Morgunblaðið - 27.01.1993, Side 31

ekki þola álagið. Þetta höfðum við
ekkert gert og treystum okkur ekki
í, en eins og stundum hefur verið
sagt, það sem ekki drepur þig, ger-
ir þig sterkan og Palli varð ofur-
mannlega sterkur. Hreystin var slík
að hann þoldi álagið. Á dánardægr-
inu hafði mikið vatn runnið til sjáv-
ar og hreystin kannski ekki söm
og áður, en nú féll hann í valinn
við nákvæmlega eins æfingu. Nú
er Jón Páll ekki lengur í okkar
hópi, hann kemur ekki lengur til
okkar með gamanmál og hól um
útlit og árangur á glöðum æfinga-
stundum, en minningar um hann
eru bjartar og mikill er harmurinn,
sérstaklega hjá ungum syni og að-
standendum, sem ég votta mína
samúð.
Ólafur Sigurgeirsson.
Það er sem dökkt ský hafi dreg-
ið fyrir sóiu í íþróttaheiminum, ís-
ienska þjóðin er harmi slegin því
Jón Páll Sigmarsson stolt okkar
íslendinga og fyrirmynd æskunnar
er látinn langt fyrir aldur fram. Það
var eins og tíminn næmi staðar
þegar ég heyrði um lát Jóns Páls
í útvarpinu, míns gamla vinar og
æfingafélaga.
Það var í Jakabóli, æfingahús-
næði lyftingadeildar KR sem ég
kynntist Jóni Páli í byijun 8. áratug-
arins. Við vorum um tvítugt, lífíð
var glens og gaman, fullt af gáska-
fullum leik, við vorum fjörkálfar
sem alvara lífsins hafði ekki náð
tökum á. Ég er lánsamur að hafa
kynnst Jóni Páli í upphafi ferils
hans, ég var byijandi í faginu, en
hann orðinn talsvert reyndur
keppnismaður í kraftlyftingum og
hafði náð góðum árangri í sinni
grein. Jón Páli var iðinn við að
kenna nýliðum eins og mér, hvemig
ætti að handleika lóðin og bera sig
rétt að. Undir styrkri handleiðslu
Jóns lét árangurinn ekki á sér
standa. í keppnisíþrótt eins og
kraftlyftingum er mikilvægt að eiga
góðan æfingafélaga sem hvetur til
dáða og þekkir hugsjónir manns.
Maður treystir æfíngafélaga sínum
fyrir innstu hugsunum sínum,
áhyggjum og sorgum. Þannig vor-
um við Jón Páll. Við vorum æfinga-
félagar og ávörpuðum hvor annan
ævinlega vinur.
Aðstæður höguðu því þannig til
í lffí Jóns Páls að þegar hann flutt-
ist úr foreldrahúsum tókum við vin-
irnir saman íbúð á leigu hjá móður
minni í Efstasundinu. Stofnuðum
við n.k. félagsbú þar sem ég bjó í
svefnherberginu, en hann í stof-
unni, því að Jón tók mikið pláss,
enda maðurinn snemma stór og
stæðilegur. Móðir mín lét okkur
hafa potta, pönnur og diska með
öllu tilheyrandi sem hún var búin
að eiga allan sinn búskap, en hætt
að nota. Við félagarnir keyptum
okkur gamlan ísskáp og glænýjan
amerískan hristara sem stóð sig
frábærlega vel að hræra öll eggin
og próteinið sem við félagarnir inn-
byrtum hraustlega. Jón Páll var
mjög góður kokkur og matreiddi
hann margar steikurnar af mikilli
fimi handa okkur og ef einhver af-
gangur var fékk hvolpurinn okkar
hann. Við höfðum tekið hann í fóst-
ur og ákveðið að ala hann upp sem
hreinan KR-ing, hvolpinn nefndum
við Mola og veitti hann okkur marg-
ar skemmtilegar stundir.
Ég var ekki búinn að búa lengi
í „félagsbúskap“ með Jóni Páli þeg-
ar ég fékk það á tilfinninguna að
hann væri enginn venjulegur ungur
maður. Hann ætlaði sér að verða
sá besti og sterkasti, annað kom
ekki til greina. Hugsjónirnar voru
háleitar og draumarnir stórir. Með
tímanum urðu þessir draumar vinar
míns sem við ræddum við eldhús-
borðið í Efstasundi að veruleika
eins og alþjóð er kunnugt. Reglu-
samt líferni, grimmur æfingavilji,
bindindi á tóbak og áfengi, skap-
festa og harka við sjálfan sig, sam-
fara frábærum meðfæddum hæfi-
leikum komu honum á toppinn oftar
en einu sinni.
