Morgunblaðið - 17.11.1991, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGÚR 17. NÖVEMBER 1991
17
•s r
Stefán Guðmundsson alþingis-
maður og stjórnarmaður í
Byggðastofnun
Veturinn verður
okkur erfiður
„Eg tel horfurnar í álmálinu al-
varlegar, en ég hef þá trú að hér
sé raunverulega um frestun að
ræða. Við þurfum
að gera okkur
grein fyrir því að
erlendir aðilar
standa ekki í bið-
röðum til að íj'ár-
festa á íslandi og
hafa ekki gert, við
verðum að halda á
málinu með tilliti til þessa.
Ég held að það sé staðreynd að
á meðan við höfum verið að bíða
eftir framvindu álmálsins þá höfum
við ekki sinnt nógu vel öðrum þátt-
um atvinnuuppbyggingar í iðnaði,
né heldur að búa íslenskan iðnað
undir þá samkeppi sem greinilega
er stefnt að því að leiða okkur í.
Ég legg áherslu á nauðsyn þess
að vinna að nýsköpun í atvinnulíf-
inu. Við eigum þar margvíslega
möguleika en það tekur tíma og
kostar mikið ijármagn að gera þá
að veruleika. Ég tel það hafa verið
mikil mistök hjá rikisstjórninni að
láta það vera eitt af sínum fyrstu
verkum að hækka vexti í íslensku
atvinnulífi.
Það horfir alvarlega í sjávarút-
vegsmálum vegna aflabrests og
ýmissa skattlagninga sem áformað
er að setja á sjávarútveginn. Ég
spái því að veturinn í vetur verði
okkur erfiður og dreg í efa að ríkis-
stjórnin hafi getu eða vilja til að
bregðast rétt við þeim vanda.”
•
Hörður Sigurgestsson forstjóri
Hf. Eimskipafélags íslands
Við eigum fjórar
auðlindir
„Við eigum að leggja áherslu á
að efla þann atvinnurekstur, sem
vel er stundaður og hlúa að nýjum
vaxtarbroddum.
Þessi áföll, sem nú
hafa dunið yfir,
þurftu ekki að
koma á óvart, en
þau eru þeim mun
sárari, þar sem að
á íslandi hefur
verið mjög hægur
hagvöxtur undanfarinn áratug -
mun minni en almennt er í ná-
grannalöndum okkar. Áður en þessi
áföll dundu yfir höfum við verið að
dragast aftur úr.
Við eigum fjórar auðlindir: Sjó-
inn, landið eða náttúruna, orkuna
og hugvitið. Við þurfum að leggja
áherslu á að auka enn, frekar arð-
semi útgerðar og vinnslu. Við vit-
um, að hægt er að ná mun meiri
árangri á þeim vettvangi. Komandi
ástand hlýtur að knýja á um, að
nú verði unnið hraðar að því. Varð-
andi orkuna verður naumast nokk-
uð gert á skömmum tíma. Varðandi
landið þá erum við að tala um ferða-
þjónustu. Hún er vaxtarbroddur,
þar sem eru allnokkrir möguleikar
í nálægri framtíð. Því á að leggja
áherslu á að efla ferðaþjónustu.
Hugvitið skapar einnig marga
möguleika. Við erum t.d. að tala
um útflutning á forritum, örtölvu-
tækni o.fl. Skila líklega meiru, en
við höfum áttað okkur á. Við þurf-
um að leggja á þetta meiri áherslu
og finna fleiri fleti.
Ég tel að við þurfum líka að átta
okkur á því, að ekki er víst að þessu
samdráttartímabili sé lokið með
árinu 1992. Það er allt eins líklegt
að sama ástand verði árið 1993 og
1994.
Við eigum að. horfa á alvöru
málsins. Gæta þess að ýta ekki
áfram á undan okkur vandamálum.
Við eigum að gæta þess, að ríkis-
valdið getur ekki leyst nema tak-
markað þennan vanda.
Við hljótum svo að setjast niður
og freista þess að móta okkur at-
vinnu- og hagvaxtarstefnu fram
yfir aldamót. Hvar ætlum við að
verða stödd árið 2002? Hvaða hlufe
ætlum við okkur þá?”
Finnbogi Jónsson forstjóri
Síldarvinnslunnar hf. á Nes-
kaupstað
Afskrifum ólvers-
draumðra
„Það sem þarf að gera er eftirfar-
andi: Lækka vexti þegar í stað um
helming. Vextir eru nú ofar skýjum
og meðan svo er
mun ríkja hér
stöðnun í allri ný-
sköpun og upp-
byggingu.
Verja þarf veru-
legri upphæð
aukalega til vega-
gerðar, m.a. jarð-
gangagerðar strax
Mæla loðnustofninn^ rétt í vetur
þannig að milljarða verðmæti fyrir
þjóðarbúið fari ekki í súginn eins
og gerðist á síðustu vertíð.
