Morgunblaðið - 10.08.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1991
*
Persónur úr rekavið
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Hann er enn á ferðinni með
konur sínar og karla, sem hann
hefur höggvið og mótað úr rekav-
ið, hinn aldni garpur Sæmundur
Valdimarsson.
Að þessu sinni prýða högg-
myndirnar anddyri Norræna húss-
ins og verða gestum til augnaynd-
is til 26. þessa mánaðar.
Ferill Sæmundar er óvenjuleg-
ur, því að hann hóf seint að fást
við myndlist, var kominn á fullorð-
insár og hafði þann starfa að vera
næturvörður við Áburðai'verk-
smiðjuna. Áður hafði hann verið
búsettur að Krossi á Barðaströnd
og stundaði aðskiljanlegustu störf
til sjós og lands.
Ég get þess hér vegna þess að
ég þykist kenna upprunans í verk-
um hans, en kynni mín af landi
og fólki, þegar ég fór víða á vega-
vinnuárum mínum sönnuðu mér,
að stutt væri í listamanninn í
mörgum einstaklingnum. Þetta
kom fram á ýmsan hátt, og eðli-
lega stundum frumstæðan, en
náttúrubarnið var einkum ríkt í
þeim ásamt tilfinningu fyrir um-
hverfinu. Og satt að segja vildi
maður sjá meira af slíku í list
yngi'i kynslóða og meira af frum-
öflum landsins.
Þessi lífsreynsla mín gerir það
að verkum, að aldrei myndi ég
samþykkja aldurstakmörk fyrir
inngöngu í listaskóla, svo fremi
sem vilji og hæfileiki séu fyrir
hendi. Ekki má fórna eldri kyn-
slóðum, sem byggðu þetta land,
og við eigum allt að þakka, fyrir
hinar yngri, einungis vegna ald-
ursins. Er þessu slegið fram að
gefnu tilefni.
Sæmundur Valdimarsson hefur
margt að segja okkur í verkum
sínum, og hann hefur þá sönnu
og upprunalegu kennd mótunar-
listamannsins, að hrífast meira af
ijölbreyttum og mjúkum formum
kvenlíkamans, en hinum harða og
flatarmálslega stranga líkama
karlpeningsins.
En kannski einmitt fyrir þessi
ströngu reiknifræðilegu lögmál
var karllíkaminn í tísku um aldar-
aðir og dýrkun kvenlíkamans er
tiltölulega ungt fyrirbæri í listinni.
Þetta mættu kvenréttindakonur
hafa í huga, því að þeim er meiri
sómi sýndur með þessu en hitt,
nema þær vilji að líkami karl-
rembusvínsins verði aftur hin ríkj-
andi hefð!
Þeir sem sjá einungis annarleg-
ar og ástríðuþrungnar kenndir í
formum kvenlíkamans og jafnvel
ýmislegt út fyrir þann ramma,
ættu eiginlega að hugsa sinn gang
því þá er stutt í óeðlið.
Hin formræna fegurð er fyrir
öllu, og menn eiga að nálgast lista-
verk með það í huga, en ekki
blanda óskyldum málum full mikið
í gjörninginn.
Eins og ávallt koma þessar ein-
lægu og nostursamlega mótuðu
fígúrur manni í gott skap og það
er stundum með ólíkindum hve
listamaðurinn nær miklu úr hinum
tiifallandi rekadrumbum.
Á stundum eru að vísu reka-
drumbarnir fallegastir eins og þeir
hafa veirð mótaðir af náttúrunni,
en gleymum því ekki að þessi verk
eiga eftir að eldast og veðrast og
fá yfir sig fyllingu tímans. Verkin
eru nefnilega alltaf svo glæný
þegar þau koma frá hendi Sæ-
mundar og trúa mín er sú að
tíminn muni gera þau mun forvitn-
ilegri. Það er óhætt að mæla með
innliti á þessa sýningu, og ber um
leið að minna fólk á hina athyglis-
verðu sumarsýningu hússins á
verkum Þorvaldar Skúlasonar í
kjallarasölunum.
