Morgunblaðið - 09.08.1991, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1991
30
Óskar Jónsspn
kennari - Minning
Fæddur 3. september 1910
Dáinn 2. ágúst 1991
I hugsuninni takast á hlýja minn-
inganna og frostharka sorgarinnar.
Elskulegur ástvinur hefur skilið við
og ljóst er að Óskars afa verður
djúpt saknað.
Með honum var auðfengið að
takast á loft og hugsa djúpt. Vega-
nestið var strönd efans, þaðan sem
lagt var af stað og lent á aftur.
Ferðalögin um úthaf sannleikans
voru farin í orðum með þá trú að
vopni að ij'ölkynngi orðanna skilaði
skilningi á óendanlega marga vegu.
Þannig reyndi afi minn að skilja
eitthvað nýtt, sjá hið líka í hinu
ólíka og leika sér að líkingum.
Nístandi veðrabrigði mannlífsins
bíta nú hugann og kreista fram
orðlausa þögn.
En þögnin má ekki vara lengi.
Því það er kominn tími á nýtt flug
og ég veit og skil að hann afi tæki
undir ívitnun í þjóðskáld, Skota
Robert Burns:
Já elskan mín er eins og rós
sem opnast ijóð í maí,
og hún er eins og Ijúflingslag
esm leikur fyrir blæ.
(Snarað á íslensku af Þorsteini Gylfasyni)
Ég er þakklátur fyrir ströndina,
himininn og ókönnuð lönd, sem
einnig vekja mig í myndverki eftir
afa á hvetjum morgni.
Agúst Asgeirsson, I-Njarðvík
Óskar Jónsson fæddist á Seyðis-
firði og flyst þaðan ungur til Reykja-
víkur. Foreldrar hans voru Jón Jóns:
son og Ingibjörg Sigurðardóttir. í
Reykjavík elst hann upp hjá föður
sínum og ömmu, Gróu Jónsdóttur.
Snemma mun það hafa komið í ljós
að hann var námsfús og einkar næm-
ur og hóf ungur nám í rennismíði
og vélsmíði og lauk prófi í vélsmíði
1928, síðar lá leið hans í vélskóla
og prófi úr rafmagnsdeild vélskóla
lauk hann 1936. Um þetta, ,Ieyti
kvæntist hann Ingveldi Rósu Bjarna-
dóttur, en þau slitu samvistir eftir
stuttan hjúskap. Um 1940 flyst
Óskar til Vestmannaeyja og vinnur
þar sem vélstjóri á fiskiskipum í
nokkur ár, að auki kenndi hann við
gagnfræðaskólann og stjórnaði mót-
oristanámskeiðum.
I Vestmannaeyjum kvæntist hann
1942 seinni konu sinni, Sigurbjörgu
Þorsteinsdóttur. Árið 1954 flyst hann
* til Ytri-Njarðvíkur og hefur búið þar
síðan. Fyrstu ár sín í Njarðvík stund-
aði hann vélsmíði, enda var hann þá
orðinn þekktur fyrir að vera dverg-
hagur. Árið 1956 gerist hann síðan
kennari í Gagnfræðaskólanum í
Keflavík kennir þar teikningu, eðlis-
fræði og stærðfræði. í framhaldi af
því kenndi hann ennfremur við Iðn-
skólann um árabil og nú síðast var
hann kennari í vélfræði við Fjölbraut-
askóla Suðurnesja. Á sumrum starf-
aði Óskar hjá Njarðvíkurkaupstað
sem verkstjóri og stjómaði gjaman
unglingavinnu af röggsemi og glögg-
skyggni þess sem lengi hefir ungeng-
ist ungt fólk og skilið það.
I Njarðvík hefir Óskar verið áhug-
►'asamur þátttakandi í félagsmálum
og átt sæti í skólanefnd og áfengi-
svamanefnd um árabil. Þá var hann
einn af stofnendum Lionsklúbbs
Njarðvíkur og var heiðursfélagi þess
klúbbs nú síðustu árin.
