Morgunblaðið - 01.04.1993, Blaðsíða 12

m.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1993
i.imi—:-Lu^-: ... ■ !—U^-Í : 1:: :■■■; c. ;i i:—i—
Bókín um Hrein
Friðfinnsson
List og hðnnun
Bragi Asgeirsson
Komin er út bók um myndlistar-
manninn Hrein Friðfmnsson, og
standa að henni Listasafn íslands
og Mál og menning, og er hún
gefin út í tilefni yfirlitssýningar
verka hans á safninu. Einnig mun
vera um samvinnu við nýstofnað
fyrirtæki í Amsterdam er ICA
nefnist að ræða, en ekki er gerð
nánari grein fyrir hvað sú skamm-
stöfun merkir. Mál og menning
stóð einnig að bókinni um Sigurð
Guðmundsson í fyrra, sömuleiðis
í sambandi við yfirlitssýningu
verka hans á listasafninu, en þá
í samvinnu við útgáfufyrirtækið
Van Spijk, Venlo í Hollandi. Þó
báðir listamennimir hafí dvalið í
Hollandi um langt árabil og teljist
öðru fremur af þarlendum skóla
og vel metnir sem slíkir, leynir
uppruni þeirra sér ekki í þeirri
hugmyndafræði sem list þeirra
sækir næringu til. Má segja að
þeir hafi flenst í Hollandi er upp-
gangur hugmyndafræðilegu
listarinnar var að hefjast fýrir al-
vöru, þannig að þeir komu beint
í flasið á henni.
Hugmyndafræðilega listin lagði
undir sig heilan áratug, og var svo
til allt annað útskúfað úr listhús-
um samtímalistar á meðan, og
þótt margt hafí gengið á í listheim-
inum á þessari öld, t.d. tímabil
strangflatarlistarinnar, eru hvorki
fyrr né síðar dæmi um slíka ein-
stefnu og annað eins harðræði.
Jafnvel villta málverkið náði aldrei
viðlíka fótfestu, nema kannski inn-
an listaskóla, en það var öðru
fremur vegna þess hve fráhvarfíð
frá „konzeptinu" var algjört á
tímabili og sull með liti auðvelt til
miðlungsárangurs.
Sem betur fer hefur þetta jafn-
ast, bæði á listamarkaðnum og
innan skólastofnana, en margt
bendir til að sumum fínnist við-
horfín eiga erindi inn á sviðið aft-
ur, a.m.k. hefur naumast verið
staðið jafn veglega að útgáfu lista-
verkabóka í tilefni sýninga á lista-
safninu og í þessum tilvikum.
Báðar bækurnar eru í stóru broti
og er bókin um Hrein herslumun
stærri á langveginn en nokkuð á
þverveginn og telst það ókostur
að því Ieyti, að þá fer hún verr í
bókaskáp við hlið hinnar. En í
sjálfu sér er ekkert athugunarvert
við stærðina og bókin hin myndar-
legasta fyrir augað og vel formuð
af Erlingi Páli Ingvarssyni. Munu
þó vafalaust sumir fínna að því,
hve miklar umbúðir eru um bókina
á kostnað fleiri mynda og meira
lesefnis.
Bókin um Sigurð var t.d. ólíkt
efnismeiri enda upp á heilar 300
síður og í hana var vel pakkað af
myndum og lesefni, sem hefur
ábyggilega skilað sér vel til þeirra,
er vildu vita meira um eðli konz-
eptlistarinnar. Sú bók sagði líka
heilmikið um tímana og uppgang
konzeptlistarinnar á Islandi, og
má vera að það efni hafí verið
tæmt í bili.
í bókinni um Hrein Friðfinnsson
eru einungis stuttar greinar og
viðtöl og eru heildaráhrifin full
snubbótt eftir lesturinn, en þess
ber að gæta að ritið er einnig
hugsað sem sýningarskrá, og um
leið markaðssetning á listamann-
inum. Hér skilur töluvert á millí,
en augljóst má vera, að hér er
verið að vegsama og halda stíft
fram þessari ákveðnu tegund
myndlistar, og má vera umdeilan-
legt hvort það sé hiutverk þjóð-
listasafns á jafn afgerandi hátt,
en hér er um þriðju stórsýninguna
Hreinn Friðfinnsson
að ræða á rúmu ári.
