Morgunblaðið - 29.07.1992, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. JÚLÍ 1992
Minning:
Oskar Bjartmarz
Fæddur 15. ágúst 1891
Dáinn 15. júlí 1992
Elskulegur móðurbróðir og vinur,
Óskar Bjartmarz, er nú allur. Hann
fæddist að Neðri-Brunná í Saurbæ,
Dalasýslu 15. ágúst 1891 og átti
því sléttan mánuð í 101 árs afmæl-
ið, en hann lést 15. júlí sl.
Ég ætla ekki að rekja hér ættir
Óskars en hann þekktu margir þar
sem hann var forstjóri Löggilding-
arstofunnar og ferðaðist um landið
til að fylgjast með og löggilda allar
vigtir sem í verslunum voru. Mörg
ár rak hann einnig búskap í Foss-
vogi en þar keypti hann land og
reisti sumarbústað. Þegar ég er
þetta rita flutti til Reykjavíkur, bjó
ég hjá þeim hjónum Óskari og Guð-
rúnu á Bergstaðastræti 21. Vorum
við þá níu í þessu litla húsi, en allt
gekk þetta þó með ágætum enda
voru allir sem einn.
Gestanauð var þar mikil, enda
hjónin með afbrigðum gestrisin og
höfðu yndi af að taka vel á móti
fólki.
Það er varla hægt að tala um
Óskar nema Dallý (en svo var Guð-
rún kona hans kölluð) sé nefnd um
leið, svo samrýnd voru þau í einu
og öllu.
Sveitin átti djúpar rætur í þeim
og þau í sveitinni. Hestar voru þeirra
áhugamál og var Óskar einn af
stofnendum hestamannafélagsins
Fáks. Hann stofnaði einnig Breið-
firðingafélagið og rak Breiðfírð-
ingabúð um árabil. Þótt þau hjón
byggju svo lengi í Reykjavík voru
þau fyrst og fremst Dalamenn en
Dallý var dóttir Bjöms Bjamasonar
sýslumanns á Staðarfelli í Miðdöl-
um.
Að eiga þau hjón að var annað
og meira en eiga venjulegt frænd-
fólk. Þau stóðu með manni í gegnum
þykkt og þunnt, létu mann finna
væntumþykjuna og áhugann á að
allt gengi nú vel.
Dallý lést 1977 og eftir það bjó
Óskar einn um árabil eða þar til
hann flutti í Seljahlíð og naut þar
einstakrar umönnunar til hinsta
dags.
Öskar var mikið glæsimenni og
hrókur alls fagnaðar hvar sem hann
kom. Alltaf ætlaði hann sér þó af
og hefur það ömgglega átt sinn
stimar urðu fleiri og fleiri. Júlíus
hefur styrkt og stutt Þómnni af
sinni einstöku tryggð í gegnum
árin. Ófá eru spor hans upp á spít-
ala, þar sem hann hlúði að Þórunni
sem best hann gat, allt þar til lífs-
ljós hennar slokknaði. Dóttirin
Svanhvít hefur staðið við hlið
mömmu sinnar á erfiðum stundum,
hún hefur veitt móður sinni alla þá
hjálp sem hún gat, þeirra samband
var einstakt og vom þær hvor ann-
arri sem bestu vinkonur.
Ég og Siggi sendum vini okkar
Júila, börnunum Svanhvíti, Óla,
Pétri og hans fjölskyldu, okkar inni-
legustu samúðarkveðjur. Megi góð-
ar minningar ylja ykkur á erfiðum
tímum.
Blessuð sé minning Þómnnar
Pétursdóttur.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strið.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V.Briem)
Margrét Jónsdóttir.
Ég vil með nokkrum orðum minn-
ast hennar móður minnar, Þómnn-
ar, sem lést sunnudagsmorguninn
19. júlí 1992. Hún var búin að vera
þátt í hve lengi hann hélt góðri
heilsu. Þótt minnið væri mikið farið
að láta sig, þá var gamli tíminn
furðu skýr eins og kom fram í vetur
þegar ég gerði það að gamni mínu
að fara yfír bæi í Dölunum og riíja
upp hver hefði búið hvar á hans
yngri ámm, það stóð ekki á svar-
inu, þetta mundi hann, nefndi einn-
ig einstaka hest sem þessi eða hinn
hafði átt. Svona getur heili manns-
ins enst ótrúlega.
