Morgunblaðið - 08.01.1993, Síða 23

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1993
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1993
23—

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Clinton og umheim-
urinn
Kosningabaráttan fyrir
bandarísku forsetakosn-
ingamar í nóvember einkenndist
öðru fremur af deilum um innan-
ríkismál. Að kalda stríðinu loknu
stóðu Bandaríkin eftir sem eina
risaveldi veraldar. Þetta risa-
veldi, sem unnið hafði óumdeil-
anlegan pólitískan sigur á al-
þjóðavettvangi, stóð frammi fyr-
ir þeirri staðreynd, að það hafði
vanrækt eigin innviði.
Bandarísk iðnfyrirtæki hafa
farið halloka fyrir japönskum
og þýskum samkeppnisaðilum.
Gífurlegur fjárlagahalli og er-
lend skuldasöfnun hafa verið
viðvarandi vandamál undanfar-
inn áratug. Stórborgir landsins,
sem einu sinni voru eitt helsta
stolt Bandaríkjanna, hafa grotn-
að niður. Aukin glæpatíðni og
hatrammar kynþáttaóeirðir
settu mark sitt á síðasta ár. Með
réttu eða röngu náði sú tilfinn-
ing yfirhöndinni í hugum al-
mennings að Bandaríkin væru á
niðurleið.
Sigur Bills Clintons, ríkis-
stjóra í Arkansas, yfír George
Bush Bandaríkjaforseta í kosn-
ingunum hefur ekki síst verið
túlkaður sem krafa kjósenda um
breyttar áherslur í stjómmálum
landsins. í stað þess að vera sí-
fellt í því hlutverki að leysa deil-
ur á alþjóðavettvangi ættu ráða-
menn að einbeita sér að lækn-
ingu þeirra meina sem þjáðu
eigin þjóð.
Efnahagsmálin hafa líka ver-
ið þungamiðjan í því undirbún-
ingsstarfí sem Clinton og að-
stoðarmenn hans hafa unnið frá
því hann náði kjöri. Clinton hef-
ur lýst því yfír að hann ætli að
fá nýja efnahagsstefnu sam-
þykkta í þinginu á fyrstu hundr-
að dögum sínum á forsetastóli.
Flest bendir til að það muni tak-
ast. Ólíkt Bush hefur hann ör-
uggan þingmeirihluta á bak við
sig. Þá hafa flestir þeir, sem
hann hefur útnefnt til æðstu
starfa, mikla reynslu af því að
fást við þingið. Loks sýna skoð-
anakannanir mikinn stuðning
bandarískra kjósenda við það
starf sem hinn nýkjörni forseti
hefur innt af hendi til þessa.
Til að undirstrika enn frekar
að hann hyggist fyrst og fremst
einbeita sér að innanríkismálum
sagðist Clinton ekki hafa tíma
til að eiga fund með John Maj-
or, forsætisráðherra Bretlands,
þegar hann heimsótti Bandarík-
in í síðasta mánuði. Þá lýsti
hann því yfír að tímasetning
fyrsta fundar hans og Borís
Jeltsíns Rússlandsforseta yrði
að hluta til að ráðast af því
hvemig gengi að koma efna-
hagsstefnunni í gegnum þingið.
A meðan Clinton hefur undir-
búið þær róttæku aðgerðir sem
hann boðaði hefur það, eðli
málsins samkvæmt, fallið í hlut
hins fráfarandi forseta, George
Bush, að sinna utanríkismálun-
um, þó svo að það hafí verið
gert í nánu samráði við Clinton.
Síðustu vikur Bush í embætti
hafa verið einstaklega annasam-
ar. Bandaríkjamenn gegndu lyk-
ilhlutverki þegar ákvörðun var
tekin um að senda hersveitir til
Sómalíu til að tryggja hjálpar-
gagnasendingar til landsins.
Samkomulag hefur tekist í deilu
Bandaríkjastjórnar og Evrópu-
bandalagsins um landbúnaðar-
kafla GATT-samkomulagsins.