MEZZÓ-
TINTUR
Eftir að grafík-listamenn höfðu
splundrað hinum hefðbundna
ramma listgreinarinnar, þannig
að menn vissu vart hvað var upp
og hvað niður í tækninni, hefur
orðið nokkur breyting á hlutunum.
Ekki svo að skilja, að menn
haldi ekki áfram að leita að nýj-
ungum innan fagsins, en ef svo
heldur fram, kann að koma að
því, að sumt í málaralist og öðrum
greinum myndlista eigi fullt erindi
inn á grafíksýningar. Á ég við,
þegar menn nota ljósmynda- og
þrykktæknina í málverkið, en það
er býsna algengt nú til dags.
Þannig séð er hið mikla frelsi
innan listarinnar á seinni tímum
einnig af nokkuð tvíbentum toga,
a.m.k. ef athöfnunum fylgir ekki
nokkur alvara og agi.
En ólíkt er það skemmtilegra
að sjá vel unnið í sígildri tækni
en allskonar þrykk aðskiljanleg-
ustu líkamsparta á léreft, jafnvel
sitjandans!
Ferskleikinn felst nefnilega
ekki alltaf í tilraunum heldur á
sér einnig stað í hugmyndaauðgi
innan sígildra tæknibragða, og
eru því engin takmörk sett hvern-
ig hægt er að hagnýta sér þau.
Héðinn nálgast alþjóð-
legan meistaratitil
HÉÐINN Steingrímsson náði
öðrum áfanga að alþjóðlegum
meistaratitli á lokuðu skákmóti,
sem Iauk nýlega í Kescernit í
Ungverjalandi.
Fyrsta áfanga að titlinum náði
Héðinn með sigri sínum á Skák-
þingi íslands, sem fram fór á Höfn
í Hornafirði í september í fyrra.
Héðinn teflir nú á alþjóðaskák-
mótinu í Gausdal í Noregi ásamt
þeim Þresti Þórhallssyni og Hann-
esi Hlífari Stefánssyni.
Ráðstefna um fjölmiðlafræði
NORRÆN fjölmiðlafræðiráð-
stefna verður sett í Háskólabíói
sunnudaginn 11. ágúst. Félagsvís-
indadeild Háskóla Islands og
Norræna húsið eru sameiginlega
gestgjafar ráðstefnunnar sem
fjallar aðallega um vald og fjölm-
iðla í Evrópu.
Á þriðja hundrað þátttakendur
verða í ráðstefnunni sem stendur til
14. ágúst. Þar verða flutt ávörp og
fyrirlestrar, norrænir fjölmiðlamenn
taka þátt í pallborðsumræðum. Á
milli almennra funda koma saman
yfir 20 vinnuhópar sem munu fást
við ýmis viðfangsefni.
911 Rfl 91 97fl LÁRUS p■ VALDIMARSSON framkvæmdastjori
(m \ I VVklO /V KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. löggiltur fasteignasali
Til sýnis og sölu eru að koma meðal annarra eigna:
Ný sérhæð í tvíbýlishúsi
3ja herb. við Rauðagerði, 89 fm, tvöf. stofa, svefnherb., bað með
þvottaaðstöðu, eldh. m. borðkrók. Sérlóð með sólverönd. Allt sér.
Húsnæðislán kr. 1,8 millj.
Sérhæð í þríbýlishúsi
2ja-3ja herb. sunnanmegin i Kóp. Allt sér. Ræktuð lóð. Útsýni. Bílskúrs-
réttur. Verð aðeins kr. 5,6 millj.
Ný úrvalsíbúð - bílskúr
Á 1. hæð við Sporhamra 117,5 fm. Tvöföld stofa, 2 svefnherb., stór
skáli. Sérþvottahús. Góður bílskúr. Húsnæðislán kr. 5,0 miilj. Fullgerð
sameign.