Óskar og Dallý eignuðust ijóra
syni sem allir eiga indælar konur
og er afkomendahópurinn býsna
stór. Var gaman að sjá umhyggjuna
hjá þeim öllum fyrir gamla mannin-
um.
Nú er komið að leiðarlokum langri
og viðburðaríkri ævi lokið og geta
þau hjón nú hleypt gæðingum sínum
um hinar grænu gmndir sem þau
trúðu bæði að nóg væri af hinu
megin við hliðið. Því segi ég einung-
is: „Góða ferð og þökk fyrir allt.“
Anna Jónsdóttir.
Hér er valinn maður í hveiju rúmi,
sagði tengdafaðir minn oft með
þungri áherslu og átti hann þá við
starfsfólk Seljahlíðar, dvalarheimilis
aldraðra, þar sem hann var heimilis-
maður síðustu 6 ár ævi sinnar. Því
góða samvalda fólki þökkum við
ættingjar hans sérstaklega því aldr-
ei á ævi manns er meiri þörf á hlýju
og kærleika en á elliárunum.
Borðfélögum hans, Þómnni og
Þorgeiri, þökkum við vináttuna, inni
hjá þeim átti hann sitt hom og kaffi-
bolla og margar góðar stundir. Öll-
um öðram hinum vinum hans í Selja-
hlíð þökkum við góða samfýlgd við
hann. Vinkonu hans, Breiðfirðings-
ins henni Helgu Oddsdóttir, get ég
auk þess ekki látið hjá líða að þakka
tryggðina við Óskar allt til síðustu
stundar.
Já, nú hefur hann kvatt, 100 ára
og ellefu mánuðum betur, eftir
langa og farsæla ævi, hann tengda-
faðir minn Óskar Bjartmarz, sem
bar aldurinn svo vel að systir mín
ein spurði mig eitt sinn hvort ekki
væri einhver vitleysa í kirkjubókun-
um með fæðingarár hans. Fallegur
maður var hann, en það sem var
miklu meira um vert var innræti
hans. Ég held að hann hafi hvergi
sjúklingur mjög lengi, en var alltaf
svo sterk og ákveðin og ætlaði ekki
að láta sjúkdóminn hafa of mikil
áhrif á sig og sína nánustu. Hún
vildi alltaf gera meira en við héldum
að hún gæti og gafst aldrei upp.
Fyrir rétt rúmum tveimur áram
veikist hún mikið og lá í dái eftir
það. Mér hefur alltaf fundist erfitt
að þurfa að horfa upp á hana liggja
svona og geta ekkert að gert, því
alltaf hafði hún barist og verið sterk
og lífsviljinn svo mikill að sárt er
að þurfa að enda þetta svona og
geta ekkert aðhafst.
Síðust sjö árin bjó ég ein með
mömmu því foreldrar mínir skildu.
Þegar ég hugsa til baka er ég mjög
ánægð og þakklát fyrir að hafa
fengið að hjálpa henni og styðja í
gegnum þennan tíma. Stundum var
það verið erfitt, en mun oftar var
það gaman og okkur leið vel sam-
an. Mamma mín var ekki síður vin-
kona mín en móðir. Hún tók alltaf
þátt í öllu sem ég var að gera og
sýndi því mikinn áhuga. Til dæmis
þegar ég og vinkona mín vomm
að fara eitthvað út að skemmta
okkur, vomm við oft heima að hafa
okkur og til þá tók mamma alltaf
þátt í því með okkur og hún hafði
virkilega gaman af. Það gladdi hana
svo mikið að vera innan um fólk.
Þegar og var yngri var ég alltaf
svo stolt og montin af mömmu.
Mér fannst hún alltaf besta, falleg-
asta og skemmtilegasta mamma í
heimi. Ég var ekki ein um að vera
stolt og ánægð með hana því vin-
konur mínar voru það Iíka. Alltaf
vildu þær fara með henni mömmu
út í búð, í bíó eða bíltúr þó að við
farið eða verið um dagana að hann
hafi ekki skilið eftir sig birtu og yl.
Það er margs að minnast. Ég sé
hann fyrir mér á Hvítasunnudag
árið 1954 þegar ég hitti hann í
fyrsta sinn, er ég var boðin heim
til þeirra hjóna sem konuefni Bjöms
Stefáns, elsta sonar þeirra. Mér er
það ógleymanlegt hvemig hann tók
um axlimar á mér og bauð mig
hjartanlega velkomna í fjölskylduna.
