Morgunblaðið - 03.03.1993, Blaðsíða 13

__________________MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1993_
Um mikilvægi kynningar
eftir Jón Sæmund
Sigurjónsson
Þegar vel liggur á ristjórum
Morgunblaðsins, þá skrifa þeir í
Reykjavíkurbréf um nauðsyn á að-
haldi upplýsingaþjóðfélagsins eða
um mikilvægi kynningar á stefnu-
mótun ríkisstjóma. Þegar þeir eru
sjálfir teknir upp á sama prófi, þá
bregðast þeir ókvæða við og falla
á prófinu. Annað er ekki hægt að
sedgja um leiðara Morgunblaðsins,
laugardaginn 27. febrúar sl., sem
ijallaði um fréttamat og heilbrigðis-
kerfi í tilefni af athusasemd minni
um sama efni nokkur áður.
Tilefni þrætunnar
Fimmtudaginn 25. febrúar birti
Morgunblaðið frétt af skýrslu fjár-
málaráðunytisins til Alþingis um
ríkisfjármálin árið 1992. Það er í
sjálfu sér ekki í frásögu færandi.
Skýrslan er sönn og rétt og hvað
það snertir ekkert við hana að at-
huga. í skýrslunni eru m.a. tíundað-
ir útgjaldaliðir sem farið hafa um-
fram fjárlög. Væru slíkar skýrslur
til allt frá stofnun lýðveldisins, þá
væri þar um að ræða nokkuð sam-
fellda sögu útgjaldaliða, sem farið
hafa umfram fjárlög ár frá ári.
Morgunblaðinu fannst hins vegar
ástæða í þetta sinn til að flenna
út fyrirsögn á baksíðu sem stór-
frétt væri, að spamaður í lyfja-
kostnaði hafi ekki tekist sem skyldi.
Til samanburðar var svipuð fyrir-
sögn á forsíðu með raunverulegri
stórfrétt, þar sem krafist var inn-
flutningsbanns á þorski og ýsu inn
í EB. Þetta tvennt lagði Morgun-
blaðið augsýnilega að jöfnu.
Viðbrögð létu ekki á sér standa
þann dag. Ásökun fólks, sem taldi
sig skilja skilaboð Morgunblaðsins
rétt, var að 'heilbrigðisráðuneytinu
hefði alls ekki tekist að hemja lyfja-
kostnaðinn. Boðskapurinn var því
eins villandi og verið gat. Þótt fyrir-
sögnin væri sönn, þá miðlaði hún í
þessari uppsetningu gjörsamlega
rangri hugmynd um ástand þessara
mála. Ég leyfi mér að leiðrétta
þessa ímynd í athugasemd í blaðinu
daginn eftir. Staðreynd er, að heil-
brigðisráðuneytið hefur náð stór-
kostlegum árangri í að ná niður
lyfjakostnaði og að auki að minnst-
um hluta á kostnað neytenda.
Deila um viðmiðun
Ritstjórinn lét þó svo lítið í leið-
ara sínum að segja þetta ákveðinn
árangur. Rétt viðmiðun um góðan
árangur hljóti þó ætíð að vera fjár-
lög íslenska rikisins skv. ákvörðun
sem tekin er með handauppréttingu
þingmanna. Áætlunartölur sem
byggðar eru á raunsannri þróun
lyfjakostnaðar á undanförnum
árum en slæm viðmiðun að áliti rit-
stjóra, en af þeim má lesa að 1.300
milljón króna sparnaður hafi náðst
í lyfjakostnaði vegna aðgerða heil-
brigðisráðuneytisins á undanförn-
um tveimur árum.
Hvað eru fjárlög? spyr ritstjórinn
og svarar í rétttrúnaðartón, að þau
séu eins og hver önnur lög og eftir
þeim ber að fara. Ég er hræddur
um að hagfræðingar séu almennt
ekki á þeirri skoðun. Fjárlög eru
fýrst og fremst hagstjómartæki, en
ekki bara samlagningarruna sem
gildir á hveiju sem tautar. Þannig
séð skipta einstakir liðir minna
máli, ef heildarmarkmið nást. En
þetta eru aðrir sálmar.
