Morgunblaðið - 02.11.1991, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1991
29
Er vinátta einhvers virði?
— óvinur!
Vinur — kunningi ■
eftir Ólaf Oddsson
I stað þess að beina sjónum okk-
ar að neikvæðum þáttum mannlífs-
ins s.s. ofbeldi ýmiss konar er nú
vakin athygli á gildi vináttunnar.
„Vinátta ’91” er eitt „átakið” í við-
bót við mörg önnur sem fram hafa
farið á undanförnum misserum.
Þannig virðist þurfa með áhlaupi
af frumkvæði opinberra aðila eða
samtaka að fá fólk til að rækta
vináttusambönd sín. Þessi hugmynd
er auðvitað til komin vegna þess
að sýnilegt er að átaks þarf við, til
að bæta ýmsa samskiptaþætti okk-
ar og styrkja vitund okkar um rétta
og ranga hegðun í daglegum sam-
skiptum.
Féalgsmálastofnun og Iþrótta-
og tómstundaráð Reykjavíkurborg-
ar gangast fyrir átakinu enda vita
þessar stofnanir öðrum fremur
hversu aumur vinalaus maður getur
verið. Marmkið átaksins er að fá
alla aldurshópa samfélagsins, ein-
staklinga, félagasamtök, stofnanir
og fyrirtæki til að gera eitthvað
jákvætt, uppbyggilegt og skemmti-
legt saman. Máttur vináttunnar er
settur í brennidepil um leið og bent
er á fjölda leiða sem hægt er að
fara í því sambandi.
Vinátta hefur margar hliðar og
birtist í óendanlegum fjölbreyti-
leika. Það er háð gildismati ein-
staklingsins. Það sem einum finnst
vera vinátta finnst öðrum e.t.v.
ekki. Eru vinatengsl almennt yfir-
borðslegri í dag en þau voru fyrr á
tírnum?
Sú einfalda staðreynd að hraðinn
er orðinn meiri og tíminn sem við
höfum fyrir vini okkar hefur minnk-
að setur eflaust sinn svip á sam-
skiptaformin og eðli vináttunnar.
Eru vinirnir færri og betri, eða eru
þeir fleiri og verri?
Hver er vinur manns?
í hugskotum okkar og samþjapp-
aðri reynslu finnum við almenna
skilgreiningu á hugtakinu „vinátta”
og gildi vináttunnar. Okkar sjálfs-
ímynd verður til í samskiptum við
aðra og því persónulegri og jákvæð-
ari sem samskiptin eru, því meira
styrkja þau sjálfsímynd okkar og
persónuleika. Hver er vinur þinn?
Það er sá sem við treystum fyllilega
fyrir okkar persónulegu málum og
við erum viss um að það sé farið
með þau eins og við viljum. Sá sem
hefur kynnst göllum okkar og tak-
mörkunum en er samt vinur manns.
Sá sem styður mann í erfiðleikun-
um, sá sem samgleðst manni, þegar
vel gengur og sá sem hægt er að
deila sorgum með og sá sem maður
getur verið ósammála án þess að
eiga á hættu vinslit.
Kröfur þjóðfélagsins um þátttöku
foreldranna í því sem börnin eru
að gera hafa aukist s.s. í íþróttum,
skólastarfí og tómstundum ýmiss
konar auk þess sem hinir fullorðnu
þurfa líka að sinna sínum eigin
áhugamálum og félagslegum skyld-
um m.a. með þátttöku í félags-
starfí. Vinnufélagarnir og vinnan
taka sinn toll af tíma fjölskyldunn-
ar. Þetta gerir það að verkum að
tími sá sem til afgangs er fyrir vin-
ina, er orðinn takmarkaðri. Þá verð-
ur ofaná samskipti við þá sem hafa
sömu áhugamál og maður sjálfur
og hinir sitja á hakanum. Ef til vill
hefur „kunningjunum” að sama
skapi fjölgað, með yfirborðsiegri
samskiptum og skammtíma tengsl-
um.
Fjölskylduvinir
Orðið fjölskylda heyrist mun oft-
ar nú í seinni tíð en áður. Haldnar
eru fjölskylduhátíðir, fjölskyldu-
námskeið, farnar fjölskylduferðir,
boðið upp á fjölskylduþjónustu,
ættarmót og félagsleg tilboð miðast
við þátttöku allrar fjölskyldunnar.
