Morgunblaðið - 03.03.1993, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1993
15
Með kveðju til Ólafs
M. Jóhannessonar
eftirHeimi Steinsson
Undanfama tvo daga hefur ljós-
vakarýnir Morgunblaðsins, Ólafur
M. Jóhannesson, hent á lofti orð
og hugmyndir, sem ég brá upp í
blaðagrein þriðjudaginn 23. febr-
úar.
Ég er Ólafi þakklátur fyrir um-
fjöllunina. Skal þetta tækifæri
raunar notað til að bera nokkurt lof
á Ólaf M. Jóhannesson fyrir dagleg
pistilkorn hans yfirleitt. Þar er oftar
en ekki að finna gagnlega og jafn-
vel uppbyggilega málsmeðferð, þótt
misbrestur sé á, eins og verða vill
um góða hluti í mannheimi.
„Arf-leifð“ lifir
í einu efni langar mig sérlega til
að eiga orðastað við Ölaf M. Jó-
hannesson: Hálft um hálft virðist
mér hann þessu sinni líkt og stund-
um áður vera efablandinn andspæn-
is þeirri áherzlu, sem ég legg á
arfleifð og sögu í ræðu og riti um
Ríkisútvarpið.
Hér er vert að minna á lítilræði:
Arfleifð og saga eru alls ekki ein-
vörðungu safngripir, sem rykfalla
á hillum. Síðari hluta orðins „arf-
leifð“ er samstofna við sagnorðið
„lifa“ og nafnorðið „líf‘ samkvæmt
1. hljóðskiptaröð. Arfleifð er þannig
„lifandi arfur“.
Orðið „saga“ hefur að sínu leyti
ýmis merkingarbrigði. Til fróðleiks
bendi ég á þýzka orðið „Geschihte",
en það er mér tjáð hafi aðra merk-
ingu en „Historie" á sömu tungu.
Ég tala um „sögu“ í fyrr reindu
merkingunni. „Saga“ er í mínum
huga alls ekki einvörðungu „sagn-
fræði" (að henni öldungis óla-
staðri), heldur engu síður frásögn,
sagnritun, lifandi veruleiki, sem býr
í bijósti hlustanda og lesanda og
er honum til umhugsunar og jafn-
vel viðmiðunar í erli virkra daga.
Ég veit, að Ólafi M. Jóhannes-
syni er fyllilega ljóst, að hér er ég
ekki að fara með neitt fleipur. Ég
er þvert á móti að tala um sameigin-
lega reynslu allra manna af t.d.
eigin endurminningum:
Endurminningar beinast að um-
liðnum efnum. En þær eru jafn-
framt lifandi veruleiki í brjósti
manna hér og nú. Þannig er einnig
um „arfleifðina" og „söguna", eins
og flestir almenningsfræðarar skilja
þau orð.
Ræktunarhlutverk
Ríkisútvarpsins
Hitt er annað mál, að eigi arfleifð
og saga að vera lifandi veruleiki í
hugskoti manna, verður að halda
þeim að fólki. Þeim er ætlað að vera
eins konar sameiginlegar minningar
alþjóðar. Þetta gerist, ef við leggjum
rækt við arfleifð og sögu.
Margir góðir menn, stofnanir og
félagasamtök eru í þessu efni virk
vel. En lengi má gott bæta. Sumir
telja vitund íslendinga um arfleifð
sína og sögu fara rýmandi um þess-
ar mundir. Þess vegna m.a. tala ég
og skrifa á þann hátt, sem raun ber
vitni. Arfleifð og saga eru lifandi líf
mitt. Ég ann því lífi og vil glaður
gefa öðrum hlutdeild í hinu sanna.
Auk annars er ég öldungis sann-
færður um, að Ríkisútvarpið er
nákæmlega • rétti farvegurinn fyrir
arfleifð íslendinga og sögu. Fátt er
í ríkari mæli lifandi en talað orð
og kvikar myndir. Ef Ríkisútvarpið
ber gæfu til að standa fast á horn-
steini sínum og halda áfram að
flytja þjóðinni — með þekkilegu
tungutaki og viðunandi myndvísi —
hið bezta úr sameiginlegum sjóðum
okkar allra, efast ég ekki um, að
ræktunarbarátta Utvarpsins og
Sjónvarpsins mun í hvem tíma bera
tilætlaðan árangur.