Gott og vel. Látum viðmiðanir
hvíla um stund og þá um leið undar-
lega deilu um það, hvort munur er
á vegalengd óraíjarlægðar okkar
ritstjórans til sovéskra kommúnista.
Fram hjá einu verður þó ekki geng-
ið. Útgjaldatölur venga lyfja árið
1991 em þær sömu og 1989. Ú
gjaldatölur 1992 vegna lyfja er
þær sömu og 1990. Kostnaðarþrc
uninni á þessum lið hefur veri
snúið aftur um tvö ár og það tvö á
i röð. Geri aðrir betur.
Sighvatur og hans menn hafa
náð þessum óumdeilanlega árangri
í samvinnu við lækna og heilbrigðis-
starfsfólk. Að láta að því liggja, að
sá hugsunarháttur sem liggi að
baki þessum árangri sé skýringin á
því, að illa gangi að ráða við út-
gjöld ríkissjóðs, er einfaldlega út í
hött.
Raunhæfi fjárlaga
Raunhæfi áætlunartalna er undir
ýmsu komið, t.d. óvæntri þróun á
áætlunartímabilinu. Fimm ára
ströng áætlun Sovétmanna varð
ætíð fyrir áföllum, þó ekki væri
nema tímans vegna. Verðbólgan
hér á landi fyrr á árum lét engar
tölur í friði o.s.frv. Allar áætlanatöl-
ur eru mismunandi raunhæfar,
hversu traustar sem forsendur ann-
ars eru. Það segir ekkert um þá
alvöru og vilja, sem án vafa ríkir í
öllum ráðuneytum, til að láta áætl-
anir standast.
Áætlun vegna lyfjakostnaðar á
fjárlögum 1992 var mjög krefjandi.
Gert var ráð fyrir 800 m.kr. sparn-
aði af áætluðum 3.000 m.kr. út-
gjöldum. Ljóst var að grípa yrði
fjótt til aðgerða, ef ekki átti að
ganga of nærri sjúklingum í kostn-
aði. Sá tími kom hins vegar ekki
fýrr en seint um síðir. Samningar
við verkalýðshreyfínguna drógust
fram í júlí það ár. Reglugerðin, sem
hefði átt að koma í seinasta lagi í
febrúar, kom því ekki fyrr en í
ágúst, sex til sjö mánuðum of seint.
Frumvarp um frelsi í lyfsölumálum
varð ekki að lögum á síðasta ári
og er enn til skoðunar hjá stjórnar-
flokkunum. Þar brást einnig ein af
megiaforsendum lyfjasparnaðar á
síðasta ári. Fyrst í lok ársins var
kveðinn upp dómur í Héraðsdómi
Reykjavíkur um heimild ráðherra
til lækkunar álagningu í lyijaverði.
Sú aðgerð kom heldur ekki að not-
um á árinu. Það segir sína sögu
um mismunandi raunhæfi uppruna-
legra áætlunartal’na fram eftir ári,
þegar fýrirhugaðar aðgerðir voru
ekki mögulegar fyrr en löngu eftir
mitt ár, eða gengu álls ekki upp.
Hlutverk Morgunblaðsins
Útgjöld ríkisins fóru aðeins 0,9%
fram úr fjárlögum á síðasta ári en
það er merkilegur árangur og nauð-
synlegur, ef við eigum að komast
hjá að beita finnskum aðferðum við
lausn okkar efnahagsvanda, eða að
lenda í færeysku efnahagsumhverfi
með okkar mál. Það segir líka góða
sögu um frammistöðu núverandi
ijármálaráðherra. Það gengur hins
vegar ekki upp að hæla Friðriki
fyrir batnandi ríkisfjármál og
skamma Sighvat fyrir of mikinn
niðurskurð í sömu andránni. Þetta
hangir auðvitað saman.
Morgunblaðið verður líka að gera
Gjafir til
Bamaspítala
Hringsins
NÝLEGA gáfu Jóhanna Karen
Magnúsdóttir og Elín S. Ólafs-
dóttir, báðar úr Reykjavík,
Barnaspítala Hringsins 2.103
krónur sem var afrakstur af hlut-
veltu sem þær höfðu haldið.