Á úrvalsstað í Vogunum
Steinhús, ein hæð, 164,8 fm auk bílsk., 23 fm. Vel byggt og vel með-
farið. 5 svefnherb. Skrúðgarður. Eignaskipti möguleg.
Glæsileg séreign við Kvisthaga
Neðri hæð, 5 herb. 134,3 fm í þríbýlishúsi. Allt sér. Hæðinni fylgir
sérkjallari um 50 fm. Stór ræktuð lóð. Frábær staður.
Suðuríbúð við Fellsmúla
4ra herb. íb. á 3. hæð um 100 fm auk geymslu og sameigriar. 3 svefn-
herb. Stór stofa með sólsvölum. Sérhiti. Mikil og góð sameign.
í gamla góða vesturbænum
2ja herb. íb. á 2. hæð í reisulegu steinh. við Ránargötu endurbyggð
fyrir fáum árum. Húsnæðislán kr. 2,6 millj.
Einbýlishús - raðhús - skipti
Óskum eftir einbhúsi, helst í miðsv. í borginni, um 110-140 fm. Rað-
hús kemur til greina.
Skipti möguleg á 4ra herb. hæð á vinsælum stað í Vesturborginni.
• • •
Opið ídag kl. 10-16.
í nágr. Háskólans óskast
2ja-5 herb. íbúðir.
Góðar greiðslur.
ALMENNA
FASIEIGNASAIAH
LAUGAVEGM^ÍMAr7ÍÍ5Ö^Í370
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Þá er það bréf frá Kjartani
Ragnars í Reykjavík. Hann
skrifar mér um margt sem aðrir
láta ósagt. Ég birti þetta
skemmtilega bréf í heild sinni
okkur öllum til umhugsunar, en
sjálfur ætla ég í bili aðeins að
leggja út af síðasta efnisþættin-
um, þegar þar að kemur. Þar
kemur Kjartan að miklu alvöru-
máli sem ég hef mikið velt fyrir
mér upp á síðkastið. Við verðum
að bjarga viðtengingarhættinum
frá glötun! En nú tekur Kjartan
til máls:
„Heill og sæll,
Færeyingar andmæla nú sem
óðast íslenskum tökuorðum í
máli sínu, að því er blaðafregnir
herma; — vilja t.d. halda í „heli-
koptara“ sinn, en hafna islenskri
þyrlu, eða thyrlu (Þeir rita ekki
þ). — Því dettur mér í hug að
mæla með því að við tökum upp
færeyska orðið „vonarkjóll“, um
flík þungaðra kvenna; um leið
verði útrýmt orðskrípinu „óléttu-
kjóil“, og öðrum áþekkum.
Nýlega birtist hér í dagblaði
einu grein með fyrirsögn „Vand-
anum velt á undan sér“. Ein-
hvem veginn fannst mér þetta
orðafar ekki við hæfi, þ.e. að
nota afturbeygða fornafnið með
þolmynd. E.t.v. er þetta bara
hótfyndni mín, eða hvað?
Langt er síðan ýmis nútíma-
mál, t.d. danska og enska, lögðu
(yfirleitt) niður fallbeygingu
orða, — og virðist það ekki koma
að sök. Þó er í þessum málum
talið nauðsynlegt að viðhalda
fallbeygðu tilvísunarfornafni
(eða notað er í þess stað fall-
þeygt, óákveðið fornafn). I
franskri tungu er þetta mál leyst
með einu, litlu smáorði „dont“
sem á við um hvers konar kyn,
tölu og fall.
Því nefni ég þetta að oft veld-
ur óþægindum í íslenskri tungu
að við fallþeygjum ekki tilvísun-
arfornafn. — Væri það nokkur
goðgá ef einhver orðsnjall maður
brygði á það ráð að smíða
íslenskt smáorð sem nota mætti
á sama hátt og þetta franska
snjallyrði?
