Morgunblaðið - 17.11.1991, Blaðsíða 4

4 FRETTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 1991
ERLENT
INNLEIMT
Frestun
á álveri
laga hefur ákveðið að selja 400
milljóna króna hlut í Samskipum
hf. Sambandið á um 99% af 900
milljón króna hlutafé fyrirtækisins.
Raforka um sæstreng
Fyrirtækin þrjú sem mynda Atl-
antsál hafa ákveðið að fresta bygg-
ingu álvers á Keilisnesi um óákveð-
inn tíma eða „þar til ástandið á
álmarkaði gefur færi á h'agstæðari
lánskjörum”, eins og segir í yfirlýs-
ingu fyrirtækjanna.
Fiskiðjan Freyja
Landsbanki íslands neitaði fyrr
í vikunni að taka Fiskiðjuna Freyju
í viðskipti. Norðurtanginn á ísafirði
og Frosti á Súðavík höfðu keypt
Freyju. Vegna þessa hafa forsvars-
menn Landsbankans og Byggða-
stofnunar komið saman til fundar
og er haft eftir forstjóra Norður-
tangans að hann telji kaupin úr
sögunni ef afstaða Landsbankans
breytist ekki.
Nýjar niðurstöður athugana
Landsvirkjunar og breska ráð-
gjafafyrirtækisins Caminus Energy
Ltd. sýná að tæknilega sé kleift
að leggja sæstreng frá íslandi til
Skotlands á hagkvæman hátt. Mun
stjórn Landsvirkjunar fara vand-
lega yfir niðurstöðurnar á næst-
unni og huga að markaðshlið máls-
ins. Miðað verður við að hægt verði
að selja rafmagn héðan um alda-
mót en margt bendir til að raforka
um sæstreng verði þá orðin sam-
keppnishæf í Bretlandi.
Ráðherrar ræða vanda
í sjávarútvegi
Óveður á norðanverðu
landinu
Vonskuveður gekk yfír Norður-
land í byijun vikunnar og olli millj-
ónatjóni á raflínum vegna mikillar
ísingar og hvassviðris. Þá urðu
rafmagnstruflanir á Vestfjörðum
og þar var mikil ófærð. Á fímmtu-
dag lést maður á Breiðadalsheiði,
þegar snjóflóð hreif með sér snjó-
blásara, sem hann ók.
Stálfélagið gjaldþrota
Fjórir ráðherrar, Davíð Oddsson
forsætisráðherra, Þorsteinn Páls-
son sjávarútvegsráðherra, Friðrik
Sophusson fjármálaráðherra og
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra,
ræddu vanda fyrirtækja í sjávarút-
vegi og stöðuna í efnahagsmálum
í vikunni. Meðal þeirra leiða sem
til greina koma til aðstoðar sjávar-
útvegsfyrirtækjunum var að fresta
um 2 ár afborgunum á allt að 7-800
milljóna lánum hjá Atvinnutrygg-
ingarsjóði.
Sameinast útvegsfyrirtæki?
íslenska stálfélagið hf. hefur
verið úrskurðað gjaldþrota. Um
100 manns hafa starfað hjá félag-
inu og eru bókfærðar eignir þess
miðað við milliuppgjör í júní 1.740
milljónir en heildarskuldbindingar
á sama tíma 2.050 milljónir og
gjaldfallnar skuldir 336 milljónir.
Sambandið selur
hlut í Samskip
Samband íslenskra samvinnufé-
í Vestmannaeyjum eru hafnar
viðræður um sameiningu Fiskiðj-
unnar hf. og ísfélags Vestmanna-
eyja hf. auk þess sem möguleiki
er á að Vinnslustöðin og Hrað-
frystihús Vestmannaeyja komi
einnig inn í viðræðurnar. Meðal
þess sem talið er að liggi að baki
er að viðskiptabanki fyrirtækjanna,
sem er íslandsbankl, hafi áhyggjur
af stöðunni og þrýsti á forsvars-
menn þeirra um sameiningarvið-
ræður.
