Morgunblaðið - 10.11.1992, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. NÓVEMBER 1992
Af hveiju ekki kirkjuskjól?
eftir Toby S. Herman
Mikil umræða um vellíðan bama
á íslandi hefur heyrst að undan-
fömu. Síðan Stöð 2 sýndi þáttinn
um Bamaheill hefur meðvitund al-
mennings og yfirvalda um þessi
málefni farið vaxandi.
En það var einmitt sá þáttur sem
vakti undran mína á hversu lítið
sumir þegnar kirlrjunnar vissu um,
eða vildu vekja athygli á þeirri
starfsemi, sem í dag kallast Kirkju-
slqól. Einstöku sinnum hefur verið
minnst á Kirkjuskjól í fjölmiðlum
og þá sem áhugavert og jákvætt
framtak af kirkjunnar hendi. Engin
ítarleg skrif hafa birst og enn vita
fáir um tilvist skjólsins eða mögu-
leika þess úrræðis. Sem einn fram-
kvöðull Kirkjuskjóla og forstöðu-
maður Kirkjuskjóls í Neskirkju tel
ég mig því verða að vekja á því
athygli og um leið að hvetja þá sem
hafa peningavöldin innan kirkna að
láta ekki lengur á sér standa. Stuðl-
ið að tíþpbyggjandi og jafnframt
fyrirbyggjandi starfi í þágu bama
og opnið skjól í ykkar sókn.
Kirkjuskjól var ætlað sem vandað
úrræði fyrir fjölda bama og þá for-
eldra sem þurfa eða vilja koma
börnum sínum fyrir á morgnana.
Hugmyndin var að nýta rými í safn-
—ttðarheimilum kirkna þann tíma
dags, sem lítið starf er fyrir hendi
og bjóða upp á athvarf fyrir böm
sem era ein heima að morgni dags.
Ætlunin var að allir hefðu rétt á
plássi fyrir böm sín, og að hver
kirkja kæmi af stað skjóli í sinni
sókn. Sóknunum var ætlað að
styrkja starfsemina mánaðarlega
og að lána húsnæðið. Foreldram
var ætlað að borga mánaðargjald
svipað og fyrir hálfan dag á leik-
skóla og borgin þá viðbót fyrir hvert
—J*bam eins og á öðrum einkareknum
skóladagheimilum. Hefðu sóknimar
sinnt þessu sem skyldi væra u.þ.b.
150 til 200 færri böm á aldrinum
6-10 ára ein heima á morgnana í
dag.
Sérstaða Kirkjuskjóla
Sem skóladagheimili fyrir böm á
aldrinum 6-10 ára hefur Kirkju-
skjól þá sérstöðu að vera rekið í
skjóli kirkju. Einnig tengir það kyn-
slóðir með því að virkja eldra fólk
innan safnaðarins til að koma og
njóta nærvera bamanna og miðla
þeim af reynslu sinni og visku.
Þessi þáttur skjólsins er í samræmi
við þá hugmynd að nýta kunnáttu
eldri borgara og að virkja þá sem
hæfa og þarfa þegna þjóðfélagsins
í stað þess að hvetja þá til aðgerðar-
leysis. í dag er eldra fólkið sem
vinnur í skjólinu sjálfboðaliðar og
þeirra eina umbun hefur verið gleð-
in sem það gefur og fær af því að
vera með bömunum. Það er mín
von að sóknin umbuni þeim á viðun-
andi hátt. Aðrir starfsmenn í skjól-
inu hafa allir menntun við hæfi
hvort sem er í uppeldis- og sálar-
fræði eða í tónlist og myndlist.
Markmiðið er að hafa menntað
fólk sem getur hlúð að og hvatt
bömin í þroska þeirra og virkri
sköpun. Foreldrar sem vista börn
sín í Kirkjuskjóli geta fengið fjöl-
skylduráðgjöf. Stuðningur við fjöl-
skylduna í heild sinni og þar af leið-
andi börnin er jú aðalmarkmið
skjólsins.
Hvað læra börnin?