Ég hef áður orðað við þig
dönsk-þýsk áhrif á íslenska
tungu, og nú leyfi ég mér að
nefna ávarpið „velkominn" sem
e.t.v. má rekja til nefndra áhrifa,
— eða hvað? Er ekki skemmti-
legra að segja „komdu fagn-
andi“ heldur en „vertu velkom-
inn“, — eða er hótfyndni mín
enn á ferð?
E.s. Til viðbótar dettur mér í
hug að auk fallbeygingar hafa
t.d. danska, enska (og ýmsar
aðrar tungur) látið viðtengingar-
hátt lönd og leið, — og virðist
það ekki heldur koma að sök
þar á bæjum. — En ég segi „fyr-
ir mig og mína persónu“ að ég
vil ekki fyrir nokkurn mun missa
blæbrigði viðt.háttar úr íslensku
máli.
Ég bið þig forlátá þréfstúf,
og jafnframt vel að lifa!“
★
Umsjónarmaður er sömu
skoðunar og bréfritari. Blæ-
brigði tungunnar biðu þess ekki
bætur, ef viðtengingarháttur
hyrfi, og hér feitletra ég sagnir
í þeim hætti. Auðvitað væri það
léttara að hafa einn hátt fremur
en tvo, en hvernig yrði mál okk-
ar og líf, ef það sjónarmið réði
eitt?
Margt fleira en viðtengingar-
háttur er í stórhættu vegna leti
og einæðis. Þolmynd og mið-
mynd mega gæta sín vandlega
(Húsið „opnar“, og íþróttamað-
urinn „hvílir"). Jafnvel setning-
arhlutar eins og viðurlag í tíma-
merkingu eru nú sjaldséðir og
-heyrðir. „Eg var ung gefin
Njáli,“ sagði Bergþóra Skarp-
héðinsdóttir. Hvernig þætti ykk-
ur flatneskjan: Þegar ég var
ung, var ég gefin N.?
★
Hlymrekur handan kvað:
Uppi á skurðdeild þeir ákváðu að taka
einn fíngur af Sigvarði Haka.
Það var akkúrat þá
sem Frigg vildi fá
í fyrsta sinn minna til baka.
601. þáttur
★
Fyrir skemmstu var hér vitn-
að í nýlegt bréf frá Halldóri
Kristjánssyni frá Kirkjubóli, en
ekki var því fullsvarað þá. Hann
minntist meðal annars á beyg-
ingu orðsins ær. Hann hafði
heyrt í fréttum að „bóndinn
fengi gjald fýrir hverja ær“. Hér
hefði hins vegar átt að segja að
bóndinn fengi gjald fyrir hveija
á.
En svo á ég gamalt bréf frá
Halldóri, þar sem hann svarar
sjálfum sér betur en ég gæti
gert, um annað í málfari okkar.
Ég leyfi mér því að endurbirta
hluta af því:
„Sæll vertu Gísli.
Kröfugerðir kærra vina
kveikja hjá mér litla stöku.
Virðist mér um valkostina
vanta ákvarðanatöku.
Algengt fréttamál í útvarpi
og blöðum gæti verið svona:
Ákvarðanataka launþegasam-
taka hefur dregist, en nú hefur
kröfugerð þeirra verið lögð fram
og eru þá tveir valkostir fyrir
hendi. Þetta mætti líka orða
svo: Samtök launþega drógu
nokkuð að ákveða sig en nú
hafa þau lagt fram kröfur sínar
og er þá tveggja kosta völ.“
Kveð ég svo Halldór frá
Kirkjubóli enn með virktum.
★
Hlymrekur handan stældi úr
ensku:
Eg held að limrumar siðprúða svekki
(sumar eru þó lausar við hrekki),
en býsna fásénar
eru barasta penar,
- enda betra að þær séu það ekki.
í síðasta þætti var tekið upp
úr annál Sveins Sölvasonar lög-
manns og komst ekki alveg villu-
laust til skila, t.d. stóð „hem“
fyrír latínuslettuna item í upp-
hafinu. Menn eru beðnir að virða
þetta á betri veg.