Morgunblaðið - 03.03.1993, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1993
Orkusala tíl útlanda
eftir Guðmund
Einarsson
Á undanförnum árum hef ég
undirritaður haft mikinn áhuga á
því að kannaður verði, betur en
gert hefur verið, möguleiki á orku-
sölu í gegnum sæstreng til Evrópu.
Ég gerði um það tillögu 1987 að
málið yrði tekið upp í samvinnu
milli Norðurlandanna, sem norrænt
verkefni. Málið fékk ekki afgreiðslu
þá, var talið of stórt í sniðum og
að líkast til væri ekki rétt að vinna
að slíkum málum á þjóðlegum
grunni.
Mál þetta er búið að koma oft
upp á yfirborðið á undanförnum
árum, án þess að fá þá umfjöllun
_ sem nauðsynleg er til þess að niður-
^ staða fáist í málinu. Mitt mat er
það nú, að þetta stafí aðallega af
tvennu.
í fyrsta lagi er málið aldrei rætt
í heild sinni og í öðru lagi er málið
ekki í þeim farvegi sem það ætti
að vera. Ég mun nú gera stuttlega
grein fyrir þessari ályktun minni.
Málið snýst ekki bara um
sæstreng
Heildarmálið er virkjanir og allt
sem þeim tilheyrir, byggingar-
mannvirki, túrbínur, rafalar,
stjómborð og stjómtæki og allt
þessu tengt, afriðlar og háspennul-
ínur til sjávar, sækapallinn til út-
landa og kapalskipin svo það
stærsta sé nefnt.
Ef hugsað er til þess að selja
rafmagn eftir sæstreng á að leggja
áherslu á, að eins mikið af þessum
þáttum eins og kostur er á verði
framleiddur í landinu. Raunhæft
__________Brids____________
Umsjón Arnór G. Ragnarsson
Bridsfélag Sauðárkróks
Sl. laugardag var spilaður aðaltví-
menningur félagsins. Verðlaun voru
gefin af Landsbankanum. Efstu pör
urðu:
Ingvar Jónsson - Kristján Blöndal 81
Birkir Jónsson - Jón Sigurbjömsson 34
Erla Guðjónsdóttir - Haukur Haraldsson 30
Bjami S. Brynjólfsson - Gunnar Þórðarson 26
Jón S. Tryggvason - Lárus Sigurðsson 25
Ingvar Jónsson er 12 ára og Birkir
Jónsson er 14 ára. Þarna eru mikil
efni á ferðinni. Báðir eru frá Siglu-
firði. Keppnisstjóri var Ólafur Jónsson.
Eldri borgarar Reykjavík
Fjórtán pör spiluðu 21. febrúar og
urðu úrslit þessi:
KristinnGíslason-MargrétJakobsdóttir 211
Elín Jónsdóttir - Lilja Guðmundsdóttir 178
Samúel Samúelsson - Kjartan Þorleifsson 162
Meðalskor 165
Sl. fimmtudag spiluðu 8 pör og þá
urðu úrslitin þessi:
Bergur Þorvaldsson - Þórarinn Ámason 107
Sigurleifur Guðjónsson - Þorsteinn Erlingsson 103
Eysteinn Einarsson - Gísli Guðmundsson 98
Meðalskor 84.
Reykjanesmót í tvímenningi
Reykjanesmót í tvímenningi verður
haldið 6.-7. marz og hefst spila-
mennskan kl.'lO báða dagana. Spilað
verður í BSÍ-húsinu, Sigtúni 9. Skrán-
ing er hafin og stendur til fimmtudags
4. marz kl. 20.
Skráning er hjá eftirtöldum aðilum:
Gísla R. ísleifssyni í síma 92-13345
eða 92-16700. Einari Sigurðssyni í
síma 91-41570 eða 91-31249. Jóni
Steinari Ingólfssyni í síma 91-12952
eða hjá Eyþóri Jónssyni í síma
92-37788 eða síma 92-37623.
Bridsfélag Sauðárkróks
Úrslit í 5. umferð aðalsveitakeppn-
innar:
ElísabetKemp-BirgirRafnsson 19-11
Ólöf Hartmannsdóttir - Eiður Arason 25-0
Einar Svavarsson - Ingibjörg Guðjónsdóttir 23-7
Gunnar Þórðarson - Jón S. Tryggvason 16-14
Bjami R. Brynjólfsson - Erla Guðjónsdóttir 25-3
Staða efstu sveita:
ÓlöfHartmannsdóttir 99
Jón S. Tryggvason 96
EinarSvavarsson 87
markmið er að ca 'h af þessum
hlutum sé framleiddur hér. Upphaf-
ið á að vera samsetningarvinnan,
þ.e.a.s. við eigum að taka að okkur
að selja saman túrbínurnar, rafal-
ana, stjórntækin o.s.frv., en með
aukinni reynslu færast stærri og
stærri þættir inn í larídið. Þetta
verður best gert með samningum
við fyrirtæki á þeim sviðum sem
hér um ræðir.