Bush hefur beitt Serba auknum
þrýstingi og hótað þeim frekari
aðgerðum og jafnvel hemaði
láti þeir ekki af yfirgangi sínum
í Bösníu. í síðustu viku undirrit-
aði hann í Moskvu ásamt Jeltsín
START II-samkomulag, sem
kveður á um stórfelldan -niður-
skurð í kjamorkuvopnaherafla
ríkjanna. Bandarísk herþota
skaut fyrir skömmu niður íraska
flugvél og bandamenn við Persa-
flóa hóta írökum hernaðarað-
gerðum flytji þeir ekki eldflaug-
ar á brott frá suðurhluta íraks.
Á meðan hagtölur sýna vænk-
andi hag bandarísks efnahags-
lífs hrannast óveðurskýin upp á
alþjóðavettvangi. Friðarviðræð-
ur í fyrrverandi Júgóslavíu hafa
engan árangur borið til þessa.
Saddam Hussein er enn kok-
hraustur við völd í Bagdad og
virðist ekki hika við að bjóða
Vesturlöndum birginn á ný.
Umbótaöfl í Rússlandi hafa á
síðustu vikum verið á undan-
haldi gagnvart afturhaldssinn-
um sem krefjast þess að hægt
verði á þróuninni í átt til mark-
aðsbúskapar. Frakkar hafa hót-
að að hnekkja því samkomulagi
sem náðist í GATT-málunum.
Sú ákvörðun ísraela að senda
rúmlega fjögur hundmð Palest-
ínumenn í útlegð til Suður-
Líbanon á eflaust ekki eftir að
gera samningamönnum í friðar-
viðræðum um Mið-Austurlönd
auðveldara fyrir. Þá hefur það
sýnt sig í gegnum söguna að
það er mun auðveldara að senda
herafla til ríkja á borð við Sóm-
alíu en að ná sveitunúm heim á
ný.
Það er Bandaríkjunum vissu-
lega lífsnauðsynlegt að styrkja
eigin undirstöður. Frá því verður
hins vegar ekki litið að þetta
risaveldi hefur verið kjölfesta'
lýðræðis og öryggis í heiminum
á þessari öld. Það bendir því
margt til að þegar Clinton tekur
við forsetaembættinu 20. janúar
muni utanríkismálin verða fyrir-
ferðarmeiri en hann hefði helst
óskað.
Vopnuð friðargæsla í Bosníu á vegum NATO til umræðu
Hlutverk Islands er
sem fyrr ómetanlegt
við liðsflutningana
- segir John Shalikashvili hershöfðingi,
yfirmaður herafla bandalagsins í Evrópu
YFIRMAÐUR alls herafla Atlantshafsbandalagsins, NATO, í
Evrópu, bandaríski hershöfðinginn John Shalikashvili, átti
stutta viðdvöl hér á landi í gær og ræddi við Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra. Fjallað var um ýmis mál er
varða bandalagið, hlutverk íslands sérstaklega, samskiptin
við nýfrjáls ríki Mið- og Austur-Evrópu en einnig ástandið í
Bosníu-Herzegóvínu og fleiri átakasvæðum í Evrópu. Að
beiðni Sameinuðu þjóðanna hefur NATO gert áætlun um fram-
kvæmd banns við öllu flugi herflugyéla Serba yfir Bosníu,
með valdbeitingu ef þurfa þykir. Á blaðamannafundi var
Shalikashvili spurður hvað mælti einkum gegn því að banda-
lagið beinlínis skakkaði leikinn með hervaldi.
„Ég hygg að það væri afar ein-
föld lausn á einstaklega flóknu
vandamáli," sagði Shalikashvili.