Hann náð því takmarki sem hann
hafði sett sér frá upphafi, að sigra
alla þá bestu og sterkustu í heimin-
um oftar en einu sinni og oftar en
tvisvar. Jón Páll var spaugari af
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. JANUAR 1993
Minning
Kristján Jósefsson
Fæddur 19. ágúst 1922
Dáinn 10. janúar 1993
lífi og sál og gerði grín að sjálfum
sér og öðrum, léttleiki og kímni
ásamt óbilandi trausti á eigin getu
einkenndu hann.
Og það sem skipti mestu máli: í
þrekmiklu bijósti hans sló gott og
göfugt hjarta sem vildi öllum vel
og efndi aldrei til illinda við nokk-
urn mann. Þrátt fyrir geysilegt afl
sem Jón Páll var búinn að byggja
upp í sínum mikla líkama lagði
hann aldrei hönd á nokkum mann
hvort sem við vorum við dyravörslu
á Hótel Borg eða vorum að
skemmta okkur ásamt félögunum
úr Jakabóli í öldurhúsum borgarinn-
ar eins og stundum kom fyrir.
Það var fyrir neðan hans virðingu
að tuska til ölvaða óróaseggi. Afli
sínu og orku beitti hann á öðrum
sviðum.
Jóns Páls verður minnst sem eins
okkar mesta afreksmanns fyrr og
síðar. Það verður aldrei annar Jón
Páll. Hann var svo sérstakur á svo
mörgum sviðum. Komandi kynslóð-
ir munu lesa um afrek hans í bók-
menntum íslendingasagna og hann
settur á stall með öðrum frægum
íslenskum hetjum sem gerðu garð-
inn frægan fyrr á öldum. Ég mun
segja mínum börnum og barnabörn-
um frá Jóni Páli og hans miklu
afrekum ef sá sem öllu ræður, leyf-
ir mér það.
Ég vil votta ungum syni Jóns
Páls og fjölskyldu hans allri mína
dýpstu samúð. Ég bið góðan guð
að styrkja alla þá sem eiga um
sárt að binda við fráfall hans. Við
eigum minninguna um Jón Pál og
hún mun aldrei gleymast. Ég vil
ljúka þessum fátæklegu orðum mín-
um með því að vitna í Hávamál.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim er sér góðan getur.
Guð blessi minningu hans.
Stefán S. Svavarsson.
Það var laugardaginn 16. janúar
að vinur okkar Jón Páll Sigmars-
son, varð bráðkvaddur á æfingu.
Þar rofnuðu skyndilega 20 ára
tengsl við dreng sem við kynntumst
í Árbæjarhverfinu þegar það var
að byggjast. Palli (eins og við köll-
uðum hann) fékk snemma áhuga á
íþróttum, einkum þeim er tengdust
hreysti og aflraunum. Palli var af-
burðanemandi í Árbæjarskólanum
og fljótlega kom þar í ljós sú ögun
og ástundun sem hann gat tamið
sér. Með tímanum varð okkur ljóst
að þarna var kominn drengur sem
hafði meiri þrótt og metnað en aðr-
ir.
Palli byijaði að æfa lyftingar
niðri í Jakabóli 1977. Það fór
kannski ekki mikið fyrir honum til
að byija með, en reyndir menn þótt-
ust snemma sjá að þarna fór dreng-
ur með stálvilja og alla þá kosti sem
afreksmanninn þurfa að prýða.
Varð Jón einn besti kraftlyftinga-
maður Evrópu, og í framhaldi af
því var honum boðin þátttaka á
Víking 82 sem var Norræn krafta-
keppni. Þó að Palli yrði annar á
móti þessu kom í ljós að það var
hann sem fólkið heillaðist af. Fór
þar saman útlit, léttleiki og vin-
gjarnlegt yfirbragð. Á þessum tíma
hefði fáum dottið í hug að hér
væri kominn sá maður sem myndi
bera hróður íslands um víða veröld.
Ekki ætlum við að fjölyrða meira
um íþróttaferil Jóns Páls og þótt
afrek hans séu öllum kunn, var
persónan enn minnistæðari. Fóru
þar saman fleiri kostir en flestir
aðrir geta státað af. Hreinskilni
heiðarleiki og einstök kímnigáfa
voru aðalsmerki hans.