Sú einstaka hlýja og það traust sem
streymdi frá honum þá hélst ævi
hans út.
Þau hjónin, Óskar og hans góða
kona Guðrún, hófu búskap í húsi
sínu á Bergstaðastræti 21 árið
1929. í því húsi eignuðust þau alla
drengina sína fjóra, Bjöm Stefán,
Gunnar, Hilmar og Frey og bjuggu
þar alla tíð til ársins 1976. Bræðum-
ir byijuðu allir búskap sinn í húsi
þeirra hjóna og bjuggu þar með eig-
inkonum sínum á meðan þeir vom
að eignast sitt eigið húsnæði. Skiln-
ingurinn og umburðarlyndið sem
þau Óskar og Guðrún sýndu okkur
tengdadætmnum í sambúðinni var
einstakt.
Óskar og Guðrún höfðu aðeins
búið rétt ár í Efstalandi 19 er hún
féll frá í ferð með öldraðum á Mall-
orka í október árið 1977. Þá átti
tengdafaðir minn erfitt, en hann tók
andláti hennar af því æðmleysi sem
hans var von. Synir hans til skiptis
sváfu hjá honum veturinn á eftir
en eftir það bjó hann einn og sá
um sig sjálfur, eldaði, þvoði og
straujaði þvott sinn, allt þar til hann
95 ára fór í Seljahlíð.
Það var ekki auður í garði þegar
Óskar fæddist og hann varð aldrei
ríkur að veraldarauði og ég held að
væram á viðkvæmum aldri og fáir
vildu láta sjá sig með foreldram
sínum. Það kom aldrei sú stund að
ég vildi ekki láta sjá mig með mín-
um foreldrum. Ég var svo motin
af þeim.
Annars er erfitt fýrir mig að
gera upp á milli ánægjulegra stunda
sem við amma áttum saman, því
þær vom svo margar. Það var mjög
oft að við mamma fómm í bíltúr
út fýrir bæinn, þegar veður var
gott til að kaupa okkur ís eða kaffi,
það vom mjög góðir dagar. Þó við
væmm ekki síblaðrandi leið okkur
vel saman. Reyndar man ég mjög
vel eftir einum bfltúr, sumarið 1989,
en þá keyrðum við að Geysi. Við
stoppuðum allsstaðar sem hægt var
og mamma fékk sér kaffi og við
töluðum og töluðum allan tímann
og vomm mjög ánægðar með lífið
og tilverana.
Það er erfítt að kveðja mömmu,
en ég ætla að vona að henni líði
vel núna. í gegnum öll hennar veik-
indi kvartaði hún aldrei og var allt-
af jafn ákveðin í að gera eitthvað.
Dugnaðurinn og krafturinn var
ótrúlega mikill.
Ég vil þakka öllu starfsfólkinu á
deild 32-A, á Landspítalanum fyrir
að hlú að henni og hugsa vel um
hana. Gunnar Guðmundsson, lækn-
irinn hennar, fær mínar bestu þakk-
ir fyrir allt sem hann gerði fyrir
hana og okkur hin sem börðust með
henni. Mestan stuðning fékk hún
frá honum pabba. Hann var alltaf
tilbúinn fyrir hana og gerði allt sem
hann gat til að reynast henni og
mér sem best.
Svanhvít.
hann hafí aldrei haft sérstaka löng-
un til þess. Þó hafa að mínu áliti
fáir verið ríkari. Kjarninn í lífsvið-
horfi hans var að standa sig í öllu
því sem hann tók að sér eða á hann
var lagt. Hann var mjög félagslega
þroskaður maður og kappsfullur í
þeim félagsstörfum sem hann tók
að sér en drenglund hans var þó
ávallt í fyrirrúmi.
Breiðfirðingafélagið var þeim
hjónum sérstaklega kært en þau
vom félagar í því allt frá stofnun
þess.
Ég minnist þeirra nú, þessara
glæsilegu hjóna, Óskars og Guðrún-
ar, á dansgólfinu í Breiðfirðingabúð
dansandi gömlu dansana að mikilli
snilld og þannig hugsa ég mér þau
nú saman í hinum víðu himnasölum.
Að hafa átt slíkan föður og
tengdaföður sem Óskar var er mik-
il gæfa. Aldrei gerði hann upp á
milli sona sinna eða heimila þeirra.
