Morgunblaðið - 10.11.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. NÓVEMBER 1992
15
Hugsjónadýr o g
vandræðagemsar
Sigurður Signrjónsson sem Mikki refur og Örn Ámason sem Lilli klifurmús.
Leiklist
Súsanna Svavarsdóttir
Þjóðleikhúsið
DÝRIN í HÁLSASKÓGI
Höfundur: Thorbjörn Egner
Tónlist: Thorbjörn Egner og
Christian Harmann
Þýðing texta: Hulda Valtýs-
dóttir
Þýðing ljóða: Kristján frá
Djúpalæk
Leikstjóri: Sigrún Valbergs-
dóttir
Leikmynd og búningar: Mess-
íana Tómasdóttir
Hljómsveitíirsljórn: Jóhann G.
Jóhannsson
Dansar og hreyfingar: Sylvia
von Kosgoth
Lýsing: Ásmundur Karlsson
Loksins rann upp sú langþráða
'stund að Þjóðleikhúsið tæki Dýrin
í Hálsaskógi til sýninga. Sextán
ár eru síðan verkið var sýnt þar
og eigum við því heila kynslóð
sem ekki hefur séð leikritið. Eftir
að hafa séð Dýrin í Hálsaskógi
tvisvar í Þjóðleikhúsinu finnst
mér vægast sagt sérkennilegt að
eiga nánast fullorðinn son sem
skilur ekki augnglampann sem
fylgir þegar ég ræði um þetta
verk — sem að mínu áliti er besta
barnaleikrit sem ég hef séð.
Það var ekki minni spenna í
mér en krökkunum (og það á lík-
lega við fleiri foreldra sem stadd-
ir voru á frumsýningunni) þegar
tjaldið var dregið frá og_Marteinn
skógarmús hóf leikinn. í mér var
bæði tilhlökkun og kvíði; tilhlökk-
un að fá að sjá Dýrin aftur og
kvíði vegna þess að ég er vön að
sjá Bessa sem Mikka ref og Áma
Tryggvason sem Lilla klifurmús
— að ég tali nú ekki um sönginn,
því bæði yngri systkini og börn
mín hafa spilað plötumar sem
þeir sungu verkið inn á þar til
lagið hinum megin heyrðist í
gegn.
En nú er Refurinn í höndum
Sigurðar Siguijónssonar og Lilli
leikinn af Erni Ámasyni; lítill og
grannur refur, stór og bústin
mús. Ekki leist mér á það.
Þegar sýningin var komin á
fullan skrið skildi ég þó að þetta
var kórrétt val í hlutverkin. Þeir
Mikki og Lilli bera sýninguna
nánast uppi. Lilli er söngva- og
músíkmús og falleg rödd Amar
nýtur sín vel í hlutverkinu. Sig-
urður er eilítið rámur og það pass-
ar við refinn. Þeir Örn og Sigurð-
ur náðu góðu sambandi við salinn
og ríghéldu athygli krakkanna í
hvert sinn sem þeir mættu á svið-
ið. Það er því ekki annað hægt
en að bjóða nýja kynslóð af Lilla
og Mikka velkomna.