Börnin fá aðstoð við heimanám,
svo að þegar þau koma heim úr
skóla geta þau notið þess að vera
með fjölskyldum sínum. Þau börn
sem eru í tónlistarkennslu geta æft
sig á píanó og fengið leiðsögn. 1.
nóvember byrjar kennsla á blokk-
flautu. Lítið _sem ekkert er til af
leikföngum. í fyrstu var það af
hreinni neyð, en hefur stuðlað að
því að bömin læra að nýta það sem
til er í fjölhæft föndur og að þróa
eigin hugmyndir. Þau era að búa
til brúðuleikhús og æfa lítil leikrit.
Þau hafa æft söng og flutt fyrir
fólkið á Grand. Þau fara í safnferð-
ir og fjöraferðir. Þau læra að leika
sér saman í fjölbreyttum hópi og
að bera virðingu hvert fyrir öðra.
Börnin læra einnig að bera virð-
ingu fyrir umhverfí sínu og fyrir
því að vera í krikju. Þau sýna það
með því t.d. að syngja borðbæn
Ný geislaplata frá Nýdanskri
HIMNASENDING er heitið á
nýjustu geislaplötu hljómsveitar-
innar Nýdanskri sem keraur út
9. nóvember. Þetta er fimmta
plata hljómsveitarinnar.
Geislaplatan var tekin upp í Surr-
ey í Bretlandi undir stjóm hljóm-
sveitarmeðlima og Kens Thomas
sem starfað hefur með stjömum á
borð við Paul McCartney o.fl. Öll
lögin era samin af meðlimum hljóm-
sveitarinnar, þeim Daníel Ágústi
Haraldssyni, Stefáni Hjörleifssyni,
Bimi Jr. Friðbjömssyni, Jóni Ólafs-
syni og Ólafi Hólm.
Himnasending inniheldur tíu lög.
Á plötunni leitast hljómsveitin við
að ná fram ferskum hljóm og áhrif-
um jafnt í tónsmíðum sem flutn-
ingi, segir í frétt frá Skífunni. Stöð
2 var á staðnum þegar platan var
tekin upp og verður þáttur um gerð
þlötunnar sýndur 9. desember kl.
21.30. Þorsteinn J. Vilhjálmsson
stjómaði upptöku á þættinum.
Umslag plötunnar er hannað af
Guðmundi Karli Friðjónssyni og
Berki Amarssyni ljósmyndara. Út-
Hljómsveitin Nýdönsk.
gáfutónleikamir verða haldnir á
Hótel Sögu 11. nóvember og verður
Bylgjan með beina útsendingu frá
þeim. Það er Skífan hf. sem gefur
Himnasendinguna út og annast
dreifíngu.
(Fréttatilkynning)
áður en þau drekka morgunhress-
ingu. Sr. Frank M. Halldórsson
hefur komið aðra hverja viku og
átt helgistund með börnunum.
Hann nær vel til þeirra og hefur
unnið traust þeirra og virðingu. Hér
er vakin athygli á því að kristileg
fræðsla er í höndum prestanna og
þeirra aðstoðarmanna. Kirkjuskjól
er þjónustustarf af hendi kirkjunnar
og aðskilið boðuninni, en með því
að koma til móts við sóknarböm
sín á raunveralegan hátt hefur
kirkjan fundið nýjan lið í safnaðar-
starfí sínu. Bömin í Kirkjuskjóli og
fjölskyldur þeirra tengjast kirkjunni
og prestum sínum af meiri einlægni.
Aðdragandi
Hugmyndin um Kirkjuskjól varð
til þegar Sólveig Guðlaugsdóttir,
Rósa Þorsteinsdóttir og undirrituð
sóttu fund hr. Ólafs Skúlasonar
biskups, eftir að hafa lokið námi í
fjölskylduráðgjöf. Okkar ósk var,
meðal annars, að kirkjan setti á fót
athvarf fyrir börn í safnaðarheimil-
um kirkna. Biskup tók þessu vel
enda málefni sem virtist hafa vakn-
að hjá kirkjunnar mönnum. í ljós
kom að kirkjuþing hafði skipað
nefnd til að kanna möguleika á
slíku. Okkur var boðið að taka þátt
í nefndinni og það gerðum við.
Nefndinni var falið það hlutverk að
kanna möguleika á að vista böm í
safnaðarheimilum kirkna.
Fljótt kom í ljós að ekki var unnt
að hafa opið hús fyrir börnin því
slíkt kallaði á fjármagn sem kirkj-
unnar menn töldu kirlq'ur ekki hafa.
