Morgunblaðið - 17.11.1991, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 1991
T
ATVINNULÍFIÐ Á
HVERFANDA HVELI
AFLASAMDRÁTTUR OG FRESTUN FRAMKVÆMDA
VIÐ NÝTT ÁLVER HAFA VAKIÐ ÍSLENDINGA TIL
UMHUGSUNAR UM DÖKKAR HORFUR í ATVINNU-
MÁLUM ÞJÓÐARINNAR í NÁNUSTU FRAMTÍÐ
Samantekt: Guðrún Guðlaugsdóttir, Sveinn Guðjónsson og Urður Gunnorsdóttir
Frestun framkvæmda við álver og orkuver, sem óhjákvæmi-
lega mun draga úr hagvexti og veikja kjör þjóðarinnar í
nánustu framtíð, hefur opnað augu fslendinga fyrir því
hversu illa horfír í atvinnumálum þjóðarinnar. Rætur þess
vanda sem við blasir í íslenskum þjóðarbúskap liggja þó
víðar. Mikill aflasamdráttur er fyrirsjáanlegur á nýbyrjuðu
kvótaári, sem mun hafa í för með sér erfiða rekstrarstöðu
sjávarútvegsins. Ofan á þetta bætist uppsafnaður halli ríkis-
sjóðs, versnandi viðskiptakjör og erfíð skuldastaða þjóðar-
innar gagnvart umheiminum. Þá stöndum við íslendingar
frammi fyrir þeirri staðreynd að þær vonir sem bundnar
voru við ýmsar nýjar atvinnugreinar, svo sem loðdýrarækt
og fiskeldi, hafa brostið*. Það er því von að menn staldri við
og spyrji sig hvernig bregðast skuli við og á hvað skuli
leggja áherslu í atvinnumálum íslendinga í nánustu fram-
tíö. Morgunblaðið leitaði álits fólks úr hinum ýmsu stéttum,
víðsvegar um landið og fara svör þeirra hér á eftir.
ðORIV
ÍSLEIUZKS
ATVINNULIFS
Jóna Valgerður Kristjónsdóttir
alþingismaður
Rannsóknar- og
bróunarstarf undir-
staða nýsköpunar
„Við Kvennalistakonur höfum
alltaf haldið því fram að nýtt álver
myndi ekki leysa atvinnuvanda okk-
ar íslendinga og
það hefur ekkert
breyst. En burtséð
frá því er ljóst að
við stöndum
frammi fyrir mikl-
um vanda í at-
vinnumálum og
atvinnuleysi fer
vaxandi ef ekkert verður að gert.
Það mun bitna harðast á konum
og uppsagnir koma fyrst niður á
þeim. Það er því mikilvægt að horfa
nú fram á veginn og styðja rann-
sóknar- og þróunarstarf sem er
undirstaða nýsköpunar í atvinnulíf-
inu. í þeim efnum má benda á líf-
tækni og vetnisframleiðslu. Við eig-
um að leggja fjármagn í auknar
rannsóknir á möguleikum þess að
framleiða vetni til orkunotkunar og
leita eftir samstarfi við þjóðir sem
hafa gert tilraunir með það, svo sem
Kanadamenn og Þjóðverja.
Ég tel einnig mikilvægt að fram-
kvæmdar verði svæðisbundnar auð-
lindakannanir á sem flestum stöð-
um á landinu, þótt helstu auðlindir
okkar séu vissulega fiskimiðin,
náttúra landsins, jarðvarminn og
fallvötnin. En að auki eigum við
staðbundnar auðlindir og sem dæmi
um það má nefna rekavið á Strönd-
um, að ógleymdri þeirri auðlind sem
býr í fólkinu sjálfu.
Ég álít að þrátt fyrir minnkandi
sjávarafla í hefðbundnum tegund-
um séu enn margar fisktegundir
vannýttar í hafinu umhverfis land-
ið, til dæmis úti fyrir Vestfjörðum,
auk þess sem stefna verður að frek-
ari fullvinnslu þeirra tegunda sem
fyrir eru. Einnig vil ég nefna efl-
ingu smáiðnaðar og ferðaiðnað sem
hefur verið vaxandi atvinnugrein
hér á landi og þar tel ég enn vera
óplægðan akur. í þessari atvinnu-
grein hefur orðið mest aukning í
ársverkum á landsbyggðinni og ég
held að möguleikamir þar séu mikl-
ir. En til að nýta þá verður að
bæta samgöngur víða á landinu.
Ég vil ennfremur benda á að
þegar samdráttur verður í atvinnu-
lífinu, eins og nú hefur orðið, tel
ég ekki rétt að draga samhliða úr
opinberum framkvæmdum eins og
áformað er nú. Ég óttast að á erfið-
um tímum sem þessum geti slíkar
aðgerðir virkað sem endanlegt rot-
högg á atvinnulífið.”
Ágúst Einarsson, prófessor í
rekstrarhagfræði við Hl
Sé vel til sólar
„Aðalatriðið er, og það hefur
skýrst enn frekar nú, að við verðum
að aðlaga efnahagskerfi okkar því
sem gerist í ná-
grannalöndunum.
Við verðum að
haldá áfram á
braut stöðugleika,
einungis með því
að halda verðbólgu
lægri en í ná-
grannalöndunum,
eigum við von ti! þess að komast á
braut hagvaxtar. Það útheimtir hins
vegar viðhorfsbreytingu hjá þjóð-
inni, að menn séu ekki að eyða
meira en þeir afla. Stemma verður
stigu við skuldasöfnun erlendis, sem
hefur aukist verulega á síðustu
árum. Það eru fjölmörg tækifæri í
íslensku þjóðfélagi sem okkur ber
að leggja áherslu á næstu ár. Við
munum vafalaust halda áfram stór-
iðjuframkvæmdum, jafnvel þó þessi
afturkippur hafí komið núna. Nefna
má ýmsa möguleika tengda sjávar-
útveginum, á sviði betri nýtingar
og aukinnar markaðsstarfsemi.
Þessir þættir atvinnulífsins munu
blómstra enn frekar í kjölfar EES-
samningsins. Þá má benda á vaxta-
brodda í ferðamannaiðnaðinum og
þá áherslu sem við þurfum að leggja
á æðri menntun í menntakerfinu,
atriði sem munu skila sér í auknum
þjóðartekjum.
Ég tel stjórnvöld vera á réttri
leið og að nú sé meiri nauðsyn en
áður á að ríkisvald, vinnuveitendur
og verkalýðsfélög nái samstöðu til
lengri tíma um framtíðarmarkmið.
Sameiginlegt hagsmunamál þjóðar-
innar er að skapa hér sömu skilyrði
og eru í öðrum löndum. Takist það,
eru nægar auðlindir, ekki síst nátt-
úruauðlindir, sem geta skapað þjóð-
inni sinn fyrri sess. Ég sé vel til
sólar, þó á hafi bjátað' núna. Við
íslendingar höfum yfirleitt staðið
okkur best þegar erfiðleikar hafa
steðjað að, við kunnum síður að
fást við góðærið.”