Pjölskyldan er orðin markaðshópur,
fjölskyldustefna ríkisstjórnarinnar
og EES-samkomlagið hugsar líka
um fjölskylduna.
Er ekki allt fjölskyldustefna sem
lýtur að velferð einstaklingsins?
Allir eru fjölskylda eða a.m.k. til-
heyra einhvers konar fjölskyldu.
Eða, hvað með þá sem eru einir?
Eigum við að hætta að tala um fjöl-
skylduna sem grunneiningu þjóðfé-
lagsins og tala í stað þess um
„heimilið”? Allir eiga jú heimili,
hvort sem þeir búa einir, eru á
stofnunum eða búa með skyld-
menni, vini eða maka og þar með
eru þeir ekki skildir útundan í fjöl-
skylduumræðunni. Tölum því held-
ur um heimilin.
Ólafur Oddsson
Vinátta barna
Börn byija snemma að byggja
upp vináttutengsl og þau gera sér
fljótt grein fyrir því að einstakling-
arnir eru misjafnir og þeir velja sér
vini eftir áhugamálum og samlynd-
issjónarmiðum s.s. hvernig gengur
að lynda við viðkomandi og hvort
viðkomandi er skemmtilegur í leik
eða ekki. Eftir því sem við eldumst
sækjum við meira eftir því að tengj-
ast vináttuböndum við þá sem eru
ólíkir okkur að innri gerð. Vinátta
fólks byggist því oft upp á andstæð-
um eiginleikum, útliti persónugerð
og kemur það glöggt fram á ungl-
ingsárunum. Annar er feiminn, hinn
er ófeiminn, lítill og stór, feitur og
mjór, Ijós og dökkur. Það virðist
sem svo að við bætum okkur upp
veikleika okkar með því að sækja
það til vinarins. Mörg hjónaböndin
byggjast á sh'kum tengslum, þó
vissir lágmarksþættir s.s. sameigin-
leg áhugamál, sameiginleg trú og
lífsviðhorf verði að vera til staðar
svo vel eigi að vera.
Vináttan sér um sig, þar sem hún
byggist á því að gefa og þiggja.
Komi slagsíða á slíkt jafnvægi get-
ur vináttan brostið. Traust vinátta
þolir töluverða slagsíðu um tíma,
því vissulega geta skapast þær að-
stæður að erfitt sé að rækja vinátt-
una um stundarsakir. Vegna tví-
virkni hennar hefur hún tilhneig-
ingu til að viðhalda sjálfri sér. Sá
sem gefur fær, sá sem fær missir.
Líta má á vináttuna sem hæsta
samskiptastig mannsins og er því
hægt að líta á óvináttu sem lægsta
stig okkar. En hana þarf að rækta.
Báðir eða allir þurfa að hagnast á
henni með einhverjum hætti, hafa
gaman af, að njóta, að þurfa, að
gefa og fá. Hún þarf að vera gagn-
kvæm. Tilfinningaleg tengsl, gagn-
kvæm virðing og ánægja þurfa að
vera til staðar eigi vinátta að
blómstra og dafna. Það dugar ekki
að annar vorkenni hinum og hin
þóknist honum.
Hver er óvinur okkar?
Þegar okkur líður illa með það
sem við erum að fást við, finnst við
jafnvel ekki ráða við viðfangsefnið
eða erum í erfiðleikum með okkur
sjálf höfum við tilhneigingu til að
finna orsakir utan okkar sjálfra og
búum þá gjarnan til óvini hér og
þar. Þannig geta persónur, hlutir,
fyrirtæki, stofnanir, félagasamtök,
þjóðir og þjóðflokkar orðið að óvin-
um okkar án þess að við getum
skýrt það beinlínis, hvers vegna.
Við höldum að aðrir hafí komið í
veg fyrir að við náum markmiðum
okkar í starfí eða leik. Oftast eru
það þessir svokölluðu samkeppnis-
aðilar eða þeir sem við erum ekki
sammála sem við setjum í þessi
hlutverk. Þeir sem ógna afkomu
okkar, öryggi eða stöðu. Oft er það
ómeðvitað og jafnvel ímynduð óvin-
átta sem nærist á neikvæðum hugs-
unum okkar og afstöðu. Oftast
tekst okkur að finna orsakirnar hjá
öðrum. Óvinurinn er innan okkar
sjálfra. Við þurfum að vera meðvit-
uð um það hvenær hann er að störf-
um og hvers vegna.