Ákveðið var að gera tilraun í tveim
kirkjum og upphaflega vora það
Fella- og Hólakirkja og Dómkirkj-
an. Skjólin skyldi opna 15. mars
1991 og yrði starfað til loka grunn-
skóla það árið. Starfsemi kirknanna
var aðeins ólík að því leyti að Fella-
Hólakirkja bauð upp á meiri þjón-
ustu, þ.e.a.s. heitan mat í hádeginu
og bömin komu klukkutíma fyrr í
skjólið. Starfsemin var skipulögð
með tilliti til húsnæðisins sem hún
átti að vera í og átti það sérstak-
lega við um Dómkirkjuna. Þegar
u.þ.b. vika var í opnun skjólanna
kom í Ijós að þrátt fyrir að sr. Jak-
ob Hjálmarsson, einn af nefndar-
mönnum, taldi öraggt að við gætum
verið með bömin í Dómkirkjunni
hafnaði sóknamefndin því alfarið.
Þetta kom okkur leikmönnum
spánskt fyrir sjónir svo vægt sé til
orða tekið. Sr. Bemharður Guð-
mundsson, sem einnig sat í nefnd-
inni, gerðist þá bjargvættur stund-
arinnar og fór á fund sóknamefnd-
ar í Neskirkju til að kanna hvort
við gætum fengið að vera þar með
þessa tilraun, og það varð úr.
Tilraunin gekk vel
Tilraunin gekk vel í alla staði,
og niðurstaðan varð að þetta væri
vel framkvæmanlegt ef vilji væri
fyrir hendi. Gerð var mikil greinar-
gerð í lokin og einnig lítið mynd-
band sem nú safnar ryki á fræðslu-
deild kirkjunnar. Á kirkjuþingi það
árið var fjallað um þetta lítillega
og biskup hvatti til aðgerða. í grein-
argerðinni eins og í myndbandinu
var nafn okkar íjölskylduráðgjafa,
og boð um aðstoð við að setja
Kirkjuskjól á fót. Enginn lét í sér
heyra. Við biðum í von um að haft
yrði samband við okkur og með
haustinu yrðu að minnsta kosti 10
skjól sett á stað. Þegar ekkert gerð-
Toby S. Herman
„Sem skóladagheimili
fyrir börn á aldrinum
6-10 ára hefur Kirkju-
skjól þá sérstöðu að
vera rekið í skjóli
kirkju.“
ist fóram við að hnýsast á biskups-
stofu og var okkur tjáð að nú væri
tilrauninni lokið, gögnin frágengin
og nú væri það alfarið undir ein-
stökum kirkjum komið hvort haldið
yrði áfram. Við höfðum lagt
ómælda vinnu í hugmyndafræði og
uppbyggingu skjólanna. Sannfær-
ing okkar var sú að þetta væri úr-
lausn fjölda barna. Við héldum á
ýmsa fundi með ýmsum prestum
og próföstum til að koma máli okk-
ar á framfæri. Þrátt fyrir marga
fundi, sem við sóttum alfarið á okk-
ar kostnað, tókst okkur ekki að fá
leyfi til að opna eitt einasta skjól.
Hvað er til fyrirstöðu?
Hvers vegna er erfítt að opna
Kirkjuskjól? Mikið starf er fyrir
hendi og varla við það bætandi. Það
kostar peninga. Bömum fylgir um-
gangur, notkun og slit á öllu verald-
Iegu verðmæti. Upphaflega var far-
ið fram á að sóknin styrkti skjólið
með 35.000 krónum á mánuði.
Þetta er að sjálfsögðu ótrúlega lít-
ið, en þetta voram við tilbúnar að
fara af stað með. Það nægði ekki
til, kirkjurnar áttu enga peninga
að sögn forræðismanna. Ef pening-
ar voru til, þá var búið að ráðstafa
þeim til kaups á rándýram hljóðfær-
um og hljóðkerfum, viðbyggingum
sem vora til að mynda það íburðar-
miklar að gert var ráð fyrir sér-
stöku brúðarherbergi svo að brúð-
urin gæti klætt sig í kirkjunni.
Álykta má að við stöllur þylq'um
afar púkó að fínnast slík nýjung
engu skipta. En hvað með börnin,
er ekki hægt að ieyfa þeim að vera
einhvers staðar? Jú, ef til vill í fram-
tíðinni mætti fá arkitekt til að
hanna einhverskonar viðbót, eflaust
einhvern tímann. Ekki virtist skorta
peninga að okkar mati. Hér á landi
eru margar kirkjur og ekki vantar
glæsibraginn innan húss sem utan.