Framtíðarsýnin er að við getum
orðið útflutningsaðilar á þessum
vettvangi. Flutt út túrbínur, rafala,
kapalskip, sækapla (og aðra kapla),
stjórnbúnað virkjana og háspennu-
lína, afriðlastöðvar o.s.frv.
Fjármagnið sem við leggjum
fram, á að vera í formi ýmiss kon-
ar aðstöðu og þáttum sem eru til-
tölulega dýrir erlendis (land, virkj-
unarréttur, hafnaðaraðstaða,
námugjöld, orka o.fl.). Þetta verður
lagt fram í formi hlutafjár sem
gefur væntanlegan arð á lengri
tíma, eins og eðlilegt er, því hér er
í mörgum tilfellum um hlunninda-
aðgengi að ræða, sem lögum sam-
kvæmt skal ekki selja heldur skal
viðhaldið hlunnindum jarða eins og
kostur er á. Auk þess er að sjálf-
sögðu eðlilegt að fyrirtækjum og
einstaklingum sé gefínn kostur á
að koma inn í fyrirtækin með bein-
um eða óbeinum hlutafjárframlög-
um.
Tryggja þarf íslenska lögsögu
og aðlaga núgildandi lög að málun-
um og að íslensk skattalöggjöf
verði aðhæfð þeim staðreyndum
sem upp koma í sambandi við þessa
þróun.
Til athugunar er að sumt af
fyrirtækjunum (sérstaklega orku-
fyrirtækin sjálf) verði þjóðareign
með tímanum. Þetta er háð heildar-
samningum um málið og er of flók-
ið að koma inn á það hér.
Þegar ég ræði um það hér að
framan að málið sé ekki í þeim
„Framtíðarsýnin er að
við getum orðið útflutn-
ingsaðilar á þessum
vettvangi. Flutt út túrb-
ínur, rafala, kapalskip,
sækapla (og aðra
kapla), stjórnbúnað
virkjana og háspennu-
lína, afriðlastöðvar
o.s.frv.“
farvegi sem það eigi að vera, þá á
ég við að það séu ekki réttir aðilar
að fást við málið.
Það er nokkuð ljóst að ríkið sem
slíkt hefur ekki fjárhagslegt né
þekkingarlegt bolmagn til þess að
fást við málið. Þetta má glögglega
sjá á einu atriði sem þegar er kom-
ið fram. Fleiri atriði má að sjálf-
sögðu draga fram.
I fyrstu fréttum af umfjöllun
Pirelli-fyrirtækisins kemur í ljós að
fyrsta nálgun að verkefninu sé
hagkvæmnikönnun, markaðskönn-
un og fleira sem kosti þúsundir
milljóna króna, sem að sjálfsögðu
á að borgast af ríkinu. Þetta hlýtur
að vekja þá spurningu af hveiju á
ríkið að taka á sig áhættusamasta
þáttinn í svona máli, hafandi í raun
ekkert til málanna að leggja nema
viljann til þess að eitthvað gerist
og möguleikana til þess að skatt-
leggja borgarana, til þess að kosta
málið.
Ríkið á ekki einu sinni virkjunar-
réttinn.
Nei, svona á ekki að nálgast
málið að mínu mati. Hugmyndin
er komin fram, hana á að reyna að
selja.
Hræðumst ekki um of alþjóða-
fjármögnunarfyrirtæki
í heiminum er fjöldi svokallaðra
fjármögnunarfyrirtækja sem sjá
sér hag í að byggja upp arðvænleg
fyrirtæki. Þau ganga inn í mál sem
aðalverktakar, skipuleggja það og
safna með sér hæfum ráðgjöfum,
verktökum og rekstraraðilum, gera
frumhagkvæmniathuganir og að
þeim fengnum, sýni þær fram á
hagkvæmni, er haldið áfram og
böndin tengd enn frekar, lokahag-
kvæmniathuganir gerðar, markað-
ur kannaður og fjármagn tryggt
til framkvæmdanna, ráðgjafar,
framkvæmdaaðilar, stjórnvöld,
rekstraraðilar bindast saman í fyr-
irtæki og markaður tryggður.
Samningar eru gerðir og málið
fer í framkvæmd.
Nú er eðlilegt að spurt sé hvern-
ig kemur landinn inn í málið:
íslenska ríkið á ekki að vera
aðal-aðili í þessu máli. Það á að
leggja fram ramma um málið eins
og nú hefur verið gert að nokkru
og afhenda það síðan stóru og
sterku fjármögnunarfyrirtæki:
Innan rammans þurfa að liggja
fyrir nokkur meginmarkmið: Sem
dæmi nefni ég:
- Stærð verkefnisins t.d. 1.000-
2.000 MW virkjanir.
- Gróf heildaráætlun (liggur nú í
raun fyrir).