Eftir iesturinn fínnur maður
ósjálfrátt fyrir einhverri gloppu
eða kannski réttara eyðu, sem er,
að list Hreins sé krufín á skilvirk-
an hátt, þannig að lesandinn nái
að greina í gegnum þokumóðu
lofsins, sem vinir hans bera á
hann. Þá er minnst sagt frá þeim
listamönnum, sem urðu á vegi
Hreins í Hollandi og áhrifum frá
þeim, en þeim mun meira kafað í
fortíðina. Algjör óþarfí er að fela
slík bein áhrif, sem eru jafn eðlileg
og lífsloftið, en hér er um feluleik
að ræða sem er íslenzkum mynd-
listarmönnum til lítils sóma eins
og ég hef iðulega drepið á.
Auðvitað verða menn fyrir
áhrifum, og t.d. leggst það á mig
að Hreinn hafí tekið eftir hol-
lenzka listamanninum Jan Dibbets
(f.1941), sem snemma fór að nota
ljósmyndina sem listmiðil og
studdist mikið við tíma, hreyfingu,
fjarvídd, Ijós og skuggaáhrif. Svo
snemma sem árið 1972 var haldin
sýning verka hans á Borgarlista-
safninú í Amsterdam sem íslend-
ingarnir hljóta að hafa séð. En
auðvitað voru þeir miklu fleiri sem
unnu á svipuðu sviði, enda mun
nokkur hluti myndverkafjallsins
hollenzka hafa orðið til á þessum
tíma, þó Islendingarnir eigi vísast
lítið í því, vegna þess að miðlar
þeirra voru yfírleitt ekki fyrirferð-
armiklir.
Þetta voru ár hinna sjálfhverfu
áhrifa, listamenn tóku sjálfa sig
fyrir sem listmiðil, líf þeirra og
hvunndagur var um stund nafli
heimsins. Slik rannsókn sjálfsins
er velþekkt úr listasögunni, en
varð aldrei að líku hópefli og nú
átti sér stað. Og eins og áður skeði
kom margt athyglisvert út úr
þeirri rannsókn, sem ég varð fyrst
áþreifanlega var við í Hollandi
nokkra sumardaga 1975, en þá
bjó ég einmitt í góðu yfirlæti hjá
Hreirii.
Sá ljóðræni strengur, sem fljót-
lega kom fram í túlkun Hreins á
viðfangsefnum sínum, hefur fylgt
honum æ síðar og er rauði þráður-
inn í list hans. Hann hefur frekar
eflst en hitt, og það kemur greini-
lega fram í myndunum í bókinni.
Kannski nær þessi ljóðræna há-
marki í myndunum „Fyrsti
gluggi“, og „Untitlet" (nr. 34),
sem gerðar voru á síðasta ári, sem
búa einnig yfir anga af þeirri
myndrænu fegurð, sem listamað-
urinn vildi þó forðast lengst af.
Héf eru hlutirnir í senn áþreifan-
legir sem fjarrænir og dúlúðugir.
Það eru einmitt þessar myndir
sem skapa vafalítið mesta orku-
flæðið á milli skoðanda og þess
skoðaða og hér gengur lista-
maðurinn mjög hreint til verks.
Myndhugsunin er hrein og bein
og á greiðari aðgang að skoðand-
anum en flest annað í bókinni (og
sýningunni), án þess að tapa
nokkru í listrænu gildi að mínu
mati.
Þó maður hefði óskað eftir
miklu fleiri myndum í bókina og
að hún væri svolítið minna hátíð-
leg, þá telst þetta skilvirk kynning
á myndheimi Hreins Friðfínnsson-
ar og myndirnar eru ágætlega
valdar að því ég fæ best dæmt um.
Mig langar koma með eina at-
hugasemd varðandi stofnun SÚM,
sem nú er búið að skrá og skjal-
festa í bókum að hafí skeð árið
1965, er nokkrir ungir listamenn
tóku sig saman um sýningu á
nýjum áhrifum að utan í Ás-
mundarsal. Ég hef áður vakið
máls á þessu og vil gera það enn
einu sinni, en fyrsta sýningin und-
ir samheitinu SÚM var haldin í
marz 1968. Og þótt nokkrir lista-
menn séu í slagtogi saman og
haldi eina sýningu, er naumast
hægt að miða stofnun samtaka
við það og er hvergi gert. Lítum
t.d. á Cobra, en þar er notuð önn-
ur tegund sagnfræði, því að lista-
mennirnir höfðu að hluta til verið
félagar árum saman áður en sam-
tökin fengu nafn sitt og hófu
skipulagða sýningarstarfsemi.