Allra síðustu árin þegar heilsa hans
leyfði ekki lengur að hann sækti
jólaboð hjá öllum sonum sínum sem
verið hafði föst venja, þá fór hann
hvergi, annaðhvort færi hann til
þeirra allra eða ekkert.
Afkomendum Óskars öllum óska
ég þess að þeir fái tileinkað sér sem
mest af hans góðu mannkostum og
að þeir fái lifað lífi sínu með þeirri
reisn sem einkenndi hann allt til
síðasta dags.
„I vetrarhríð vaxinnar ævi gefst
ei skjól nema Guð.“
Ég kveð tengdaföður minn með
virðingu og þakklæti okkar hjón-
anna og fjölskyldu okkar.
Elsa.
í dag er til grafar borinn afi minn
Óskar Bjarmarz en hann lést í
sjúkradeild Seljahlíðar hinn 15. júlí
sl. Afi fæddist að Neðri Bmnná í
Saurbæ, Dalasýslu þ. 15. ágúst
1891. Hann hafði því lifað tímana
tvenna.
Afi stundaði búskap í Fossvogs-
dalnum þegar ég var yngri og hafði
þar bæði kindur og hesta. Þá var
hann kominn á áttræðisaldur. Á
hveiju vori var farið að skoða lömb-
in og á hveiju sumri var verið í
heyskap. Frá þessum stundum em
margar góðar minningar.
Afi hafði mikla ást á hestunum
sínum og hafði gaman af að segja
okkur krökkunum frá ferðum sem
hann hafði farið þegar hann var
ungur eins og hann orðaði það.
Þessar ferðir tengdust allar hestun-
um hans. Einu sinni sagði hann mér
að mest langaði sig til að enda æf-
ina með því að fara ríðandi vestur
í Dali og deyja þar.
Mér fannst stundum að hann afi
hefði átt að verða bóndi því að hann
naut sín svo vel innan um skepnurn-
ar sínar og við störfin sem þeim
tengdust. Hann var hrifínn af sveit-
inni sinni og var mikill Breiðfírðing-
ur í sér. Afi kvæntist Guðrúnu
Bjamason, ömmu minni, árið 1929.
Amma var fædd á Sauðafelli í Döl-
um. Þau voru því bæði Breiðfirðing-
ar og saman störfuðu þau í Breið-
firðingafélaginu af lífi og sál. Þau
bjuggu yfír 50 ár á Bergstaða-
stræti 21 í Reykjavík. Þau eignuð-
ust 4 syni, 17 barnabörn og barna-
bamabömunum er alltaf að fjölga.
Guðrún amma dó árið 1977 og
bjó afi þá einn í tæp 9 ár eða þar
til hann fór í Seljahlíð árið 1986 þá
orðinn 95 ára.
Ég vil með þessum orðum kveðja
afa minn og þakka honum fyrir all-
ar okkar samvemstundir.
Guð blessi minningu Óskars
Bjartmarz.
Sigrún.
í dag er til moldar borinn heiðurs-
maðurinn Óskar Bjartmarz, en hann
andaðist í Sjúkradeild Seljahlíðar
hinn 15. júlí sl.
Óskar fæddist hinn 15. ágúst
1891 að Neðri-Brunná, Saurbæjar-
hreppi, Dalasýlu og voru því æviár
hans orðin æði mörg. Foreldrar hans
vom hjónin, Ingibjörg Guðmunds-
dóttir og Bjartmar Kristjánsson, er
þar bjuggu þá. Óskar var næst-
yngstur af átta systkinum. Eftir lif-
ir nú ein systir, Sigrún, en hún býr
í Chicago tæplega 96 ára og var
hún yngst systkinanna.
Þeim fer óðum fækkandi 19. ald-
__________________________ 33
ar íslendingunum sem börðust fyrir
sjálfstæði landsins og var Óskar
einn fulltrúi þeirrar kynslóðar. Hann v
unni landi sínu heitt og þekkti það
líka vel. Hann var einn af stofnend-
um Ferðafélags íslands og var svo
heppinn að geta sameinað áhuga-
mál sín og vinnu sína, því að um
40 ára skeið vann hann hjá Löggild-
ingarstofunni, þar af um 36 ár sem
forstöðumaður. Ferðalög kringum
landið til þess að löggilda mælinga-
tæki landsmanna vom því stór þátt-
ur í starfí hans. Mörg árin fór Ósk-
ar þessar ferðir ríðandi og kynntist
því landinu vel. Hann var mikill
hestamaður og var einn af stofnend-
um Hestamannafélagsins Fáks.
