Morgunblaðið - 11.02.1992, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRUAR 1992
31
Minning:
Gerd Hallvarðsson
Fædd 13. ágúst 1913
Dáin 2. febrúar 1992
í dag kveðjum við ömmu okkar,
Gerd Hallvarðsson, hinstu kveðju.
Amma Gerd fæddist í Reykjavík og
bjó þar alla tíð. En foreldrar hennar
voru norskir. Það voru kaupmanns-
hjónin Lorentz Holan og Marie
Muller. Þótt amma væri fædd á ís-
landi, hefði vaxið hér úr grasi og
búið sín fullorðinsár, var maður allt-
af meðvitaður um það að hún var
vissulega alnorsk. Það var ýmislegt
í fari hennar og hennar nánasta
umhverfi sem minnti á uppruna
hennar. Við vorum ekki há í loftinu
þegar fjölskyldan fór saman í skíða-
ferðir upp í Hveradali eða inn í Jó-
sefsdal. Pabbi ömmu var kunnur
skíðamaður og einn af stofnendum
Skíðafélags Reykjavíkur og frum-
kvöðull að byggingu Skíðaskálans í
Hveradölum. Heimili ömmu okkar
og afa (Siguijón Hallvarðsson skrif-
stofustjóri, dáinn 1987) á Tómasar-
haganum, en þar höfðu þau lengst
af heimili sitt, var á einhvern hátt
„öðruvísi". í árvissum jóladagsboð-
um var til dæmis alltaf norskur
matseðill. Amma og afi voru að
mörgu leyti ólík. Amma var norsk
kaupmannsdóttir og heimskona.
Hún kom frá ríkmannlegu menning-
arheimili og lífsviðhorf hennar voru
eðlilega mótuð af því. Hún var að
vissu leyti á undan sinni samtíð í
skoðunum sínum til dæmis varðandi
stöðu konunnar í þjóðfélaginu, en á
þessum tímum áttu allar konur að
„starfa“ inni á heimilunum við hús-
verk og barnauppeldi. Amma naut
sín vel innan um fólk og hafði gam-
an af öllu tilstandi. Hún fór til Nor-
egs þegar færi gafst, oft sumar eft-
ir sumar. Það var alltaf spennandi
þegar hún kom heim úr þessum
ferðum sínum. Eitt sinn var það að
hún hafði með sér fersk jarðarber
beint frá Osló. Þá voru börn, tengda-
börn og barnabörn kölluð til og öll-
um boðið upp á jarðarber með ijóma.
Á svona stundum geislaði amma af
gleði. Langafi og langamma byggðu
sér sumarhús í norskum stíl við
Selvatn. Langafi gaf ömmu land við
þetta fallega vatn. Amma Gerd og
Sigutjón afi byggðu sér þar bústað
sem þau kölluðu Birkihlíð. Þessi
staður er sannkallaður sæiureitur
og ómetanlegar þær stundir sem við
áttum þar. Leiðin frá vöggu til graf-
ar er mislöng og mislétt hjá mann-
anna börnum. Leið elsku ömmu var
löng og viðburðarík -og oft var á
brattann að sækja. Við sem þekkt-
um hana eigum ótal fallegar minn-
ingar um hana og þeim sem á falleg-
ar minningar að ylja sér við, þarf
aldrei áð verða kalt. Elsku amma
var orðin þreytt og hvíldin-var óumf-
lýjanleg því dauðinn er óaðskiljan-
legur hluti lífsins. Hvíli hún í friði.
Barnabörn.
í dag er Gerd Hallvarðsson, fædd
Muller, kvödd hinstu kveðju frá
Dómkirkjunni, fjórum árum og
fjórðungi eftir að eiginmaður henn-
ar, Sigutjón Hallvarðsson, var það-
an hafinn til hinstu hvíldar. Hann
var henni átta árum eldri og náði-"
hálfu fjórða ári hærri aldri, 82ja
ára á móti 78 og hálfu æviári henn-
ar. Því er þetta nefnt, að samrýnd-
um hjónum er afar hugleikið að
vera sem lengst samvistum og fá
létt hvort öðru þunga og þrautir
efri áranna. Þetta átti ekki síst við
um þessi ágætu hjón, og var með
fágætum, hve vel hann annaðist
hana, þegar heilsubrestur bagaði.
Þó reyndist hún sterk og bar missi
sinn í hljóði.