íslensk stjórnmál byggjast að
miklu leyti upp á að rækta óvina-
ímyndina og agnúast út í andstæð-
inginn málefnalega og ómálefna-
lega eða að minnsta kosti er sú
mynd gefin útávið, þó því sé fleygt
að þingmenn leggi niður sverðin og
séu bestu vinir þegar fjölmiðlarnir
eru ekki nálægt. Enda eiga þeir
margra sameiginlegra hagsmuna
að gæta og gætu ekki þrifist án
hvors annars. Verst er ef óvina-
ímyndin er sá hvati sem drífur þing-
mennina áfram í störfum þeirra.
Hvað ætli geri þá svona óörugga,
ef svo er? Skortur á markmiðum,
heiidarsýn, þekkingu eða léleg
sjálfsímynd. Að upphefja sjálfan sig
með því að gagnrýna og niðurlægja
aðra er afar algengt í mannlegum
samskiptum.
Eru fordómar vanþekking?
Við óttumst það sem við þekkjum
ekki. Við fordæmum gjarnan það
sem við óttumst. Það sem er öðru-
vísi en við erum vön, er oft að okk-
ar mati af hinu illa, þessi viðhorf
mannsins birtast í hinu smæsta til
hins stærsta. Við fordæmum þjóðir,
þjóðarbrot, stéttir, landshluta,
hópa, stofnanir, félagasamtök, íyr-
irtæki og einstaklinga. Við erum
fordómar. Virðing okkar og frá-
vikaþol er oft af skornum skammti.
Við eyðum geysilegri orku í að beij-
ast við „óvininn” andlega og félags-
lega og það getur komið í veg fyrir
eðlilegar þroskaframfarir og jafnvel
hindrað framgang góðra mála.
Að rækta vináttuna
í bæklingi sem gefinn er út í
Grafarvogi í tilefni átaksins segir
m.a. „Notið vináttuna eins og
bankainnstæðu, ef ykkur sýnist
svo, en gleymið ekki að leggja inn
á reikninginn öðru hvoru.” í dag
er jafnvel mesta þörf mannsins á
að gefa sér tíma til að rækta sjálf-
an sig, heimilið, vinina og jörðina
sem við búum á. Ef við eignumst
einn góðan vin á lífsleiðinni, erum
við rík.
Höfundur er starfsmaður Rauða
kross íslands.
--------*-*-*--------
■ Á PÚLSINUM sunnudaginn 3.
nóvember verður jasskvöld þar sem
jassleikararnir Sigurður Flosason,
saxófónleikari, Eðvard Lárusson,
gítarleikari, Einar Valur Sche-
ving, trommuleikari og Tómas R.
Einarsson, kontrabassaleikari láta
gamminn geysa. Von er gesti þetta
kvöld sem m.a. er þekktur fyrir
góðan og hressilegan jasssöng.
Mánudaginn 4. nóvember verður
svo grænlenskt kvöld á Púlsinum
þar sem helsta rokkstjarna Græn-
lendinga Ole Kristiensen kemur
fram ásamt hljómsveit sinni. Hér
er víst um góðan tónlistarmann að
ræða sem hefur vakið athygli langt
út fyrir Grænlandsstrendur, m.a.
hefur myndbandið hans Zoo Inuillu
verið sýnt í MTV og í öðrum sjón-
varpsstöðvum víða um heim, segir
í fréttatilkynningu frá Púlsinum.

AUGLYSINGAR
SJÁLFSTflEDISFLOKKURINN
FÉLAGSSTARF
Aðalfundur
Aðalfundur Baldurs, félags ungra sjálf-
stæðismanna á Seltjarnarnesi, verður hald-
inn sunnudaginn 3. nóvember kl. 14.00 í
sjálfstæðissalnum, Austurströnd 3,3. hæð.
Dagskrá fundarins:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnur mál.
Fundarstjóri verður Guðlaugur Þ. Þórðar-
son, varaformaður S.U.S.
Kópavogsbúar athugið
I dag, laugardaginn
2. nóvember, verða
þeir Guðni Stefáns-
son, bæjarfulltrúi og
formaður bygginga-
nefndar, og Jón
Kristinn Snæhólm,
varafulltrúi og vara-
formaður umhverf-
isráðs, til viðtals í
Hamraborg 1, 3.
hæð milli kl. 10.00
og 12.00.
Kópavogsbúar eru hvattir til að mæta. Heitt á könnunni.
Sjálfstæðisfélögin í Kópavogi.
Vélritunarkennsla
Morgunámskeið byrjar 4. nóv.
