Morgunblaðið - 07.05.1991, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. MAI 1991
21
Hryggjarkvillar — borg-
ar forvamarstarf sig
eftir Gunnar
Arnarson
í grein um heilsuverndarmál í
Morgunblaðinu þann 26. mars síð-
astliðinn segir Skúli G. Johnsen
borgarlæknir m.a.: „Flestir lang-
vinnir sjúkdómar hafa langan að-
draganda, jafnvel svo áratugum
skiptir. Sá sem hefur svo langt for-
skot en lætur samt tækifærið til
að koma í veg fyrir tjón ganga sér
úr greipum, á sér litlar málsbætur."
Hryggjarkvillar eiga sér iðulega
langan aðdraganda og gott tæki-
færi gefst oftast til að koma í veg
fyrir alvarlega skaða ef forvarnar-
starfi er vel sinnt. Erlendis þar sem
kírópraktík er betur þekkt en hér
eru forvarnir hryggjarkvilla oft
meginhluti starfs kírópraktora. Hér
á landi hefur hlutfall bráðamóttöku
verið hærra og áríðandi að snúa
því dæmi við.
Árlega kosta þessir kvillar þjóð-
félagið stórfé í töpuðum vinnu-
stundum, læknis- og lyfjakostnaði,
sjúkrabótum, auk óendanlegra
vandræða og verkja þeirra sem
verða fyrir barðinu á þeim. Þessu
mætti tvímælalaust ráða bót á með
markvissu foi-varnarstarfi. Þó að
það sé dýrt sparar það samt stórfé
þegar til lengri tíma er litið. T.d.
hefur forvarnarstarf tannlækna
borið mikinn árangur í að fækka
tannskemmdum íslendinga.
Hvenær á að byrja
Upphaf verkja í hiyggjum, hvort
sem er í hálsi, bijósti eða mjó-
hrygg, má oftast rekja til brenglun-
ar á eðlilegri hreyfingu hans, t.d.
að einn eða fleiri liðir stífni. Það
getur farið að bera á þessu mjög
snemma og ástæðurnar verið fjöl-
margar. Börn þola undramargt sem
betur fer enda er lífið fyrstu árin,
allt frá fæðingu, samfelld saga
bylta og pústra. Þau vaxa úr grasi
á illa hönnuðum skólabekkjum, víða
er sjónvarpið helsti leikfélaginn og
því fá þau oft litla og lélega hreyf-
ingu til að vega upp á móti fásinn-
inu.
Ekki eru aðstæður fullorðinna
betri því þeir fá jafnvel enn minni
hreyfingu og dúsa tímunum saman
í lélegum vinnustellingum. Streita
eykur svo álagið ennfrekar. Það er
því mikil þörf fyrir öflugt foivarnar-
starf sem aldrei getur hafist of
snemma.
Hverju er verið að verjast?
Stífur hryggjarliður er ekki svo
Gunnar Arnarson
„Hjá tannlækninum
eiga menn því láni að
fagna, þegar allt er
komið í óefni, að það
má jú alltaf smíða nýtt
upp í þá en nýjan hrygg
fær enginn smíðaðan.“
alvarlegur kvilli en veldur því að
liðirnir ofan og neðan við hann
verða að hreyfast meira en þeim
er eðlilegt til að bæta upp tapaða
hreyfingu um stífa liðinn. Smám
saman getur álagið sem verður á
liðina umhverfis stífa liðinn valdið
þrota í liðpokum stýriliða þeirra.
Stýriliðir eru litlir liðir aftan til í
hryggnum sem stýra hreyfingu
hryggjarliðanna, hversu mikið þeir
geta snúist eða beygst fram og
aftur o.s.fiv. Þrotinn heftir hreyf-
ingar þessara liða en við það færist
snúningsmiðja bijóskskífanna, sem
eru framan til í hryggjum. Þetta
veldur aukinni hliðarhreyfingu um
bijóskskífurnar en uppbygging
þeirra er þannig að þær þola vel
snúning en verr slíka hliðarhreyf-
ingu sem leiðir til stóraukins slits
þeirra.