ERLENT
Júgóslavía:
Vonirnar
glæðast um
vopnahlé
ÓTTAST er, að stríðið í Júgóslav-
íu, milli Króata annars vegar og
Serba og sambandshersins hins
vegar, hafí nú kostað rúmlega
5.000 manns lífið og bæir og borg-
ir og ómetanleg menningarverð-
mæti hafa verið
eyðilögð. Harð-
ast hefur verið
barist um króa-
tísku borgina
Vukovar við
Dóná en búist
var við, að hún
félli á hverri
leyniþjónustumenn fyrir hermdar-
verk en þeir eru grunaðir um að
hafa komið fyrir sprengjunni, sem
grandaði bandarískri farþegaþotu
yfir Lockerbie í Skotlandi. Fórust
þá 270 manns. Hefur verið kraf-
ist framsals mannanna en yfirvöld
í Lýbíu neita aðild að málinu.
Sarrlkvæmt bandarískum lögum
er heimilt að ræna hermdarverka-
mönnum á erlendri grund og
Marlin Fitzwater, talsmaður
Bandaríkjaforseta, segir, að verið
sé að íhuga „alþjóðlegt svar” og
hernaðaraðgerðir ekki útilokaðar.
Sihanouk snýr heim
NORODOM Sihanouk prins sneri
aftur heim til Kambódíu á
fimmtudag og hafði þá verið í
útlegð í 13 ár.
Er hann formað-
stundu í hendur Carringlon
sambandshern-
um. Hefur hann haldið uppi stórá-
rásum á hana í þijá mánuði og
stendur þar víða ekki steinn yfir
steini. Dubrovnik er enn í herkví
sambandshersins og þar hafast
enn við um 50.000 manns við
ömurlegar aðstæður. Carrington
lávarður, sendimaður Evrópu-
bandalagsins, átti í vikunni við-
ræður við forseta Króatíu og
Serbíu og yfirmann sambands-
hersins og lýstu allir vilja til að
koma á vopnahléi og voru sam-
þykkir komu alþjóðlegs friðar-
gæsluliðs til Júgóslavíu. Ekki er
þó enn ljóst hvernig að þessu verð-
ur staðið en nokkuð víst er, að
Þjóðveijar og líklega fleiri EB-ríki
munu viðurkenna Króatíu og Sló-
veníu sem sjáifstæð ríki á næst-
unni.
ur Þjóðarráðsins,
sem er skipað
fulltrúum stjórn- W
arinnar í Phnom
Penh og skærul-
iðahreyfinganna
þriggja, en það á
að vinna að sátt- „.. ,
um milli stríð- s,hanouk
andi fylkinga í landinu. Var Si-
hanouk fagnað ákaflega við kom-
una og augljóst, að landsmenn
telja hana marka uþphaf friðar
og nýrra tíma landinu.
Norsku laxeldi hjálpað
Ákærur í Lockerbie-málinu
BRESK og band^rísk yfirvöld
ák^rðu á fimmtudag tvo lýbíska
NORSKA ríkisstjórnin og 10
bankar hafa náð samkomulagi um
aðgerðir til hjálpar laxeldinu í
Noregi en það er á heljarþröm og
sölusamtök þess gjaldþrota.
Verða eldisstöðvunum lagðir til
6,7 milljarðar ÍSK. en talsmenn
þeirra höfðu nefnt 50 milljarða
sem nauðsynlegt framlag. Hætt
er því við, að margar laxeldis-
stöðvar verði gjaldþrota á næst-
unni.
iyld r
Þýskaland:
Erfiðleikar einkenna inn
limun a-þýska hersins
Efnahagsörð-
ugleikar og
upplausn kunna
að tefja brott-
flutning sov-
éskra hersveita
EFIJNDAN er skilið efnahags-
ástandið er fyrrum austur-
þýski herinn, Nationale Volks-
armee (NVA), líklega sá biti
sem Þjóðverjum hefur reynst
erfiðast að kyngja við samein-
ingu landsins. I fyrsta skipti í
mannky nssögunni þurfti að
innlima r her lýðræðisríkis
mjög öflugan her sem til
skamms tíma hafði verið hat-
rammasti andstæðingur hans.