Börn Óskars og Sigurbjargar eru
Helga, ritari í Fjölbrautaskóla Suð-
umesja, gift Ásgeiri Ólafssyni mat-
sveini, þau búa í Innri-Njarðvík. Frið-
þjófur Valgeir, bankamaður, býr í
Reykjavík. Stella Gróa, starfsmaður
á Veðurstofu íslands, gift Guðmundi
Siguijónssyni, lögfræðingi, þau búa
í Garðabæ. Yngstur er Sigþór, raf-
virki, kvæntur Hjördísi Lúðvíksdótt-
ur, starfsmanni í Fríhöfninni, þau
búa í Ytri-Njarðvík. Barnabömin eru
nú orðin 9.
Það var fljótlega upp úr 1960 sem
fundum okkar bar fyrst saman I Li-
onsklúbbnum og síðan áttum við
samleið í skólanefnd. Ég get ekki
neitað því að ég fylltist undrun, og
aðdáun, þegar ég fyrst heyrði Óskar
flytja ræðu á Lionsfundi. Þar var
talað blaðalaust á skýru og ósviknu
máli, af snilld sem ekki er algeng.
Frekari kynni mín af Óskari leiddu
ennfremur í lós að hann bjó yfir fleiri
hæfileikum, sem hlutu að vekja undr-
un.
Það má nefna að rafeindafræði
virtist liggja fyrir honum eins og
opin bók. Eðlisfræði, efnafræði og
stærðfræði hafði hann kynnt sér, svo
að þeir sem höfðu stærri próf í þess-
um fræðum máttu vara sig. Þá var
tómstundaiðja hans að stunda málar-
alist og afrakstur þeirrar iðju sýndi
hann nokkrum sinnum í Keflavík og
Njarðvík. Auk þessa var hann heim-
spekingur og var ekki allra að fylgja
honum á því flugi, sem var honum
þó nokkuð eiginlegt. Þegar ég lít
yfir framanskráðar staðreyndir, þá
er mér ljóst að Óskar hefði getað
orðið afreksmaður á hveiju því sviði,
sem þarna er nefnt, en hann er vissu-
lega dæmi um ófáa snillinga, sem
hér hafa fæðst og dáið, án teljandi
afreka, vegna takmarkana, sem fá-
tækt og umkomuleysi íslenskrar
þjóðar hefir skammtað þeim.
Með þessum orðum vil ég óska
þessum gengna vini mínum farsæld-
ar og þroska á framandi brautum.
Ég sendi ennfremur innilegustu
samúðarkveðjur til allra ástvina
Óskars og óska þeim Guðsblessunar.
Ingólfur Aðalsteinsson.
Haustið 1956 kynntist ég Óskar
Jónssyni fyrst er hann hóf kennslu
við Gagnfræðaskólann í Keflavík.
Hann var með meistararéttindi í
vélvirkjun og vélstjórn og hafði
unnið við vélsmíðar í Reykjavík.
Vestmannaeyjum og Keflavík.
Einnig hafði hann kennt við Iðn-
skólann í Eyjum. í fámennu kenn-
araliði lítils skóla er nauðsynlegt
að hvert sæti sé vel skipað.
Augljóst var að mikiar vonir voru
bundnar við komu þessa nýja. kenn-
ara: Hann var fullþroska maður og
hafði öðlast fjölbreytta starfs-
reynslu úr atvinnulífinu. Óskar upp-
fyllti þessar væntingar, hann átti
létt með að umgangast og leiðbeina
unglingum. Hann varð aðalteikni-
kennari skólans, en Óskar hafði
verið mikill áhugamaður um mynd-
list, meðan annars haldið málverka-
sýningar og hélt áfram að sinna
þessu áhugamáli sínu fram til hins
síðasta. Raungreinar eins og stærð-
fræði og eðlisfræði voru annað
áhugasvið Óskar og var hann sí-
fellt að bæta við þekkingu sína á
því sviði, bæði með því að sækja
öll kennaranámskeið, sem í boði
voru og sífelldu sjálfsnámi. Féiags-
störf unglinga í skólum, þar sem
þeir verða að standa nokkuð á eig-
in fótum eru mikilvæg til aukins
þroska þeirra. Þar kom Óskar mjög
við sögu. í hvert skipti sem nemend-
ur til aukins þroska þeirra. Þar kom
Óskar mjög við sögu. í hvers skipti
sem nemendur fluttu leikrit eða
önnur sviðsverk var Óskar kominn
með sitt fólki til að búa til leikmynd-
ina. Þetta vann Óskar af smitandi
áhuga, og aldrei var spurt um
klukkuna, þó að komið væri fram
á nótt.
