Morgunblaðið - 27.01.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. JANUAR 1993
Akureyrarbréf á þorra

Akureyri
eftirLeif Sveinsson
i
Fokkerinn hefur sig til flugs af
Reykjavíkurflugvelli þriðjudaginn
19. janúar. Skyggni er frábært á
leiðinni til Akureyrar, en þó tekur
steininn úr, þegar við komum yfír
Eyjafjörð, Herðubreið blasir við
langt í austri, hana hefi ég aldrei
séð fyrr héðan. Lending er mjúk,
nokkuð frost, en annars góðviðri.
Mikil snjóþyngsli eru á Akur-
eyri, viðbrigði frá tveim síðustu
vetrum, sem voru að heita má
snjólausir. En lífið hér á Akureyri
gengur sinn vanagang, þótt háir
snjóruðningar séu við allar götur.
Við hjónin höfum ekki komið
til Akureyrar síðan í september,
svo margt hefur breyst í miðbæn-
um, t.d. í Hafnarstræti. Þar eru
nú skúrarnir horfnir, sem spilltu
mjög útsýni úr matsal Hótel KEA,
„Morgunblaðshöllin" og Slippsk-
úrinn. Norðar í Hafnarstrætinu er
búið að opna nýja verslunarmið-
stöð, Krónuna, jarðhæð tekin í
notkun, en efri hæðir í smíðum.
II
Föstudaginn 22. janúar ökum við
Ellert Kárason á BSO Eyjafjarðar-
hringinn, fram Eyjaljörð allt suður
undir Saurbæ og síðan austan meg-
in fjarðarins, þar til hringnum er
lokað við nýju brýmar á leirunum.
Veðrið er frábært, við ökum um
Möðrufellshraun og minnumst
harmleiksins, er frá er sagt í Nýjum
félagsritum, 7. árg. 1847:
í Eyjafírði aldinn stendur reynir
í auðri kleif í launpm ^alladal
þar sem að bruna bunulækir tærir
um bjarta grundu úr dimmum fjallasal.
í greininni segir frá elskendum,
sem voru systkin, en vissu það ekki
fyrr en um seinan. Þau voru háls-
höggvin fyrir bameign og dysjuð í
úfínni urðinni. En upp af dys þeirra
óx reyniviðurinn sögufrægi. Við
höldum yfír brúna á Eyjafjarðará
og út með Eyjafírði að austan.
Kerling (1538 m) er ólýsanlega fög-
ur í sólskininu. Þannig lýsir Trausti
Einarsson útsýninu af Kerlingu í
Ferðum, 1. tbl. 3. árg. 1942: „Af
henni (þ.e. Kerlingu) getur að líta
eitthvert stórfenglegasta útsýni,
sem til er á landinu. Þaðan sér vest-
ur yfír Skagaíjörðinn, norður yfír
allan hinn hrikalega, sundurskoma
ijallaklasa milli Skagafjarðar og
Eyjafjarðar, austur á Hólsfjöll og
niður í Mývatnssveitina í orðsins
eiginlegu merkingu. Þá blasa við
Snæfell, Herðubreið, Dyngjufjöll og
Kverkfjöll í miðri norðurbrún
Vatnajökuls. Síðan loka tindrandi
jökulkrúnumar sjóndeildarhringn-
um til suðausturs, suðurs og suð-
vesturs.
II
Fyrir 15 árum, er við hjónin eign-
uðumst hér orlofsíbúð, var ég fljótt
smeykur við atvinnuuppbygging-
una hér á Akureyri. Þrír svona gríð-
arstórir vinnustaðir, SÍS-verksmiðj-
urnar, Slippstöðin og Utgerðarfélag
Akureyringa. Ég hugsaði með sjálf-
um mér, ef bara einn þessara vinnu-
staða bilar, þá er voðinn vís, stórat-
vinnuleysi óhjákvæmilegt. Ótti
minn reyndist j)ví miður ekki
ástæðulaus. SlS-verksmiðjumar
hættar starfsemi, Slippstöðin verk-
efnalítil, en Útgerðarfélagið stend-
ur eitt eftir öflugt og sterkt.