Nú verðum við að reyna að sætta
okkur við það tómarúm sem mynd-
ast hefur í tilveru okkar og vottum
við aðstandendum og vinum Jóns
Páls dýpstu samúð.
Valbjörn Jónsson,
Hjalti Árnason.
Fleiri minningargreinar um
Jón Pál Sigmarsson bíða birt-
ingar og munu birtast í blað-
inu næstu daga.
Hver hefði trúað því að í upp-
hafi ársins myndi Kristján Jósefs-
son bóndi í Stafni fara í ferðalag,
sitt síðasta ferðalag. Það var búið
að vera vont veður með snjókomu
og stífri norðanátt þessa helgi sem
Kristján andaðist. Næstu læknis-
hjálp er að finna á Húsavík sem er
í um 50 km fjarlægð og þegar mín-
útur og sekúndur skipta máli, þá
skiptir öllu að veðrið sé sem best.
Kristján lét nú yfirleitt ekki veðr-
ið fara í taugarnar á sér því hann
var einn af ofurhugum þessa lands
sem ákvað að gerast bóndi enda
átti hann rætur sínar að rekja til
þess starfsviðs. Þessi veðurhamur
átti þó óneitanlega eftir að marka
skarð í stóran hóp, hóp sem samein-
ast til að kveðja fallinn vin.
Þegar veðrinu lægði höfðu minn-
ingar mínar um þennan kæra vin
minn myndað sögu af manni sem
bjó mestallan sinn starfsferil á bæ
sem er mér svo kær. Mig langar í
nokkrum orðum að minnast Krist-
jáns bónda frá Stafni, eða Ganna
því flest allir kölluðu hann Ganna.
Kristján fæddist þann 19. ágúst
1922 en lést þann 10. janúar síðast-
liðinn. Hann náði þeim merka
áfanga í lífi sínu á síðasta ári að
verða sjötugur, aldursáfanga sem
honum sjálfum fannst ekkert
merkilegri en aðrir sem hann náði.
Þennan síðasta afmælisdag sinn
dvaldi hann með vinum sínum og
ættingjum í orlofshúsi bænda í
Grímsnesi. Líklega hans fyrsta orlof
en því miður það síðasta um leið.
Kristján ólst upp á Breiðumýri í
Reykjadal, en hann var sonur hjón-
anna Jósefs Kristjánssonar og
Gerðar Sigtryggsdóttur frá Hall-
bjarnarstöðum, en þau tóku við búi
af afa og ömmu Kristjáns. Breiðu-
mýrarbæirnir standa á sléttlendi í
miðjum Reykjadal. Norðan bæjanna
rennur Mýraráin eða Seljadalsá, á
sem skilur lönd Breiðumýrar og
Einarsstaða. Niður af bæjunum í
austur er mikið flatlendi allt til
Reykjadalsár.
Oft minntist Ganni á þá tíð þeg-
ar hann var strákur og sagði hann
okkur frá hlutum sem hann hafði
sýslað með systkinum sínum á
heimaslóðum að Breiðumýri. Flest
systkina Ganna búa ennþá að
Breiðumýri í dag og sjá á eftir fölln-
um bróður. Strákling sem ég veit
að var skemmtilegur í leik og starfi,
atorkusömum ungling, kappsfullum
ungum manni á leið sinni að settu
marki að gerast bóndi í sveit sem
hafði allt að bjóða.
Það verður að teljast með merk-
ari áföngum í lífi Kristjáns þegar
hann gekk að eiga Ólöfu Helgadótt-
ur frá Stafni, dóttur Helga Sigur-
geirssonar og konu hans Jófríðar
Stefánsdóttur, afasystur minnar.
Ganni var fluttur að Stafni þegar
að ég kynntist honum fyrst. Fyrst
sem smástrákur sunnan úr Reykja-
vík kominn til að vera í sveit. I
sveit hjá Ganna og öðrum sem
bjuggu í Stafni. Þetta fyrsta sumar
hefur líklega leitt til þess að mér
hafi líkað vistin og þeim hafi líkað
við mig, því sumrin eru farin að
skipta tugum.
Stafn er syðsta byggða býlið í
vestanverðum Reykjadal í Suður-
Þingeyjarsýslu og er land býlisins
mikið til suðurs og vesturs, en í
austur eru mörk landsins að
Reykjadalsá sem fellur í djúpu en
greiðfæru gili. Landið hentar einkar
vel til sauðfjárræktar þar sem mest
er um heiðarland að ræða.