Þegar ég hætti störfum í Gagn-
fræðiskólanum og fór að Iðnskóla
Suðurnesja 1969, en hann var þá
orðinn dagskóli, hætti Óskar
kennslu í Iðnskólanum, en hann
fylgdist vel með þróun mála þar.
Tókst samstarf allra sveitarfé-
laganna á Suðurnesjum um bygg-
ingu og rekstur iðnskóla, það fyrsta
á landinu árið 1972.
Nokkru síðar hófust umræður
um stofnun framhaldsskóla á Suð-
umesjum. Þeim málum lauk svo að
gerður var samningur milli allra
sveitarfélaganna á Suðurnesjum og
ríkisins um sameinaðan framhalds-
skóla á sömu nótum og samningur-
inn um Iðnskólann 1972, en nú
yrði iðnnámið ein brautin, tækni-
braut, í þessum nýja Fjölbrauta-
skóla.
Það var sameiginlegur metnaður
skólastjórnenda og skólanefndar
hins nýja skóla, að tæknibrautirnar
yrðu ekki neinar hornrekur í hinum
nýja skóla. Til þess þurfti bæði
mikla fjármuni og valið starfslið,
ef þetta ætti að takast. Atvinnulífið
á svæðinu er þannig að full þörf
var á góðri menntun vélstjóra.
Til að byggja upp þessa braut
var valinn Óskar Jónsson. Af brenn-
andi áhuga hans tókst það vel, en
það voru ótaldir tímarnir meðan
annars um helgar þegar flestir eiga
frí, sem finna mátti ðskar vinnandi
að þessu áhugamáli sínu. Það var
gaman að bjóða öðrum skólamönn-
um, sem komu í kynni heimsóknir
í vélstjóradeildina til Óskars og fá
hann til að útskýra þetta uppbygg-
ingarstarf.
Það var aldrei nein hálfvelgja í
kringum Óskar Jónsson. Hann gaf
sig allan í þeim verkefnum sem
hann var að fást við. En Óskar var
ekki einn. Hann átti góða og sam-
heldna tjölskyldu, sem stóð við hlið
hans í öllu, sem hann tók sér fyrir
hendur. Eiginkonu sína, Sigur-
björgu Þorsteinsdóttur frá Vest-
mannaeyjum, missti hann síðastlið-
ið haust eftir 48 ára farsælt hjóna-
band, en börnin þeirra lifa föður
sinn.
F’arð minn gamli vinur vel, með
þökk fyrir 35 ára góð kynni.
Ingólfur Halldórsson
Föstudagskvöldið_2. ágúst sl. an-
daðist vinur minn Óskar Jónsson á
gjörgæslu Landakotsspítala eftir
stutta sjúkdómslegu. Þótt á milli
okkar væri um eitt kynslóðabil, átt-
um við í gegnum áratugina sérkenni-
lega líkt lífsmynstur og sigldum
sömu slóðina, ef svo má að orði kom-
ast og hentum við oft gaman að
þessu sjálfír.
Hvað snertir menntun, lærðum við
báðir járnsmíði hjá Vélsmiðjunni
Hamri í Reykjavík og lukum báðir
prófi í faggreinum okkar frá Iðnskó-
lanum í Reykjavík og framhaldsnámi
í vélfræði frá Vélskóla íslands, eins
og hann þá hét. Unnum við báðir til
sjós og lands í okkar faggreinum
fyrst eftir skólanám.