- Krafa um uppbyggingu hérlend-
is með að sjálfsögðu aðgengileg-
um skilyrðum. Samanber það
sem áður er sagt um aðstöðu-
sköpun fyrir fyrirtæki til þess
að framleiða hér allt sem þarf
til málsins.
- Gera má t.d. kröfu um að 30%
af þeim búnaði sem til þarf verði
framleiddur hér á landi.
- Lagaákvæði þurfa að vera skýr
varðandi uppbyggingu þeirra
fyrirtækja sem koma til með að
rísa hér:
- Eignaraðild landsmanna þarf að
verða eins mikil og kostur er á.
- Öll aðstöðusköpun og yfirtaka
Guðmundur Einarsson
fyrirtækjanna á aðstöðu (hlunn-
indum) skal í sem mestum mæli
vera í formi framlagðs hlutafjár,
t.d. land undir fyrirtækin skal
vera framlag landeiganda í
hlutafélagið að mestum hluta:
t.d. 10% greiðsla og 90% hluta-
fjárframlag, þetta gefur landinu
(landeiganda) framtíðartekjur.
- Það sama þarf að gilda um bein
hlunnindi, svo sem virkjunarrétt,
vatnsréttindi, námugjöld o.fl.
Hér skal tryggja að hlunnindin
fylgi með landinu í formi arð-
greiðslu af hlutafé.
Hér hef ég kastað fram hug-
mynd sem á engan hátt er fullmót-
uð, en orð eru til alls fyrst. Ég er
sannfærður að ýmsir sjá agnúa á
þessu máli eins og ég hef sett það
fram hér.
Þótt ég hafi hugsað málið nokk-
uð mikið þá verð ég ekkert hissa
þótt aðrar hugmyndir verði settar
fram. Ef svo verður er markmið
þessarar stuttu greinar náð. Málið
fer í umræðu.
Höfundur er verkfræðingur.
Þórir S. Gröndal skrifar frá Flórída
Glæpur o g refsing
Eins og ykkur er vel kunnugt
á íslandi, þá er dálítið mikið um
glæpi héma í henni Ameríku. Hér
er auðvitað misjafn sauður í
mörgu fé, hér er nóg af byssum
og hér eru fíknilyf og er þá bara
talið upp það helsta í glæpaheim-
inum. Landsfeðurnir köstuðu
höndunum til gerðar stjómar-
skrárinnar á sínum tíma. Riffla-
eigendafélagið og aðrir byssuunn-
endur hafa hengt hatt sinn á það
ákvæði, sem mæli svo um, að hin-
um almenna borgara sé heimilt
að bera vopn og veija heimili sitt.
Hefír ekki tekist að loka flóðgátt-
um byssuseljenda og eru nú tugir
milljóna af skotvopnum í eigu al-
mennings.
Til þess að halda uppi lögum
og reglu og beija á vondu köllun-
um, þarf auðvitað að hafa á að
skipa miklu lögregluliði. Em nú
um 550.000 lögreglumenn af öll-
um tegundum starfandi í landinu
og þeim til aðstoðar 200.000
borgarar, sem vinna á skrifstofum
og við önnur störf. Þetta þekkið
þið auðvitað vel, því þeir eru ekki
svo fáir lögregluþættimir, sem
sýndir eru í sjónvarpinu hjá ykk-
ur. Margir af þessum þáttum eru
afleitir. Það undrar mig oft, hve
margt af því slæma frá Ameríku,
er í hávegum haft á Fróni. Mest
ber á kvikmyndum og sjónvarps-
efni. En það er nú annað mál.
Eftir því sem fleiri íslandsmenn
heimsækja Flórída og dvelja hér,
verðúr varla hjá því konjist að
einhveijir þeirra lendi í klandri
við löggæsluna. Og það hafa þeir
gert. A þeim 12 árum, sem ég
hefí verið hér ræðismaður, hafa
milli 25 og 30 landar verið hand-
teknir fyrir ýmis lögbrot. Næstum
öllum hefír verið sleppt fljótlega
og nokkrum vísað strax úr landi.
Einn var dæmdur í fjögurra ára
fangelsi en sleppt eftir tæp tvö
ár og þá vísað úr Iandi. Tveir sitja
nú inni og bíða dóms fyrir smygl
á hormónalyfjum, eins og ykkur
er kunnugt.
