Morgunblaðið - 22.12.1991, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ MINIMINGAR SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1991
Steinþóra Þorvalds
dóttír - Minning
Fædd 24. júlí 1922
Dáin 13. desember 1991
„Líf og dauði hildi heyja ..."
Þegar ég man fyrst eftir mér,
var Þóra frænka hjá okkur á Báru-
götunni. Pabbi minn, Brynjólfur (f.
10. apríl 1883), hafði byggt húsið
sitt sumarið 1926 á fimm mánuð-
um, 153 dögum. Það var staðið vel
að verki í þá daga. Steypan var
-Könduð á staðnum, hrærð með
skóflum, hífð upp af handafli, dyr
og gluggar smíðaðir á staðnum úr
sniðhefluðum viði frá Völundi. Hefl-
amir eru allir til ennþá. Bókhald
til yfír hvert dagsverk og hvern
nagla. Þannig var unnið í þá daga.
Þetta er aðeins sýnishorn af gamla
tímanum fyrir 65 árum.
Um það leyti bjó Þorvaldur (f.
25. apríl 1894, d. 39. okt. 1955)
bróðir móður minnar, Halldóru (f.
21. júlí 1898, d. 27. ágúst 1977),
að Torfastöðum í Grafningi. Hann
bjó með Málfríði Sigurðardóttur (f.
16. mars 1898, d. 29. júlí 1978)
og átti þá með henni 4 börn. Síðar
bættust 3 við, og kvæntist hann
Málfríði fyrir ævilok. Óþekktur
sjúkdómur lagði heimili þeirra í
rúst á tímabili, en með samheldni
og góðum vilja var það byggt upp
aftur og tók að blómstra að nýju.
Málfríður ól manni sínum 7 börn.
Þau eru: Helgi (f. 14. júní 1921 að
Bakka í Ölfusi) ókvæntur, bóndi að
Gamla Hrauni við Eyrarbakka.
Steinþóra (f. 24. júlí 1922 að Torfa-
stöðum II í Grafningi, d. 13. des-
ember 1991), sem nú er látin, var
gift Guðjóni Ólafssyni (f. 19. febr-
úar 1906, d. síðast í júlí 1964) bif-
reiðarstjóra. Sigurjón (f. 15.
september 1924) verkstjóri, kvænt-
ur Ólafíu Lóu Bergmann (f. 27.
janúar 1922). Guðgeir, plastmóta-
smiður (f. 27. apríl 1926 að Torfa-
stöðum II, d. 21. desember 1989),
var kvæntur Ölmu Ásmundsdóttur
(f. 6. september 1921). Þau skildu.
Margrét Sigríður (f. að Alviðru
1928, d. sama ár). Sigurður (f. 24.
september 1934 að Gamla Hrauni)
bifvélavirki, var kvæntur Önnu
Maríu Samúelsdóttur (f. 1. desem-
ber 1941) var síðar kvæntur Hall-
fríði Öldu Einarsdóttur (f. 22. apríl
1933, d. 19. mars 1978) og Þor-
björgu Huldu (f. 21. febrúar 1940
að Gamla Hrauni), gift Rögnvaldi
Björnssyni (f. 5. maí 1928) trésmið.
Málfríður var alin upp að Hlíð í
Grafningi, og þangað kom Þorvald-
ur ungur sem vinnumaður og felldi
hug til þessarar laglegu, greindu
og söngelsku stúlku. Hófu þau sam-
búð og bjuggu fyrst að Litla-Hálsi
í Grafningi 1918-20, síðar að Gljúf-
urholti í Olfusi 1920-21 og á Bakka
1921-22. Þar var Helgi fæddur.
Árið 1922 var flutt að næsta bæ
við Alviðru, Torfastöðum II
(1922-26) við Álftavatn. Þangað
hafði ættfaðirinn Þorvaldur Þor-
steinsson (f. 1743), bóndi að Botn-
um í Meðallandi, komið um Hafurs-
ey (2 ár) og Hlíð í Selvogi (7 ár)
eftir flótta (1784) undan Skaftár-
eldum 1783. Dóttir hans, Sigríður
(f. 1793, d. 1860), giftist Helga (f.