Hraða undirbúningi að raforku-
sölu um sæstreng til Evrópu og
afskrifa strax álversdraumóra.
Stórauka rannsóknir á vannýtt-
um fiskistofnum og veita styrki til
tilraunaveiða. Veiðiheimiidir hag-
ræðingarsjóðs verði nýttar í þessu
skyni.
Lækka bindiskyldu viðskipta-
bankanna í Seðlabankanum til að
bankarnir geti mætt þörfum atvinn-
ulífsins í þeim aflásamdrætti sem
framundan er.
Gera kjarasamninga sem taka
mið af raunverulegu ástandi í þjóð-
arbúskapnum.
Gera sérstakt átak til að lækka
vöruverð á landsbyggðinni, ekki síst
matvælum, til samræmis við það
sem ríkir á höfuðborgarsvæðinu.
Efla rannsóknir og þróunarstarf-
semi í landinu. Upphæðir sem við
veq'um til rannsókna á möguleikum
í íslensku atvinnulífi eru smámunir
miðað við hvað við teljum sjálfsagt
að eyða í leit að álkálfinum.
Ná jafnvægi í vöruskiptum við
útlönd.
Böðvar Pálsson bóndi á Búr-
felli í Grímsnesi
Ekki efni ó minni
„Mín skoðun er sú að álmálið sé
ekki endanlega úr sögunni. Ég vona
að við fáum það tækifæri á ný eða
eitthvað svipað og
getum þannig
rennt fleiri stoðum
tundir atvinnulífið
en fiskiðnað og
landbúnað. Ég tel
að stjórnvöld ættu
að leggja áherslu
á að leita verkefna
í iðnaði sem vásru atvinnuskapandi.
Vegna þess að ég held að þetta
séu tímabundnir erfiðleikar sem nú
steðja að þá tel ég að stjórnvöld
ættu að gefa grænt ljós á skuld-
breytingar lána hjá sjóðum og einn-
ig í tímabundnum lántökum. Ég er
einnig þeirrar skoðunar að við höf-
um ekki efni á að draga saman fisk-
veiðikvótann eins og fiskifræðingar
leggja til, a.m.k. næsta árið.”
á næsta ári.
Pétur Reimarsson fram-
kvæmdastjóri Sæplasts á
Dalvík
Verðum að vinna
okkur ðt úr kessu
Ég tel að við verðum lítið varir
við afleiðingar álmálsins í okkar
rekstri, en við finnum aftur á móti
fyrir samdrætti í
fiskveiðum og
fiskvinnslu. Við
því verðum við að
bregðast, annað-
hvort með sam-
drætti eða með því
að reyna að auka
útflutning, eins og
við höfum þegar verið að reyna.
Ég held að það séu engin snjall-
ræði til í þessari stöðu heldur verði
menn að reyna að vinna sig út úr
þessu með því að þróa áfram fisk-
vinnslu og atvinnugreinar tengdar
sjávarútvegi. ég held að slík þróun
muni taka töluverðan tíma. Það er
lykilatriði fyrir hagvöxtinn að geta
nýtt orkulindirnar.”
Gylfi Þórðarson,
framkvæmdastjóri
Sementsverksmiðjunnar
Nýting orkulinda
höfuömálið
„Tilkoma Evrópska efnahags-
svæðisins getur skapað mikla
möguleika fyrir sjávarafurðir okk-
ar, sérstaklega
fullvinnslu þeirra
en áður en til þess
kemur verður að
taka til hendinni
við hagræðingu í
greininni þar sem
mörg fyrirtæki eru
vanbúin til að tak-
ast á við þær breytingar sem í
vændum eru.
Rétt er að benda sérstaklega á
tvö atriði varðandi þessa grein, þ.e.
annars vegar veiðar sjávarspen-
dýra, sem hljóta að hefjast aftur
fyrr en síðar ef ætlunin er að halda
uppi byggð í landinu og hins vegar
að haga verður veiðireglum þannig
að hagkvæmara verði að landa öll-
um afla en að henda talsverðum
hluta hans í sjóinn.
Flestir eru sammála um að ef
við eigum að vænta aukins hag-
vaxtar í næstu framtíð, þá þurfi
að koma til ný atvinnutækifæri í
iðnaði. Undanfarin misseri hefur
umræðan nær eingöngu snúist um
byggingu álvers. Því er skiljanlegt
að mikil svartsýni grípi um sig þeg-
ar bakslag verður í þessum málum.
Höfuðmálið á næstu árum hlýtur
að vera að skapa tækifæri til að
nýta orkulindir landsins. En samf-
ara væntanlegum markaðbreyting-
um og aukinni samkeppni, verður
hagræðing að koma til.
