Morgunblaðið - 21.06.1992, Page 36

36
MORGUNBLAÐIÐ ATVINNA/RAÐ/SMA SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1992
KAUPMANNAHAFNARBRÉF
„Ef og ef minn rass er hvass“
Danir segja gjarnan um sjálfa sig að
þeir séu efasemdarmenn og gruflarar. Síðan
2. júní hafa þeir haft góða og gilda ástæðu
til að grufla. Af hveiju varð útkoman nei,
en ekki já og hveiju var verið að hafna?
Maastricht-samkomulaginu, Delors, utan-
ríkisráðherranum, Evró-ræðinu, Ecu-inu,
landamæralausri Evrópu með fólksflæði
fram og aftur, mest fram í átt að félags-
paradísinni dönsku með ellilífeyri, atvinnu-
leysisbótum og öðrum félagsbótum? Spurn-
ingarnar eru margar og svörin líka, enda
var nei-ið bara formálalaust nei á kjörseðlin-
um.
í fjölmiðlum hafa margir spakvitrir verið
fengnir til að grufla upphátt. Félagsfræð-
ingur nokkur benti á að andlega væru
Danir enn staddir í hugarheimi landbúnað-
arsamfélagsins, þar sem fólk bjó í litlum
einingum, á sveitabæjum eða í þorpum og
allt valt á að hreyfa sig í takt við aðra.
Samstaða var lykilorð og Danir bera þess
enn merki. Þeir eiga erfitt með að rök-
ræða, því það að vera ósammála er pínlegt
og óþægilegt, svo samræðumar ganga oft-
ast út á að viðkomandi séu í raun að mestu
leyti sammála og að minnstu leyti ósam-
mála. Samkvæmt félagsfræðingnum færði
þetta hendi meirihlutans á nei-ið, þegar til
kastanna kom í kjörklefanum. Til þess að
losna við að vera ósammála um Maastricht-
samkomulagið og síðari stig þess, var það
lagt fyrir róða og þar með ósamlyndinu
einnig ... vonandi.
Ég hef heyrt ýmsa hafa á orði eftir at-
kvæðagreiðsluna að ýmsir sem guldu nei-
kvæði sitt í atkvæðagreiðslunni hefðu í
raun ekki verið full sannfærðir, heldur
hugsað sem svo að jáið ynni hvort sem
væri, svo það væri allt í lagi að vera með
persónulegar mótbárur í kjörklefanum. í
samræmi við þetta hafi fögnuður yfir nei-
inu verið hófstilltur og efablandinn, ekki
bara einskær fögnuður. Skoðanakönnuðir,
sem vöktu ekki aðeins yfir skoðunum fólks
fyrir, heldur einnig eftir atkvæðagreiðsl-
una, benda þó á að samkvæmt athugunum
þeirra, bendi ekkert til að jáið breyttist í
nei ef fólk hefði átt að kjósa aftur eftir að
úrslit lágu fyrir.
Jámenn voru heldur ekki einvörðungu
daufir yfír úrslitunum. Þegar efasemda-
raddir um samkomulagið blossuðu upp í
öðrum aðildarlöndum, sýndu sumir merki
um stolt. Danir þorðu að rísa gegn stjórn-
málaleiðtogum sínum og það var eiginlega
soldið sniðugt. Danir þjást stöðugt fyrir
smæð sína og léttavigt í samfélagi þjóð-
anna, en nei-ið bergmálaði um alla Evrópu
og ýtti við fólki. Það sýndi þeim ótvírætt
að það væri tekið eftir þeim, þegar þeir
gerðu eitthvað óvænt, andstætt því sem
þeir halda margir. Lagagreinariddarar í
ýmsam geirum ríkiskerfísins höfðu á orði
að nú fyrst væru aðstæðurnar spennandi.
Fyrir 2. júní höfðu skoðanakönnuðir þóst
sjá fleiri jákvæða en neikvæða og síðustu
dagana var sá munur við það að verða
marktækur og straumur óákveðinna virtist
liggja í áttina að jái. í sumum löndum er
bannað að birta niðurstöður skoðanakann-
ana rétt fyrir kosningar. Hér hefur slíkt
ekki komið til tals, því flestir eru á því að
Danir hafí almennt ekki spáð í hvert stefndi,
heldur hafi tilfinningamar hlaupið með þá
... í gönur, segja sumir, en á réttan stað,
segja aðrir. Þessi klofningur milli hjartans,
sem sagði nei, ,og skynseminnar, sem sagði
já, var þegar ræddur fyrir atkvæðagreiðsl-
una.
