Morgunblaðið - 24.08.1991, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. AGUST 1991
17
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir BIRGI ÁRMANNSSON
Stöðvarfjörður og Breiðdalsvík:
Tilraun til sameiningar hrað-
frystihúsanna fer út um þúfur
FUNDUR hluthafa í Hraðfrystihúsi Stöðvarfjarðar felldi á þriðju-
dag tillögu stjórnar fyrirtækisins um sameiningu við Hraðfrysti-
hús Breiðdælinga. Réð þar úrslitum, að hreppsnefnd Stöðvar-
hrepps tók afstöðu gegn sameiningunni. Stuðningsmenn samein-
ingarinnar töldu að þarna hefði farið forgörðum tækifæri til að
skjóta styrkari stoðum undir atvinnulíf á stöðunum með því að
stofna eitt öflugt útgerðar- og fiskvinnslufyrirtæki. Andstæðingar
sameiningarinnar, sem flestir komu úr röðum smærri hluthafa
og annarra heimamanna, töldu að með sameiningu hefði skapast
hætta á fækkun atvinnutækifæra og að áhrif aðila utan sveitarfé-
laganna á atvinnulífið hefðu getað vaxið.
Sameining við Hraðfrysthús Breiðdælinga var felld á fundi hlut-
hafa í Hraðfrystihúsi Stöðvarfjarðar á þriðjudaginn. Hér sést
fundarstjórinn, Jóhannes Pálsson, safna atkvæðaseðlum í lok fund-
arins.
Úr vinnslusalnum í Hraðfrystihúsi Breiðdælinga.
Hraðfrystihúsin á Breiðdalsvík
og Stöðvarfirði (HBB og HSS) eru
hvort um sig meginburðarás at-
vinnulífsins á stöðunum. Um 350
manns búa í hvoru sveitarfélaginu
og vinnur þorri íbúa hjá fyrirtækj-
unum eða við þjónustustarfsemi
sem tengist þeim.
Sveiflur hafa verið í rekstri fyr-
irtækjanna á undanförnum árum
og í kjölfar erfiðleika á árunum
1988 og 1989 var rekstur þeirra
beggja endurskipulagður með að-
stoð frá Atvinnutryggingarsjóði
útflutningsgreina og Hlutafjár-
sjóði Byggðastofnunar. Bæði fyr-
irtækin þurftu þá að selja frá sér
togara, fengu lengingu lána, auk
þess sem Hlutafjársjóður kom inn
í þau með nýtt hlutafé. Jafnframt
jókst hlutur sveitarfélaganna í
fyrirtækjunum.
Hvatt til sameiningar vegna
breytts rekstrarumhverfis
Forsvarsmenn fyrirtækjanna
segja, að þessi fjárhagslega end-
urskipulagning hafi skilað árangri
og að fyrirtækin standi nú vel.
Þeim ber hins vegar saman um,
að breytt rekstrarumhverfi kalli á
nýjar leiðir til að styrkja undirstöð-
urnar. Jónas Ragnarsson, fram-
kvæmdastjóri HSS, segir að nú
megi öllum vera ljóst, að ef fyrir-
tæki lendi í erfiðleikum þýði ekki
að leita til Byggðastofnunar eða
opinberra sjóða, enda gangi ekki
lengur að reka þau fyrir lánsfé.
Svavar Þorsteinsson, framkvæmd-
astjóri HBB, segir að nauðsynlegt
sé að ná fram hagræðingu í rekstri
þar sem kvóti fyrirtækjanna hafi
verið skertur, afurðaverð hafi far-
ið lækkandi en fjármagnskostnað-
ur hækkandi. Með sameiningu
mætti ná slíkri hagræðingu fram.
í þessu sambandi er nefnt, að
með sameiningu mætti til dæmis
spara með því að sameina yfír-
stjórn fyrirtækjanna og stoðdeild-
ir, auk þess sem þannig mætti
koma á aukinni verkaskiptingu
milli húsanna og að hlutabréf í
hinu sameinaða fyrirtæki yrðu
fýsilegri kostur á almennum
markaði heldur en bréf í hvoru
húsinu fyrir sig.