„SÞ er stofnunin sem umheimurinn
hefur falið að leysa deilurnar og
hún hefur nokkrum sinnum leitað
til okkar, að mínu viti ber okkur
að veita SÞ aðstoð. Nefna má sigl-
ingabannið [á Serba og Svartfell-
inga] sem þurfti að framfylgja á
Adríahafi, annað dæmi er skipu-
lagning flugbannsins yfir Bosníu-
Herzegóvínu. Það er enginn vafi á
því að NATO gæti séð um að fram-
fylgja banninu ef SÞ bæði okkur
um það.“ Um hugsanlega beitingu
landherafla á vegum bandalagsins
sagði Shalikashvili að fyrst og
fremst væri nú reynt að finna póli-
tíska lausn, ekki hemaðarlega. „En
það útilokar ekki að herlið gæti
með ýmsum hætti komið að gagni,
einkum við hjálparstarf til handa
óbreyttum borgurum. Við verðum
alltaf að muna að varanleg lausn
hlýtur að verða pólitísk, ekki hern-
aðarleg."
Hershöfðinginn sagði aðspurður
að hlutverk Island's, ef til beinna
afskipta NATO kæmi í Bosníu,
yrði sem fyrr að gegna hlutverki
lífsnauðsynlegrar brúar milli Norð-
ur-Ameríku og Evrópu. Aðstaðan
hér hefði skipt miklu máli í stríðinu
við Saddam Hussein íraksforseta
1991, lendingar á Keflavíkurflug-
velli í tengslum við Eyðimerkur-
storm hefðu skipt þúsundum. Is-
land væri gmndvallarforsenda
þess að hægt væri að tryggja liðs-
og birgðaflutninga austur um haf.
„Hörmungamar í Júgóslavíu eru
ekki þær síðustu sem við verðum
vitni að, fijálsar þjóðir munu verða
að fást við fleiri slík mál og þegar
þörf verður fyrir framlag ríkjanna
í Norður-Ameríku verður mikil-
vægi íslands ómetanlegt. Ef eitt-
hvað er geri ég ráð fyrir að Island
verði enn mikilvægara í framtíð-
inni en nú.“
Er spurt var um framtíð NATO
Morgunblaðið/Kristinn
John Shalikashvili hershöfðingi,
æðsti yfirmaður herafla Atlants-
hafsbandalagsins í Evrópu.
sagðist hershöfðinginn telja of
snemmt að segja að hlutverk
bandalagsins væri úr sögunni. Ein-
faldast væri að spyija t.d. fólk í
Austur-Evrópu hvort það vildi
fremur að landið væri innan banda-
lagsins en utan þess. Hann sagðist
telja að nær allir myndu kjósa
NÁTO-aðild og vildu eindregið að
bandalagið efldist fremur en hitt.
Sjálf árásarhættan úr austri væri
þó úr sögunni. Nú væru þjóðir
NATO að reyna að nota reynslu
sína af meira en 40 ára vamarsam-
starfi til að reyna að bregðast rétt
við staðbundnum átökum eins og
í Bosníu, reyna að vinna bug á
öryggisleysinu og ókyrrðinni sem
víða hefðu fylgt í kjölfar kalda
stríðsins.
Hugmyndir um kennslu á háskólastigi í sjávarútvegsfræðum fyrir útlendinga
Nám fyrir vélstjóra og skip-
sljóra þykir vænlegri kostur
- að sögn Björns Dagbjartssonar hjá Þróunarsamvinnustofnun íslands
„FYRIR um fimm árum var kannað, hvort grundvöllur væri
fyrir því að stofna hér alþjóðlegan sjávarútvegsskóla, í lík-
ingu við Jarðhitaskóla Sameinuðu þjóðanna, en þá þótti það
ekki vænlegur kostur. Mönnum leist þá mun betur á hug-
myndina um nám fyrir erlenda vélsljóra og skipstjóra hér
á landi. Fyrsta námskeiðið af þeim toga verður e.t.v. haldið
hér síðar á árinu og þá sem liður í þróunaraðstoð," sagði
Björn Dagbjartsson, framkvæmdastjóri Þróunarsamvinnu-
stofnunar Islands, í samtali við Morgunblaðið.