Ein af þeim sem áttu við þessa tilfinnin-
gatogstreitu að glíma, skrifaði um daginn
grein til að gera grein fyrir hugsunum sín-
um fyrir kosningar og athöfnum sínum í
kjörklefanum. Undir fyrirsögninni „Mellem
plathed og poesi“, rekur blaðakonan Bett-
ina Heltberg hvernig hún fann sig andlega
heilshugar sammála þeim sem sögðu já og
hvernig hún leit neimenn sem samansafn
alls þess leiðasta í dönsku þjóðlífi. Meðal
þeirra hafi verið elliglaptir jafnaðarmenn,
öfgafullir þjóðrembingar, afturhaldssamir
prestar og útjaskaðir ’68-æringar í hjóla-
buxum og berfættir í sandölum. Ef hún
hefði verið spurð um afstöðu sína af skoð-
anakönnuðum fyrir kosningar hefðu þeir
fengið heilshugar já frá henni. Svo mætti
hún glaðbeitt í kjörklefann. í einangruninni
þar neitaði hendin að fara lengra en upp
að nei-inu og þar lenti krossinn.
Fyrir henni voru úrslitin ekki merki um
að fólkið gegn stjórnmálaleiðtogunum,
heldur hinir fáfróðu, einföldu, takmörkuðu
og þjóðrembdu gegn þeim upplýstu og
framsýnu. Hún er að vísu búin að sætta
sig við x-ið sitt. Sumir gefi sig einfaldlega
tilfínningunum á vald í kjörklefanum, en
það sé rangt að maður eigi alltaf að fylgja
tilfinningum sínum, því sumar þeirra séu
einfaldlega heimskulegar og iila ígrundað-
ar. Enginn geti hins vegar sagt til um hvað
hafi verið rétt, því framtíðin sé óútreiknan-
leg og einmitt það geri lífið spennandi.
Vafalaust hafa einhveijir lesenda Helt-
berg spurt sjálfa sig hvernig eiginmanni
hennar og nánustu félögum hans hafí vegn-
að í kjörklefanum og hvort hann hafí lent
í svipuðu basli með hægri hendina. Eigin-
maðurinn er nefnilega Svend Auken þing-
maður Jafnaðarmannaflokksins og nýaf-
settur, formaður hans.
Nokkrir fræðimenn við Árósarháskóla
könnuðu hug kjósenda fyrir kosningar til
að komast að á hvaða forsendum fólk gerði
upp hug sinn. Samkvæmt niðurstöðum
þeirra var samkomulagið fellt, því danskir
kjósendur litu á það sem ógnun við sjálf-
stæði Danmerkur. Um þremur vikum fyrir
kosningar hafi helmingur kjósenda verið
sannfærður um að samkomulagið væri
fyrsta skrefíð í átt að Bandaríkjum Evrópu
og aðeins fimm af hundraði fannst það
æskilegt. Þegar efnahagslega hliðin hafi
verið ofan á í umræðum, hafi kjósendur
leitað í átt að jákvæði, en þegar stjómmála-
þátturinn hafí komið upp, eins og gerðist
síðustu daga fyrir kosningar, hafi þeir
sveiflast yfír að neikvæði.
í lokin fengu jámenn þekkta menn til
að auglýsa já sitt, án þess að tilgreina
ástæðuna og þær auglýsingar höfðu engin
áhrif, samkvæmt fræðimönnunum. Fólk lét
ekki leiða sig undir einhver merki, án þess
að heyra rökin. Jámenn hafi því tapað kosn-
ingunum, því þeir hafi ekki getað sannfært
kjósendur um að þeir ættu að greiða at-
kvæði um samkomulagið út frá efnahags-
legum forsendum, ekki pólitískum. Reyndar
benda fræðimennimir á að vaxandi hópur
Dana tortryggi efnahagslegan ávinning af
evrópskri samvinnu, meðal annars bændur,
sem áður vom mjög eindregnir í stuðningi
vegna þess að þeir töldu hagsmunum sínum
best borgið í evrópsku samhengi.