En leiðir okkar Óskars lágu fyrst
saman árið 1956 er ég fluttist frá
Reykjavík með fjölskyldu mína til
Njarðvíkur en hann hafði flust þang-
að með sína fjölskyldu frá Vest-
mannaeyjum, aðeins tveimur árum
áður. Við urðum strax ásamt fjöl-
skyldum okkar bestu nágrannar enda
skammt á milli heimilanna og hefur
vinátta okkar haldist óslitin síðan.
Hann eignaðist með konu sinni
fjögur börn, slíkt hið sama og ég
gerði með minni konu. Eftir að við
fluttumst suður með sjó gerðumst
við strax meðlimir í Iðnaðarmanna-
félagi Suðurnesja og höfum verið þar
alla tíð síðan. Árið 1958 gerðumst
við saman stofnfélagar að Lions-
klúbbi Njarðvíkur, en við vorum 15
talsins. Þar starfaði Óskar dyggilega
til dauðadags. Hann varð formaður
þess klúbbs starfsárið 1961-1962 og
gerður að fyrsta heiðursfélaga hans
árið 1980, jafnframt því að vera ald-
ursforseti. Hann er fjórði stofnfélag-
inn sem er fallinn í valinn og eftir
eru aðeins 6 starfandi, en hinir fímm
hafa ýmist flust í önnur sveitarfélög
eða erlendis. Lionsklúbbur Njarðvík-
ur telur nú 45 meðlimi og hefur alla
tíð haft lifandi og öflugt félagsstarf
og sinnt fjölmörgum mannúðar- og
menningarmálum í gegnum árin og
átti Óskar ekki hvað síst þakkir fyr-
ir sitt framlag í þeim efnum.
Hann var ræðumaður góður, glett-
inn, orðheppinn og brá oft fyrir sig
heimspeki, enda í henni vel lesinn
og höfðum við félagarnir bæði gagn
og gaman af þegar hann lét gamm-
inn geisa. Hann var mjög vel sjálf-
menntaður, lagði sig fram í eðlis-
og efnafræði samfara stærðfræði og
sótti fjölmörg námskeið í þeimefnum,
ásamt flatar- og njmmálsteikning-
um, sem í dag nefnast víst grunn-
teikningar.
Hann hóf kennslustörf hér syðra
1956 í framangreindum fræðum,
fyrst við Gagnfræðaskólann í Kefla-
vík, þá við Iðnskóla Keflavíkur og
síðar einnig við Fjölbrautaskóla Suð-
urnesja en Iðnskólanum var breytt í
Fjölbrautaskóla Suðurnesja árið
1976, þriðja fjölbrautaskólann hér á
landi, næst á eftir Breiðholti og
Flensborg. Þar lágu leiðir okkar einn-
ig saman að sameiginlegu hugðar-
efni, hann sem kennari en undirritað-
ur sem skólanefndarmaður, að
hrinda í framkvæmd nýrri braut,
nefnilega vélstjómarbraut, sem brýn
þörf var fyrir vegna allra sjávarplás-
sanna á Suðurnesjum. Hann var
sjálfkjörinn til að veita þeirri braut
forystu og var gaman að fylgjast
með þeim eldmóði sem hann sýndi
þar í verki og vann að uppbyggingu
þeirrar brautar mestmegnis einn með
aðstoð nemenda sinna og þrátt fyrir
bágborinn fjárhag komst hún til vegs
og virðingar.
Auk þess sem að framan er greint,
sinnti ðskar fjölmörgum trúnaðar-
störfum fyrir sitt sveitarfélag, en
slík var atorka hans að hann hafði
einnig tíma til að sinna sínum eigin
hugðarefnum. Hann var góður ha-
gyrðingur og sendi þá gjaman vísur
og kvæði vinum sínum og vanda-
mönnum á þeirra tyllidögum og naut
ég þess oftar en einu sinni. Einnig
stóð hugur hans mjög til málaralist-
arinnar í sínum frítímum og náði þar
sem annars staðar góðum árangri
að mínu mati, minnsta kosti skreyta
verk hans heimili mitt, sumarbústað
og skrifstofu og er ég stoltur af.
