Morgunblaðið - 17.11.1991, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. NOVEMBER 1991
19
móti ættum við að geta framleitt
sjálfir þær neysluvörur sem við er-
um að nota frá degi til dags. „Holl-
ur er heimafenginn baggi,” segir
máltækið og sá gjaldeyrir sem spa-
rast er ekki síður mikilvægur en
sá sem aflast.
Við erum vissulega að upplifa
erfíða tíma núna, bæði hvað varðar
aflabrest og eins hitt að við fáum
ekki nýtt álver eins og vonir stóðu
til. Þetta kennir okkur kannski að
vera ekki með öll eggin í sömu kröf-
unni og vonandi læra menn af
reynslunni. í þessu sambandi er því
full ástæða til að skoða þá mögu-
leika sem við eigum í iðnaðinum.
Ég vil líka benda á annað: Menn
harma það núna að hafa ekki feng-
ið álverið og ég get vissulega tekið
undir það. En það nefna fáir Is-
lenska stálfélagið, sem var þó fyrir-
tæki sem komið var í rekstur og
var hundrað manna vinnustaður,
en er nú gjaldþrota. Ég hef ekki
orðið var við að um vanda þess
fyrirtækis hafí verið fjallað sérstak-
lega á þingi eða hjá opinberum
aðilum. Ér ekki ástæða til að grípa
þar inn í, hlúa að því fyrirtæki og
kom því aftur í gagnið?
Aðalatriðið er að tryggja hér fulla
atvinnu og það kostar mikla yfír-
legu og mikla vinnu. En við verðum
að gera það og í því sambandi bendi
ég á iðnaðinn. Með því er ég ekki
að segja að aðrar atvinnugreinar
eigi að þoka eða að útiloka skuli
aðra kosti, heldur verðum við að
þróa okkar atvinnustefnu á grund-
velli þess að halda sem flestum
möguleikum opnum og draga þann-
ig úr hættunni á að fótunum verði
kippt undan okkur í einu vetfangi.”
Edda Helgason, framkvæmda-
stjóri Handsals
Lsekkun skatta er
lykilatriði
„Enn frekari hagræðing í ríkis-
rekstrinum er bráð nauðsyn því
ríkisbáknið er of stórt. Skera verður
niður ríkisútgjöld
enn frekar og sala
ríkisfyrirtækja
verður að hefjast.
Hér á landi er
rekstur á vegum
ríkisins hlutfalls-
lega meiri en í ná-
grannaríkjunum.
Er það líklegt til efnahagslegs
árangurs?
Til að örva atvinnulífið verður
að sjá til þess að skilyrði til rekstr-
ar verði algjörlega sambærileg - og
helst betri en í nágrannalöndunum.
Svo er ekki nú, skattar eru hærri
og einnig fjármagnskostnaður. Með
niðurfellingu tolla í EB gætu opn-
ast möguleikar til frekari full-
vinnslu sjávarafurða hérlendis. Er
ekki rétt að gefa orðum 'Sigurðar
Einarssonar í Vestmannaeyjum
gaum, en hann telur erlenda fjár-
festingu í sjávarútvegi ekki frá-
gangssök?
Móttaka erlendra ferðamanna er
vaxandi atvinnugrein, en skattaleg
aðstaða greinarinnar stenst engan
samanburð við nágrannalöndin. í
ýmsum löndum er algengt að upp-
bygging í þessari grein njóti sér-
stakra skattahlunninda, t.d. með
niðurfellingu opinberra gjalda og
sérstakra fríðinda vegna byggingar
mannvirkja í greininni.
Ríkisstjórnin þarf að beita sér
fyrir aðgerðum sem örva atvinnuiíf-
ið og leiða til vaxandi umsvifa.
Verðmætin sem til skipta eru,
myndast þar en ekki hjá ríkinu. I
því efnahagslega svartnætti sem
nú ríkir þarf aðgerðir sem leiða af
sér aukna bjartsýni og hvetja menn
til dáða. Lækkun skatta er þar lykil-
atriði. Með tilkomu EES eru at-
vinnumöguleikar ungs menntaðs
fólks fyrir hendi á öllu EB-svæðinu.