Afbrot landa okkar hafa verið
margvísleg. Flestir hafa verið
teknir fyrir ölvun við akstur og
einn fyrir að valda slysi og meiðsl-
um á fólki í annarri bifreið. Svo
koma innbrot í hús og bfla, fjár-
svik, smygl á fíkniefnum og búð-
arhnupl. Einnungur maður með
strípihneigð var handtekinn fyrir
að svipta sig klæðum á almanna-
færi. Það er ólíkt þægilegra að
stunda slíkt sport hér í hitabeltis-
hlýju heldur en í kuldanum og
nepjunni á íslandi. Af öllum þeim,
sem ég hefí vitneskju um, hlutu
allir einhvern dóm nema tveir,
sem sýknaðir voru og svo þeir,
sem vísað var úr landi strax.
í gamni hefí ég haldið skrá
yfír lögbrot íslendinga í Suður-
Flórída og einnig yfir glæpi, sém
framdir hafa verið af Ameríkön-
um á íslendingum hér. Mér er
ánægja að tilkynna ykkur að
glæpavísitalan er okkur í hag,
þ.e. við höfum framið fleiri lög-
brot á heimamönnum hér heldur
en þeir á okkar mönnum. Áfram
ísland!
Þeir landar sem hér hafa kom-
ist undir manna hendur hafa allir
kvartað yfir harðýðgi lögreglu-
manna og harkalegri meðferð al-
mennt. Ekki efast ég um það, að
það er miður skemmtileg reynsla
að vera handtekinn fyrir lögbrot,
hér sem annars staðar. Lögreglu-
starfíð er ekki vel launað og í það
veljast ekki margir blíðir og sætir
menn. Sagt er, að best sé að brúka
ekki kjaft heldur vera auðmjúkur
og fullur af iðrun. Ég þekki hér
einn ágætan blámann, sem heldur
því fram að hann og kynbræður
hans hafí meiri ástæðu til þess
að vera hræddir við lögguna held-
ur en glæpamennina. En það er
nú hans skoðun.
Láta mun nærri, að nú séu um
950.000 manns í Bandaríkjunum
undir lás og slá. Þið getið ímynd-
að ykkur allan þann fjölda fang-
elsa sem byggja hefír þurft til
þess að hýsa þennan fjölda. Hér
í Flórída munu um 60.000 manns
vera lokaðir inni. Aukningin á
dvalarmönnum fangelsa í landinu
hefír orðið yfir 100% á síðustu
10 árum. Fíkniefnum er kennt að
mestu um þessa ævintýralegu
aukningu.
Fyrir okkur físksalana hér, er
fangelsismarkaðurinn fyrir okkar
afurðir bæði traustur og öruggur.
Skiljanlega hafa fangarnir lítið
val í mat og verða að eta það sem
þeim er gefið. Samt kaupa flest
fangelsin sæmilegan fisk handa
„gestum" sínum, þótt stundum sé
þar pottur brotinn. Verðið skiptir
auðvitað miklu máli og eru lang-
flest kaupin gerð með útboðum.
Við erum mjög hreyknir af því,
að okkur tókst fyrir nokkrum
árum að fá fangelsiskerfið í Miami
til þess að haga vörulýsingunni
fyrir fískkaupin á þann veg, að
okkar íslenski fiskur er sá eini sem
heimilt er að kaupa. Við höfum
setið að viðskiptunum síðan! Við
glottum undir niðri, þegar við les-
um í blöðum um aukningu á*af-
brotamönnum í borginni, þótt við
teljum það nú vera ýkjur, að menn
bijóti af sér til þess að komast í
steininn í Miami vegna þess, að
þar framreiði þeir góðan, íslensk-
an físk á föstudögum.
Borgarar annarra landa en ís-
lands og Bandaríkjanna lenda hér
auðvitað all oft í steininum. Nokk-
ur lönd hafa því sérstaka samn-
inga við Bandaríkin um skipti á
tugthúslimum. Þannig er til dæm-
is með frændur okkar, Svía.
Sænskir borgarar, sem hér eru
dæmdir til fangelsisvistar, fá að
fara heim til að afplána þar sína
dóma. Sama gildir um Amerík-
ana, sem bijóta sænsk lög. Slíkur
samningur hefír ekki verið gerður
við ísland.
Af öllu þessu getið þið séð, að
varasamt er að bijóta hér lögin,
að minnsta kosti þar til ísland er
búið að gera gagnkvæman samn-
ing við Ameríkanann um fanga-
skipti. Þá verður náttúrulega allt
í lagi, því hægt verður að afplána
dóminn á Litla-Hrauni eða ein-
hveijum öðrum þægilegum stað.
En ef þið getið ekki beðið eftir
samningnum, þá skuluð þið reyna
að fremja glæpinn í Miami. Þá
getið þið alla vegana notið fisksins
okkar góða einu sinni í viku, á
meðan þið sitjið inni!