Hugsjón og framtíðarsýn
Ólafur M. Jóhannesson grípur á
þeim orðum tveimur, sem hér getur
að líta í millifyrirsögn.
Með þessum hætti og ýmsum
öðrum spyr Ólafur í raunnni um-
búðalaust um stefnu mína í emb-
ætti útvarpsstjóra.
Sú stefna er að sönnu í nokkmm
mæli þegar í ljós komin hér að fram-
an. En þar er hvergi nærri öllu til
skila haldið, enda tæpast von til
þess í stuttu máli.
Ég hef nú unnið hjá Ríkisútvarp-
inu í hálft annað ár. Á þeim tíma
hefur stefna mín í málefnum stofn-
unarinnar smám saman verið að
mótast.
Útvarpsráðsmaður gagn-
rýnir ónógan sparnað
NÝAFGREIDD fjárhagsáætlun
Ríklsútvarpsins fyrir árið 1993
gerir ráð fyrir að sjónvarpinu sé
heimilt að auka skuld á yfirdrátt-
arreikningi stofnunarinnar í
Landsbanka íslands um 29 millj-
ónir króna vegna rekstrar. Hörð-
ur Vilhjálmsson, fjármálastjóri
RÚV, segir stefnt að því að sem
minnst þurfi að nýta þessa heim-
ild þar sem unnið sé að miklum
sparnaðaraðgerðum. I bókun
sem Davíð Stefánsson gerði á
síðasta fundi Útvarpsráðs kemur
fram að hann telji að fjárhagsá-
ætlunin geri ekki ráð fyrir nægi-
lega miklum niðurskurði í
rekstri. í stað aukins aðhalds sé
gert ráð fyrir aukningu skulda
og með því sé ábyrgðinni velt
yfir á komandi tima og rekstur-
inn þyngdur með síaukinni
vaxtabyrði. Gengið sé gegn fyrri
fyrirheitum um að stefna að
lækkun yfirdráttar.
í árslok var yfirdráttarskuld
RÚV hjá Landsbanka íslands 167,(
milljónir króna og hafði hún hækk
að milli ára vegna rekstrar un
10,3 milljónir króna. Vegna yfir-
dráttarins voru á árinu 1992 greidd-
ar 27,3 milljónir króna í fjármagns-
kostnað og gjöld en í fyrrgreindri
fjárhagsáætlun, þar sem ráð er
gert fyrir aukningu yfirdráttar um
Ég sagði í upphafi, að ég hygðist
„taka eitthvað af anda Þingvalla
með mér“ í útvarpshúsið og Sjón-
varpshúsið. Það vona ég sannar-
lega, að þegar hafi átt sér stað í
einhveijum mæli, sbr. reyndar fyrri
hluta þessa greinarkoms.
Að öðru leyti kemur það af sjálfu
sér, að í erli virkra daga er sífellt
verið að taka ákvarðanir, sem í ein-
hveijum mæli marka stefnu. Sízt
skal heldur dregið úr þeiri stefnu-
mótun, sem tekin er að erfðum og
markast af reynslu og hefð í rekstri
Ríkisútvarpsins um áratuga skeið.
Ég er alls ekki byltingarmaður.
Þó er mér ljóst, að gagnlegt væri
að endurskipuleggja Ríkisútvarpið
á ýmsa_ vegu innan stokks hið
fyrsta. Ég hyggst á næstunni beita
mér fyrir nokkm átaki í því skyni.
Undirbúnings er þörf, gagnaöflunar
og tillögugerðar. Brýnt verður að
hafa fyllsta samráð við sem flesta
starfsmenn stofnunarinnar. Þó má
forysta Ríkisútvarpsins ekki víkja
sér undan þeirri ábyrgð, er á henni
hvílir: Að taka úrslitaákvarðanir í
veigamiklum málum.
Ég geri ekki ráð fyrir, að þessu
verki ljúki á yfirstandandi ári. En
von mín er sú, að nýtt „skipurit"
líti dagsins ljós í byijun næsta árs.
Heimir Steinsson
„Spyr Ólafur í rauninni
umbúðalaust um stefnu
mína í embætti útvarps-
stjóra.“
Þá verður unnt að hefjast handa
um nauðsynlegar breytingar.
Draumurinn
„Hugsjón og framtiðarsýn" era
fögur orð. Ég festi þau á blað með
lotningu. Hitt getur vafist fyrir mér
sem öðrum að fylla þess konar hug-
tök innihaldi og merkingu.
