Morgunblaðið - 28.11.1991, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1991
21
líkurnar á alnæmissmiti verði litlar
eða engar. Til að ferðamenn hafi
þetta val verða þeir að fá upplýs-
ingar um valkosti. Hér á landi er
heilbrigðisyfirvöldum umhugað um
að ferðamenn njóti ferðalaga og komi
heilir heim.
„Smokkurinn óskar þér
góðrar ferðar”
Aður en fólk leggur af stað í lang-
ferð fær það einhvern til að vökva
blómin, gæta íbúðarinnar, endurnýj-
ar vegabréfíð, fær sér viðeigandi
bólusetningar og trygginar. Fyrir-
hyggja í kynlífí ætti einnig að vera
sjálfsögð — til dæmis að stinga
smokkabréfi ofan í innanklæðisvesk-
ið — það er ekki alltaf auðvelt að
nálgast smokka í ókunnu landi.
Stutt grein eins og þessi getur
aldrei orðið tæmandi en vekur von-
andi til umhugsunar um alnæmi og
ferðalög. Sameiginlega ættum við
að geta fundið leið til að gera fólki
kleift að ferðast á öruggan og ánægj-
ulegan hátt — aftur og aftur.
í greininni er að mestu leyti stuðst við könnun sem
gerð var á vegum
alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar í
Kaupmannahöfn og Iandsnefndar um
Alnæmisvarnir í HoIIandi. Ritstjóri: Aart Hendriks.
„Aids and mobility — The impact of intemational
mobility on the spread of HIV and the need and
possibility for Aids/HIV prevention programmes.”
WHO regional offíce for Europe, Copenhagen,
1991.
Höfundur er starfsmaður
landsnefndar um alnæmisvarnir.
Æviminningar
Arna Tryggvasonar
BÓKAÚTGÁFAN Örn og Örlyg-
ur hefur gefið út bókina Lífróður
eftir Ingólf Margeirsson sem
hefur að geyma æviminningar
Árna Tryggvasonar leikara.
í kynningu útgefanda segir m.a.:
„Lífróður er ævisaga í hæsta gæða-
flokki. Náið samstarf Árna og Ing-
ólfs hefur skilað vönduðu og miklu
verki. Ámi rekur hið litríka lífs-
hlaup sitt á tæplega 400 síðum; frá
æskuárunum í Hrísey, unglingstím-
anum við sjómennsku, á handfær-
um og á síld og við innanbúðar-
störf í kaupfélaginu í Borgarfirði
eystra, uns örlagavefurinn skolaði
honum á leikhúsfjalir höfuðborgar-
innar. Bókin greinir frá lífinu á
sviðinu jafnt sem baksviðs og segir
frá fjölda eftirminnilegra samferð-
armanna Árna, óþekktu alþýðufólki
jafnt sem þjóðkunnum einstakling-
um og bregður upp myndum af
horfnum þjóðháttum og varpar nýju
Ijósi á leiklistarsögu Islendinga.
Árni segir á lifandi, hispurslaus-
an og einlægan hátt frá öllu þessu
mikla lífshlaupi, ekki síst þegar
frægðin og lífið bak við leiktjöldin
urðu honum ofviða og baráttan við
„svarta hundinn” - þunglyndið -
Bókatíðindi 1991 komin út:
Bókaverð svipað og í fyrra
FJÖLDI útgefinna bókatitla á þessu ári gæti orðið á bilinu 450-470
að sögn Heimis Pálssonar, framkvæmdastjóra Félags íslenskra bó-
kaútgefenda, en í Bókatíðindum 1991, sem gefin hafa verið út og
dreift verður á öll heimili landsins á næstunni, eru kynntir rösklega
400 titlar. Lítil sem engin hækkun virðist hafa orðið á „meðalskáld-
sögunni” milli ára, og eins og í fyrra kostar hún nú 2.400-2.500
krónur.
í fréttatilkynningu frá Félagi ís-
lenskra bókaútgefenda segir að
samanburður á verði bóka frá ári
til árs sé ætíð bæði erfiður og vara-
samur, en svo virðist sem bókaút-
gefendur hafi kostað kapps um að
hagræða og spara þannig að þeir
gætu lagt sitt af mörkum til að
standa við margfræga þjóðarsátt. í
Bókatíðindum í fyrra voru kynntir
liðlega 340 titlar, en fjölgunin milli
ára þykir þó ekki vísbending um
mikla hlutfallsaukningu í bókaút-
gáfunni, heldur sýni einkanlega að
útgefendur telji Bókatíðindin góðan
og batnandi kynningarvettvang.
