Morgunblaðið - 02.11.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1991
Kristur, Óð-
inn og ástin
Kvikmyndir
Sæbjöm Valdimarsson
Háskólabíó:
Hvíti víkingurinn
Leiksljóri Hrafn Gunnlaugsson.
Framleiðandi Dag Alveberg.
Kvikmyndatökumaður Tony
Forsberg. Saga Hrafn Gunn-
laugsson. Handrit Hrafn Gunn-
laugsson og Jonathan Rumbold.
Hönnuður Ensio Suominen.
Búningahönnun Karl Júlíusson.
Förðun Siw Jarbyn. Klippari
Sylvia Ingemarsson. Tónlist
Hans-Erik Philip. Hljóð Jan
Lindvik. Framleiðslustjóri Jea-
nette Sundby. Aðalleikendur
Gottskálk Dagur Sigurðarson,
Maria Bonnevie, Egill Ólafsson,
Thomas Norström, Þorsteinn
Hannesson, Helgi Skúlason, Jón
Tryggvason, Gunnar Jónsson,
Bríet Héðinsdóttir, Flosi Ólafs-
son, Þráinn Karlsson, María Sig-
urðardóttir. Framleidd af Nor-
ræna kapalsjóðnum, ríkissjón-
varpsstöðvum Norðurlanda og
norskum einkaaðilum. Filmeff-
ekt 1991.
í nýjustu mynd Hrafns Gunn-
laugssonar er ástin sterkasta aflið,
öllu æðra. Hér er fléttað saman
skáldskap og staðreyndum. Hinni
eilífu ástarsögu er en bakgrunnur-
inn miklir umbrotatímar í sögu
Noregs og íslands - kristnitakan,
tilbúnar persónur og sögulegar.
Og tilfinning leikstjórans og sam-
verkamanna hans fyrir löngu liðn-
um tímum, þeim mikilfenglegustu
í sögu okkar og einu heimildirnar
um þá finnast á gulnuðu kálf-
skinni, hefur aldrei verið sterkari
né stórbrotnari.
Hvíti víkingurinn hefst á brúð-
kauoi að sið ásatrúarmanna, þeirra
Asks (Gottskálk Dagur Sigurðar-
son) og Emblu (Maria Bonnevie).
Guðbrandur jarl (Þorsteinn
Hannesson), faðir hennar, er síð-
astur heiðinna höfðingja í Noregi
og er brullaupið rétt afstaðið er
Ólafur Tryggvason (Egill Ólafs-
son) ræðst á gesti og þvingar þá
til að kasta goðatrúnni fyrir Jesúm
Krist. Hefur hann þá sameinað
Noreg allan í eitt ríki með blóðug-
an krossinn að leiðarljósi. En Krist-
ur og konungur vilja meira; löndin
í vestri og Askur reynist honum
og kristniboðanum Þangbrandi
biskup; (Thomas Norström), sann-
kallaður hvalreki er í ljós kemur
að hann er sonur Þorgeirs Ljós-
vetningagoða, vitrasta og virtasta
höfðingja íslendinga. Olafur og
Þangbrandur loka Emblu í klaustri
en lofa Aski endurheimt eiginkon-
unnar er hann hefur kristnað Is-
land.
Sú ferð verður engin frægðarför
fyrir Ask, víkinginn unga og hvíta,
Hrafn og samstarfsmenn hans ljúka upp fyrir okkur haugum og hofum löngu liðinna kynslóða.
en á meðan gerir konungur árang-
urslaust hosur sínar grænar fyrir
Emblu. En Ólafur er ekki á því
að gefast upp og sendir Ask í ann-
að sinn í vestur og heldur áfram
vonlausri baráttu við að ná ástum
Emblu. En þó honum takist ekki
að leggja lag sitt við stúlkuna
gengur Aski þess betur að koma
fram vilja konungs á íslandi. Þor-
geir faðir hans leggst undir feld á
Alþingi árið 1000, og fær lands-
höfðingja til að lögtaka kristin-
dóminn á lýðræðislegan hátt. Að
því loknu heldur Askur aftur til
Noregs og tekur land á ögurstund.
Hversu mikill skáldskapur,
hversu mikill sannleikur er ekki
aðalatriðið heldur hvernig til tekst
með heildarmyndina og í flesta
staði er Hvíti víkingurinn vel
heppnuð, sterk, stæðileg og mikið
augnayndi. Og þó að myndin ger-
ist fyrir hartnær 1000 árum eru
allir eðlisþættir hennar síungir -
ástin, trúin og kærleikurinn jafnt
sem refshátturinn, trúarofstækið
og stjórnmálaklækimir. Sama máli
gegnir um söguhetjumar, þar fara
manngerðir sem uppi eru á öllum
tímum. Hrafn fær stórfenglegri
sýnir en flestir listamenn og tekst
óragur á við að tjaldfesta þær af
metnaði og makalausu hugmynda-
flugi. I hans rómantískasta og að
vissu leyti hæverskasta verki til
þessa er innsæi hans og samstarfs-
mannanna það sem hæst rís. At-
burðir, hegðun manna, búningar,
leikmunir, leiktjöld, förðun -
endursköpun hinna hálfgleymdu
tíma sem okkur dreymir svo mikið
um, birtast aftan úr öldum, magn-
aðir, áleitnir og mjög svo viðsætt-
anlegir. Forvitni og eftirsjá leynd-
ardómsfullrar, horfmnar menning-
ar fær friðþægingu. Hér fer hug-
myndaflugið á kostum. Listamenn-
irnir ljúka upp fyrir okkur hofum
og haugum, veita okkur innsýn í
duldir og launhelgar genginnar
trúar Iöngu liðinna kynslóða, lífs-
hætti svo víðsfjarri svonefndri sið-
menningu vorra tíma þegar
STÓRKOSTLEG
í Háskólabíói laugardaginn 2. nóvember kl. 15.00
Skólakór Kársness
Stjórnandi: Þórunn Björnsdóttir
Dómkórinn
Stjórnandi: Marteinn H. Friðriksson
Karlakórinn Fóstbræður
Stjórnandi: Arni Harðason
Kór Öldutúnsskóla
Stjórnandi: Egill Friðleiísson
Kór Langholtskirkju
Stjórnandi: Jón Stefánsson
Kariakór Reykjavíkur
Stjórnandi: Friðrik S. Kristinsson
Kynnir: Baldvin Halldórsson
Miðar scldir ( Hljófæraverslun Poul Bernburg, Tónastöðinni Óðinsgötu 7. og i Háskólablói.
ALLUR ÁGÓÐI RENNUR í HÚSBYGGINGASJÓÐ