Eins og skýrt var frá í Morgun- i kviknað hugmyndir um að koma
blaðinu þann 3. desember sl. hafa I hér á fót námi í sjávarútvegsfræð-
um á háskólastigi fyrir útlendinga,
í líkingu við Jarðhitaskóla Samein-
uðu þjóðanna, sem hér er starf-
ræktur. Gunnar Svavarsson, for-
maður Félags íslenskra iðnrek-
enda, viðraði þessa hugmynd í
grein í Morgunblaðinu á gamlárs-
dag.
Bjöm Dagbjartsson sagði, að
Gunnar G. Schram, prófessor,
hefði lagt fram tillögu í stjóm Þró-
Verkefnastjóri Vínaróperunnar um Kristján Jóhannsson
Fáir tenórar hafa jafngóða
sönggetu og sviðsframkomu
ZUrich. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
RUDOLF Berger, verkefnasljóri Vínaróperunnar, hefur
sjaldan orðið var við eins mikinn áhuga á frammistöðu
nokkurs söngvara og Islendingar hafa sýnt á frammistöðu
Krisljáns Jóhannssonar í frumraun hans á sviði Vínaróper-
unnar síðastliðið mánudagskvöld. „Mér finnst þessi áhugi
nyög ánægjulegur,“ sagði Berger í samtali við Morgunblað-
ið. „Þjóðin á ekki marga óperusöngvara á heimsmæli-
kvarða og áhugi hennar á frammistöðu Kristjáns Jóhanns-
sonar er því skHjanlegur."
Kristján syngur aftur í Toscu á
laugardagskvöld og í framtíðinni
mun hann syngja önnur hlutverk
í Vínaróperunni. „Við hefðum ekki
gert samning við Kristján Jó-
hannsson ef við teldum hann ekki
vera í hópi fremstu tenóra heims,“
sagði Berger. „Framboð á tenómm
er frekar takmarkað og það em
fáir sem hafa jafngóða sviðsfram-
komu og sönggetu og Kristján
Jóhannsson."
Tosca hefur verið á verkefna-
skrá óperannar lengi og Kristján
var eini nýi söngvarinn í uppfærsl-
unni á mánudag. Sýningin hefur
því ekki vakið athygli í austurrísk-
um fjölmiðlum. „Kristján Jóhanns-
son stóð sig mjög vel,“ sagði Berg-
er. „Frammistaða hans var yfir
meðallagi í samanburði við aðrar
framraunir í Vínaróperanni. Sýn-
ingin í heild var góð og áhorfend-
ur fögnuðu henni, og Kristjáni
Jóhannssyni sérstaklega, mjög vel
Hokin,“ sagði Berger.
unarsamvinnustofnunarinnar fyrir
um fímm áram, þar sem lagt var
til að þessi möguleiki yrði kannað-
ur. „Niðurstaðan varð heldur nei-
kvæð, því Norðmenn höfðu hafið
undirbúning að svipuðum skóla,
sem nú hefur tekið til starfa í
Tromsö og Háskóli Sameinuðu
þjóðanna í Tókýó býður upp á sjáv-
arútvegsfræði. Það gerir Hum-
berside College í Grimsby einnig.
Loks var okkur bent á, að í Há-
skóla íslands er ekki boðið upp á
nám í fískifræði eða sjávarútvegs-
fræðum og þótti því ýmsum geyst
farið að ætla að fara að hefja há-
skólakennslu fyrir útlendinga.“
Björn sagði að upp á síðkastið
hefði verið kannað, hvort ekki
væri vænlegra fyrir íslendinga að
bjóða útlendingum upp á námskeið
á lægri stigum, til dæmis vélstjór-
um og skipstjóram frá þróunar-
löndum. „Það mál er komið á nokk-
um rekspöl og fyrsta námskeiðið
verður hugsanlega haldið nú í ár.
Stýrimannaskólinn og fleiri hafa
verið að vinna að því máli. Þetta
þykir mér ekki verri hugmynd en
hin, en slíkan skóla þyrftum við
að kosta sjálf. Ef skólinn nær að
komast á legg fengjum við hugsan-
lega einnig nemendur frá þróunar-
löndunum, sem aðrar þjóðir
styrktu til náms hér. Danir hafa
til dæmis styrkt nemendur til náms
í Englandi,“_ sagði Bjöm Dag-
bjartsson, frámkvæmdastjóri Þro-
unarsamvinnustofnunar íslands.