í Hálsaskógi eru dýrin skyldari
mönnum en dýrum. Þau ganga
upprétt, hugsa og tjá sig. Skap-
gerð þeirra fer eftir því af hvaða
tegund þau eru og það em uglan,
broddgölturinn og refurinn sem
eru dálítið „anti-sósíal“. Hjá hin-
um dýrategundunum; músum,
hémm, böngsum og íkornum rík-
ir sátt og friður og þau em alltaf
að fárast yfír vandræðagemsun-
um. Refurinn og broddgölturinn
reyna að éta litlu dýrin og marg-
ir eiga um sárt að binda vegna
matarsmekks þeirra. Allt þar til
Marteinn skógarmús gengur á
fund Bangsapabba, með laga-
frumvarp í þremur greinum og
biður hann að kalla öll dýrin í
skóginum á fund til að setja sam-
félagsreglur. Þeir eru hugsjóna-
dýr sem álíta vináttu og samhjálp
einu leiðina til að friður geti ríkt
í skóginum. Öll dýrin eiga að
vera vinir. Framan af vekur þetta
enga lukku hjá Rebba og Broddg-
eltinum, en þar kemur að Refur-
inn fær tækifæri til að virkja
kænsku sína og þor til jákvæðra
athafna og uppsker vináttu hinna
dýranna. Og allt fer vel að lokum
Dýrin í Hálsaskógi er leikrit
sem mér fínnst alltaf að leiki sig
sjálft. Það er einfalt að gerð og
uppbyggingu, textinn skemmti-
legur og söngvarnir þannig að
maður heldur áfram að syngja
þá dögum saman eftir að hafa
séð leikritið. Og þótt ég hafí heyrt
plötuna ótal sinnum, fæ ég ekki
leið á þeim. Enda er það svo að
margir af bestu leikurum Þjóð-
leikhússins taka þátt í sýning-
unni. Ólafía Hrönn Jónsdóttir
leikur Martein skógarmús, Herdís
Þorvaldsdóttir leikur Ömmu
skógarmús, Bangsapabbi er leik-
inn af Erlingi Gíslasyni, Bangs-
amamma af Guðrúnu Þ. Stephen-
sen og Björn Björnsson leikur
Elginn. Patti broddgöltur er í
höndum Hilmars Jónssonar, Hé-
rastubb bakara leikur Flosi Ólafs-
son, Hjálmar Hjálmarsson leikur
Bakaradrenginn og Ragnheiður
Steindórsdóttir leikur Húsamús-
ina. Manninn á bænum leikur
Sigurður Skúlason og konan á
bænum er leikin af Lilju Guðrúnu
Þorvaldsdóttur. Auk þess taka
fjölmargir krakkar þátt í sýning-
unni. Þau leika músaböm, íkorna
og Bangsa litla — og gera öll
mjög vel.
Hinsvegar kom það mér á óvart
hvað sýningin er illa leikin af
öðrum en krökkunum, Sigurði og
Erni og hversu mikið misræmi er
í leiknum. Það var eins og
Bangsapabbi væri í vondu skapi,
Bangsamamma ^ var armæðuieg,
Marteinn skógarmús var eina
dýrið sem var eins og dýr; með
kvikar, ósjálfráðar hreyfíngar og
þar sem önnur dýr vom nánast
mennsk, var eins og Marteinn
væri með kæki; hann var alltaf
rykkjandi hausnum. Amma skóg-
armús varð hvorki hissa né glöð
þegar hún flaug í burtu frá gini
Patta broddgaltar og því miður
hélt hún varla lagi. Látbragð
Hérastubbs bakara var eins og
honum væri mál að pissa; hann
og Bakaradrengurinn ofléku allt
atriðið í kringum piparkökurnar.
Maðurinn og Konan á bænum
(sem ræna Bangsa litla) görguðu
bara. Ekki batnaði það með Elgn-
um. Hann var eins og úr öðru
leikriti og líktist einna helst biðli
sem hefur beðið svo lengi undir
ljósastaur að höndin á honum er
frosin, ríghaldandi um kálblöð
sem em eins og visinn blómvönd-
ur; engin svipbrigði og sviðsfram-
koman þannig að það var eins
og leikarinn væri skelfíngu lost-
inn yfír því að vera uppi á sviði.
Síst af öllu datt mér Elgur í hug
þegar hann birtist. Einu hlutverk-
in sem voru trúverðug (fyrir utan
Mikka og Lilla) vom Patti
broddgöltur og Húsamúsin.
Því miður er afleiðingin sú að
sýningin dettur niður í hvert sinn
sém Mikki og Lilli hverfa af svið-
inu og það mátti heyra á börnun-
um í salnum; þau snera sér að
mannlegum samskiptum í hvert
sinn sem leikaramir misstu at-
hygli þeirra.