Hann hélt dagbækur um allar þess-
ar ferðir sínar, þar sem hann skráði
dagleiðir, veðurfar, landslag og
gististaði auk skýrslugerða varðandi
starf sitt. Eru þessar bækur hin
fróðlegasta lesning og gefa góða
mynd af landshögum þess tíma.
Óskar aflaði sér menntunar í
Flensborgarskóla í Hafnarfirði og
lauk þaðan Gagnfræðaprófi árið
1913. Ungmennfélagshreyfingin
átti líka hug hans og hjarta á þess-
um tímum, með bjartsýni og trú á
lífið og landið.
Árið 1929 þann 5. október kvænt-
ist Óskar Guðrúnu Bjamason., Hún
var dóttir Bjöms Bjamasonar,
sýslumanns Dalasýslu og konu hans
Guðnýjar Jónsdóttur, Borgfirðings,
fædd á Sauðafelli í Dölum, 4. sept.
1901. Óskar og Guðrún stofnuðu
heimili sitt á Bargstaðastræti 21 í
Reykjavík. Þar bjuggu þau svo í 50
ár og eignuðust fjóra syni. Þeir era:
Bjöm Stefán f. 17. maí 1930,
kvæntur Helgu Elsu Jónsdóttur og
eiga þau 4 börn. Gunnar f. 2. októ-
ber 1931 kvæntur Sólveigu Fann-
eyju Steindórsdóttur og eiga þau 6
dætur. Hilmar f. 25. nóvember
1934, kvæntur Þórdísi Kötlu Sigurð-
ardóttur og eiga þau 3 böm. Freyr
f. 10. mars 1938, kvæntur Mar-
gréti Hjálmarsdóttur og eiga þau 4
börn. Barnabörnin em nú orðin 30
talsins. Guðrún lést 24. október
1977 þegar þau hjónin vom á ferða-
lagi með öldruðum Reykvíkingum á
Mallorka. Þau Guðrún og Óskar
voru mjög samhent hjón og áttu
mjörg sameiginleg áhugamál. Það
var því mikið áfall fýrir Óskar og
okkur öll í fjölskyldunni þegar Guð-
rún lést svona skyndilega.
Margar minningar hrannast upp
þegar litið er til baka og em þær
æði margar tengdar Óskari og Guð-
rúnu. Hann stundaði alltaf smá-
búskap í tómstundum sínum, lengst
af í Fossvogsdalnum. Þar var hann
bæði með hestana sína og kindur.
Þar kynntust barnabörnin fýrst dýr-
unum og heyskapnum sem þar var
einnig stundaður á sumrin. Óskar
og Guðrún voru miklar félagsvemr
og vildu á stundum hafa drengina
sína og konur þeirra með eins og
t.d. á skemmtanir Breiðfirðingafé-
lagsins en í því félagi störfuð þau
mikið og vom þar heiðursfélagar.
Þau fóru einnig með sonum sínum
og fjölskyldum þeirra í marga úti-
leguna. Var þá stundum þröngt í
tjaldinu og eru góðar minningar
tengdar þessum ferðum.
Á seinni árum þegar Óskar gat
ekki lengur ferðast þá var hans
mesta yndi að rilja upp ferðir sínar
um landið á sínum góðu gæðingum.
Það má segja að Óskar hafí haldið
heilsu sinni, minni og frásagnar-
gleði í tæp 100 ár. Það kallast að
hafa lifað lífinu lifandi.
Eftirfarandi ljóðlínur úr ljóðinu,
Sveitin mín, eftir Sigurð Jónsson frá
Arnarvatni gætu sem best hafa ver-
ið ortar í orðastað Óskars:
Fagra dýra móðir mín,
minnar vöggu griðastaður,
þegar lífsins dagur dvín,
dýra kæra fóstra mín,
búðu um mig við brjóstin þín.
Bý ég þar um eilífð glaður,
Fagra, dýra móðir mín,
minnar vöggu griðarstaður.
Að leiðarlokum þökkum við hon-
um öll fyrir samfylgdina. Hún var
góð. Við erum þakklát fyrir hana
og vonum að við bemm gæfu til
að geta dregið af henni mikinn lær-
dóm.
Blessuð sé minning Óskars
Bjartmarz.
Þórdís Katla Sigurðardóttir.