Harðar umræður áttu sér stað
um þetta á síðasta ári og voru
uppi margskonar hugmyndir,
allt frá því að Ieggja NVA nið-
ur með öllu til að hafa tvo sjálf-
stæða þýska heri. Niðurstaðan
varð að lokum sú að ákveðið
var að innlima NVA í Sam-
bandsher Vestur-Þýskalands
(Bundeswehr).
Skiptingin innan NVA í yfir-
menn og undirmenn var
töluvert frábrugðin því sem var
að finna vestanmegin. 30% her-
manna NVA voru yfirmenn, alls
32 þúsund manns, samanborið
við 9% innan Sambandshersins.
Alls ákváðu 60% þeirra að láta
af hermennsku en 12 þúsund
voru teknir tímabundið til reynslu
í Sambandsherinn oft með því
skilyrði að þeir yrðu lækkaðir í
tign. Þegar upp er staðið er stefnt
að því að um 4.000 fyrrum yfir-
menn NVA verði endanlega ráðn-
ir til Sambandshersins. Til að
byija með gegna þeir hins vegar
engum mikilvægum embættum
og alls voru Um 2.000 yfirmenn
í Sambandshernum sendir austur
yfir til að taka við öllum mikil-
vægum stöðum.
„Það var allt annar hugsunar-
háttur við lýði innan NVA en hjá
okkur," segir Hans Konrad Bro-
meis, hershöfðingi, sem settur
hefur verið yfir Potsdam-svæðið
í fyrrum Austur-Þýskalandi.
Hann segir margt athyglisvert
hafa komið í ljós varðandi austur-
þýska herinn. Hvorki meira né
minná en 85% hermanna hefðu
hafst’ við í búðum allan sólar-
hringinn og 2/3 hlutar alls bún-
aðar hefðu ávallt verið tilbúnir
til notkunar. Gátu sveitirnar haf-
ið aðgerðir innan 40 mínúta að
sumri til en innan 50 mínútna
að vetri til. „Á þessu sviði slógu
Austur-Þjóðveijar okkur við.
Þetta var fyrst
Sovétmenn hófu að flytja hersveitir frá Austur-Þýskalandi í ágúst-
mánuði í fyrra en þá var myndin tekin. Brottflutningnum á að
vera lokið árið 1994 en nú óttqgt menn að hann kunni að dragast
á langinn sökum þeirrar upplausnar er ríkir í Sovétríkjunum.
af skriðdreka er þannig úr garði
gert að starfsmenn verða að vara
sig á því að það skaði ekki fæ-
turna á þeipi,” segir Bromeis.
Brottflutningur Sovétmanna
og fremst gert
til að halda
uppi aga og
hafði hernaðar-
lega takmark-
En það var ekki bara NVA sem
olli vandræðum eftir sameining-
una. Hundruð þúsunda Sovét-
manna voru, og eru, enn staðsett-
ir í fyrrum Austur-Þýskalandi. í
samningi þeim sem Sovétríkin
og Þýskaland gerðu með sér í
tengslum við sameiningu Þýska-
lands er kveðið á um að herlið
það sem Sovétmenn hafa haft í
austurhluta Þýskalands skuli
hverfa á brott fyrir árið 1994.
Hið hörmulega efnahags-
ástand í Sovétríkjunum virtist um
tíma ætla að stefna þessum
áformum í hættu, þar sem ekki
voru einu sinni til peningar til
að byggja upp íbúðir fyrir þá
hermenn sem sneru heim. Til að
liðka fyrir ákvað þýska ríkis-
stjórnin að veita 15 milljörðum
marka til íbúðabygginga í Sovét-
ríkjunum. Þrátt fyrir þetta hefur
gengið illa að koma byggingun-
um upp, m.a. vegna þess að ekki
kemur lengur til greina að byggja
íbúðir í Eystrasaltsríkjunum og
Úkraínu eins og upphaflega stóð
■ til. í Rússlandi
eru dæmi um
BAKSVIÐ að sveitarfélög
___________________________ hafi neitað að
leyfa fram-
kvæmdir innan
anna halda heim. En ekki allir.