Gamall, einlægur samvinnumað-
ur sagði við dótturson sinn, þá orð-
inn níræður: „Heldurðu virkilega
nafni, að Sambandið deyi á undan
mér“? Þótt Sambandið sé dautt, þá
er KEA enn öflugt og verður
ábyggilega um langa framtíð. Nú
hefur það fengið samkeppni af að-
ila, sem er þess verðugur, þar sem
Hagkaup er. Verslun Hagkaupa er
stórmyndarleg hér fyrir norðan, en
Hótel KEA er aftur á móti glæsileg-
asta hótel hér á landi.
Árið 1978 vora 200 íbúðir í smíð-
um hér á Akureyri. Fyrir fáum
árum var aðeins byijað á um 10
húsum. Slíkar eru sveiflurnar í
byggingariðnaðinum. Nú eru aðal-
lega byggðar ellimannaíbúðir og
stúdentagarðar.
IV
Vonandi rætist úr atvinnu-
ástandinu hér nyrðra. Valgarður
Ólafsson hjá SIF sagði einhvern
tíma í blaðagrein: „Bretavinnuand-
rúmsloftið náði aldrei til Akur-
eyrar“. Hér býr harðduglegt fólk,
sem býður aðeins eftir að takast á
við ný verkefni. Halldór Blöndal
þingmaður og ráðherra var sam-
ferða okkur í flugvélinni norður á
EVROPSKA VINNUVERNDARARIÐ
Hönnun og vinnuvemd
eftirHuldu
Ólafsdóttur
Allt frá 15. öld hefur verið skrif-
að um mannfræðilegar líkamsmæl-
ingar (anthropometri) sem era
mælingar á fólki, t.d. líkamshæð,
breidd mjaðma og axla, lengd hand-
leggja og fótleggja, stærð fíngra,
grips o.fl. Þessar mælingar era
m.a. notaðar við hönnun húsnæðis,
húsgagna, verkfæra, fatnaðar og
fleira.
Mismunandi líkamsbygging
Töluverður munur er á stærðar-
hlutföllum karla og kvenna og einn-
ig er töluverður munur á fólki af
ólíkum kynstofnum.
Fatahönnuðir hanna föt af mis-
munandi gerðum og stærðum til
þess að flíkin passi sem best. í
íþróttum er einnig tekið ákveðið
mið af því að fólk er mismunandi.
í kúluvarpi hafa konur og karlar
ekki sömu stærð af kúlum. í körfu-
bolta era bömin með minni bolta
en þeir sem eldri era o.s.frv. Sú
staðreynd að við erum ólík krefst
þess að aðbúnað á vinnustöðum sé
hægt að laga að hveijum og einum.
Aðlögun vinnu að
einstaklingnum
Ein mikilvægasta vörn gegn
álagssjúkdómum er sú að vinnuað-
stæður séu góðar. Vinna sem er
þannig að fólk þarf að bogra við
hana getur valdið álagseinkennum
svo sem bakverk. Sá sem vinnur
við of hátt borð á það á hættu að
fá vöðvabólgu í axlir.
Á flestum skrifstofum fær fólk
stóla sem hægt er að stilla eftir
þörfum starfsmanna og eftir því við
hvað er unnið. Væntanlega dettur
engum atvinnurekenda í hug að
bjóða starfsfólki sínu upp á eldhús-
stól til að sitja á við vinnu sína.
í frystihúsum hafa hönnuðir tek-
ið tillit til þess að starfsfólkið er
mishátt. í flestum frystihúsum er
nú hægt að stilla vinnuhæð starfs-
manna eftir stærð einstaklingsins
eða þeim verkefnum sem verið er
að vinna við. Starfsfólki ber að
nýta sér stillimöguleika búnaðarins
og vera vakandi fyrir því að bæta
vinnuaðstæður sínar.