Gerd var eins og fíngerð jurt,
gróðursett í framandi mold, norsk
í báðar ættir, en fædd í Reykjavík
13. ágúst 1913, dóttir Lorentz H.
Muller soprtvörukaupmanns og
frömuðar vetraríþrótta og konu
hans Marie Bertelsen. Enda þótt
Norðmenn séu íslendingum ná-
skyldir og nú enginn teljandi munut'
á lífskjörum og lífsstíl þjóðanna, var
þá mikið djúp staðfest milli norsks
framtaks og höfðingsbrags, sem
haslaði sér hvern völlinn af öðrum
í íslensku atvinnulífi og viðskiptum,
og deyfðar og drunga, sem enn
háði landanum. Faðir hennar hafði
efnast á örfáum árum og reist höfð-
inglegt setur við Stýrimannastíg-
inn, þegat' Gerd fæddist elst þriggja
barna. Því hafði hún einungis af
velsæld og fjölbreytilegri afþrey-
ingu að segja í uppvextinum, sam-
fara ströngum siðgæðislegum aga
og kröfum um dugnað. Einkum
stafaði þessum anda frá harðdug-
legum og kappsfullum föður henn-
ar, en hún virðist mér hafa tekið
meira eftir móður sinni, hæglát,
hlédræg og blíðlynd.
Góð innsýn í líf þessarar fjöl-
skyldu veitist í minningum_ Leifs
Muller, bróður Get'dar, „Býr íslend-
ingur hér?“, og er hugnæm lýsing,
þar til hremmingin dundi yfir í lífi
hans. Þau systkinin reyndu eftir
megni að draga úr stéttarmun
gagnvart skólasystkinum sínum,
þannig t.d. að þær systurnar fengu
lánaða garma af vinkonum sínum
til að bera ekki úr hófi af þeim í
leik. Allt frá 1914 áttu þau hjón
sumarbústað upp við Selvatn í Mos-
fellssveit, það sem komst upp eins
konar norsk nýlenda: Muller var
það og víðar frumkvöðull í skóg-
rækt, og leiddi til ótrúlegrar grósku
í þessú Heiðarlandi. Þau Gerd og
Sigurjón fylgdu þessu fordæmi og
reistu sinn sumarbústað þarna
snemma á árum sínum og nefndu
Birkihlíð. Þar var allt með sömu
gróskuummerkjum, og þangað voru
þau góð heim að sækja. Þess má
geta, sem ég kynntist síðar, að
Mullet' var upprunninn úr Þrænda-
lögum og náfrændi Knut Getz Wold,
þjóðbankastjóra Noregs, sem var
ýmsum Islendingum að góðu kunn-
ur, en hann hélt nokkru sambandi
við Leif, meðan báðir lifðu. Mátti
sjá sterkt ættarmót með þeim, sem
og Birgi syni Gerdar.
Um ekkert af þessu mundi ég
nú fást, hefði Gerd ekki ung að
árum veðjað á ungan og lítt reynd-
an bóndason vestan af Mýrum og
Snæfellsnesi, Sigutjón Hallvarðs-
son, með Samvinnuskólapróf, nám-
skeið úr Lundúnaveldi og nokkra
starfsreynslu frá Ellingsen, þ.e.
þegar kontinn í tæri við norsku
nýlenduna. Hann hneigðist þó ekki
fremur en bræður hans til viðskipta-
umsvifa, heldut' fetaði miður arð-
væna braut opinbers starfsmanns
og var lengst af skrifstofustjóri lög-
reglustjóraembættisins. Veit ég
ekki annað en að kaupmannsdóttir-
in hafi tekið því hlutskipti af ljúf-
lyndi. Skartaði hún nafni Skutuls-
eyjarbóndans, tengdaföður síns,
eins og ekkert væri sjálfsagðara,
eina mannveran sem gert hefur það
að ættarnafni. Líf þeirra hjóna leið
fram í lygnum straumi eindrægni
og ljúflyndis. Trú þeirri hefð, sem
hún var mótuð af, sótti Gerd ekki
út af heimilinu, heldur bjó börnum
sínunt þremur þar virki og griðastað
til þess öryggis, sem þau hafa mót-
ast af. Sá hópur, sem nú kveður
móður, ömmu og langömmu þakk-
látum huga, er þessi: Birgir, áður
yfirdeildarstjóri Pósts og síma en
nú framkvæmdastjóri eigin heil-
sölufyrirtækis EFFCO, kvæntur
Ragnhildi Eggertsdóttur, er var
fjármálastjóri kvennablaðsins Veru,
en er nú bókari fyrirtækis þeirra
hjóna. Börn þeirra eru fjögur og
barnabörnin einnig fjögur. Hall-
varður bifreiðastjóri hjá Landsvit'kj-
un, kvæntur Láru Scheving starfs-
manni Pósts og síma, og eru börn
þeirra fjögur og barnabörnin þrjú.