Daginn eftir atkvæðagreiðsluna undir-
strikaði utanríkisráðherra við fréttaritara
Morgunblaðsins að hann hefði eingöngu
byggt röksemdir sínar á pólitískum forsend-
um, ekki efnahagslegum, því hér væri um
pólitískt samstarf Evrópu að ræða. Ef það
er rétt hjá skoðanakönnuðum að Dönum
hafi verið sjálfstæði landsíns hugleiknast,
þó meirihlutinn trúi enn á efnahagsleg
hlunnindi af Evrópusamstarfinu, tók til
dæmis Vinstriflokkurinn gauðrangan pól í
hæðina þegar þeir gengu til kosninga á
pólitískum forsendum og báðu um stuðning
landsmanna við sterka Evrópu. Spurningin
er hvort ráðherrann og skoðanasystkinin
hans hafi ekki ætlast til of mikils af þjóð-
inni, sem að svo mörgu leyti er á framfæri
ríkisins, með því að fara fram á að hún
hugleiddi einungis pólitísku hliðina, óháð
því hvaða áhrif þetta skref hefði á budduop
ríkisins.
En skoðanakönnuðir könnuðu ekki aðeins
skoðanir fólks, heldur einnig hve mikið var
horft á kynningardagskrár flokkanna í sjón-
varpi. Af þeim tölum má sjá að sláandi
fáir, rétt rúmlega hundrað þúsund kjósend-
ur, horfðu á dagskrá stærsta flokksins,
Jafnaðarmannaflokksins, þegar hann hik-
andi ráðlagði kjósendum að krossa við jáið.
Undarlegt áhugaleysi, þegar meira en fjór-
um sinnum fleiri horfðu á nei Framfara-
flokksins og meira en fimm sinnum fleiri
á nei Sósíalíska þjóðarflokksins, sem báðir
eru þumalingaflokkar miðað við Jafnaðar-
mannaflokkinn. Og skýringin? Hún á senni-
lega ekkert skylt við stjórnmál, því á sama
tíma og Jafnaðarmenn sjónvörpuðu jái
flokksforystunnar, byggðu á því að flokkur-
inn bæri hag smælingja fyrir bijósti,s endi
hin sjónvarpsrásin eina af nokkrum kvik-
myndum um Olsen-bófana, sem eru heitlega
elskaðir, gegnumdanskir hrakfallabófar.
Ef nú þessi staðreynd er þrædd áfram,
vaknar spumingin hvað hefði gerst ef fleiri
af þeim 22.228 kjósendum, sem á endanum
skiluðu auðu og einhveijir af þeim 46.847
neikvæðu, sem voru umfram þá jákvæðu,
hefðu horft á Jafnaðarmanna-dagskrána í
stað þess að horfa á Olsen-bófana í milljón-
asta skiptið. Jafnaðarmenn lögðu nefnilega
áherslu á að jákvæði við samkomulaginu
samræmdist óskum um betra félagsbóta-
kerfí, já meira að segja efldi það, því Dan-
ir yrðu ríkari af jái en nei-i og þar með
yrði meira aflögu handa bágstöddum og
þurfandi. Jafnaðarmenn studdu nefnilega
jáið á öðrum forsendum en bæði íhalds-
flokkurinn og Vinstriflokkurinn, enda öðru-
vísi flokkur.
En eins og Islendingar eiga sér óyggj-
andi svar, „Af því barasta", við erfíðum
spurningum, þá eiga Danir sér einnig björg-
un, þegar þeir villast í efaþrungnum ef-um.
Þá segja þeir „Hvis og hvis min röv er
spids“, sem á íslensku má útleggja sem „Ef
og ef minn rass er hvass...“
Sigrún Davíðsdóttir
Fjallabíll 4wd - leiga
Óska eftir að leigja fjórhjóladrif-
inn fjallabíl í sumarfríi mínu á
íslandi, frá 5. júlí til 24. júlí.
(Leiga á bíl í Þýskalandi gæti
komið á móti).
Vinsamlega hafið samband við:
Christian Stakelbeck,
Weinheimer Str. 104, D-W6806
Viernheim, Þýskalandi,
s. 9049 6204 8272 (taiar ensku).
Hvítasunnukirkjan
Ffladelfía
Almenn samkoma í kvöld kl.
20.00.
Daníel Glad flytur kveðjuorð.
Ræðumaöur: Randy Williamson.
Allir hjartanlega velkomnir.
Hörgshlíð 12
Boðun fagnaðarerindisins.
Almenn samkoma í kvöld
kl. 20.00.
§Hjálpræðis-
herinn
y Kirkjustræti 2
Útisamkoma á Lækjartorgi kl.