Vélritunarskólinn, sími 28040.
□ MlMIR 599111047= 1 FRL.
□ GIMLI 599104117 - Afmf.
HA/
Hvítasunnukirkjan
Fíladelfía
Safnaðarfundur i kvöld
kl. 20.00.
Dagskrá vikunnar framundan:
Sunnudagur: Sunnudagaskóli
kl. 11.00. Brauðsbrotning kl.
11.00. Ræðumaður Einar J.
Gíslason. Almenn samkoma kl.
16.30. Ræðumaður Hafliði Krist-
insson.
Þriðjudagur: Samvera fyrir eldri
safnaðarmeðlimi kl. 15.00.
Miðvikudagur: Biblíulestur kl.
20.30.
Föstudagur: Almenn samkoma
kl. 20.30. Ræðumaður Dick
Mohrman.
Laugadagur: Dagur fyrir þig.
Fjölbreytt dagskrá frá kl. 11.00
og fram á kvöld. Fræðslustundir
með Dick Mohrman.
Sunnudagur 9.11: Almenn sam-
koma. Ræðumaður Dick
Mohrman.
Hvítasunnukirkjan
Völvufelli 11
Sunnudagaskóli kl. 11.00.
Fimmtudagur: Almenn sam-
koma kl. 20.30.
H ÚTIVIST
HALLVEIGARSTÍG 1 • REYKJAVÍK • SÍMI 14606
Dagsferðir sunnud. 3. nóv.
Kl. 10.30: Póstgangan
22. áfangi.
Hraungerði - Selfoss -
Kotferja
Gengið verður frá Hraungerði
um Laugardæla, gamla áningar-
staðinn, um Selfossbæina og
niður með Ölfusá framhjá Ölhól
og Dýflissu að Kotfreyju. Fylgd-
armaður verður Páll Lýðsson frá
Litlu-Sandvík. Pósthúsið á Sel-
fossi verður opnað vegna
stimplunar póstgöngukorta.
Kl. 13.00: Skálafellá
Hellisheiði
Gengið frá Smiðjulaut um
Hverahlíð og síðan á Skálafellið.
Þægileg fjallganga.
Brottför í báðar ferðirnar frá
BSl, bensínsölu. Stansað við
Árbæjarsafn og Fossnesi á Sel-
fossi.
Sjáumst!
Útivist.
FERÐAFELAG
ÍSIANDS
ÖLOUGÖTU 3 S. 11796 19533
Sunnudagsferðir 3. nóv.
Kl. 10.30 Skógfellavegur -
Stóra-Skógfell - Grindavík
Við setjum auka gönguferð um
þessa fornu þjóðleið úr Vogum
til Grindavíkur. Gott og skemmti-
legt gönguland í gosbeltinu.
Kl. 13.00 Hesthellir - Stóra-
Skógfell - Gálgaklettur.
Litið fyrst i mynni Hesthellis hjá
Grindavíkurvegi, en síðan geng-
ið meöfram Stóra-Skógfelli að
Sundhnúk og Gálgakletti. Ganga
við allra hæfi. Verð 1.100,- kr.
frítt f. börn m. fullorðnum. Brott-
för frá Umferðarmiðstöðinni,
austanmegin (í Hafnarfirði v.
krikjug.).
Myndakvöld
miðvikudagskvöldið 6. nóv. kl.
20.30 f Sóknarsalnum, Skip-
holti 50a. Efni: Raðgangan
1991: Gönguferð um gosbeltið,
Miðhálendisferðin og Græn-
landsferðin í sumar.
Á hjóli og gangandi
í Borgarfirði 9.-10. nóv.
Fyrsta hópferð f Víðgelmi eftir
opnun hellisins. Brottför á laug-
ardagsmorgni kl. 08. Tvískipt
ferð: a. Gönguferðir - hella-
skoðun. b. Fjallahjólaferð og
hellaskoðun í samvinnu við Is-
lenska fjallahjólaklúbbinn.
Farið um innsveitir Borgarfjarð-
ar, Hallmundarhraun og ná-
grenni Húsafells. Árni Þorstelns-
son, bóndi í Fljótstungu, fylgir
hópnum á laugardeginum í
Víðgelmi, einn mesta hraunhelli
jarðar. Gist í Brúarási.
Kynnist landinu f hressum hópi,
gangandi eða hjólandi.
Gerist félagar í Ferðafélaginu.
Ferðafélag íslands.