Helga María, skrifstofustúlka í
Byggðastofnun, gift Hreiðari Jóns-
syni bifvélavirkja, og eiga þau tvö
börn. Alls er þessi hóput' eftirkom-
enda 23 manns.
Þessum væna hópi nánustu að-
standenda votta ég innilega hlut-
tekningu, og þar með fyrir hönd
hins breiða frændgarðs systkina-
fjölskyldna Sigurjóns. Megi þeim
blessast minning og manndómsarf-
ur eftir gengin sæmdat'hjón, en
þeim sjálfum eining á eilífðarbraut.
Bjarni Bragi Jónsson.
í dag verður til moldar borin
tengdamóðir mín Gerd Hallvarðs-
son. Gerd var af norsku bergi brot-
in en fædd og uppalin í Reykjavík.
Foreldrar hennar, Marie Bertelsen
Muller og Lorentz Holan Mulier,
voru bæði norsk en kynntust hér á
landi árið 1909 þegar Marie kom
til að heimsækja bróður sinn sem
var búsettur hér. Þá hafði Lorentz
verið hér frá því 1906. Árið 1911
kom Marie síðan aftur til íslands
og þá til að giftast þessum unga
manni sem hún hafði kynnst á Is-
landi þrem árum áður og setjast
hér að fyrir fullt og allt. Marie og
Lorents varð þriggja barna auðið,
af þeim var Gerd elst, þá Tonný,
en yngstur var Leif. Af þessum
þrem systkinum er nú aðeins Tonný
á lífi.
Æskuheimili Gerd var á Stýri-
mannastíg 15. Faðir hennar vat'
efnaður kaupmaður og allt uppeldi
og aðbúnaður hennar og systkina
hennar mótaðist af því. Eftir að
skólagöngu hennar í Landakots-
skóla lauk stundaði hún nám í
Gagnfræðadeild Menntaskólans í
Reykjavík og lauk þaðan pt'ófi. Eft-
ir það fór hún að starfa í verslun
föðut' síns, L.H. Mullers, í Austur-
stræti 17, þar sem nú er Kjötbúr
Péturs. Þegar hún var 17 ára fór
hún einn vetur í heimavistarskóla
í Edinborg til að læra ensku, eftir
þann vetur fór hún til London og
Parísar þar sem hún fór í leikhús,
óperur og á söfn. Það voru ekki
margar ungar stúlkur frá íslandi
sem upplifðu slík ævintýri á þeim
tímum. Gerd elskaði að ferðast,
bæði innanlands og utan, og í eðli
sínu var hún mikil útilífsmanneskja
enda vön slíku lífi frá því hún mundi
eftir sér en veikindi settu henni
skorður sem ekki varð ráðið við.
Ung fékk hún bólgna eitla á bak
við lungun og var það upphafið að
veikindum sem áttu eftir að setja
sinn svip á allt hennar líf.
5. október 1935 giftist Get'd Sig-
utjóni Hallvarðssyni sem var ættað-
ur frá Skutulsey á Mýrum, sonur
hjónanna Sigríðar Jónsdóttur hús-
freyju og Hallvarðs Einvarðssonar
bónda. Sigutjón starfaði lengst af
eða yfir 40 ár sem skrifstofustjóri
hjá Lögreglustjóraembættinu í
Reykjavík, hann lést árið 1987. Þau
Sigutjón og Gerd voru um margt
ólík, hann bóndasonur ofan úr sveit
en hún kaupmannsdóttir úr höfuð-
staðnum, en þau áttu líka mikið
sameiginlegt eins og það að njóta
þess að vera úti í náttúrunni. Sem
ung stunduðu þau bæði skíðaíþrótt-
ina sér til ánægju og árið 1946
byggðu þau sumarbústaðinn Birki-
hlíð við Selvatn í Mosfellshreppi í
sama landi og foreldrar Gerd
byggðu sinn bústað, Falkheim, 32
árum áður. Þarna upp við Selvatn
undu þau Gerd og Sigutjón sér alla
tíð vel og áttu sér unaðsreit og
þarna hafa allit' þeirra afkomendur
átt sínar yndislegustu stundir. Gerd
og Sigutjón eignuðust þtjú börn,
Birgir, Hallvarð og Helgu Maríu,
sem öll eru á lífi og þeirra makar,
barnabörnin eru orðin 10 og barna-
barnabörnin 7.