Hann fór ekki alltaf troðnar slóðir í
þeim efnum, sífellt að finna upp á
nýjum aðferðum og nú síðast vann
hann aðallega í eir og framkallaði
ýmis litbrigði með aðstoð gasloga svo
eitthvað sé nefnt. Til stóð að hann
héldi sýningu á seinni tíma verkum
sínum nú í haust og efa ég ekki að
hann hefur verið langt kominn með
safn mynda í sjálfstæða sýningu og
væri synd ef hún næði ekki að koma
fyrir almenningssjónir vegna fráfalls
hans.
Snemma árs 1957 voru hin fjögur
fyrirtæki Keflavíkurverktaka stofn-
uð fyrir forgöngu Iðnaðarmannafé-
lags Suðurnesja í öllum greinum
byggingariðnaðar. Þar gengum við
einnig sömu brautiina og stofnuðum
saman verktakafyrirtæki ásamt 17
öðrum fagmönnum og skyldi það
annast verktöku í öilum greinum jár-
niðnaðar, blikksmíði og pípulögnum.
Það fyrirtæki er enn í fullum gangi
í dag og hefur undirritaður veitt því
forstöðu frá byijun en Óskar Jónsson
verið aðal hluthafaendurskoðandi
þess frá stofndegi og þar til hann
náði áttræðisaldri, en þá gaf hann
ekki lengur kost á sér fyrir aldurs
sakir eftir starf á fjórða áratug fyrir
fyrirtækið. Þetta ber því glöggt vitni
hvert traust meðeigendur hans báru
til hans að kjósa hann árlega sem
félagslegan endurskoðanda. Af 19
stofnfélögum þessa fyrirtækis er
hann sá áttundi sem fellur í valinn
en hluthafar þess í dag eru um 50
talsins.
Óskar hafði mjög ákveðnar skoð-
anir og var ófeiminn að halda þeim
fram og sáum við ekki alltaf hlutina
í sama ljósi og fékk ég oft á baukinn
ef honum fannst ég ekki standa mig
og ekki gera hlutina rétt að hans
mati. Sömu sögu höfðu nemendur
hans úr skólum einnig að segja. En
eitt held ég að við getum öll verið
sammála um að hann var bæði sann-
gjarn, réttsýnn og vann alltaf með
þér en ekki á móti.
Óskar giftist tvívegis, í fyrra skip-
tið Ingveldi Rósu Bjarnadóttur árið
1937, en þeirra sambúð var skamm-
vinn. En lífsförunaut sínum, Sigur-
björgu Þorsteinsdóttur, giftist hann
árið 1942 og eignuðust þau fjögur
mannvænleg > börn eins og áður er
getið og eru þeim, ásamt mökum
þeirra og börnum, gerð góð skil af
öðrum hér í blaðinu í dag.
Sigurbjörg lést fyrir aðeins níu
mánuðum í nóvember sl. Það má
með sanni segja að skammt hafi
verið stórra högga á milli hjá þess-
ari yndislegu og samhentu fjöl-
skyldu. Sigurbjörg hafði ekki gengið
heil til skógar um nokkurra ára skeið
og ágerðist sjúkdómur hennar eftir
því sem árin liðu þar til þrótturinn
hvarf. En svo ástúðlagt var hjóna-
band þeirra að þau máttu helst ekki
hvort af öðru sjá og studdi Óskar
konu sían af drengskap og blíðu þar
til dagar hennar voru taldir.
Ég vil fyrir mína hönd og fjöl-
skyldu minnar votta fjölskyldum
þeirra okkar dýpstu samúð og einnig
bera þeim sömu kveðjur frá sam-
starfsmönnum okkar og félögum í
JPK hf. Um leið og ég þakka kærum
vini og félaga samfylgdina í þessu
lífi, er ég þess fullviss að æðri mátt-
arvöld styðja hann yfír móðuna miklu
eins og trú hans stóð til og þar mun
vel tekið á móti honum.