Myndirnar í bókunum um þá fé-
laga Sigurð og Hrein sýna það
einnig, að þeir verða fyrst fyrir
alvöru virkir í listinni eftir 1968.
Sannleikurinn er einnig sá, að
menn höfðu meiri áhuga á að ýta
undir ungt listafólk en hitt á þess-
um árum, og þannig stóð FÍM
fyrir eftirminnilegri sýningu ungra
myndlistarmanna í Laugardalshöll
1967, er nefndist UM 1967 og
átti að verða framhald á því eins
og ártalið ber með sér. En er svo
ungt fólk stóð að nýjum sýninga-
samtökum árið eftir undir heitinu
SÚM, og hafnaði þarmeð leiðsögn
FÍM, var ekki grundvöllur fyrir
slíku lengur.
Þannig má segja það kímið að
SÚM hafí orðið til 1965, en ekki
fengið á sig mynd fyrr en 1968,
en það er auðvitað allt annar hand-
leggur og réttlætir ekki þessa
misvísandi sagnfræði.
Bókin um Hrein Friðfinnsson
er 106 blaðsíður og fyrir utan les-
mál, sem er eftir Beru Nordal,
Halldór Bjöm Runólfsson, Kees
van Gelder og Megan Ferrill, er í
henni 41 mynd, sem Bera Nordal
og listamaðurinn völdu í samein-
ingu. Þýðingar textanna hafa þau
Aðalsteinn Ingólfsson og Bernad-
ette Bout annast. Hönnun er sem
fyrr getur verk Erlings Páls Ing-
varssonar. Umbrot, filmuvinnu og
prentun, sem virðist með miklum
ágætum, annaðist prentsmiðjan
Oddi. Verð bókarinnar úr búð er
3.980 kr.
Eva Evdokimova dans-
ar tvívegis í Coppelíu
Hamrahlíðarkórinn fyllir kór Húsavíkurkirkju.
Morgunblaðið/Silli
EVA Evdokimova, sem er hér á
landi til að setja upp Coppelíu
með Islenska dansflokknum,
kemur til með að dansa aðalhlut-
verkið á tveimur sýningum.
Frumsýningin verður miðviku-
daginn 7. apríl, en Evdokimova
mun dansa á 3. og 4. sýningu,
laugardaginn 10. apríl klukkan
16 og mánudaginn 12. april, ann-
an í páskum klukkan 20.
Eva Evdokimova er ein frægasta
ballerína samtímans. Ferill hennar
hófst með konunglega danska ball-
ettinum 1966, en síðan var hun
aðaldansari með Óperuballettinum
i Berlin í mörg ár og var sæmd titl-
inum „Prima Ballerina Assoluta“.
Evdokimova var í 15 ár einn helsti
mótdansari Rudolfs Nureyevs og
dönsuðu þau saman víða um heim.
Hér gefst íslenskum ballettáhorf-
endum því einstakt tækifæri til að
sjá þessa frægu ballerínu.
Miðasala á sýningar Coppelíu er
í Borgarleikhúsinu, sími 680680.
Eva Evdokimova dansar á tveim-
ur sýningum á Coppeliu.
Tónlistarviðburður á Húsavík
Húsavík.
TÓNLISTARVIÐBURÐIR voru
þrír um síðustu helgi á Húsavík
þar sem til sín létu heyra Háskóla-
kórinn, Kvartett Ingvars Jónas-
sonar og Kór Menntaskólans við
Hamrahlíð. Þeir sem nutu þessara
tónleika voru þakklátir komufólk-
inu en of margir sátu heima og
misstu af sérstökum tónlistarvið-
burði.
Háskólakórinn söng í sal Tónlist-
arskólans á föstudagskvöldið undir
stjóm Hákons Leifssonar. Það ein-
kenndi skemmtilega efnisskrá hans
að á henni voru eingöngu íslensk lög.