Stjórn sjúkrastofnana Reykjavíkur
Aðstaða fyrir siúklinsra
í einangrun verði bætt
SIGURÐUR Guðmundsson lyf-
læknir á Borgarspítala telur
hættu á að fjölónæmar berkla-
bakteríur berist til landsins en
þeirra hefur einkum orðið vart
meðal eyðnisjúklinga í Banda-
ríkjunum. Af um 15 heilbrigð-
isstarfsmönnum á austurströnd
Bandaríkjanna, sem smitast
hafa af berklasjúkum eyðni;
sjúklingum, hafa fjórir látíst. í
bréfi tíl Stjórnar Sjúkrastofn-
ana Reykjavíkur, er bent á að
bæta þurfi verulega aðstöðu til
fullkominnar einangrunar
sjúklinga á Borgarspítala vegna
vaxandi ónæmi ýmissa sýkla,
þar á meðal berkla, gegn sýkla-
lyfum. Hefur stjórnin falið Jó-
hannesi Pálmasyni fram-
kvæmdastjóra Borgarspítalans,
að vinna aðgerðar- og kostnað-
aráætlun fyrir slíka aðstöðu.
Sigurður sagði að á sþítalanum
væru til staðar einangrunarherbergi
en ekki nægilega vel úr garði gerð
og þá sérstaklega með tilliti til loft-
ræstingar. Koma þyrfti fyrir sér bún-
aði með möguleika á yfir og undir-
þrýstingi í herberginu. „Ástæðan fyrir
því að þetta kemur upp er að við ótt-
umst að fyrr eða síðar berist hingað
fjölónæmir sýklar en það eru sýklar,
sem eru ónæmir fyrir flestum ef ekki
öllum sýklalyfjum sem venjulega eru
notuð og þá erum við fyrst og fremst
að tala um berkla, sem einkum tengj-
ast eyðnisjúklingum en þeirra hefur
nánast eingöngu orðið vart vestanhafs
ennþá,“ sagði Sigurður. Eiðnisjúkling-
um hættir til að smitast af sama ber-
klastofni og gekk hér á landi en nú
er svo komið að stofninn er ekki leng-
ur næmur fyrir tiltækum berklalyfj-
um.
Sigurður sagði að ónæmi berkla-
bakeríunar væri ekki eingöngu hægt
að skýra með ónæmi eyðnissjúklinga.
Berklasýkill hafi löngum verið þekkt-
ur fyrir að geta tekið breytingum og
þá sérstaklega ef eingöngu er beitt
einni tegund lyfja. Sennilegasta skýr-
ingin væri að berklasjúklingar hafi
ekki farið að fyrir mælum lækna við
lyfjatöku með þeim afleiðingum að
sýkillinn fékk tíma til að mynda vöm
gegn lyfjunum. „Berklasýkillinn hefur
nánast eingöngu fundist hjá eyðni-
sjúklingum ennþá en það hafa þó
nokkrir heilbrigðisstarfsmenn í
Bandaríkjunum fengið sýkingu af
völdum hans, þannig að við vitum að
hann hagar sér eins og aðrir berklasý-
klar og sýkt heilbrigt fólk,“ sagði Sig-
urður. „Og nú hefur það gerst að
nokkrir bandarísku heilbrigðisstarfs-
mannanna hafa dáið af völdum berkla,
sem þeir hafa sýkst af í vinnunni. En
ég tek það skýrt fram að þessa sýkils
hefur ekki orðið vart á Islandi, sem
betur fer en fólk ferðast mikið milli
landanna. Boðleiðin er til og meira
en fræðilegur möguléiki á að hann
berist hingað. Þess vegna viljum við
Að sögn Vilhjálms Þ. Vilhjálmsson-
ar formanns skipulagsnefndar, fékk
Hagkaup hf. fyrirheit um lóð undir
verslun- og þjónustu í Kjama, með
þvi skilyrði að hugmynd að skipulagi
lóðarinnar lægi fyrir innan átján
mánaða. Drög að skipulagi hafa verið
lögð fyrir skipulagsnefnd og sagði
Vilhjálmur, að þar væri gert ráð fyr-
ir veralegri uppbyggingu. „Þetta er
ekki nein Kringla en stærra húsnæði
en í Foldahverfi,“ sagði hann. „Hag-
kaupsmenn hafa mikinn áhuga á að
vera einnig með kvikmyndahús í
Kjarnanum auk annarrar þjónustu og
koma upp éinangrunaraðstöð hér og
koma þar með í veg fyrir útbreiðslu."