Það var því á þessum stað sem
allar mínar hugmyndir um búfræði,
pólitík og annað sem mér fannst
þá skipta máli mótuðust. Og Ganni
átti stóran þátt í þeirri mótun. Því
get ég ekki annað en verið þakklát-
ur honum fyrir að hafa gefið sér
tíma til að sinna mínum spurningum
jafnt sem spurningum barna sinna.
Og því er ekki skrýtið þótt ég segi
að hann hafi verið mér sem besti
faðir.
Börnin eignaðist hann fjögur.
Gerði sem býr að Glaumbæ í
Reykjadal, Snorra sem býr að
Stafni og tók við rekstri býlisins
fyrir nokkrum árum, Jósef Öm sem
starfar í Hrísey og Fríði Helgu sem
starfar á Húsavík. Þessi börn sjá
nú eftir föður, sem þau gátu alltaf
verið viss um að gott var að finna
ef eitthvað bjátaði á, fylgdist með
uppbyggingu fjölskyldna þeirra,
hvatti þau áfram, fagnaði bama-
börnum sínum hvenær sem er og
studdi þau í einu og öllu.
Mörg sumrin sváfum við Jósef í
sama herbergi, herbergi sem hafði
sama vegg og svefnherbergi Ganna.
Á kvöldin var gott að banka í vegg-
inn og fá notalegt bank til baka,
því oft var dimmt í hugum lítilla
drengja þegar tók að hausta. Og
hvað var betra að vakna við á
morgnana en hryssingslegt hljóð
frá dráttarvélinni hans Ganna, en
þá var hann á leið í fjós.
Hér áður fyrr gekk hann alltaf
í fjós með þungan brúsa á bakinu.
Ég man að það hafði myndast stíg-
ur heiman frá bænum að fjósinu,
stígur sem varð til vegna tíðra ferða
Ganna í fjósið. Honum þótti vænt
um kýrnar og ég held að hann hafi
á vissan hátt saknað þeirra þegar
hann hætti að sinna þeim.
Hann var nýtinn á hluti. Aldrei
man ég eftir að hann hafi hent hlut
nema eftir að hafa kannað hvort
eitthvað væri hægt að brúka hann.
Þessi nýtni kom einnig í ljós á sumr-
in, því löngu eftir að aðrir voru
hættir að slá með orfi og ljá, þá
labbaði hann sér að hólum eða
brekkum sem illkleifar voru dráttar-
vélum, hallaði sér mót brekkunni
og grasið féll. Vissulega tók þetta
á en brekkan leit betur út á eftir
og alltaf var gott að sjá bætast við
í hlöðunni.
Slík ósérhlífni birtist í mörgu
öðru, jafnvel þrátt fyrir að hné-
meiðsli væru að þjaka hann og sök-
um þess ætti hann erfitt um gang.
Það lýsir sér best í því þegar ég
heimsótti hann á sjúkrahús á Akur-
eyri þá vildi hann ólmur fylgja mér
út úr herberginu þegar ég hélt heim
á leið. Og fyrr en varði var hann
kominn út á bílaplan, nokkrum dög-
um eftir erfiðan uppskurð.
„Já varstu í sveit hjá Kristjáni
bónda í Stafni," er stundum sagt
við mig. Og síðan er bætt við: „Það
hefur verið góður skóli fyrir þig,
hann er líka svo skemmtilega
íhaldssamur framsóknarmaður."
Þegar ég hugsa um það þá er sann-
leikskorn fólgið í skemmtilegheit-
unum, því þrátt fyrir að hafa stað-
festu í skoðunum sínum gagnvart
nývæðingu og breytingum, þá hefði
mér brugðið ef ekki hefði heyrst
neitt frá Ganna við brölti þjóðfé-
lagsins og hamagangi. En þó að
skoðanir hans á hlutum sem hann
hafði ekki séð eða reynt væru eitil-
harðar þá var hann fyrstur manna
til að viðurkenna að hlutirnir ættu
rétt á sér, sæi hann hagnýt not
fyrir þá.