Versnandi afkomumöguleikar hér
geta leitt til vaxandi landflótta.
Hvetjandi aðgerðir eru því lífnauð-
sK”.....—
Þorsteinn Mór Baldursson, fram-
kvæmdastjóri Samherja hf
Trúi liví að álver
verði byggt
„Ég kann engin ráð. Fyrir nokkr-
um árum hefði ég sagt að skipaiðn-
aðurinn gæti skapað miklu fleiri
störf á íslandi og
ætti fullan rétt á
sér. Þurft hefði að
gera tiltölulega
lítið til að hann
hefði orðið sam-
keppnisfær við er-
lendan skipaiðnað.
Þess í stað hefur
nánast verið gengið frá skipaiðnað-
inum. Menn mega ekki heyra nefnd
ný skip þrátt fyrir að ljóst sé að
Islendingar hafa byggt skip og
munu byggja skip og að með tiltölu-
lega lítilli hjálp Jiefðum við getað
haldið þessum verkefnum inni í
landinu. Það er eins og ráðamenn
hafí alls ekki viljað viðurkenna skip-
asmíðaiðnaðinn.
Við erum í lægð, algeru tóma-
rúmi. Ég held að nú verði samdrátt-
ur á öllum sviðum og atvinnuleysi
fari vaxandi. Það bjartasta sem ég
sé núna er eldi á botnfiski, t.d. til-
raunaeldi með lúðu hér í Eyjafírði,
sem skapar ef til vill ekki svo mörg
störf en er vísbending um hvað við
getum gert. Matvælaiðnaður mun
eitthvað þróast áfram en mun ekki
skapa mörg ný störf þar sem sjálf-
virknin kemur á móti. Ferðamanna-
iðnaður vex eitthvað en mun ekki
taka á móti þeim fjölda fólks sem
kemur á vinnumarkaðinn. Ég vil
trúa því að bygging álvers hafí
verið raunhæfur möguleiki og ég
vil enn trúa því að það takist að
byggja það. Én þar fyrir utan sé
ég engan stóran vaxtarbrodd, ég
er einfaldlega svartsýnn.”
Sveinn Rúnar Valgeirsson
stýrimaður og bæjarfulltrúi í
Vestmannaeyjum
Breytt framtíðar-
sýn í vinnslu á
sjávarafurðnm
„Hvað varðar ástandið í atvinnu-
málum okkar Vestmanneyinga
verða menn að gera sér grein fyrir
að ekki verður um
aflaaukningu að
ræða í nánustu
framtíð. Þar af
leiðandi er fyrir-
sjáanlegt að ekki
verður um aukn-
ingu á atvinnu-
tækifærum í físk-
veiðum að ræða. Ég bind hins veg-
ar vonir við að EES-samningarnir
geti orðið okkur hagstæðir varðandi
fullvinnslu á sjávarafurðum. í þeim
efnum held ég að með skynsam-
legri hagræðingu í fískvinnslufyrir-
tækjum í Eyjum, sem myndi byggj-
ast á breyttri framtíðarsýn í vinnslu
á sjávarafurðum og með tilkomu
fískmarkaðar, gæti legið sá vaxtar-
broddur sem til þarf til að viðhalda
fullri atvinnu og jafnvel auka at-
vinnutækifæri. En forsendur til að
þetta geti gengið eftir eru að mínu
mati þær, að allur fískur fari um
fískmarkaði, að undanskildum þeim
físki, sem unninn er í neytenda-
pakkningar úti á sjó. I þessu felst
einnig að útlendingar fái að bjóða
í fiskinn hér heima, þótt hugsanlega
yrði að setja þak þar á.