1771, d. 1854) bónda í Alviðru
Árnasonar. Helgi var langafi Þor-
valdar. Steinþóra var heitin eftir
föðurbróður sínum Þorsteini (f. 9.
febrúar 1893, d. 10. júlí 1922), sem
þá var nýlátinn, og hann eftir föður
Þorvaldar frá Botnum.
Um haustið 1926 lamaðist Þor-
valdur við vinnu sína og gat enga
björg sér veitt. Óþekktur sjúkdómur
olli hræðslu, og hin unga húsfreyja
var niðurbrotin. Þorvaldur var flutt-
ur til Reykjavíkur sem sjúklingúr
til rannsóknar, sem engan árangur
bar. Hann var bara lamaður. Eftir
lýsingu að dæma hefur sennilega
verið um að ræða lömunarveiki.
Leysa varð upp heimilið og koma
börnunum fjórum til vina og ætt-
ingja.
Árni (f. 7. október 1880 að Torfa-
stöðum í Grafningi, d. 6. október
1966) bróðir Þorvaldar, bauð þeim
þá að taka við búinu í Alviðru. Það
varði þó ekki eins lengi og til stóð.
Þorvaldur og Málfríður fóru með
Helga til Alviðru og voru þar
1926-29. Þar var torfbær og þar
fæddist Margrét Sigríður 1928, og
dó hún sama ár.
Ungbarnadauði var í þá daga tíð-
ari en nú. Bæir oft kaldir, kvef og
lungnabólga, og nær engin ráð við
þeim örverum, sem lengi vel voru
aðalviðfangsefni læknavísindanna.
Þetta breyttist fyrst með tilkomu
sýklalyijanna 1940. Þá varð til sá
nýi öruggi heimur, sem við lifum
nú í.
Sigutjón fór til Guðjóns Jónsson-
ar trésmiðs, sonar hjónanna í Hlíð,
og konu hans Jónínu Ólafsdóttur,
systur Guðjóns, síðar eiginmanns
(1942-1956) Steinþóru. Guðjón
Jónsson var mikill vinur pabba
míns. Sátu þeir oft að tafli fram á
nótt að lokinni sinni erfiðu vinnu-
viku. Hann var einn af þessum
“kappsfullu mönnum, alltaf glaður
og síbrosandi. Hann lést eftir vinnu-
slys, féll á höfuðið milli hæða.
Guðgeir fór fyrst að Bíldsfelli og
síðar til Jóns Gíslasonar föðurbróð-
ur Málfríðar á Eyrarbakka.
Steinþóra fór fyrst haustið 1926
til Kristínar í Öndverðarnesi, sem
gift var Bjarna (f. 11. júní 1883,
d. 22. desember 1926) bróður Þor-
valdar. Þar voru fyrir 8 börn, og
von á því níunda, þegar Bjarni lést
af slysförum tveim dögum fyrir jól.
Síðasta barn Kristínar og Bjarna
var Unnur (f. 17. ágúst 1927, d. 6
mars 1982), síðar eiginkona mín
(1952-1962) og móðir tveggja
barna minna, Brynjólfs (f. 6. apríl
1952) og Jónu Elfu (f. 5. júní 1956).
Steinþóra mun hafa verið 5 ára,
þegar hún kom á Bárugötuna 1927,
Jóna Kristín (f.. 27. mars 1927, d.