Auk berkla hefur orðið vart við
aðra sýkla hér á landi, sem eru ónæm-
ir fyrir venjulegum sýklalyfíum en
hægt hefur verið að ráða við eigi að
síður með dýrari lyfjum. Nefndi Sig-
urður lungnabólgusýkla sem dæmi og
hefur meðal annars verið talað um
bókasafn og heilsugæslu auk verslun-
ar, sem þeir ætla sjálfir að vera með.“
í greinargerð Hrafnkels Thorlacius
arkitekts, með skipulagsdrögunum,
kemur fram að gert er ráð fyrir um
2.000 til 2.500 fermetra húsnæði í
einni samstæðu með aðgangi að
nokkru leyti frá yfirbyggðri göngu-
götu. Hagkaup áformar um 1.200
fermetra fyrir verslun, sem fyrst og
fremst verður matvöruverslun en að
auki er þar gert ráð fyrir átta til tíu
smærri aðilum. Áfast byggingunni
er gert ráð fyrir kvikmyndahúsi með
gramneikvæða sýkla, sem geta valdið
alvarlegum sýkingum í blóðrás, lung-
um, þvagfærum og víðar. „Það gildir
það sama með þá, ónæmi þeirra gegn
ýmsum sýklalyfjum fer vaxandi bæði
hér og út um allan heim en ennþá eru
til lyf sem hægt er að nota gegn
þeim,“ sagði hann.
tveimur til þremur sölum auk veit-
ingastaða.
Gert er ráð fyrir um 800 til 1.000
fermetra heilsugæslustöð, sem ætti
að geta þjónað allri byggðinni norðan
Grafarvogs auk þess sem gert er ráð
fyrir læknastofum sérfræðinga, tann-
lækna, augnlækna, apótek og optiker
á um 1.500 fermetram í sömu bygg-
ingu. Fram kemur að í skipulagsfor-
sendum Teiknistofu TT3, er gert ráð
fyrir útibúi frá Borgarbókasafni á unf
800 fermetram. Þá er talið æskilegt
að innan ramma almennrar þjónustu
verði meðal annars bensínsala,
þvottaplan, þvotta- og bónstöð,
dekkja- og stillingaverkstæði.
Nokkrar athugasemdir komu fram
á fundi skipulagsnefndar, sem tekið
verður tillit við endanlegt skipulag
lóðarinnar. Sagði Vilhjálmur, að lítið
bæri á milli og verður skipulagsvinnu
haldið áfram í samvinnu við Borgar-
skipulag og Skipulagsnefnd.
Verslun-þónusta Hagkaup
Grunnskóli
8.-10. bekkur
Bíó/veitingahús
Verslun-þónusta Bilastarfsemi ^ ^
• iii .
I A
Bensfnstöð
Bókasafn
■£> Heilsugæslai
Fjölbrautaskóli
Hugmynd
að skipulagi
í Kjarna
í Borgarholti II
Kirkja
Borgarholtshverfi
Hagkaup skipuleggur versl
unar- og þjónustumiðstöð
DROG að skipulagshugmyndum Hagkaups hf., að skipulagi
verslunar- og þjónustumiðstöðvar ásamt kvikmyndahúsi í
Kjarna í Borgarholtshverfi í Grafarvogi, hafa verið kynnt í
skipulagsnefnd Reykjavíkur. Kjarninn nær yfir 14 hektara og
verður miðliverfi fyrir öll Borgarholtshverfin þrjú, Engja-
hverfi, Borgahverfi og Víkurhverfi auk Rimahverfis að hluta.