Allt kostar þetta peninga, og hver
borgar? Jú, við þessi sóknarbörn
sem kirkjan skírir, fermir, giftir og
grefur. Állt er þetta í stakasta lagi,
en bömin hljóta að skipta megin-
máli. Bömin eru jú framtíð þjóðar-
innar og öll beram við ábyrgð á því
að koma þeim heilum til manna.
Hvemig er komið fyrir þjóðfélagi
þar sem börnin eru álitin byrði?
Hverjir era þeir sem láta nestispoka
handa bömum sínum á hurðarhúna
heimila sinna og hvert er fordæmi
kirkju sem leyfir ekki Kirkjuskjól
vegna þess að það kostar fáeinar
krónur?
Við vorum spurðar, hvers vegna
þurfa foreldrar að vinna nótt sem
nýtan, dag? Eiga ekki allir nóg af
veraldlegum gæðum? Hvernig er
með þessar mæður, þurfa þær að
vinna, hvers vegna eru þær bara
ekki heima? Jú, víst má deila um
hvað hver og einn þarf til að lifa
sómasamlegu lífí, en ekki var
minnst á feður í þessu samhengi
og speglar þetta e.t.v. afstöðu kirkj-
unnar til kvenna. Burtséð frá því,
þá leynist mótsögn í því að reisa
framúrstefnumannvirki til dýrðar
almættinu og um leið deila á þegna
þess fyrir græðgi og hégóma. Ég
hef í það minnsta þá sannfæringu
að minn guð kýs að hlúa að einu
bami og að hafa hús sitt og safnað-
arheimili án glysskrams.
Hvar er Kirkjuskjól í dag?
Að mér vitandi er Kirkjuskjól
eins og það var hugsað aðeins í
einni kirkju og það er í Neskirkju.
Eins og sálinni hans Jóns var okkur
hent þar inn af sr. Bernharði á sín-
um tíma og má segja það guðsnáð
því annars væri Kirkjuskjól varla
til í dag. Sókn Háteigskirkju rekur
einnig Kirkjuskjól. Ég fanga því og
hrósa forræðismönnum þess fyrir
framtakið. Það skjól er aðeins öðru-
vísi en upphafshugmynd Kirkju-
skjóla. Þar eru t.d. eldri borgarar
ekki þátttakendur og mun meiri
kristileg fræðsla fer fram í því
skjóli. Fella-Hólakirkja sem þjónar
þeim söfnuðum sem helst þurfa
skjól er með tvær sóknarnefndir og
ekki næst samstaða um að opna
skjól milli þeirra. Dómkirkjan hefði
ekki afborið þá röskun á ró sinni
sem þessi bamastarfsemi hefur
óneitanlega í för með sér.
Lokaorð
Fólk sem misst hefur atvinnu
sína þarf á miklum stuðningi að
halda. Atvinnuleysi fylgir mikið
óöryggi. Þegar biskup talar um
sameiginlegt átak kirkjunnar fyrir
þetta fólk vaxa vonir mínar um að
þjóðkirkjan sé að verða virkari í
nútímaþjóðfélagi. En þegar biskup
talar um að nýta safnaðarheimilin
í slíkt starf vakna óneitanlega hjá
mér efasemdir.
Þegar borgarstjóri Reykjavíkur
talar um einsetinn skóla, ef tilraun
sem nú er í gangi í fímm grannskól-
um borgarinnar heppnast, þá minn-
ist ég þeirrar tilraunar sem kirkjan
stóð fyrir á sínum tíma. Tilraunir
sem hannaðar era til að ganga,
gerðar af fagfólki og með samvinnu
allra sem að henni standa eiga góð-
an möguleika á að heppnast. Til-
raunir geta einnig orðið til þess að
fresta ákvörðun um lausn vandans
sem er fyrir hendi. Ég hvet biskup,
borgarstjóra og aðra sem áhuga
hafa á málefnum bama að gera
foreldrum kleift að vinna fyrir böm-
um sínum án þess að þurfa að setja
þau á götuna.
Höfundur er fjölskylduráðgjufi og
forstöðumaður Kirkjuskjóls í
Neskirkju.