25. október 1964) systir mín ný-
fædd og ég (f. 4. október 1928) á
leiðinni. Þóra var hjá okkur í 7 ár
og mín hjálparhella á meðan ég réð
ekki ennþá við Stínu. Með þessari
góðu hjálp hafði ég í raun yfirhönd-
ina á heimilinu allt frá byrjun. Þóra
var mikill fjörkálfur, og ég mun
hafa tekið hana mér til fyrirmyndar
í mörgu, enda var hún stóra systir
mín. Einu sinni fékk Þóra nýjan
kjól, gekk strax að stórum spegli í
svefnherberginu, virti fyrir sér kjól-
inn, dansaði fyrir framan spegilinn
og sagði: „Nei sko, hvað ég er fín:
Mig langar svo að balla.“
Frá Alviðru fluttu þau Þorvaldur
að Borg í Eyrarbakkahreppi og
bjuggu þar 1929-31. Árið 1930
keypti Þorvaldur Gamla Hraun II
(vesturbæ) við Eyrarbakka, byggði
nýtt hús 1934, kallaði til sín aftur
barnahópinn smám saman og bjó
þar síðan. Þegar mamma fór með
okkur Stínu í sveit að Straumi fyr-
ir sunnan Hafnarfjörð 1932, var
Þóra líklega ekki með. Hún mun
hafa fengið að vera á Gamla Hrauni
þessi tvö sumur, en á veturna var
hún hjá okkur til 12 ára aldurs
1934 eða 35.
Þannig var lífið í þá daga. Sjúk-
dómar, sem nú heyra sögunni til,
voru nær óviðráðanlegir og jafnvel
ekki greinanlegir. Engar voru al-
mannatryggingar. Ef eitthvað bar
út af, leystust heimilin upp. Þetta
sama hafði gerst með heimili móður
minnar að Alviðru um aldamót. Hún
var þá á 2. ári, foreldralaus og send
á til vandalausra. Sem betur fer
heyrir þetta fyrirkomulag nú sög-
unni til.
Málfríður var merkiskona, greind
og fróð, mikill ættfræðingur og tók
sjálf saman þann fróðleik, sem
henni fannst vanta. Þannig skrifaði
hún ættartölu sína, sem náði yfir
rúm 1700 ár (260-1977). Er það
hið merkasta rit og er til í handriti
á Landsbókasafni. Þórður Sigurðs-
son bóndi á Tannastöðum hafði
skrifað ættartölu Árna bróður Þor-
valdar, og náði hún yfir rúm 2000
ár (100 f.Kr.-1916). Það rit mun
vera til á Bókasafni Árnessýslu á
Selfossi sem handrit. Eg leyfi mér
að efast um, að nokkur ætt í heimin-
um hafi verið betur rakin en barna
þeirra hjóna. Þetta er því hið merk-
astá mál, sem allir geta verið stolt-
ir af.
Guðjón og Steinþóra gengu í
hjónaband 19. september 1942,
eignuðust 4 dætur og bjuggu í rúm
14 ár á Víðimel 60. Dætur þeirra:
Málfríður (f. 25. október 1942)
húsmóðir, gift Frantz Hákansson
(f. 14. október 1939) flugstjóra.
Börn þeirra: Ágúst (f. 21. febrúar
1961) flugmaður, kvæntur og á 3
börn, Hrönn (f. 28. september
1965) hjúkrunarfæðingur, í sambúð
og á 1 dóttur, Björk (f. 15. júní
1967) vinnur á Holiday Inn, í sam-
búð og á 1 dóttur. Vilborg (f. 23.
nóvember 1943) íþróttakennari og
myndlistannaður, gift Helga Ólafs-
syni (f. 19. nóvember 1936) skip-
stjóra. Börn þeirra: Steinþór (f. 12.
janúar 1969) í sambúð, Ólöf Helga
(f. 21. janúar 1972) nemandi í Fjöl-
brautaskóla í Keflavík, Örn (f. 22.
júní 1974) á listabraut í Fjölbrauta-
skóla Breiðholts. Margrét (f. 27.
október 1944) skrifstofumaður, gift
Magnúsi Daníel Ingólfssyni (f. 11.
mars 1944) vélstjóra. Börn þeirra:
Guðjón (f. 18. ágúst 1965) forrit-
ari, giftur og á 1 dóttur, Inga Mar-
ía (f. 11. september 1966) hjá Ferð-
amálaráði í New York, Halldóra (f.
