Morgunblaðið - 20.06.1992, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992
Fyrirlestrar um
siðfræðikennslu
BANDARÍSKI heimspekingur-
inn Matthew Lipman dvelst á
landinu 21.-25. júní á vegum
Heimspekiskólans.
Lipman mun halda tvo opinbera
fyrirlestra. Sá fyrri hefst kl. 17.00
sunnudaginn 21. júní í Odda á
vegum Siðfræðistofnunar og
Endurmenntunardeildar Kennara-
háskólans og fjallar hann um sið-
fræðikennslu á grunn- og fram-
haldsskólastigi. Síðari fyrirlestur-
inn hefst kl. 17.15 þriðjudaginn
23. júní á vegum Heimspekiskólans
í samvinnu við Félag áhugamanna
um heimspeki og fjaliar hann um
þjálfun og uppbyggingu dóm-
greindarinnar. I tengslum við
seinni fyrirlesturinn verður sýning
á námsefni Lipmans.
Lipman starfar sem heimspeki-
prófessor við Montclair State Coll-
ege í New Jersey í Bandaríkjunum
og jafnframt er hann forstjóri Inst-
itute for the Advancement of Philo-
sophy for Children sem hann stofn-
aði árið 1974. Þar áður hafði Lip-
man starfað sem prófessor í heim-
speki við Columbia-háskólann í 18
ár. Lipman er heiðursfélagi ýmissa
samtaka og skóla. Hann kemur
iðulega fram í útvarpi og sjónvarpi
innan og utan Bandaríkjanna.
Eftir Lipman liggja 14 bækur
og hann er meðhöfundur að 9 öðr-
um bókum.
(Úr fréttatilkynningu.)
Skólaslit Þroska
þjálfaskólans
ÞROSKAÞJÁLFASKÓLA ís-
lands var slitið í Norræna húsinu
laugardaginn 30. maí að við-
stöddu fjölmenni. Að þessu sinni
voru 16 _ þroskaþjálfar braut-
skráðir. Ávörp fluttu María E.
Ingvadóttir, formaður skólastj-
órnar, Hu)4ís Frank fulltrúi út-
skriftarnfcma auk skólastjóra,
Bryndísjg Víglundsdóttur.
Nokkrif kennarar skólkans
fluttu stuttan þátt úr verkum
Halldórs Laxness og Gísli Helga-
son lék á blokkflautu.
Minningarsjóður Guðnýjar Ellu
Sigurðardóttur sem varðveittur
hefur verið í Þroskaþjálfaskóla ís-
lands færist nú í vörslu Félags
þroskaþjálfa. Guðný Ellla Sigurð-
ardóttir fæddist 4. maí 1931. Að
loknum alllöngum kennaraferli
lauk hún sérkennaraprófi frá
Kennaraháskóla íslands og síðan
framhaldsnámi frá Moray House
College of Education í Edinborg.
Hún var fyrsti formaður Félags
íslenskra sérkennara. Guðný
gegndi starfi skólastjóra við
Þroskaþjálfaskóla íslands veturinn
1980-81 í orlofi skólastjóra. Síðan
réðst hún sem yfirkennari að skól-
anum og gegndi því starfí til
dauðadags 29. janúar 1983. Hinn
25. maí stofnuðu kennarar, nem-
endur, skólastjórn ÞSÍ, Félag
þroskaþjálfa ásamt nokkrum öðr-
um aðilum minningarsjóð í nafni
Guðnýjar Ellu. Markmið sjóðsins
er að styrkja nemendur er lokið
hafa námi við ÞSÍ til framhalds-
náms.
Minningarkort eru selt til styrkt-
ar sjóðnum. Félag þroskaþjálfa
hefur frá árinu 1991 lagt sjóðnum
vissa hluta árgjalda sinna. Auk
þess hafa Ömólfur Thorlacius og
synir hans tvívegist fært sjóðnum
myndarlegar gjafir.
(Fréttatilkynning)
Morgunblaðið/KGA
Jóhann Pétur Sveinsson, formaður Sjálfsbjargar, Davíð Oddsson forsætisráðherra, Arnþór Helga-
son, formaður Öryrkjabandalags íslands, og Pálína Snorradóttir, ritari Sjálfsbjargar.
Aiyktun 26. þings Sjálfsbjargar:
Ororkubætur til jafns
við skattleysismörk
26. ÞING Sjálfsbjargar, landssambands fatlaðra, var haldið dag-
ana 29.-31. maí. Samþykkti þingið ályktanir af ýmsum toga, og
tekin var ákvörðun um að sækja á um aukin réttindi fatlaðra á
sem flestum sviðum. Eitt helsta baráttumál Sjálfsbjargar á næstu
tveimur árum verður að hækka heildarupphæð örorkubóta til jafns
við skattleysismörk, sem nú eru 60.030 krónur. Á þinginu var
Jóhann Pétur Sveinsson, lögfræðingur, kjörinn formaður Sjálfs-
bjargar.