Við Gerd hittumst fyrst fyrir 37
árum, þegar eiginmaður minn Birg-
ir, sem er elstur af þrem börnum
hennar, fór með mig á heimili for-
eldra sjnna til að kynna mig fyrir
þeim. Eg var þá aðeins 16 ára og
kveið þessari stund óskaplega. Þess
hefði ég ekki þurft því mér var tek-
ið opnum örmum af þeim báðum
Sigurjóni og henni. Við Gerd urðum
brátt miklar vinkonur og sú vinátta
hefur enst æ síðan. Þrátt fyrir veik-
indi sín vat' Gerd glaðlynd og kát,
hún var félagslynd og hafði gaman
af að vera innan um fólk og eins
og ég nefndi áður þá hafði hún
yndi af því að ferðast. Til Noregs
fót' hún oft, þar átti hún jú sína
ættingja og marga góða vini. Hún
var mjög blíð að eðlisfari og þakk-
lát fyrir allt sem fyrir hana var
gert og það kom ekki síst fram
eftir að hún varð öldruð og þurfti
á hjálp að halda. Gerd var vönduð
manneskja og öll þessi 37 ár frá
því ég kynntist henni heyrði ég
hana aldrei halla orði á neina mann-
eskju. Hún var á margan hátt á
undan sinni samtíð og hefur upp-
eldi hennar vafalaust átt sinn þátt
í því. Þegar hún var ung kona átti
hún sér þann draum að setja upp
verslun í Reykjavík en bæði var það
að hún var heilsuveil og líka það að
í þá tíð þótti ekki sæma að embætt-
ismannsfrú í Reykjavík stæði í slík-
um rekstri.
Á tímamótum sem þessum, þegar
maður kveður nána vinkonu og
tengdamóður, koma svo mörg „ef“
upp í hugann, „ef“ hún hefði nú
verið heilsuhraust, „ef“ hún hefði
getað sett upp verslunina sína, „ef“
sú samtíð sem hún lifði í hér á ís-
landi hefði verið önnur, til dæmis
eins og í dag, „ef“ skjaldkirtilssjúk-
dómurinn sem hún átti við að stríða
þegar hún var kontin á miðjan ald-
ur hefði uppgötvast fyrr, þá hefði
allt hennat' líf getað ot'ðið öðruvísi.
En hún átti því láni að fagna að
eignast sinn góða mann og börn,
það er ómetanleg gæfa og fyrir það
vat' hún þakklát.
Að lokum þakka ég elsku Gerd
fyrir þá góðu vináttu sem við áttum
saman. I mínum huga mun minn-
ingin um hana ætíð lifa sem minn-
ing um góða vinkonu sem hélt sinni
reisn fram í andlátið og konu sem
ég tel mig hafa lært margt og að-
eins gott af. Blessuð sé minning
Gerdar.
Ragnhildur Eggertsdóltir.
Magnea Kristjáns-
dóttir - Minning
Fædd 3. mars 1907
Dáin 31. janúar 1992
Með örfáum orðum langar mig til
að minnast Magneu Kristjánsdóttur,
en hún verður jarðsungin í dag, 11.
febrúar, kl. 13.30 frá Fossvogs-
kirkju.
Foreldrar Magneu voru Kristján
Bjarnason ættaður úr Norður-Þing-
eyjarsýslu og Ingibjörg Magnúsdótt-
ir, ættuð frá Tálknafirði. Magnea
bjó með foreldruin sínum í Reykja-
vík ásamt Ólöfu Benediktsdóttur,
hálfsystur sinni. Foreldrat' Magneu
slitu samvistir er Magnea var enn
barn að aldri. Ólst hún upp frá því
hjá móður sinni og Ólöfu hálfsystur
sinni í Reyjavík. Magnea átti stóran
hóp skyldmenna í Kanada, en það
voru ættingjar í föðurætt.
