sækjast hins vegar mjög eftir
stjórnarsamstarfi og segja Scharp-
ing ekki geta verið þekktan fyrir
þá hræsni að hoppa upp í rúm með
öðram flokki „skattalygaranna“
strax eftir kosningar en fijálsir
demókratar eru nú í stjórnarsam-
starfi við CDU.
Kohlí vanda
Úrslitin í Rheinland-Pfalz hafa
líka þá alvarlegu þýðingu fyrir ríkis-
stjórn Kohls kanslara að stjórnar-
flokkarnir missa meirihluta sinn í
sambandsráðinu. Þar sitja fulltrúar
sambandslandanna og þarf sam-
þykki ráðsins fyrir öllum meirihátt-
ar lagasetningum. Fyrir þremur
mánuðum misstu kristilegir demó-
kratar einnig völdin í Hessen og
eiga því sambandslöndin þar sem
SPD fer með völd 37 fulltrúa í ráð-
inu en löndin þar sem kristilegir
demókratar ráða ríkjum 31 fulltrúa.
Það var ekki síst til að koma í veg
fyrir að þessi staða kæmi upp að
Kohl kom sjálfur fram í hinu gamla
heimahéraði sínu á 14 kosninga-
fundum. Kohl var sjálfur forsætis-
ráðherra Rheinland-Pfalz frá árinu
1969 og þar til hann tók við emb-
ætti kanslara árið 1983.
Jafnaðarmenn hafa þegar lýst
yfir að þeir hyggist nota meirihluta
sinn í ráðinu til að breyta stefnu
ríkisstjórnarinnar í Bonn og eru
kosningaúrslitin einnig talin gera
það að verkum að raddirnar sem
vilja sterka samsteypustjórn SPD
og CDU gerist háværari. Enn á
eftir að koma í ljós hvaða áhrif
úrslitin eiga eftir að hafa innan
flokks kristilegra demókrata. Mjög
ólíklegt er að Kohl verði neyddur
til að segja af sér en fyrir kosning-
arnar hafði hann þó sagt hveijum
sem heyra vildi hvern hann kysi
helst sem eftirmann sinn: Wolfgang
Schauble innanríkisráðherra.
sunnudag að sjö fylkingar hefðu
komist að samkomulagi um áætlun
er stefnt væri gegn friðartilraunum
Bakers. Meðal hópanna eru hreyf-
ingin PLFP undir forystu Georges
Habash og Byltingarráð Fatah sem
hryðjuverkamaðurinn Abu Nidal
stýrir. Nashash sagðist ekki bera
traust til Bandaríkjamanna; þeir
myndu aldrei beita ísraela þrýstingi
til að þeir drægju heri sína frá her-
numdu svæðunum sem Palestínu-
menn byggja. Margir Palestínu-
menn óttast að ísraelar hyggist
aðeins nota friðarráðstefnu til að
semja frið við, nágrannaríkin og
málstaður muni Palestínumanna
hverfa í skuggann.
Miðstjórn PLO átti leynilegan
fund í Túnis í gær til að ræða hug-
myndir Bakers en Arafat hefur
ekki vísað þeim alveg á bug. Mið-
stjórnin, sem hundrað manns eiga
sæti í, er tengiliður milli fram-
kvæmdastjórnarinnar er Arafat
stjórnar og Þjóðarráðs Palestínu
sem gegnir hlutverki þjóðþings.
Georges Habash og leiðtogi annarr-
ar róttæklingahreyfingar gáfu út
sameiginlega yfirlýsingu í gær þar
sem þeir fordæmdu forystu PLO
fyrir að samþykkja fund Bakers og
þriggja Palestínufulltrúa í Jerúsa-
lem fyrir nokkrum dögum. Einnig
er vísað á bug hugmyndum um
sameiginlega fulltrúanefnd Palest-
ínumanna og Jórdana verði af frið-
arráðstefnu.
Baker hélt í gær frá Saudi-Arab-
íu til Kúveit þar sem hann mun
hvetja stjórnendur landsins til að
hraða lýðræðisumbótum. Hann hét
því einnig að hann myndi ræða
örlög Palestínumanna í Kúveit við
ráðamenn en alþjóðasamtökin Am-
nesty hafa skýrt frá hraklegri með-
ferð á þeim.
Reuter
Schwarzkopf kemur til
Bandaríkjanna
Bandaríski hershöfðinginn Norman Schwarzkopf, yfirmaður fjölþjóða-
hersins í stríðinu fyrir botni Persaflóa, kom til Bandaríkjanna á sunnu-
dag eftir að hafa verið í átta mánuði við Persaflóa. Um 2.000 aðdáend-
ur hans fögnuðu honum sem hetju er hann kom til herflugvallar í
borginni Tampa í Florída og á myndinni heldur hann á barni eins þeirra.
Fólksflutningar frá Sovétríkjunum:
Hálf milljón úr landi í fyrra
Moskvu. Reuter.
TÆPLEGA hálf milljón sovéskra borgara flutti úr landi í fyrra, flestir
til ísraels og Þýskalands, að sögn 771 SS-fréttastofunnar.
Að sögn TASS fluttust 452.000
Sovétmenn úr landi í fyrra, sam-
kvæmt upplýsingum sem sovéska
innanríkisráðuneytið lét frá sér fara.
Árið áður, 1989, sneru 235.000 Sov-
étmenn baki við fóstuijörðinni og
fluttust til útlanda.
Af þeim sem fengu að flytjast úr
landi í fyrra fóru 60% til ísraels og
31,3% til Þý^kajandíp,, ,,,
Gert er ráð fyrir að umræður hefj-
ist í sovéska þinginu í næsta mánuði
um ný lög sem eiga að aflétta höml-
um á ferðafrelsi sovéskra borgara.
Samkvæmt þeim öðlast þeir sjálf-
krafa rétt til vegabréfs með fimm
ára gildistíma. Búist er við að af-
greiðsla frumvarpsins kunni að drag-
ast vegna ótta ráðamanna við að
SainþykþL þcin;a yerði, til þess, að
milljónir manna hraði sér úr landi í
von um betra líf annars staðar vegna
stöðugt versnandi kjara heima fyrir.
Bandaríkjastjórn hefur nýverið
sett það sem skilyrði fyrir áframhald-
andi efnahagsaðstoð að ferðafrelsi
Sovétborgara verði aukið. Sovéskir
embættismenn segja að verði lögin
samþykkt muni prentun nýrra vega-
bréfa og tollskjala kosta ríkið jafn-
virði 17-34 milljarða dollara, 1.020-
2.040 milljarða ÍSK;