Aðalmál þingsins var umfjöllun
um húsnæðismál, og tók þingið
þá ákvörðun að koma á fót sjálfs-
eignarstofnun, er skyldi byggja,
kaupa og reka félagslegt íbúðar-
húsnæði sniðið að sérþörfum
hreyfihamlaðra. Einnig ályktaði
þingið að þeim sem byggju í leigu-
húsnæði bæri að fá húsaleigubæt-
ur á sama hátt og þeir sem búa
í eigin húsnæði fá vaxtábætur.
Þingið beindi og þeirri áskorun
til Tryggingastofnunar ríkisins að
tekin verði upp neyðarþjónusta um
kvöld og helgar, sem fatlaðir gætu
leitað til vegna viðgerða á hjálpar-
tækjum sem ekki þyldu bið.
í ályktun um tryggingamál
lagði þingið til að örorkubætur
yrðu að stofni til tveir bótaflókk-
ar, örorkulífeyrir og tekjutrygg-
ing. Heildarupphæð bótanna yrði
jöfn skattleysismörkum, 60.030
kr., auk heimildar til að greiða
uppbót, sé sýnt að öryrkinn kom-
ist ekki af án hennar. Auk þess
er kveðið á um að lífeyririnn skuli
vera óháður tekjum og hjúskapar-
stöðu, og metinn út frá læknis-
fræðilegum forsendum. Þingið tel-
ur og rétt að greiða bensínstyrk,
að bætur skuli hækka samfara
öllum hækkunum sem verða á
launakjörum í iandinu, að
umönnunarbætur verði greiddar
fyrir umönnun í heimahúsum, að
fatlaðir njóti sömu réttinda þegar
þeir ná ellilífeyrisaldri, að heimild-
arbætur vegna reksturs bifreiðar,
lyfja o.s.frv. verði undanþegnar
tekjuskatti, og að komið verði á
fót óháðri nefnd er ætlað sé að
skera úr deilumálum.
Þá er ályktað að koma beri á
hámarksgreiðslumarki á lyfja-
kostnað elli- og örorkulífeyris-
þega, og þeim tilmælum beint til
stjórnvalda að fram fari gagnger
endurskoðun á byggingar- og
skipulagslögum með aðgengi allra
að leiðarljósi. Að lokum var sam-
þykkt ályktun þess efnis, að skor-
að er á stjórnvöld að lækka vexti
á lánum til einstaklinga með sér-
þarfir niður í 1%, til samræmis
við vexti í félagslega húsnæðis-
lánakerfinu, að lánað verði fyrir
allt að 90% af umframkostnaði
einstaklinga og að lánstími verði
allt að 50 ár.
Á þinginu voru, auk Jóhanns
Péturs, kosin í stjórn þau Guðríður
Olafsdóttir, varaformaður, Valdi-
mar Pétursson, gjaldkeri, Pálína
Snorradóttir, ritari, og Ragnar
Gunnar Þórhallsson, meðstjórn-
andi. Varamenn voru kjörnir Sig-
urrós M. Siguijónsdóttir, Vikar
Pétursson og Björg Kristjánsdótt-
ir. Framkvæmdastjóri er Tryggvi
Friðjónsson.
Olafur Ólafsson landlæknir;
67 ára á ekki að vera al-
gíldur eftirlaunaaldur
Aðalheiður Una Jóhannesdóttir, Jóhanna Snorradóttir og María K.
Einarsdóttir.
Myndlistarsýning- í Eden
HEILSUFAR og vinnugeta eldri
íslendinga hefur batnað síðustu
áratugi. Vinnulok við 65-67 ára
aldur leiðir oft til stöðnunar og
óvirkni segir Ólafur Ólafsson
landlæknir.
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðis- og tryggingaráðherra,
Ólafur Ólafsson landlæknir, Þór
Halldórsson yfírlæknir á öldrunar-
lækningadeild Landspítalans og
Matthías Halldórssson aðstoðar-
landlæknir kynntu á dögunum á
blaðamannafundi ritið Um sveigar-
legan eftirlaunaaldur o.f!.. Heil-
brigðisráðherra sagði þá staðreynd
kunna að heilsufar íslendinga sem
komnir væru á efri ár hefði batnað
verulega. Margt af þessu fójki liði
fyrir það að hætta störfum. Íslend-
ingar hefðu þá sérstöðu umfram
marga aðra að þeir tengdu mjög
saman vinnuna og gildi sitt fyrir
samfélagið. Það væri eðlilegt að
menn hygðu að því að nýta áfram
krafta þess fullorðna fólks sem
hefði góða heilsu og vildi vinna.
Landlæknir sagði að þrátt fyrir
það að heilsufar eldri borgara hefði
frekar batnað en hitt, færi það í
vöxt að fólk léti af störfum jafnvel
áður en eftirlaunaldri væri náð. Nú
væri vitað að eftirlaunaaldrinum
fylgdi oft mikil breyting á lífí fólks.