Þar verður fjölbrautaskóli fyrir austurborgina og Mosfellsbæ.
Vextir í félagslega húsnæðiskerfinu hækka úr 1% í 2,4% 1. mars
Ráðherra vill undanskilja leiguíbúðir
Skerðing vaxtabóta verður endurskoðuð
VEXTIR í félagslega húsnæðiskerfinu hækka úr 1% í 2,4% 1. mars
þegar gildistími kjarasamninga rennur út. Jóhanna Sigurðardóttir
félagsmálaráðherra segir að valið hafi staðið á milli þess að draga
úr útlánum tíl félagslegra íbúða úr 500 í 300 íbúðir eða hækka
vextina og hún telji að húsnæðismálastjórn hafi valið vaxtahækkun-
arleiðina þar sem hún hafi lagt tíl að úthlutað yrði til 500 íbúða.
Jóhanna segist leggja áherslu á að vaxtahækkunin nái ekki til leig-
íbúða á meðan ekki hafa verið innleiddar húsaleigubætur en það
sé ekki endanlega rætt í ríkisstjórninni. Þá segir Jóhanna að þegar
vaxtabótaskerðingin var ákveðin í desember, sem taka á gildi um
næstu áramót, hafi orðið samkomulag um það í ríkisstjórninni að
endurskoða útfærslu hennar í byijun þessa árs. Segist hún leggja
áherslu á að skerðingin verði tekjutengd þannig að fólki með lág-
ar tekjur og meðaltekjur verði hlíft en óvíst sé hvort samstaða
náist um þetta milli stjórnarflokkanna.
Gylfi Ambjörnsson, hagfræðingur
Alþýðusambands fslands, segist fast-
lega eiga von á að verkalýðshreyfing-
in muni taka vaxtahækkunina upp í
viðræðum um nýja kjarasamninga og
reyna að koma í veg fyrir hana.
Gylfi sagði að sú skýring sem gef-
in hefði verið á vaxtahækkun í félags-
lega kerfinu um að lánþegar fengju
vaxtabætur ætti ekki lengur við þar
sem ríkisstjómin hefði einnig ákveðið
skerðingu vaxtabóta sem myndi leiða
til mikillar hækkunar vaxtagjalda og
kjaraskerðingar.
Jóhanna sagði að núverandi ríkis-
stjóm hefði hækkað ríkisframlagið til
Byggingarsjóðs verkamanna frá tíð
fyrrverandi ríkisstjómar og miðað við
að hægt yrði að lána til 500 félags-
legra íbúða næstu þijú árin. Sú áætl-
un geti staðist miðað við þá vaxta-
hækkun sem ákveðin hefur verið. Hún
benti einnig á að fulltrúar allra flokka
hefðu fallist á það sjónarmið, þegar
félagslega húsnæðiskerfið var til end-
urskoðunar og samþykkt að til að
halda útlánagetu sjóðsins þyrftu vext-
ir að hækka í allt að 2%.
„Ég geri mér grein fyrir að skerð-
ing vaxtabóta eins og hún var útfærð
og samþykkt á Alþingi í desember
setur strik í reikninginn en það varð
samkomulag um það í ríkisstjóminni
að endurskoða þá útfærslu. Eg legg
áherslu á að hafa þær tekjutengdari
og að sú skerðing á vaxtabótunum,
sem á að koma til framkvæmda um
næstu áramót, verði með þeim hætti,
að fólki með lágar tekjur og meðal
tekjur verði hlíft. Ég veit ekki hvort^
næst samstaða um það milli stjómar-
flokkanna en engu að síður var geng-
ið frá málinu með þeim hætti fyrir
jól að þetta yrði endurskoðað í byq'un
ársins, væntanlega með það í huga
að það kæmi fram lagabreyting sem
breytti þessu áður en vaxtabótaskerð-
ingin kemur til framkvæmda,“ sagði
Jóhanna.