22. desember 1968) húsmóðir, gift
og á 2 börn. Ragnhildur (f. 30. júní
1951) húsmóðir, gift Sævari Þór-
arinssyni (f. 21. júní 1950) skip-
stjóra og útgerðarmanni. Börn
þeirra: Gunnlaugur (f. 9. nóvember
1970) nemandi í sjómannaskóla og
á 1 barn, Albert (f. 18. október
1973) sjómaður, Steinþóra (f. 24.
október 1974). Steinþóra og Guðjón
slitu samvistir 1956.
Þóra hélt alltaf tryggð og sam-
bandi við „frænku“ sína á Bárugöt-
unni og var henni til óblandinnar
ánægju alla tíð. Þóra og Gauji voru
tíðir gestir við spilaborðið, sem var
stór þáttur í heimilislífinu um helg-
ar og hátíðar. Gagnkvæmar heim-
sóknir um hátíðar voru einnig fastir
liðir, sem allir hlökkuðu til. Ég
Útför t HELGU HALLDÓRSDÓTTUR
frá Dagverðará,
sfðasttil heimilis í Hjallabrekku 33,
Kópavogi,
ferframfrá Fossvogskirkju mánudaginn 23. desemberkl. 15.00.
Börn, tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir og stjúpfaðir,
GLÚMUR BJÖRNSSON,
Hátúni 4,
verður jarðsunginn frá Dórpkirkjunni 27. desember kl. 13.30.
Ingibjörg Sigurðardóttir,
Stefán Björnsson.
Sigríður Eggertsdóttir,
Vilborg Eggertsdóttir,
Margrét Eggertsdóttir,
Hildur Eggertsdóttir,
Ingibjörg Eggertsdóttir,
Hulda Eggertsdóttir
og Hlöðver Eggertsson.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir og afi,
JÓN B. GUNNLAUGSSON,
Tunguseli 11,
Reykjavík,
verðuf jarðsunginn frá Fossvogskirkju
mánudaginn 23. desember kl. 10.30.
Regína Birkis,
Gunnlaugur K. Jónsson, Auður Guðmundsdóttir,
Guðbjörg Birkis Jónsdóttir, Marinó Björnsson,
Dalla Jónsdóttir
og barnabörn.
■■ Ástkær eiginmaður minn, faðir, h tengdafaðir og afi,
BJÖRN BJÖRNSSON,
Kögurseli 20,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju föstudaginn 27. desember
kl. 15.00.
Elsa Unnur Guðmundsdóttir,
Hafdís Björnsdóttir, Sævar Geirsson,
Valtýr Björnsson,
Anna Kristín Björnsdóttir, Guðmundur Haildórsson,
Anna Birna Björnsdóttir, Kjartan Örvar,
Björn Björnsson,
Svanhildur Arnarsdóttir, Peter Moldt,
Guðfinna Arnarsdóttir, Bjarni Tryggvason,
Guðmundur Arnarsson, Sigurbjörg Gunnarsdóttir,
Hrönn Arnarsdóttir, Bergur Gunnarsson,
Arna Bára Arnarsdóttir,
og barnabörn.
minnist þess, þegar Þóra kom með
stelpurnar sínar dragfínar í röð í
heimsókn. Þær gengu hátíðlega og
stilltar inn og heilsuðu eftir formúl-
unni, en eftir það flýttu þær sér
úr kápunum og fóru að leika sér.
Þá voru formúlan búin.
Eins og áður er sagt var Þóra
mikill fjörkálfur á barnsaldri, en
síðan róleg, hlédræg, hugguleg,
blíðlynd, hláturmild og aðlaðandi
kona. Umbucðarlyndið var í ríkum
mæli. Ef eitthvað var að, hló hún
bara og gerði grín og gott úr öllu.
