Morgunblaðið - 18.08.1991, Qupperneq 20

Mælingar á ósonlaginu með loftbelg
Dikson
Heisseyja
Bjarnarey
Syðri
Straumfjörður
Scoresbysunci
Reykjavík
■moen
Leirvík,
AISLANDI
eftir Elínu Pólmadóttur
ÞYNNING ósonlagsins, sem verndar jörðina fyrir skaðlegum útfjólu-
bláum geislum, hefur tvöfaldast á undanförnum áratug yfir megin-
landi Evrópu í samanburði við næsta áratug á undan, segir í nýrri
skýrslu vísindamanna undir forustu dr. John Pyle til veðurstofu- og
umhverfisráðuneytis Bretlands. Segir hann að þetta geti verið upp-
hafið að miklu hraðara ósontapi og bætir við: „Þetta veldur áhyggj-
um um hvað muni gerast á norðurhveli." Guðmundur G. Bjarnason,
eðlisfræðingur og sérfræðingur í háloftarannsóknum, sem þetta var
borið undir, segir að þetta sé í samræmi við mælingar EPA (Environ-
mental Protection Agency) í Bandaríkjunum. En í framhaldi af þessu
muni á hausti komanda fara í gang viðamiklar mælingar á ósonlag-
inu yfir Norður-Atlantshafssvæðinu á vegum Evrópuþjóða (The
European Arctic Stratospheric Ozone Experiment), þar sem ísland
verður einn aðaláherslustaðurinn. Eftir þær rannsóknir og greiningu
á eldri mælingum ætti að fást betri innsýn í hvað hefur verið að
gerast hér í háloftunum og möguleikar til þess að meta það, m.a.
hvort ósonið er að minnka eða aukast. Við fengum Guðmund G.
Bjarnason til þess að fræða okkur um það hvað sé títt í þessum efnum
í framhaldi af viðtali sem við áttum við hann í árslok 1989. En því
lauk á þeim ummælum hans að breytingarnar á þekkingu á ósonlag-
inu sem umlykur jörðina séu svo örar að sérfræðingar megi hafa
sig alla við að fylgjast með.
riHKlðáÍHÉnBt

uðmundur G. Bjarnason hefur und-
anfarið ár haft aðstöðu á Raunvís-
indastofnun Háskóla íslands, þar
sem hann hefur verið að vinna að
úrvinnslu á ósonmælingum sem
gerðar hafa verið hér af Veðurstofu
Islands allt frá 1957. Hann segir
að nú sé í ráði að senda nýútskrifað-
an eðlisfræðistúdent, Örnólf Rögn-
valdsson, til Boulder í Bandaríkjun-
um til þess að vinna frekar úr þess-
um mælingum í þá veru að bera
þær saman við útreikninga í tölvu-
Ííkani með aðstoð öflugustu tölvu
sem völ er á í heiminum (Cray-
tölva). En í Boulder í Colorado er
samstarfsstofnun 50 bandarískra
háskóla um lofthjúpsrannsóknir
og þar var Guðmundur sjálfur
við nám í lofthjúpsfræðum.
Vann þar m.a. með vís-
indakonunni frægu
Susan Solomon þegar
hún' fyrst manna setti
fram kenningu sem gat
skýrt eyðingu ósonlags-
ins eftir leiðangur á
Suðurskautssvæðið á
árinu 1986. Þar er ætl-
unin að greina og túlka
ósongögnin frá íslandi og
bera niðurstöðurnar saman
við tölvuvætt reiknilíkan um loft-
hjúpinn. Hingað til hafa þessar ís-
lensku ósonmælingar verið sendar
í gagnabanka í Toronto, en ekki
verið unnið úr þeim sérstaklega.
Farið var í þessar rannsóknir í
kjölfarið á fundi, sem efnt var til
að frumkvæði þeirra Guðmundar
og Þorsteins I. Sigfússonar, eðlis-
fræðings og formanns Eðlisfræðifé-
lags íslands, í Háskóla íslands vor-
ið 1990 um rannsóknir á lofthjúpi
jarðar yfir Islandi. Ráðstefnan svo
og greiningin er á vegum Eðlis-
fræðifélagsins. Var myndaður um
verkefnið rannsóknahópur um óson,
sem í eru dr. Þorsteinn I. Sigfússon
eðlisfræðingur, dr. Þór Jakobsson
veðurfræðingur, dr. Guðmundur G.
Bjarnason eðlisfræðingur og Örn-
Staðir í Evrópu þar sem athuganir verða
gerðar á Ózonlaginu í vetur
NORÐURSKAUT
•Lindenberg
Hohenpeissenberg
OHP