Sto'órnirnar ná samkomulagi
Hugmyndir um sameiningu eru
ekki nýjar af nálinni og fulltrúar
HBB og HSS höfðu um nokkurt
skeið unnið að undirbúningi henn-
ar. Á þriðjudag voru haldnir hlut-
hafafundir í fyrirtækjunum til að
taka afstöðu til tillagna þar að
lútandi. Þá lá fyrir samkomulag
milli stjórna fyrirtækjanna um
sameiningu, sem meðal annars
gerði ráð fyrir að sameiginlegur
rekstur skyldi hefjast 1. september
næstkomandi en félagið skyldi
rekið sem eitt félag frá næstu
áramótum.
í samkomulaginu var gert ráð
fyrir að til að tryggja jafnvægi í
rekstri sameinaðs félags skyldu
eftirfarandi atriði höfð að leiðar-
ljósi:
a) Tryggt skyldi að fiskverkun og
vinnsla færi fram bæði á Breiðdal-
svík og Stöðvarfírði og jafnvægi
yrði í atvinnuframboði á báðum
stöðunum. Jafnframt skyldi haft
að leiðarljósi að fólk ætti þess
kost að stunda vinnu í heimabyggð
sinni.
b) íbúar á stöðunum skyldu hafa
forgang að vinnu hjá félaginu.
c) Leitast yrði við að jafnvægi
ríkti í skiptingu hráefnis milli stað-
anna.
d) Við hagræðingu og/eða aukn-
ingu vinnslugreina skyldi þess
gætt að hún yrði jöfn í báðum
byggðarlögunum.
e) Yrðu stoðdeildir fyrirtækjanna
sameinaðar skyldi þess gætt að
jafnvægi yrði í framboði þjónustu-
starfa innan fyrirtækisins á báð-
um stöðunum.
Andstaða meiri meðal
hluthafa á Stöðvarfirði
Þegar boðað var til hluthafa-
fundanna á þriðjudaginn var talið
fullljóst að sameiningin yrði sam-
þykkt af hálfu HBB. Meðal heima-
aðila var reyndar nokkur andstaða
við þessa ráðstöfun en vitað var
um stuðning Byggðastofnunar og
Sambandsins, sem samanlagt ráða
yfir um 70% hiutaljárins. Á Stöðv-
arfirði var einnig andstaða við
sameiningu meðal smærri hlut-
hafa og var því ljóst, að hrepps-
nefndin, sem fer með 28% at-
kvæða í fyrirtækinu, hefði það í
hendi sér hvort af sameiningu
yrði eða ekki, enda þyrfti tillaga
þar að lútandi stuðning tveggja
þriðju til að ná fram að ganga.
Af þessum sökum var afráðið að
hefja ekki fundinn á Breiðdalsvík
fyrr en niðurstaða fundarins á
Stþðvarfirði lægi fyrir.
Fulltrúi Stöðvarhrepps í stjórn
HSS hafði fallist á sameininguna
á þeim vettvangi en hreppsnefndin
tók endanlega afstöðu á fundi á
þriðjudaginn, sem lauk ekki fyrr
en skömmu áður en hluthafafund-
urinn hófst. Þar var samþykkt
með meirihluta atkvæða að greiða
atkvæði gegn sameiningu á hlut-
Hraðfrystihús Breiðdælinga. Morgunblaðið/Þorkell Hraðfrystihús Stöðvarfjarðar.
hafafundinum, en ekki hefur feng-
ist uppgefið hvernig atkvæði féllu
nákvæmlega.
Hluthafafundur hindrar
sameiningu
Þegar hluthafafundurinn hjá
HSS hófst var af þessum sökum
vitað hvert stefndi. Þar fóru þó
fram nokkrar umræður um málið;
Hafþór Guðmundsson, stjórnar-
formaður fyrirtækisins, mælti fyr-
ir. sameiningunni. Sama gerðu
Jóhannes Pálsson, sem sæti 'á í
stjórnum beggja fyrirtækjanna,
og Guðmundur Malmquist, for-
stjóri Byggðastofnunar. Gerð var
grein fyrir samkomulagi stjórna
fyrirtækjanna varðandi samein-
ingu og svaráð fyrirspurnum fund-
armanna.