16. Hjálpræðissamkoma kl. 20.
Kafteinn Elsabet Daníelsdóttír
talar. Allir hjartanlega velkomnir.
Við minnum á að Flóamarkaðs-
búðin, Garðastræti 2, er opin á
þriðjudögum og fimmtudögum
frá kl. 13-18.
fiúnhjólp
Almenn samkoma í Þríbúðum,
Hverfisgötu 42 í dag kl. 16.00.
Fjölbreyttur söngur. Samhjálp-
arkórinn tekur lagið. Vitnisburð-
ir. Barnagæsla. Ræöumaður:
Gunnbjörg Óladóttir. Kaffi að
lokinni samkomu. Allir velkomnir.
Samhjálp.
ÚTIVIST
Hallveigarstíg 1, sfmi 614330.
Skrifstofan er opin ki. 9-17.00
Helgarferð 26.-28. júní
Básar á Goöalandi. Gist í húsi
eða tjaldi. Mjög góð aðstaða.
Sumarleyfisferðir
Skfðaganga á Fimmvörðuhálsi
frá 28. júní. Hægt er að vera
allt að viku. Gist í nýja skála
Útivistar. Skíðagönguferðir á
Mýrdals- og Eyjafjallajökul. Far-
arstjóri: Óli Þór Hilmarsson.
2. júlí-9. júlí Hornvík
Tjaldbækistöð í Hornvík. Gengið
verður m.a. á Hornbjarg, Reka-
vík og kræklingaferð í Hlööuvík.
Aðeins gengið með dagpoka.
Nokkur sæti laus. Undirbúnings-
fundur 25. júní kl. 20 á skrifst.
Fararstjóri: Helga Jörgensen.
7.-12. júlí Landmannalaug-
ar-Bósar.
Vegna forfalla eru nokkur sæti
laus. Pantanir óskast sóttar fyrir
undibúningsfundinn sem veröur
haldinn 30. júní kl. 20. Farar-
stjóri:
Sigurður Einarsson.
Sjáumst f Útivistarferð!
Kristniboðsfélag karla,
Reykjavík
Fundur verður í Kristniboðssaln-
um, Háaleitisbraut 58-60 mánu-
dagskvöldið 22. júni kl. 20.30.
Allir karlmenn velkomnir.
Stjórnin.
Sunnudagur:
Samkoma í dag kl. 16.30.
Þriðjudagur:
Biblíulestur kl. 20.30.
Laugardagur:
Unglingasamkoma kl. 20.30.
H ÚTIVIST
Hallveigarstfg 1, sími 614330.
Dagsferðir sunnud. 21. júní.
Kl. 9.00 Fjallganga nr. 4
Þríhyrningur.
Kl. 9.00 Krappinn.
Kl. 13.00 Yfir Hellisheiði.
Þriðjud. 23. júníkl. 20.00
Sólstöðuganga á Keili
Gangan tekur um 4 tíma, heim-
koma um kl. 2.00 um nóttina.
Laugard. 27. júni kl. 8.00
Gengið veröur á Heklu.
Dagsferðir sunnud. 28. júní
Kl. 10.30. Fjallganga nr. 5 Esjan,
Þverfellshorn, Kerhólakambur.
Kl. 13.00. Náttúruskoöunarferö.
Sjáumst í Útivistarferð!
FERÐAFÉLAG
% ÍSIANDS
MÖRKINNI 6 • SÍMI 682533
Sunnudagur 21. júní
kl. 21.30
Sólstöðusigling að Lundey
Brottför frá Grófarbryggju
(gamla Akraborgarbryggjan) kl.
21.30. 1,5 klst. sigling. Siglt með
m/s Árnesi út fyrir Viðey að
Lundey meðfram Laugarnesi.
Takmarkað pláss. Miðar seldir
við skipshliö. Verð 700 kr., frítt
f. börn 12 ára og yngri.
Þriðjudagur 23. júnf kl. 20
Jónsmessunæturganga og
Jónsmessubál á Selatöngum
Gengið frá Núpshllð niður á
þennan magnaða stað er geym-
ir merkar minjar um útræði fyrri
tíma. Brottför frá Umferðarmið-
stöðinni, austanmegin (stansað
v/Mörkina 6).
Á miðvikudagskvöldið 24. júnf
er síðasta kvöldferðin til um-
hirðu f Heiðmerkurreit Ferðafé-
lagsins. Verið með!
Ferðafélag (slands.