Einnig lög eftir einn meðlim kórsins,
Egil Gunnarsson, og féll heyrendum
þau vel í geð, þar sem þau voru ekki
í neinum framúrstefnustfl, heldur í
hljómblíðum söng, sem allir höfðu
gaman af að hlusta á. Það vekur
eftirtekt að kórinn skuli ekki vera
fjölmennari en hann er frá skóla sem
telur hundruð nemenda, en þeir sem
skipa kórinn skila sínu hlutverki vel
undir öruggri söngstjóm.
Kvartett Ingvars Jónassonar lék
í Húsavíkurkirkju á laugardag, en
hann skipa Kristján Þ. Stephensen,
óbó, Bryndís Pálsdóttir, fíðla, Ingvar
Jónasson, víóla, og Bryndís Halla
Gylfadóttir, selló. Þetta er allt vel
þekkt tónlistarfólk og meðlimir í
Sinfóníuhljómsveit íslands og mikils-
vert að fá að heyra til þess öðmvísi
en í gegnum útvarp eða sjónvarp.
Þessir tónleikar vom á vegum Tón-
listarfélags Húsavíkur sem gert hef-
ur mikið að því að gefa Húsvíkingum
kost á að heyra til okkar fæmstu
tónlistarmanna á hinum ýmsu svið-
um.
Kór Menntaskólans við Hamrahlíð
söng svo í Húsavíkurkirkju á sunnu-
dag og hann náði til flestra, enda
orðinn vel þekktur og ávallt sérstök
ánægja á að hlýða. Söngstjórinn
Þorgerður Ingólfsdóttir vekur sér-
staka undrun með því að geta ávallt
verið með svo góðan kór, þar sem
kórfélagamir eru aðeins á aldrinum
16-20 ára og eðlilega verða árlega
miklar breytingar á kómum þegar
nemendur ljúka námi. En Hamra-
hlíðarkórinn hefur í 25 ár verið í hóp
bestu blandaðra kóra landsins. Eftir
þann frábæra árangur sem hinir 79
kórfélagar sýna nú ætti Háskólakór-
inn að eflast og stækka á næstu
ámm þá þetta söngglaða og góða
söngfólk fyllir hóp háskólanema.
Kórinn hefur áður heimsótt Húsavík
og vonandi verður þess ekki langt
að bíða að þar ómi aftur hinir fögm
hljómar hans.
Ég get ekki lokið þessum hugleið-
ingum mínum um þessa tónlistarvið-
burði án þess að geta þess, sem mér
er efst í huga eftir komu þessa fjöl-
menna listafólks. Hér er og hefur
verið starfandi tónlistarskóli, en telj-
andi vom þeir nemendur hans, sem
sóttu þá tónlistarviðburði, sem hér
áttu sér stað og var þeim þó boðinn
ókeypis aðgangur að þeim. Er hér
aðeins um áhuga foreldra að ræða
en ekki nemenda. Ef svo er kemur
þá ekki til athugunar að því fé sem
til tónlistarfræðslunnar er varið
þurfí endurskoðunar við.
- Fréttaritari.
Morgunblaðið/Alfons
Frá sýningu Leikfélags Ólafsvikur á leikritinu Frú Alvís.
Góð aðsókn á Frú Alvís
Ólafsvík.
LEIKFÉLAG Ólafsvíkur hefur
að undanförnu sýnt í félagsheim-
ilinu Klifi í Ólafsvík leikritið Frú
Alvís eftir Jack Popplewell við
ágætar undirtektir.
Aðsókn á leikritinu var allgóð og
komu nokkur hundruð manns á
sýningarnar. Leikstjórn er í höndum
Ragnhildar Steingrímsdóttur en
hún er búsett hér. Ragnhiidur er
eins og alþjóð veit reynslumikill
leikstjóri og hefur starfað jafnt inn-
anlands sem utan. Er leikfélaginu
mikill fengur að kröftum hennai
og velvilja.
Aðalhlutverk í Frú Alvís léku
Gústaf G. Egilsson og Kolbrún
Bjömsdóttir en aðrir leikendur voru
Guðmundur Þórðarson, Maggý
Hrönn Hermannsdóttir, Sjöfn
Sölvadóttir, Sigurður Gunnarsson.
Ingi Fróði Helgason og Aðalheiðui
Jóhannesdóttir. Formaður Leikfé-
lags Ólafsvíkur er Sigurlaug Jó-
hannsdóttir. - Helgi.