En samhliða umræðu um fram-
tíðarsýn í atvinnumálum okkar
Eyjamanna mega menn ekki
gleyma að forsenda alls þessa er
að stórbæta innsiglinguna og að-
stöðu fyrir stóru flutningaskipin í
Vestmannaeyjahöfn. Þá vildi ég
einnig nefna að breytingar á lögum
--vaxðandiJöndun,.
ustu við erlend fískiskip gætu enn-
fremur orðið mikil lyftistöng fyrir
bæjarfélag eins og Vestmannaeyj-
ar.”
Ingibjörg R. Guðmundsdóttir,
formaður Landssambands
íslenskra verslunarmanna
framlag sitt til
ríkisábyrgðar launa
„Ég sé enga einfalda lausn á
vandanum en mér sýnist augljóst
að auka verði fjölbreytni í atvinnu-
rekstri. Við eigum
mikið af vel
menntuðu fólki
með sérþekkingu
sem eftirspurn er
eftir víða um heim
og við verðum að
ljá þessu fólki lið
við að koma sér á
framfæri sem víðast erlendis. Þá
liggja miklir möguleikar í ferða-
þjónustu.
Við getum nýtt betur ýmsa físki-
stofna og reynt að veija fískimiðin
ágangi manna og skepna. Það þarf
að vinna nýja markaði fyrir íslensk-
ar framleiðsluvörur, t.d. í Asíu, og
við gætum einnig Jthugað mögu-
leika á innflutningi beint frá Asíu
til að lækka neyslukostnað.
Það er ekki ljóst hveiju samning-
urinn um EES breytir en í kjölfar
hans verður að auka samkeppnis-
hæfni íslenskra fyrirtækja eins mik-
ið og mögulegt er og tryggja stöðu
launþega.
í svona miklum samdrætti í at-
vinnulífínu er mjög mikilvægt að
ríkið miiinki ekki framlag sitt til
ríkisábyrgðar launa eins og fyrir-
hugað er í fjárlögum. Slíkt myndi
koma mjög illa niður á launafólki,
sem misst hefur atvinnu vegna
gjaldþrota fyrirtækja. Miklu skiptir
að vextir lækki eins fljótt og auðið
er. Óvissan er mikil og það er mjög
mikilvægt að ríkið liðki fyrir gerð
kjarasamninga með einhveijum
ráðstöfunum sem kæmu Iáglauna-
fólki til góða, s.s. lækkun virðis-
aukaskatts af nauðsynjum.”
Guðrún Ólafsdóttir, varaform-
aður Verkalýðs- og sjómanna-
félags Keflavíkur
Undrast hvað
hlakkar í stjórnar-
andstöðunni
„Atvinnuástandið á Suðurnesjum
er mjög slæmt um þessar mundir,
hér er atvinnuleysi löngu orðið við-
varandi. Kvótalög-
in voru upphafið
að niðurlægingu
fiskiðnaðar á Suð-
umesjum, hvert
fyrirtækið af öðru
hefur lagt upp
laupana á undan-
fömum árum og
skip og kvóti hafa verið seld burt
af svæðinu. Fiskmarkaður Suður-
nesja bjargaði þó miklu um tíma.
Þeir harðduglegu athafnamenn,
sem hafa unnið að því að reisa við
fyrirtæki hafa átt í miklum erfið-
leikum með að fá fyrirgreiðslu í
bönkum.
Tilkoma EES-samningsins mun
breyta miklu í sjávarútvegi og við
horfum því fram á betri tíð. Ekki
síður ef frumvarpið sem Karl Stein-
ar Guðnason lagði fram fyrir nokkr-
um árum um fríiðnaðarsvæði verður
að veruleika. Nýi EES-samningur-
inn mun færa okkur gífurleg tæki-
færi, flytja fískvinnsluna aftur inn
í landið og auka útflutning á unnum
ferskum fiski en hér eru samgöngur
..við.úLlönd þær bestui.ia
er að samningurinn sé á við tvö
álver en það breytir því ekki að
álver verður að byggja hér. Við
urðum því fyrir miklum vonbrigðum
þegar byggingu álvers var frestað
en vonum að sá frestur verði stutt-
ur.