Ennfremur barst Barnaspítalan-
um fyrir fáum dögum peningagjöf
2.300 kr. frá þremur 9 ára gömlum
stúlkum á Tálknafirði, Ransy Rut
Helgadóttir, Maríu Björk Gunnars-
dóttur og Ninju Dögg Torfadóttur.
Var þetta ágóði af tombólu og sölu
teikninga eftir þær sjálfar.
3M
Hljóöbönd
„Sighvatur og hans
menn hafa náð þessum
óumdeilanlega árangri
í samvinnu við lækna
og heilbrigðisstarfs-
fólk. Að láta að því
liggja, að sá hugsunar-
háttur sem liggi að baki
þessum árangri sé skýr-
ingin á því, að illa gangi
að ráða við útgjöld rík-
issjóðs, er einfaldlega
út í hött.“
upp við sig, hvaða pól það ætlar
að taka í hæðina. í Reykjavíkur-
bréfi í lok janúar er heilbrigðisráð-
herra skammaður fýrir að fara of-
fari í gjaldtöku þjónustugjalda og
sennilega að hafa farið yfir strikið
að áliti Morgunblaðsins. Það er
auðvitað skoðun út af fyrir sig og
finnur sæmilegan samhljóm í þjóð-
arkórnum.
Það er hins vegar nokkuð merki-
legt að sjá nokkrum vikum síðar í
sama blaði hrokafullan umvöndun-
arpistil, þar sem annars vegar er
skammast yfir því að ekki sé geng-
ið nógu langt í niðruskurði og hins
vegar skelfileg afhjúpun „hugsun-
arháttar, sem skýrir betur en margt
annað, hvers vegna illa gengur að
ráða við útgjöld ríkissjóðs“. Ég
kann á svona málflutningi ýmis
nöfn, en ég staldra við að kalla
þetta mismunandi raunhæft.
Ríkisstjórn Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokks á við gífurlegan
vanda að etja í efnahagslegum sam-
drætti, vaxandi atvinnuleysi og
verkalýðshreyfingu, sem telur póli-
tískar keilur mikilvægari í þessu
ástandi, en sameiginlegt átak til
að vinna okkur út úr vandanum.
Ríkisstjórnin er hins vegar samstæð
vel og þar er starfað af heilindum
gagnvart samstarfsmönnum og
verkefninu, þótt fórnarkostnaður
hvers flokks um sig sé töluverður
í þessu samstarfi. Það verður hins
vegar að segjast eins og er, að á
meðan jafn mikilvægur fjölmiðill
og Morgunblaðið, sem í Reykjavík-
urbréfi 20. febrúar sl., upplýsti okk-
ur um mikilvægi kynningar, telur
afstætt misgengi ríkiforsjár í lyfja-
13
Jón Sæmundur Sigurjónsson
málum jafn mikilvæga frétt og
mögulegt innflutningsbann fiskaf-
urða okkar á Evrópumarkaði, þang-
að sem íjórði hver sporður fer, þá
er ekki einungis fréttamat blaðsins
undarlegt, heldur rýni þess og inn-
sæi í eðli hlutanna dapurt.
Höfundur er formaður lyfjahóps
heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins.
vr£V?
-007

Upplýsingar:
Geislaspilari - þriggja geisla
PLLAM/FM-MPX-útvarp
Hægt að losa tækið úr
sleðanum m/handfangi
Siálfvirkt minni
Magnari: 70 vött
Handahófsspilun
Leit áfram ocj afhjrábak
Hraðspilun afram/afturábak
Sýnishornaspilun
Endurtekning
Eins rofa útvarpsstilling
30 stöðva minni
Sjálfvirk stöðvaleit
Ffandvirk fínstilling
Mono/stereo-rofi
Fader
Aðskildir bassa- oq
hátónarofar
Loudness-stilling
Teng’ r
Tenai tyrir seai
og fjölmargt neira
Japönsk gæði
Jllll
i fyrir aukamagnara
li fyrir segulband
SKIPHOLTI 19
SIMI29800