Það væri t.d. þekkt bæði af norræn-
um og breskum rannsóknum að
dánartíðni 68 ára karla og kvenna;
árið eftir að eftirlaunaaldur hefst,
væri mjög há. Og kannanir unnar
hér á landi á högum ellilífeyrsþega
sýndu að 40-50% teldu sig hafa
hætt störfum fyrr en þeir hefðu
kosið.
Landlæknir taldi eðlilegt að fólki
væri gefín nokkur réttur til að velja
sér eftirlaunaaldur. 67 ára aldurinn
væri ekki sjálfgefinn, Bismarck
kanslari Þýskalands á síðustu öld,
hefði af umhyggju fyrir sínum her-
mönnum valið þennan aldur. Margt
eldra fólk hefði væri mjög ófúst til
að láta af störfum og í könnun sem
hjartavernd hefði gert hefðu 73,7%
ellilífeyrisþega á aldursbilinu 74-84
ára lýst stuðingi (við þingsályktun
um að skoða áhrif sveiganlegs eftir-
launaaldurs.
Sparnaðarleið
Landlæknir taldi sig með geta
bent fulltrúum fjölmiðla sem og
Sighvati Björgvinssyní heilbrigðis-
ráðherra á spamaðarleið á veg-
göngu framtíðar. Hann benti á að
öldrunarþjónustan yrði æ þyngri
baggi á ríki og sveitarfélögum. En
það væri sýnt að því virkara sem
fólk væri, því síður þyrfti á aðstoð
að halda eða yrði að íeggjast inn á
sjúkrastofnanir.
Bæði landlæknir og Þór Halldórs-
son yfirlæknir hvöttu til þess að
eftirlaunaaldur væri sveiganlegur
og byggðist á læknisfræðilegu og
félagsfræðilegu mati á starfsgetu
og hæfni hvers og eins. Vitaskuld
ætti ekki að skerða rétt manna til
eftirlauna sem þeir hefðu áunnið
sér. En það væru mannréttindi að
halda óskertum starfsréttindum svo
lengi sem hæfni og starfsorka
leyfðu. Æskilegt væri að eftirlauna-
aldurinn væri mun sveiganlegri en
nú væri t.d. að fólk gæti valið um
hvenær það hætti störfum á aldurs-
bilinu 60-75 ára.
Það kom þó fram að mat á starfs-
getu gæti reynst viðkæmt og
vandasamt. Landlæknir benti á að
oft væru „eldhugar illa farnir af
gigt“ þeir sem vildu vinna manna
mest. Kannanir sýndu einnig að
algengara væri að menntamenn og
atvinnurekendur ættu sér áhuga-
mál sem kæmu í stað starfsins.
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðisráðherra benti á að viss
sveiganleiki um starfslok tíðkaðist
íslandi t.d. hefðu opinberir starfs-
menn val um að hætta við 67 eða
70 ára aldur Það kom fram að þessi
mál væru nokkuð viðkæm, það
væri tilhneiging til að vanmeta
eldra fólk og jafnvel miðaldra í at-
vinnulífinu.
ÞÆR Aðalheiður Una Jóhannes-
dóttir, Jóhanna Snorradóttir og
María K. Einarsdóttir opna
mánudaginn 22. júní sýningu á
verkum sínum í Eden í Hvera-
gerði og stendur hún yfir til 5.
júlí.
Aðalheiður Una og Jóhanna sýna
INNBROT var framið í Félags-
heimilið Hvol á Hvolsvelli og
söluskálann á Landvegamótum
aðfararnótt fimmtudags að sögn
lögreglunnar á Hvolsvelli.
Nokkru var stolið úr söluskálan-
um, aðallega tóbaki. Engu var
stolið úr Félagsheimilinu en
nokkrar skemmdir voru unnar.
Að sögn lögreglunnar voru tvö
önnur innbrot framin nýlega á
myndir unnar með olíu en María
málar með fljótandi Deka-litum á
silki.
Um þessar mundir sýnir Aðal-
heiður Una einnig verk sín á Lauga-
vegi 22, en þær Jóhanna og María
sýna nú í fyrsta sinn.
Hvolsvelli. Annað 21. maí í sölu-
skálann Björk þar sem nokkru var
stolið. Hitt var 9. júní, einnig í sölu-
skálann Björk, þar sem umtalsverðu
magni af sælgæti, gosdrykkjum og
öðru lauslegu var stolið. Ekki er
vitað hvort um tengd mál sé að
ræða en þau eru á rannsóknarstigi.
Málin er enn öll óupplýst en lögregl-
an á Hvolsvelli biður þá sem hafa
orðið varir við óeðlilegar manna-
ferðir þessar nætur að láta sig vita.
(Fréttatilkynning)
Tíð innbrot á Hvolsvelli