Svona getur þetta svo haldið
áfram upp og niður frá stað sem
upphaflega varð kannski fyrir
minniháttar áreiti.
Viðvarandi eða endurtekin bólga
eða þroti í liðpokum stýriliðanna
teygir þá smám saman svo að á
endanum halda þeir ekki almenni-
lega við stýriliðina. Þeir geta því
farið að hreyfast mun meir en þeim
er ætlað. Aukið slit þráða bijósk-
skífanna veldur því að einnig verður
■aukið los á hryggnum framan til.
Afleiðingin er óstöðugur hryggur
sem getur brugðist mönnum við
minnstu hreyfingar eins og t.d. að
rétta'út höndina .eftir penna.
Seinna fylgir taugagigt gjarnan
í kjölfarið með dofa, tilfinninga- og
jafnvel máttleysi í útlimum að ekki
sé minnst á slæma viðvarandi verki.
Forvarnir — til hvers?
Á fyrsta stiginu, á meðan aðeins
er við einstaka stífa hryggjarliði að
eiga, er bæði auðvelt og ódýrt að
koma í veg fyrir eða í það minnsta
hægja verulega á þessari óheilla
þróun en eftir því sem slitið eykst
fæst minni bót, á lengri tíma með
auknum tilkostnaði. Þess vegna er
forvarnarstarf svona mikilvægt.
Eins og algengt er með for-
varnarstarf kemur fjárhagslegur
ávinnningur ekki strax í ljós. Þeir
sem trassa að láta líta eftir hryggn-
um í sér bera vissulega ekki kostn-
að af eftirlitinu eins og hinir sem
hafa eftirlitið í lagi. Því er eins far-
ið með þá sem aldrei fara til tann-
læknisins, þeir þurfa auðvitað ekki
að greiða fyrir eftirlit með tönnun-
um. Það kemur hins vegar að
skuldadögum eins og þeir sem hafa
trassað tannlækninn vita, ekki síst
þeir sem hafa í þokkabót hugsað
illa um tennurnar. Hjá tannlæknin-
um eiga' menn því láni að fagna,
þegar allt er komið í óefni, að það
má jú alltaf smíða nýtt upp í þá
en nýjan hrygg fær enginn
smíðaðan.
Höfundur er „kírópraktor".
★ GBC-lnnbjnding
Fjórar mismunandi
gerðir af efni og tækjum
til innbindingar
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 105 Reykjavík
Símar 624631 / 624699
Með samningi við GRAM verksmiðjurnar um sérstakt tímabundið
verð á fjórum vinsælum gerðum, getum við nú um sinn boðið
STÓRLÆKKAÐ VERÐ
GRAM KF-265
199 llr. kælir + 63 Itr. Trystir
B: 55,0 tm D: 60,1 tm
H: M6,5 tm
(áður kr. 63.300)
nú aðeins 55.700
(slgr. 52.910)
GRAM KF-250
172 Itr. kælir + 62 Itr. frystir
B: 59,5 tm D: 60,1 tm
H: 126,5 ■ 135,0 (stillanleg)
(áður kr. 62.740)
nú aðeins 55.200
(sttgr. 52.440
l““‘“ "i
ln~Tl 1 1 1 -TTT Effirfrs I

LJ
GRAM KF-355
274 Itr. kælir + 62 Itr. frystir
B: 59,5 tm D: 60,1 tm
H: 166,5 - 175,0 (stillanleg)
áður kr. 78.620)
nú aðeins 69.400
(stgr. 65.930)
GRAM KF-344
195 Itr. kælir + 146 Itr. frystir
B: 59,5 tm D: 60,1 tm
H: 166,5 - 175,0 ( stillanaleg)
(áður kr. 86.350)
nú aðeins 75.700
(stgr. 71.910)
Góðir greiðsluskilmálar: 5% staðgreiðsluafsláttur (sjá að ofan) og 5%
að auki séu keypt 2 stór tæki samtímis (magnafsláttur). VISA, EUR0,
og SAMK0RT raðgreiðslur til allt að 12 mánaða, án útborgunar.

franix
HÁTÚNI 6A SÍMI (91) 24420
J