Eg tel sérstaka ástæðu til leggja
áherslu á tvö atriði til viðbótar;
annars vegar að reyna að nýta
•mikla möguleika í sambandi við
aukningu í ferðaiðnaðinum, þar sem
fjöldi nýrra þjónustustarfa skapað-
ist til mótvægis við þau störf sem
hljóta að leggjast niður við rekstrar-
hagræðingu í öðrum greinum og
hins vegar að auka útflutning á
ýmiss konar hugviti, sérstaklega í
sambandi við tölvubúnað.
En það er sammerkt öllum at-
vinnugreinum sem standa í harðri
samkeppni, að þær verða að búa
við sambærileg rekstrarskilyrði og
keppinauturinn. Eins og ástandið
hefur verið, hlýtur það að vera
stærsta málið hjá fyrirtækjunum
að fjármagnskostnaður lækki veru-
lega, því annars eiga þau enga
möguleika, jafnvel ekki einu sinni
_þau sem .teljast í .þetú kantinum. ”
Páll Sigurjónsson, fram-
kvæmdastjóri ístaks
Björgnnaraðgeröir
stjórnvalda gengið
sér til hóðar
„Álver hefði verið kærkomið við
þær aðstæður sem nú eru. En eng-
in ástæða er þó til að örvænta.
Þeir samningar
sem náðst hafa um
Evrópska efna-
hagssvæðið virð-
ast gefa t.d. fisk-
vinnslunni tæki-
færi til að skapa
sér aukin verð-
mæti með mark-
aðsstarfi á evrópskum neytenda-
markaði og líklega veitir sölusam-
tökum okkar ekkert af því að sam-
einast, svo þau hafi afl til að nýta
sér þau tækifæri.
En á þessu sviði eins og öðrum,
er einungis um tækifæri að ræða.
Hlutverk stjórnvalda er að skapa
atvinnugreinunum skilyrði til þátt-
töku í alþjóðlegri samkeppni á jafn-
réttisgrundvelli.
Sérstakar biöreiinaraðcrerðir
stjórnvalda hafa gengið sér til húð-
ar. Reyndar vekur athygli hvað
grein eins og ferðajónusta, sem
ekki hefur notið mikiliar opinberrar
fyrirgreiðslu, hefur dafnað, öfugt
við t.d. fiskeldið.
Nýjar atvinnugreinar verða nátt-
úrlega ekki hristar fram úr erminni
og margir samverkandi þættir ráða
því hvort ný starfsemi nær sér á
strik. Tæknigarður, sem stofnaður
var til að hvetja menn til að nýta
sér þekkingu Háskólans, hefur
skapað 100-200 manns atvinnu og
hún tengist útflutningi í mörgum
tilfellum. Verkefni sem krefjast
mikillar menntunar fela í sér mest-
an virðisauka og við blasir að fleiri
möguleikar liggja í nýtingu mennt-
unar.
Háir vextir geta staðið nýjungum
fyrir þrifum og því er brýnt að
einkaaðilar hafi beinan aðgang að
erlendu lánsfé. Hins vegar er ótækt
að auka frekar erlendar lántökur
með ríkisábyrgð. Þá er algerlega
fráleitt, miðað við skuldsetningu
þjóðarbúsins, að ríkið taki erlend
lán til að standa að ýmsum opinber-
um nýframkvæmdum í samræmi
við úreltar hagfræðikenningar um
sveiflujöfnun. Það hefur sýnt sig
að ríkið hittir aldrei á réttum tíma,
hvorki á bremsuna né bensíngjöf-
ina.”
Lærdómsrit Bókmenntafélagsins - ný bók
ORÐRÆÐA UM AÐFERÐ
eftír RENÉ DESCARTES
Eitt af höfuðritum vestrænnar menningar.
*
/slensk þýðing eftir Magnús G. Jónsson með
inngangi og skýringum eftir Þorstein Gylfason.
„Eg hugsa; þess vegna er ég til.“
René Descartes (1596-1649) er einn áhrifamesti
heimspekingur allra tíma og með ritum
sínum, þeirra á meðal „Orðræðu um aðferð til að
beita skynseminni rétt og leita sannleikans í
vísindum", átti hann hvað mestan þátt í að sagt var
skilið við hugsunarhátt miðalda í heimspeki
og visindum.
Orðræða um aðferð kom fyrst út í Leiden 1637.
Hér lýsir Descartes þekkingarleit og
þroskaferli sjálfs sín og setur fram heildarsýn,
hvemig skuli reisa öll visindi á undir-
stöðum ömggrar þekkingar.
HIÐ ÍSLENZKA BÓKMENNTAFÉLAG
SlÐUMOU 21 • PÓSTHÓLF 8935 • I28HF.YKJAVIK • SlMI 91-679060
175
R

1991