Þegar litið er til baka til hins
gamla tíma, rekst maður víða á
menn og konur, sem vekja aðdáun
fyrir ævistarf sitt, verk sín, dugnað
og harðfylgi. Menn hættu sér fram
á ystu nöf, og sumir lengra. í þá
daga unnu menn í raun oft á mörk-
um lífs og dauða.
Ég vil ljúka þessum orðum með
síðasta erindi úr ljóði Þórðar Sig-
urðssonar bónda og fræðimanns á
Tannastöðum í Ölfusi. Hánn orti
það til minningar um Bjarna Jóns-
son bónda að Öndverðarnesi í
Grímsnesi, móðurbróður minn og
tengdaföður. Hann lést, áður en við
hjónin vorum fædd og var föður-
bróðir Steinþóru. Ljóðið er ort eftir
sviplegt fráfall hans tveim dögum
fyrir jól fyrir 65 árum. Hann koll-
keyrði sleða á leið í kaupstað. Ljóð-
ið er birt í Ættartölu Árna Jónsson-
ar í Alviðru á bls. 53.
Líf og dauði hildi heyja,
hver, sem kemur, flytur burt,
hver, sem lifir, hann skal deyja.
Hér er ekki að sðkum spurt.
Ymsir vinir feigir falla.
Flóknu gjörast málin vönd.
í stríði dauðans styðji alla
sterka Drottins máttarhönd.
(Þórður Sigurðsson á Tannastöðum)
Jón Brynjólfsson
Föstudaginn 13. desember sl. lést
amma mín Steinþóra Þorvaldsdótt-
ir, „amma Þóra“, á sjötugasta ald-
ursári. Hún fæddist þann 25. júlí
1922, dóttir hjónanna Málfríðar
Sigurðardóttur og Þorvaldar Jóns-
sonar bónda á Gamla Hrauni í Ár-
nessýslu. Tvítug að aldri giftist hún
Guðjóni Ólafssyni vélstjóra úr
Reykjavík, en hann Iést 1964. Þau
eignuðust 4 dætur, Málfríði, móður
mína sem er gift Frantz Hákansson
flugstjóra, Vilborgu, gift Helga
Ólafssyni skipstjóra, Margréti, gift
Magnúsi D. Ingólfssyni vélstjóra og
Ragnhildi, gift Sævari Þórarinssyni
skipstjóra. Barnabörnin, en undir-
ritaður er þeirra elstur, eru 12 og
barnabarnabörnin orðin 9. Ekki er
mér grunlaust um að hafa notið
þess nokkuð að vera eina barna-
barnið á fyrstu árum ævi minnar
og alltaf verið í pössun hjá ömmu
en á þeim árum bjó hún í húsi því
sem kallað var Hálogaland og stóð
við Sólheima, en er nú horfíð.
Amma starfaði lengi á gæsluvöll-
um Reykjavíkurborgar og var mjög
vinsælt hjá okkur barnabörnunum
að fara á róló hjá henni. Sonur
minn, 9 ára, á einnig minningar
um að hafa dvalið stund og stund
hjá henni á gæsluvellinum við Njáls-
götu, þar til hún lét af störfum
sakir heilsufars. Fyrir um fimm
árum veiktist hún nokkuð og var
þróttur hennar all takmarkaður síð-
an.
Amma eignaðist aldrei eigið hús-
næði og digrir urðu sjóðir hennar
aldrei af veraldlegum auði. Um ára-
bil bjó hún í húsnæði bróður síns,
en fyrir liðlega ári flutti hún í leigu-
íbúð í Norðurbrún 1. Þar held ég
að henni hafi liðið vel. Ekki óraði
mig fyrir að heimsókn hennar í
afmæli dóttur minnar sunnudaginn
8. desember sl. yrði í síðasta sinn
sem ég sæi hana. Eftir á finnst
mér að heimsóknirnar og símtölin
hefðu mátt vera svo miklu fleiri.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Við leiðarlok vil ég þakka ömmu
minni allt sem hún var mér og mín-
um. Guð geymi hana.
Ágúst