Leikmyndin er ákaflega ljóð-
ræn og falleg, en sá galli er á
henni að breidd og dýpt sviðsins
nýtist illa. Sýningin er því nánast
öll leikin fremst á sviðinu fyrir
miðju. Það heftir hreyfingu og
dregur úr spennunni. Búningar
vom flestir mjög fallegir. Hver
dýrategund hafði sína liti og ger-
ir það sýninguna afar skrautlega
og bráðskemmtilega. Allt þar til
kemur að vesalings Elgnum; hann
var hræðilegur í einhveiju af-
brigði af kjólfötum, með kálblöð
á hattinum. Það var eins og
gleymst hefði að hanna búninga
á hann og Konuna og Manninn
á bænum — þeim hefði bara ver-
ið troðið í eitthvað á seinustu
stundu. Þau hjónin líktust meira
melludólg og götudrós en hjónum
í sveit og þetta stflbrot er mér
alveg óskiljanlegt í verki þar sem
leikmynd og aðrir búningar harm-
ónera eins vel og hér.
Leikstjórnin afmarkast að
sumu leyti af leikmynd eins og
áður er getið, þar sem leikrýmið
nýtist eki nógu vel. Þar fyrir utan
er misræmið í útfærslu dýranna
á ábyrgð leikstjóra. Það er eins
og hann hafí ekki gert það upp
við sig hvort þetta ættu að vera
bara dýr eða mennsk dýr. Leikur-
inn er fremur stór og hávær.
Sýningin er því ekki nógu eðlileg,
fyrir utan að vera of hröð á kostn-
að þess að skapa spennu. Hljóð-
setning í gegnum hátalarakerfí
er vond; hljómurinn holur og oft
ekki nógu greinilegur. Tónlistin
var hinsvejgar vel leikin af þeim
Hallfn'ði Olafsdóttur, flautuleik-
ara, Sigurði I. Snorrasyni, klari-
nettuleikara, Bijáni Ingasyni,
sem leikur á fagott, Snorra Emi
Snorrasyni, gítarleikara, Birgi
Bragasyni sem leikur á kontra-
bassa, slagverksleikaranum Pétri
Grétarssyni og Jóhanni G. Jó-
hannssyni, píanóleikara.
HANS OG GRÉTA
Hans og Gréta í Bæjarbíói { Hafnarfirði.
Leiklist
Hávar Sigurjónsson
Bamaleikritið HANS OG GRÉTA
Leikfélag Hafnarfjarðar
Höfundur: Willy Kruger
Þýðing: Halldór G. Ólafsson
Umritun handrits: Hanna María
Karlsdóttir
Leikmynd og búningar: Ragn-
hildur Jónsdóttir, Steinþórunn
Kristjánsdóttir
Lýsing: Egill Ingibergssson
Tónlist: Jan Moravek
Leikstjóri: Hanna María Karls-
dóttir
Leikendur: Ragnar Eggert Ág-
ústsson, Eva María Sigurðardótt-
ir, Adólf Jónsson, Guðrún Lilja
Benjamínsdóttir, Stefán Karl
Stefánsson, Stefán Viðar Grét-
arsson, Arnbjörg Maria Sveins-
dóttir, Rúnar Sigurður Sigur-
jónsson, Margrét Harpa Garðars-
dóttir, Ámi Hjörvar Hilmarsson.
Ævintýrið um Hans og Grétu
þekkja allir. Það var kannski ekki
eins á allra vitorði að til væri ágætt
bamaleikrit byggt á þessari sögu.
Leikfélag Hafnar§arðar hefur
reyndar kúrt svo kyrfilega á hand-
ritinu frá því að verkið var fært
upp á vegum þess 1954 og 1961,
að sérstök ástaeða þótti til að heiðra
þann félagann á fmmsýningunni á
laugardaginn, sem sýndi þá fyrir-
hyggju að geyma eintak af leikrit-
inu í þijátíu ár. En þá hefði kannski
bara mátt þýða það aftur, eða hrein-
lega skrifa það að nýju.
Sagan af Hans og Grétu er stutt
og laggóð; einföld og án útúrsnún-
inga. Sem efniviður í leikrit er hún
heldur rýr, nema farin sé sú leið
að grafast fyrir um vanda foreldr-
anna í löngu máli eða varpa ein-
hveiju „nýju“ ljósi á siæmt innræti
nomarinnar í kökuhúsinu. Hvom-
tveggja er vafalaust mjög upp-
byggjandi félagslega, en lítið spenn-
andi í leikriti og út í hött í bamaleik-
riti (nema litið sé svo á að bamaleik-
rit séu fyrir foreldrana fremur en
bömin). Enda er þetta ekki gert í
þessari leikgerð af Hans og Grétu.