Og oft minntist hann á veru sína
í Reykjavík, en á seinni stríðsárun-
um hafði hann unnið við byggingar-
vinnu þar. Og það sem hann mundi
ekki nákvæmlega rifjaðist upp þeg-
ar farið var yfir staðhætti. Hann
var nú ekkert fyrir það að hendast
til Reykjavíkur, því árið 1990 er
hann kom þangað til að gleðja mig,
þá voru 18 ár liðin frá síðustu heim-
sókn. Og við fórum víða í þessari
stuttu en ánægjulegu heimsókn
þeirra hjóna, skoðuðum hús sem
hann hafði dvalið í eða byggt og
sinntum þeim erindum sem hann
ætlaði sér að Ijúka í þessari sömu
ferð. Og erindið var að kaupa sil-
ungsnet í Ellingsen, þau fengust
að vísu fyrir norðan, en hann hafði
frétt af þessum netum og vildi endi-
lega eignast slíkt.
Hann fór stundum í silungsveiði
með svila sínum. Þá var legið úti í
nokkra daga, veitt, gert að og sof-
ið. Þetta fannst honum hin besta
skemmtun og sjálfsagt hefur þetta
minnt hann á þá tíð þegar hann
svaf í fjárhúsinu við sauðburðinn;
vakað því sem næst allan sólar-
hringinn og löngu dagsverki skilað.
Að leiðarlokum þakka ég Ganna
mínum fyrir allt það sem hann hef-
ur gert fyrir mig og mína á liðnum
árum. Það sæti sem hann er nú
sestur í er gott sæti, við hin yljum
okkur við minningarnar um góðan
dreng sem varð að góðum manni.
Með honum er genginn einn sá
vandaðasti maður sem ég hef
kynnst.
Olla, Dedda, Snorri, Jósef, Fía
og amma Jófríður. Ég, fjölskylda
mín, móðir og systkini vottum ykk-
ur og ykkar fjölskyldum okkar
dýpstu samúð. Við vonum að Guð
styrki ykkur og fjölskyldur ykkar á
þessum sorgartímum.
Blessuð sé minning Kristján Jó-
sefssonar.
Gunnar Svavarsson.
Mánudaginn 18. þessa mánaðar
var til moldar borinn Kristján Jós-
efsson, bóndi í Stafni. Á þeim degi
átti ég ekki heimangengt og vil því
minnast hans hér í nokkrum fátæk-
legum orðum.
Ég kann lítið að segja frá ætt
og uppvexti Kristjáns, hann var
fullorðinn maður þegar ég kynntist
honum, sex ára pjakkur. Þá var
hann kallaður Ganni og ég hef
aldrei síðan hugsað til hans með
öðru nafni. Þessu nafni hef ég nú
í rúman aldarfjórðung tengt hlýju,
gamansemi og trausti.
Ganni var sveitamaður I bestu
merkingu þess orðs. Alla daga árs-
ins gekk hann til verka sinna af
eljusemi og dugnaði. Það var unnið
af dugnaði í Stafni og fimmtíu kílóa
áburðarpokar voru sem fís í fangi
þessa stóra manns. Písiin ég var
stundum eins og utanveltu þegar
allir sem vettlingi gátu valdið gengu
þannig til verka.
Oft er mér hugsað til sunnudag-
anna í Stafni, þegar systur hennar
Ollu, eiginkonu Ganna, komu þang-
að með fjölskyldum sínum. Þá gekk
fjölmenni til heyanna og á túnum
mátti sjá lítið þjóðfélag að störfum.
Þar var Ganni óumdeilanlega kon-
ungur í ríki sínu. Orðin „Ganni sagði
það“ voru sem lög. Við þann stóra-
dóm deildi ekki neinn.
Sterk er minningin um litla gutta
sem sitja að kvöldhressingu með
köllunum, þeim afa, Ganna og
Gulla. Þá var rætt um landsins
gagn og nauðsynjar án allrar æs-
ingar sem annars einkennir svo
marga. Hugsunin var orðuð í róleg-
heitum en kveðið fast að og kjarn-
yrt gamansemi var aldrei langt
undan. Á rúmu ári hafa þessi heið-
ursmenn nú allri kvatt okkur, en
rósemin sem fylgdi þeim afa, Ganna
og Gulla býr með mér ennþá.
Mér finnst að á þessum árum
hafi ég lært að tala og öðlast annað
fas en ég hefði fengið á mölinni
einni. Alla tíð síðan hef ég litið á
mig sem Þingeying að hluta og
notið þess stolts sem því fylgir.
Fyrir það er ég þakklátur Ganna
og öðru Stafnsfólki.
Ollu, ömmu, Jósef, Snorra,
Deddu og Fíu, sem og öðrum ætt-
ingjum og vinum Ganna, votta ég
dýpstu samúð mína og fjölskyldu
minnar.
Hörður Svavarsson.