Fram til þessa hafa um 250 so-
véskir hermenn sótt um pólitískt
hæli í Þýskalandi og samkvæmt
lögum verður að fara með mál
þeirra eins og annarra flótta-
manna. Þeir hafa því ekki verið
framseldir sovéskum stjómvöld-
um.
Þau landssvæði sem Sovét-
menn skilja eftir sig eru oft í
ömurlegu ástandi. „Sums staðar
er beinlínis hægt að dæla upp
olíu úr jörðinni og nota hana,”
segir embættismaður í varnar-
málaráðuneytinu. Hann segir
hina miklu mengun jarðvegs vera
gífurlegt vandamál þar sem oft
Sé hún svo mikil að það sé flest-
um aðilum fjárhagslega ofviða
að hreinsa hana. Engir kaupend-
ur finnist því að landinu. Á einum
stað hafi verið reiknað út að
kostnaðurinn við hreinsun myndi
nema einum milljarði marka
(rúmlega 35 milljörðum ÍSK) á
hektara! Reyna Sovétmenn nú
að fá sambandsstjórnina til að
kaupa þessar landeignir.
Þeir hafa líka rétt á að selja
þær fasteignir sem þeir hafa
byggt sjálfir en flestar eru þær
illa á sig komnar og sala lítil sem
engin.
eftir Steingrím Sigurgeirsson
aða þýðingu. Til að geta hafið sinna marka vegna þess að sveit-
árás hefði þurft stórfelldan undir-
búning um alla Austur-Evrópu
sem ekki hefði getað farið fram
hjá okkur,” segir Bromeis.
Hershöfðinginn segir Sam-
bandsherinn ekki geta notað mik-
ið af herbúnaði NVA í sína þágu
í framtíðinni. Helst væri það
MiG-29 þoturnar og eitthvað af
jeppum og vörubílum. „Flest allur
búnaður er lakari að gæðum en
okkar og ökutækin standast held-
ur ekki þær reglur sem gilda um
akstur á almennum vegum.
Hemlaborðar eru oft búnir til úr
asbesti og einnig má nefna að
irnar sem þangað átti að flytja
voru þjálfaðar í notkun kjarn-
orkuvopna.
Sovétmenn hafa gefið í skyn
að þessi vandkvæði kunni að tefja
liðsflutningana eitthvað. Þýskir
embættismenn segja hins vegar
að það komi ekki til greina. Sam-
kvæmt samningnum sé það á
ábyrgð Sovétmanna að koma
herliði sínu frá Þýskalandi alls
óháð stuðningi Þjóðveija.
Sovéskir hermenn sækja um
pólitískt hæli
Þrátt fyrir óvissuna í Sovét-
hléðslntæki á eihnj algeþgri g^rð' pfkjilpþm viJjá fle&jr hprmann-
Á síðasta ári yfirgáfu 97 þús-
und Sovétmenn Þýskaland og á
þessu ári verður sú tala í kringum
100 þúsund. Segjast menn í
þýska varnarmálaráðuneytinu
vongóðir að takast muni að
standa við upphaflegu áætlunina.
Þrátt fyrir alla erfíðleika séu liðs-
flutningarnir komnir lengra á veg
en áformað var.
„Það er líka hagur sovéskra
stjórnvalda að koma sínum
mönnum heim eins hratt og hægt
er. Það er hægt að gera sér í
hugarlund aðstæður þar sem
hermennirnir verða ekki vel-
komnir heim. Þeir eru því fegnir
hveiju herfylki sem yfirgefur
Þýskaland,” sagði embættismað-
ur í þýska varnarmálaráðuneyt-
inu í Bonn.

v
í
(
t
€
í.
(
i
t;