Ingvar Jóhannsson,
Njarðvík
Margbreytilegur var æviferill
Óskars Jónssonar. Vel þekki ég
aðeins kennslustarf hans í tæpan
áratug en hef haft spurnir af ýmsu
öðru. Samt tel ég mig geta stað-
hæft að alúð og trúmennska hafí
einkennt afskipti Óskars af öllu sem
hann fékkst við.
Er Fjöibrautaskóli Suðumesja
tók til starfa haustið 1976 gafst
ekki tóm til viðhlítandi undirbún-
ings. Valt á hæfni og fórnarlund
lykilmanna hvort heppnaðist sú til-
raun sem þá var reynd í fyrsta sinn
hérlendis: samhæfing framhalds-
náms í bóklegum og verklegum
greinum — annars vegar á iðn- og
tæknibrautum, hins vegar í námi
til stúdentsprófs. Óskar tók að sér
að stjórna vélstjórnarbraut 1. og
2. stigs og lét hendur standa fram
úr ermum eftir að Bjarni Einarsson
forstjóri Skipasmíðastöðvar Njarð-
víkur bauð skólanum verknámshús-
næði nær endurgjaldslaust.
Fyrsta starfsár skólans vann
Óskar myrkra á milli að útvegun
og uppsetningu kennslutækja á því
lága dagvinnukaupi sem hæfa þótti
réttindalausum kennara og ekki fór
Óskar fram á greiðslur fyrir yfír-
vinnu. Þó var hugsjónavinna löngu
hætt að teljast mönnum til sóma.
Óskar fékk á undralágu verði eða
ókeypis ýmsar vélar og tæki og
smíðaði sum sjálfur sem annars
hefði vantað. Til sóma urðu verk-
kennslustofurnar tvær í húsi sem
stendur á grunni kotbæjar þar sem
um hríð bjó sr. Hallgrímur Péturs-
son, fyrsti járnsmiður á Suðurnesj-
um. Auðvitað áttu fleiri hlut að
máli en enginn stærri. Lágt kaup
og litlar þakkir drógu ekki kjark
úr eldhuga sem á sínum stað vann
sigur sem athygli vakti.
Er ég lít yfír þátt Óskars Jóns-
sonar í mótun framhaldsnáms á
Suðumesjum kemur mér í hug sá
Skálholtsbiskup sem einna minnst
er kunnur: Ólafur Gíslason frá Ytri-
Njarðvík. Hann vann embættisverk
sín á þrengingatímum þannig að
engar stórdeilur spruttu af. Mistak-
astoðir voru svo veikar að enga
umtalsverða gagnrýni mátti á reisa.
Ferill hans þótti því ekki fréttnæm-
ur enda er maðurinn gleymdur.
Sömu örlög bíða sjálfsagt Óskars
kennara og þúsundþjalasmiðs. Fjöl-
margt sem hann vann er þegar
fyrnt og líklega verður allt gleymt
þegar horfnir eru þeir sem manninn
þekktu. Því miður stenst ekki sú
uppörvandi staðhæfíng í Hávamál-
um að aldrei deyi góður orðstír.
Ekki leikur vafi á að margir
hugsa hlýtt til Óskars á kveðju-
degi. Framvegis mun hann hvorki
sjást mála, smiða, kenna né örva
aðra tiljiáða. En vonandi eru og
verða framvegis uppi margir honum
líkir, er útdeila í kyrrþey pundi því
er þeir hafa vel ávaxtað.
Áfkomendum Óskars og öðru
skylduliði sendi ég samúðarkveðjur.
Jón Böðvarsson
Góður Lionsfélagi, Óskar Jónsson,
lést á Landakotsspítala í Reykjavík
2. ágúst eftir stutta sjúkralegu.
Hann starfaði lengstum við
kennslu og fékkst við myndlist í tóm-
stundum sínum. Síðustu árin gat