FÉLAGSÍSLANDS
Að greiða sigur-
laim úr eigin vasa
eftir Hjörleif
Guttormsson
Utanríkisráðherra og liðsmenn
hans miklast mjög af því að hafa
halað meira inn á sjávarútvegssviði
í EES-samningalotunni en þeir
hafi vænst fyrirfram. í því sam-
bandi er rétt að minnast, að póli-
tískur aðgöngumiði að þátttöku
Islands í EES-samningaviðræðum
var krafan um „fríverslun með
fisk”. Islendingar knúðu fram sam-
þykkt um það efni innan EFTA
og síðan var krafa sett fram um
þetta í samningaviðræðum við
Evrópubandalagið.
í þessari kröfu fólst ekki að-
eins fullt tollfrelsi með sjávaraf-
urðir, heldur einnig að með þær
yrði farið hliðstætt því sem ger-
ist með iðnvarning, þ.e. að allir
ríkisstyrkir til sjávarútvegs
væru óheimilir, þar eð þeir skekki
samkeppnisstöðuna. Þessari kröfu
hafnaði Evrópubandalagið fyrir
réttu ári, enda heldur bandalagið
uppi miklu af sjávarútvegi með
ríkisstyrkjum. Nú er réttilega á
það bent, m.a. af Ásgeiri Daníels-
syni hagfræðingi, að þessi niður-
staða dragi verulega úr efnahags-
legum ávinningi Islendinga af
EES-samningi.
„Samningurinn við
Grænlendinga gerir
ráð fyrir að þessi afli
falli sjálfkrafa í hlut
Islendinga, sé hann
ekki veiddur af öðrum
fyrir vertíðarlok. Við
höfum því í raun haft
rétt til að veiða þennan
kvóta, sem EB keypti
af Grænlendingum en
hefur hingað til aldrei
getað hagnýtt sér.”
Þegar þessi synjun EB lá fyrir
var aðeins eftir hinn hlutinn af
„fn'verslun með fisk”, þ.e. afnám
tolla á fiskafurðum. Ráðherrar
stigu á stokk, m.a. Þorsteinn Páls-
son, og strengdu þess heit að eng-
inn samningur yrði gerður af Is-
lendinga hálfu um EES nema til
kæmi algjört afnám tolla á sjávar-
afurðum inn á EB-markað. Einnig
þessu neitaði Evrópubandalagið og
setti á móti fram kröfuna um sér-
stakan styrktarsjóð fyrir „vanþró-

OPIÐídagfrákl. 10-16
I\ý|ar glæsilcgar yfirhafnir
iiO\noA
-mmmmmBsaBmrn
Austurstræti 14,
sími 14260.
I^HHIi^HHHIHHi

ffltirn