Magnea stundaði skólagöngu' í
Reykjavík og útskrifaðist frá Versl-
unarskóla íslands árið 1925.
Magnea giftist fyrri manni sínum,
Kristjáni Bjarnasyni, stýrimanni, 9.
ágúst 1932. Kristján var yngstur
þriggja sona hjónanna Bjarna Lofts-
sonar og Gíslínu Þórðardóttur frá
Bíldudal. Bræður Kristjáns voru
Þórður og Loftur, faðir minn. Krist-
ján starfaði sem stýrimaður hjá Eint-
skipafélagi íslands og síðar Eim-
skipafélagi Reykjavíkur allt til
dauðadags. Hafði hann gerst hlut-
hafi í því félagi er ltann réðst þang-
að. Hann vat- 1. stýrimaður á flutn-
ingaskipinu Heklu er það var skotið
niður af þýskum kafbát 29. júní
1941 suður af Grænlands odda og
fórst hann í þeim hildarleik í blóma
lífsins ásamt 13 öðrum skipsfélög-
um.
Kristján og Magnea höfðu byggt
sér húsið á Hrefnugötu 3 hér í borg
og bjó Magnea þar alla tíð. Einnig
bjó hjá henni á Hrefnugötu 3 Ólöf,
hálfsystir hennar, meðan henni ent-
ist aldur.
Magnea giftist í annað sinn eftir-
lifandi eiginmanni stnum, Sigmundi
Guðbjartssyni, vélstjóra, 15. des-
ernber 1951.
Sigmundur vár skipsfélagi Krist-
jáns í nokkur ár á flutningaskipinu
Heklu og var einnig í áhöfninni er
Hekla var skötin niður. Sigmundur
bjargaðist ásamt 6 öðrum skipsfé-
lögum eftir að hafa verið 10'A dag
á fleka og höfðu þeir þá verið taldir
af.
Sigmundur starfaði lengst af sem
vélstjóri á dýpkunarskipinu Gretti
eða þar til hann fór í land fyrir ald-
urs sakir.
Magnea gekk í Oddfellow-stúk-
una Sigríði nr. 3 17. maí 1960.
Hafði hún mikla ánægju af að starfa
í þeim ágæta félagsskap og mat hún
mikils vináttu og félagsskap stúku-
systranna. Viss er ég um að þær
hafa metið mikils hennar góða við-
mót og hlýju í starfi þeirra þessa
þtjá áratugi. Magnea var vinur vina
sinna og hélt mikilli tryggð við þá.
Veit ég að hún kunni mjög vel að
meta það er vinafólk hennar yngdi
hana upp með því að skíra dætuf
sínar í höfuðið á henni. Hélt hún
mikið upp á báðar nöfnur sínar.
Allt frá minni fyrstu bernsku eða
svo langt sem ég man á ég rnargar
Ijúfar minningar um Magneu, þessa
fallegu og glæsilegu konu. Magnea
var afar hlátunnild og komúst allir
í gott skap í návist hennar. Hún
hélt alla tíð mikið upp á mig eða
elsku strákinn sinn eins og hún orð-
aði það sjálf. Sagðist hún eiga pínu-
lítið í mér.-alla vega nafnið. Fylgdist
hún alltaf vel með mér alla tíð.
Hræddur er ég urn að mér hafi ekki
tekist að endurgjalda þessa miklu
umhyggju þessarar elskulegu konu
sem skyldi, í öllum þessum ys og
þys nútímans.
Alltaf var jafn mikil eftirvænting
að koma í heimsókn til þeirra
Magneu og Sigmundar á Hrefnugötu
3. Þar tók á móti nianni sama glað-
værðin og hlýjan í hvert sinn. Þau
voru afar samhent og nutu vel lífs-
ins. Þau elskuðu að ferðast og fóru
ótal ferðir til útlanda til að skoða
sig um. Seinni árin ferðuðust þau
oftast til Spánar og nutu lífsins þar
í hita og rólegheitum eins og þau
áttu meira en skilið. Einnig ferðuð-
ust þau mikið hér innanlands. Samt
kunnu þau best við sig á sínu elsku-
lega heimili á Hrefnugötu 3.
Fyrir hönd fjölskyldu minnar,
móður minnar, systur og barna
hennaF votta ég Sígmúndi samúð
okkar, 'en missir hans-er mikill.
Kristján Loftssen.