Þama er hinsvegar bætt í söguna
tveimur ágætum persónum; Tóbíasi
klæðskera og barngóðum skógar-
birni og snýst dálítil hliðarsaga í
leikritinu um þá. Með þessari viðbót
er nóg að gerast á sviðinu allan
tímann og spennandi söguþráðurinn
ræður ferðinni, fremur en „persónu-
dýpkandi" samtöl, sem em betur
faliin til þess að dreifa athygli bam-
anna en flest annað.
Það er ósköp einfalt að segja
það, þetta er mjög lifandi og
skemmtileg sýning, leikmyndin og
búningamir í litríkum „Walt Disn-
ey-stíl“, sem gefur fjörlegt og vand-
að yfírbragð. Þar á lýsingin einnig
stóran þátt í fagmannlegri umgjörð-
inni, enda hefur leikfélagið á að
skipa ágætum Ijósameistara sem
reyndar er atvinnumaður öðmm
þræði.
Leikendurnir standa sig með
prýði. Hans og Gréta em hugljúfir
og góðir krakkar sem Ragnar Egg-
ert og Eva María léku alveg ljóm-
andi vel. Foreldramir em svolítið
erfíðari viðfangs; stjúpan er reynd-
ar vonskan uppmáluð og kannski
hefði Guðrún Lilja mátt leggja
meiri áherslu á það, en pabbinn
reyndist viðsjálasti og kannski þeg-
ar upp er staðið ómerkilegasti grip-
urinn í verkinu. Adólf Jónsson kom
þessu öllu til skila þó leggja hefði
mátt meiri vinnu í textameðferðina
hjá þeim Guðrúnu. En þetta -em
smáatriði. Ég er líka nokkuð viss
um að þegar fmmsýningarskrekk-
urinn er liðinn hjá, fer allt að
stækka og lifna og sýningin að
skila sér enn betur.
Nafnamir Stefán Karl og Stefán
Viðar stóðu fyllilega fyrir sínu og
bættu svo sannarlega í verkið með
meðferð sinni á þeim Tóbíasi og
Bangsa. Þeir héldu vel utan um
textann sinn, náðu góðu sambandi
við áhorfendur þegar á þurfti að
halda og vora einfaldlega skemmti-
legir. Vel unnið og uppskorið sam-
kvæmt því. Nomin var jafnvel raun-
vemlegri en áhorfendur áttu von
á, gervið mjög gott og raddblærinn,
hláturinn og fasið nomarlegt með
afbrigðum, enda fór feginsstuna um
salinn þegar Gréta skellti ofnhurð-
inni á eftir henni.
Tóniist Jan Moraveks fellur vel
að sýningunni og vel til fundið að
gera píanóleikarann að þátttakanda
í sýningunni. Söngur leikenda var
misjafn en stundum ágætur.
Leikstjórinn Hanna María Karls-
dóttir skilar sem sagt ágætu verki
með því haida utan um alla þræði
og stýra hópnum í þessari sýningu,
en þó finnst mér sem leggja hefði
mátt meiri rækt við smáatriði. Sum-
part beita meiri nákvæmni og út-
færa betur tæknilega sumt af grín-
inu; heyrnarleysið, rekast á o.s.frv.
Gera einfaldlega meira úr því. Há-
punktur sýningarinnar — þegar
Nomin og galdrastafurinn hverfa (
ofninn — fannst mér taka of fljótt
af, þar hefði mátt gera sér meiri
mat úr efniviðnum með stærra sam-
spili í leik, (jósum og áhrifahljóðum.
Leikfélag Hafnarfjarðar getur
með stolti tekið á móti ungum og
öldnum og leitt þá inn í Ævintýra-
skóginn að sætabrauðshúsinu í
fylgd Hans og Grétu næstu vikum-
ar, enda er þama á ferðinni mjög
vel boðleg leiksýning fyrir böm
gegn hóflegu gjaldi.