Ég hef nú þegar í bréfsnuddu
þessari talað nokkuð um heildarvið-
horf mitt til lífs og menningar —
og þar með til Ríkisútvarpsins sem
lifandi menningarsmiðju. í annan
stað hef ég nú bent á skipulags-
starf, sem hefjast mun hið fyrsta
og ætlað er í einhveijum mæli að
leiða til nýrrar stefnumörkunar Rík-
isútvarpsins í fyllingu tímans.
Ef ég á að öðra leyti að tala um
„hugsjón og framtíðarsýn“ eins og
sakir standa, verður fyrst fyrir mér
orðið „barátta".
Undanfarin misseri hef ég eftir
megni í ræðu og riti háð baráttu
fyrir Ríkisútvarpinu, varðveizlu
þess, vexti og viðgangi, starfs-
mönnum þess og starfsháttum upp
til hópa. Þeirri baráttu mun ég
halda áfram og er sem betur fer
engan veginn einn á vallarhelm-
ingnum.
Stóri draumurinn snýst síðan um
þá baráttu fyrir menningu íslend-
inga, sem ég er sannfærður um,
að Ríkisútvarpið gæti háð betur en
flestir aðrir, ef það fær að halda
áfram að vera „verkfæri í hendi
Lýðveldisins", eins og ég tók til
orða á dögunum.
Ég er reyndar ekki í nokkrum
vafa um, að þessi draumur mun
rætast, — um mína daga og um
ókomna áratugi. Góðir menn munu
taka höndum saman, búa Ríkisút-
varpinu starfsskilyrði til að brýna
baráttuvopnin og leggja með þeim
hætti lóð á vogarskál í viðleitni ís-
lendinga til að varðveita sjálfstæði
sitt um fyrirsjáanlega framtíð.
Veiztu nú hvað, Ólafur M. Jó-
hannesson: Ég á enn fjölmargt
skemmtilegt ósagt við þig. Hvemig
væri að hittast yfir kaffibolla á
hentugum stað og tíma?
Höfundur er útvarpssljóri.
29 millj., er gert ráð fyrir að kostn-
aður vegna yfirdráttar verði 30
milljónir króna. í samtali Morgun-
blaðsins við Hörð Vilhjálmsson kom
fram að stofnunin hefði samið um
sérkjör við Landsbanka vegna yfir-
dráttarins og væru þau hagstæðari
en gerist og gengur um yfirdráttar-
reikninga, sem að jafnaði er einhver
dýrasta fjármögnun sem um getur.
„Við tökum mjög ákveðið á
sparnaðaraðgerðum núna og ég
veit að þær munu leiða til veralegs
árangurs," sagði Hörður og fullyrti
að yfirdráttarheimildin yrði aðeins
nýtt að litlu leyti nema að öðru
fullreyndu.
í máli Harðar Vilhjálmssonar
kom fram að aukning yfirdráttarins
í ár og á liðnu ári ætti að mestu
leyti rætur að rekja til Sjónvarps-
ins, aðallega vegna barnasjónvarps
á laugardags- og sunnudagsmorgn-
um og textavarps, auk halla frá
síðasta ári.
MORGUN
BLAÐSINS
Fermingar
Sunnudagsblaði Morgunblaðsins, 14. mars nk„ fylgir blaðauki sem
/
heitir Fermingar. I þessum blaðauka verða upplýsingar á einum stað um
allt það sem viðkemur undirbúningi fermingardagsins: Uppskriftir og
aðferðir við skreytingar á glæsilegum fermingartertum og tillögur að
hlaðborðum með köldum mat, heitum réttum og bakstri og fjallað um
hina ýmsu möguleika sem eru í boði fyrir þá, er vilja kaupa
veisluföngin, hvort heldur er fyrir tertuveislur eða matarveislur.
Fermingarfatnaði og hárgreiðslu verða gerð góð skil í máli og myndum
og fjallað um fermingargjafir og óskir ungmenna í þeim efiium.
Þeim sem áhuga hafa á að auglýsa í þessu blaði er bent á að tekið er
við auglýsingapöntunum tii ki. 16.00 mánudaginn 8. mars.
Nánari upplýsingar veita Agnes Erlingsdóttir og
Petrína Óiafsdóttir, starfsmenn auglýsingadeildar í síma 69 1111
eða símbréf 69 1110.
- kjarni málsins!