FERÐAFELAG
ÍSLANDS
MÖRKINNI 6 ■ SÍMI 682533
Sumarleyfi um Island
með F.í.
Eitthvað fyrir alla!
Næstu ferðir:
1. 26.-28. júnf Hlöðuvellir -
Hagavatn. Ganga í tilefni 50 ára
afmælis Hagavatnsskála. Stutt
bakpokaferð. Brottför kl. 09.00.
Fá sæti laus.
2. 27. júlí-1. júlf Breiðafjarðar-
eyjar - Látrabjarg - Barðaströnd
- Dalir. Gist í húsum. Fá sæti
laus. Fararstjóri: Ólafur Sigur-
geirsson.
3. 26.-28. júní Miðnætursólar-
ferð f Grímsey og Hrfsey. Ferð
frestað frá síðustu helgi. Brottför
kl. 17.00. Nokkursæti laus. Farar-
stjóri : Þórunn Þórðardóttir.
4. 1.-10. júlí Hornstrandir:
Hornvfk - Hlöðuvík. Biðlisti.
Fararstjóri: Guðmundur Hall-
varðsson. Gist í húsi.
5. 8.-12. júlf Norðausturland.
ökuferð í samvinnu við Ferðafé-
lag Akureyrar.
6. 8.-17. júnlí Hornstrandir:
Hlöðuvík - Hornvík. Nokkur
pláss laus. Fararstjóri: Guð-
mundur Hallvarðsson. Gist í
húsi.
7. 8.-17. júlf Hornstrandir:
Reykjafjörður. Ferð í samvinnu
við Ferðafélag Akureyrar.
8. 8.-17. júlf Hornstrandir:
Hornvik - Reykjafjörður. Næst-
um fullbókað í þessa ágætu bak-
pokaferð. Undirbúninasfundur
verður á skrifstofu F.l. mánu-
dagskvöldið 29. júní kl. 20.30.
9. 11.-19. júlf Skíðaganga yfir
Vatnajökul. Hveragil - Breiða-
bunga - Skálafellsjökull. Fá sæti
laus.
10. 16.-21. júlí Aðalvík. Tjald-
bækistöö að Látrum.
11. 18.-26. júlf Miðsumarsferð
á hálendið. Ökuferð með skoð-
unar- og gönguferðum. Sprengi-
sandur, Mývatn, Askja, Kverk-
fjöll, Snæfell, Fljótsdalur. Ein af
mest spennandi ferðum sumars-
ins. Gist í skálum. Fararstjóri:
Jón Viðar Sigurðsson.
Við minnum einnig á göngu-
ferðirnar milli Landmanna-
lauga og Þórsmerkur í allt sum-
ar. Brottför miðvikudags-
morgna og föstudagskvöld.
Fullbókað er f margar ferðanna.
Aukaferð verða auglýstar eftir
helglna.
Einstakar utanlandsferðir fyrlr
félagsmenn F.Í.: Grænland
25/7-1/8. Farið á slóðir Eiríks
rauöa á Suður-Grænlandi m.a. á
nýjar slóðir. Gönguferð kringum
Mont Blanc 29/8-9/9 og Jötun-
heimar í Noregi 14.-24. ágúst
eru stórkostlegar, en ekki mjög
erfiðar fjallaferðir. Utanlands-
ferðirnar verður að panta fyrir
mánaðamót.
Helgarferðir 26.-28. júní: 1.
Hagavatnsskáli 50 ára - Jarl-
hettur. 2. Þórsmörk.
Nánari upplýsingar á skrifstof-
unni, Mörkinni 6, s. 682533.
Verið með!
Ferðafélag Islands.
Kristiö samfélag
Smiðjuvegi 5, Kóp.
Almenn samkoma kl. 16.30.
Almenn samkoma kl. 20.30.
Mikill söngur og prédikun Orðsins.
Allir velkomnir.
Miðvikudagur kl. 18.00: Biblíulest-
ur með séra Halldóri S. Gröndal.
„Og hver sem ákallar nafn
Drottins, mun frelsast."

SAMBANL) ISLENZKRA
KRISTTNIBOÐSFÉLAGA
Almenn samkoma í kvöld kl. 20.30
á Háaleitisbraut 58.
Ræðumaður: Skúli Svavarsson.
Allir hjartanlega velkomnir.
Orð lífsins,
Grensásvegi 8
Vakningarsamkoma í kvöld
kl. 20.30.
Allir hjartanlega velkomnir.