Handverkfæri
Handverkfæri, s.s. hamra, sagir,
hnífa, skæri, bora o.fl. þarf að
hanna þannig að henti starfsfólki.
Vinnuhendur era misstórar og því
er nauðsynlegt að hafa mismunandi
stærðir af verkfærum. Það hefur
sýnt sig að þegar konur hafa farið
Vinnuvernd
í verki
að vinna í hefðbundnum atvinnu-
greinum karla t.d. byggingavinnu,
vélaverkstæðum o.fl. þá era flest
verkfærin hönnuð út frá karl-
mannshendi. Það gerið því konum
eða körlum sem era með smáar
hendur erfitt fyrir að nota slík verk-
færi. Afleiðingarnar verða þær að
álagssjúkdómar era tíðari hjá þeim
sem nota verkfæri sem passa illa.
Þetta aukna áiag getur valdið sina-
skeiðabólgu í úlnlið og sliti á vöðv-
um og liðamótum fíngra og úlnliða.
Innkaup og val á búnaði
Sá starfsmaður sem annast inn-
kaup á búnaði, vélum og verkfærum
hjá fýrirtækjum ber mikla ábyrgð.
Rangt val á búnaði eða verkfæram
getur valdið því að starfsfólk fái
álagssjúkdóma. Það er vinnuvernd
í verki að fylgjast með því hvað er
í boði og kaupa það sem hentar
starfinu best ekki bara kaupa sömu
hlutina af gömlum vana.
Starfsmaður Vinnueftirlitsins úti
á landi spurði verkstjóra í frysti-
húsi af hveiju þeir hefðu ekki fleiri
tegundir af hnífum íyrir starfsfólk
Leifur Sveinsson
„Mikil snjóþyngsli eru á
Akureyri, viðbrigði frá
tveim síðustu vetrum,
sem voru að heita má
snjólausir. En lífið hér
á Akureyri gengur sinn
vanagang, þótt háir
snjóruðningar séu við
allar götur.“
þriðjudaginn. Hann er manna lík-
legastur til að átaka til hendinni í
atvinnumálum Norðlendinga. Að
minnsta kosti var hann kominn á
axlaböndin í vélinni og kominn á
fulla ferð í vinnu sinni.
Vonandi glæðist sjávarafli, þann-
ig að allir Eyfirðingar geti tekið
undir með Hríseyingum, sem sungu
eftirfarandi kvæði á Hríseyinga-
móti 1. mars 1952:
Já, oft var í eyjunni gaman
er allt flaut í þorski og síld,
þá dugði ekki dögunum saman
að dreyma um ástir og hvíld.
Menn urðu eins og unglömb á vori
og enginn fékk hausverk né gikt
því umhverfið ilmaði af slori
sem er áfeng og hressandi lykt.
Höfundur er lögfræðingur og býr
ýmist í Reykjnvik eða á Akureyri.
Hulda Ólafsdóttír
í snyrtingu. Hann svaraði að það
væri ekki aðra hnífa að fá hjá sölu-
aðila. Þá hringdi eftirlitsmaðurinn
í söluaðilann og spurði hvers vegna
þeir hefðu ekki meira úrval af hníf-
um. Svarið var „nú verkstjórarnir
biðja ekki um neitt annað“.
I rannsókn sem gerð var hjá
Vinnueftirliti ríkisins á líkamlegum
óþægindum fiskvinnslufólks þ.e. frá
vöðvum, liðum og beinum kom í
ljós að veruleg óþægindi voru frá
úlnliðum. Það er líklegt að óheppi-
legir hnífar eigi þar einhveija sök.
Það er því full ástæða til þess að
endurskoða val á þeim.
Fyrir skömmu var ég stödd í fyr-
irtæki til að halda fyrirlestur um
vinnu við tölvu. Þá sá ég að verið
var að bera inn fjölda tölvuborða.
Öll tölvuborðin voru eins og af þeirri
gerð sem ég get ekki mælt með.
Eg spurðist fyrir um hvers vegna
þessi borð væru keypt og svarið var
„við höfum alltaf keypt þessi borð“.