Fram kemur að helstu breytingar
í bókaflokkum frá síðasta ári til
ársins 1991 verði þær að þýddum
skáldverkum fyrir börn og unglinga
fjölgi, en á öðrum bókaflokkum
hafi sáralitlar breytingar verið
gerðar.
tók við. Árni segir undanbragða-
laust frá þeirri miklu glímu sem
verður að teljast einstök frásögn í
íslenskri ævisagnaritun. Lífróður
er rituð af lipurð og innsæi og seg-
ir sögu Árna Tryggvasonar af heið-
arleik og innlifun og einnig með
kímni og hlýju og af næmum skiln-
ingi á umhverfi og persónur bókar-
innar. Bókin sem er 350 blaðsíður
er prýdd fjölda ljósmynda.
Árni Tryggvason og Ingólfur Margeirsson.
lega athygli í Bandaríkjunum og
vlðar enda þótt engin önnur dæmi
sé um það að smitaðir heilbrigðis-
starfsmenn hafi smitað sjúklinga
jafnvel þótt um smitaða skurðlækna
sé að ræða. Illu heilli eru nú uppi
háværar raddir um það í Bandaríkj-
unum að skylda alla heilbrigðis-
starfsmenn að gangast undir mót-
efnapróf gegn veirunni sem í reynd
mundi þýða að smituðum starfs-
mönnum yrði vikið úr starfi. Rökin
fyrir því að hafna slíku eru veiga-
mikil. Smitlíkur eru hverfandi litlar
sé smitgátar gætt. Þótt einstakling-
ur mælist ekki með mótefni útilokar
það ekki nýsmit. Endurtaka þyrfti
með jöfnu millibili slíkar mælingar
á öllum heilbrigðisstarfsmönnum
með miklum tilkostnaði. Og hvað á
að gera við smitaðan heilbrigðis-
starfsmann sem er heilbrigður að
öðru leyti? Gæti þetta leitt til þess
að heilbrigðisstarfsmenn neituðu að
sinna smituðum sjúklingum? 1 raun-
inni eru þetta sömu rök sem notuð
hafa verið gegn því að mótefna-
mæla alla sjúklinga sem leita til
heilbrigðisþjónustunnar. Miklu
vænlegra er að leggja áherslu á að
smitgátarreglum sé ávallt fylgt.
Nýlega hafa fulltrúar norrænna
tannlækna lagt áherslu á þetta sjón-
armið á fundi sem haldinn var í
Reykjavík I ágúst síðastliðnum.
Það er því mikilvægt að missa
ekki sjónar á því sem máli skiptir.
Smithættan er í rauninni ekki í
heilbrigðisþjónustunni. Hún er ann-
ars staðar. Vilji menn forðast smit
þarf að sýna aðgát í kynlífi og nota
ber smokkinn þegar minnsti vafí
leikur á því hvort rekkjunautur
geti verið smitaður. Það þarf að
beijast gegn fíkniefnaneyslu og
leggja áherslu á fíkniefnaneytendur
skiptist ekki á sprautum og nálum.
Smit við blóðgjafir og notkun
storkuþátta til handa dreyrasjúkl-
ingum heyra sem betur fer sögunni
til.
Alnæmi er sjúkdómur, sem ekki
er bundinn við sérstaka minnihluta-
hópa, heldur getur hent hvern sem
er sem ekki sýnir nauðsynlega að-
gát. Er því ekki rétt að velta þeirri
spurningu fyrir sér hvort tímabært
sé að fara með þennan sjúkdóm
eins og aðra sjúkdóma hvað nafn-
leynd varðar? Þær ströngu reglur,
sem gilda um nafnleynd og al-
næmi, geta valdið vandamálum við
meðferð og greiningu á sjúkrahús-
I um. Það kann líka að vera að slíkar
reglur stuðli að því að hjúpa sjúk-
dóminn dulúð og geti jafnvel ýtt
undir fordóma gagnvart honum.
Höfundur er læknir og
sérfræðingur í smitsjúkdómum.
Aðventan hefst nú um helgina. Þar með hefst
jólaundirbúningur á flestum íslenskum heimilum.
ADVENTUKRANSAR.
Aðventukransinn er orðinn ómissandi þáttur í
aðdraganda jólahátíðarinnar. Eigum nú fyrirliggjandi
ótrúlega mikið úrval af allskonar aðventukrönsum,
stórum sem smáum. Einnig allt skreytingarefni,
vilji fólk útbúa kransinn heima.
JÓLAGRENI - NOBIUS.
Vandið val á jólagreni, kaupið gott greni
sem hefur verið geymt við réttar aðstæður.
Látið fagfólk okkar veita góð ráð.
Við mælum nú sérstaklega með NOBILIS
greni. Það er fallegt og barrheldið.
JÓLATRÉSSALAN ER HAFIN.
JÓUN BYRJA HJÁ OKKUR.