Þegar gengið var til atkvæða
voru á fundinum fulltrúar fyrir
12.846 atkvæði og hefði þurft
8.564 atkvæði til að sameiningin
næði fram að ganga. Svo fór að
7.706 atkvæði voru greidd sam-
einingunni í vil en 5.135 á móti.
Að atkvæðagreiðslunni lokinni
sagði Svavar Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri HBB, að hann liti
svo á, að hér væri um endanlega
afgreiðslu að ræða, og með þessu
væri verið að binda enda á tilraun-
ir til sameiningar fyrirtækjanna.
Bæði hann og Jónas Ragnarsson,
framkvæmdastjóri HSS, lýstu yfir
vonbrigðum með þessa niðurstöðu,
en þeir vonuðu að hægt yrði að
finna leiðir til að mæta fyrirsjáan-
legum vanda í rekstrinum.
Ótti við afskipti aðila utan
byggðarlaganna
Ljóst er, að ýmsir hinna smærri '
hluthafa í HSS töldu að fyrirtækið
stæði það vel, að ekki væri þörf
á sameiningu. Aðilar utan byggð-
arlaganna ættu yfirgnæfandi
meirihluta hlutabréfa í HBB og
áhrif þeirra á atvinnulíf á Stöðvar-
firði færu mjög vaxandi við sam-
einingu. Jafnframt virðist ljóst,
að margir íbúar bæði á Stöðvar-
fírði og á Breiðdalsvík óttuðust,
að sú hagræðing, sem talað var
um í sambandi við sameininguna,
hefði í för með sér að störfum
fækkaði. Enn fremur liggur fyrir,
að mörgum íbúum var ekki að
skapi, að þurfa hugsanlega að
sækja atvinnu til nágrannabyggð-
arlags, enda gætir nokkurs rígs
milli íbúa á stöðunum.
Sameining sveitarfélaganna
í ljósi niðurstöðunnar af þessari
tilraun til sameiningar frystihús-
anna á Breiðdalsvík og Stöðv-
arfirði liggur beint við að velta
fyrir sér hvernig tilraun til samein-
ingar sveitarfélaganna gengi.
Fulltrúar hreppanna hafí staðið í
slíkum viðræðum að undanförnu
og ákveðið hefur verið að fá úr
því skorið fyrir áramótin, hvort
ástæða sé til að halda þeim áfram.
Sveitarstjórnarmenn á stöðun-
um segja, að ná megi fram ha-
græðingu með slíkri sameiningu.
Bæði sveitarfélögin séu fámenn
og erfitt reynist að halda þar uppi
allri þeirri þjónustu, sem fólk geri
kröfu um í dag. Jafnframt sé ljóst
að stjórnvöld þrýsti mjög á um
sameiningu smærri sveitarfélaga
og betra sé að ganga sjálfviljugur
til slíkrar sameiningar en að gera
það vegna valdboðs.
Á móti er nefnt, að þótt aðeins
séu 18 eða 19 kílómetrar milli
þéttbýliskjarnanna í sveitarfélög-
unum, þá sé þar um erfiðar skrið-
ur að fara, og að vetri til geti
reynst afar erfítt að halda vegin-
um opnum.
Næst verður fundað um sam-
einingu Stöðvarhrepps og Breið-
dalshrepps hinn 10. september og
væntanlega skýrist ekki fyrr en í
árslok hvort af henni verður. Þar
yrði um athyglisverðan atburð að
ræða, því það hefur ekki gerst
áður hér á landi, að sveitarfélög
með tveimur álíka stórum þéttbýl-
iskjörnum hafi sameinast. Ef til
þess kæmi, yrði væntanlega litið
til sameiningarinnar sem mikil-
vægs fordæmis fyrir sveitarfélög,
sem við svipaðar aðstæður búa.