Margt fólk hér undrast það hvað
hlakkar í stjórnarandstöðunni, rétt
eins og þeim sem hana skipa sé
sama um atvinnu fólksins. En það
ástæðulaust er að leggjast í svart-
sýni, við megum ekki láta svartsýn-
israus og úrtölumenn villa okkur
sýn.”
Andrés Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Alpan hf
fluka þyrfti afla-
kvúta og veiöi
„Mikilvægt er að allir; fyrirtæki,
sveitarfélög og ríkissjóður, spari
vegna þess samdráttar sem vofír
yfír. Forðast þarf
öll „óþörf’ útgjöld
og setja fjármagn
í arðbæra hluti.
Þegar er þörf
aðgerða til að
mögulegt sé að
auka aflakvóta og
veiði. Draga þarf
úr vexti hvala- og selastofna, sem
eru í samkeppni við okkur um fiski-
stofnana. Einnig þarf að kanna
hvort mögulegt sé að auka lítillega
sókn í einhveija fiskistofna án þess
að af því hljótist framtíðarskaði.
Sveitarfélög og ríkið verða að
halda uppi framkvæmdum að ein-
hveiju leyti á meðan sjávarafli er í
lægð og stóriðja í biðstöðu en erfitt
kann að vera að fjármagna slíkar
framkvæmdir án erlendra lána.
Atvinnuleysisbætur kunna að vera
skárri kostur en allt of miklar er-
lendar lántökur, því enginn fjár-
magnar greiðsluhallann við útlönd.
Leitin að nýjum atvinnutækifær-
um í iðnaði verður að halda áfram.
Gott væri ef minkurinn, refurinn
og laxeldið væru nú til staðar til
að minnka samdrátt atvinnulífins.
Þar eru of fáir eftir og of mikið
fjármagn farið til spillis, engum til
gagns. Koma mætti í veg fyrir að
Stálfélagið hætti starfsemi, það er
að minnsta kosti nær því að geta
skilað atvinnu og arði en fyrirtæki
sem ekki hefur verið stofnað. Eng-
inn vafi er á því að ýmiss konar
iðnaði má koma á fót hérlendis til
að keppa við sambærilegan erlend-
an rekstur. Menn verða þó að fara
hægar af stað en oft vill verða á
íslandi, því betri er sígandi lukka
en ...”

ISLENZK FORNRIT
HARÐAR
SAGA
VIÐBURÐURIISLENSKRI
FRÆÐIRITAÍJTGÁFU
Lokabindi íslendingasagna komið út.
JPetta er vandaðasta heildarútgáfa
íslendingasagna sem gefin hefur verið út.
I þessu nýja bindi eru fjórar íslendingasögur og níu
Islendingaþættir. íslendingasögumar eru:
Harðar saga, Bárðar saga Snæfellsáss,
Þorskfirðinga saga og Flóamanna saga.
I bókinni er ítarlegur formáli Þórhalls
Vilmundarsonar. Þar er og að finna myndir,
kort og ættar- og nafnaskrár.
Utkoma þessa lokabindis í 14 binda útgáfu
Fomritafélagsins á Islendingasögum, er í tvennum
skilningi viðburður í íslenskri fræðiritaútgáfu. Með
því er fullgerð vandaðasta heildarútgáfa
íslendingasagna, sem hingað til hefur séð dagsins
ljós, og er þá bæði átt við frágang texta, skýringar
og fræðilega umfjöllun um sögumar. í annan stað
er beitt í þessu bindi að nokkm nýjum aðferðum
við könnun sagnanna, með rækilegum
rannsóknum ömefna og ömefnasagna.
Jandimu-Sagt— bpj-
HIÐ ÍSLENZKA BÓKMENNTAFÉLAG
SlDUMOU 21 • PÓSTHÓLK8935 • 128 REYKJAVlK • SlMI 91-679060
1816
M
17R1W>