Morgunblaðið - 01.04.1993, Side 36

36
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1993
Þingsályktunartillaga Alþýðubandalagsins
Annar valkostur en
kvótakerfið í boði
Aflagjald til hafrannsókna o g úreldingar fiskiskipa
ÞINGFLOKKUR Alþýðubandalagsins kynnti í fyrradag
þingsályktunartillögu um sjávarútvegsstefnu. Samhliða til-
lögunni voru kynnt drög að frumvarpi til laga um stjórnun
fiskveiða. Flutningsmenn segja að að sú óvissa „pattstaða“
sem ríkisstjórnin hafi teflt málefnum sjávarútvegsins I sé
óþolandi með öllu. Þeir vilja að málið verði tekið úr hönd-
um svonefndrar „tvíhöfðanefndar“.
í fyrradag var fulltrúum fjöl-
miðla í Alþingishúsi kynnt þingsá-
lyktunartillaga sem allir þingmenn
Alþýðubandalagsins standa að.
Fyrsti flutningsmaður en Jóhann
Ársælsson (Ab-Vl). Þingsályktun-
artillagan gerir ráð fyrir að: „Al-
þingi ályktar að fela sjávarútvegs-
nefnd Álþingis að sjá um endur-
skoðun laga um stjóm fiskveiða,
sbr. ákvæði til bráðabirgða VII í
lögum nr. 38/1990, um stjóm fisk-
veiða. Einnig leggi nefndin drög að
mótun heildstæðar sjávarútvegs-
'jNStefnu.
Sjávarútvegsnefnd vinni að þessu
verkefni í samráði við sjávarútvegs-
ráðuneyti og Fiskistofu, sem og
samtök hagsmunaaðila, útvegs-
manna, sjómanna, verkafólks og
sveitarfélaga. Sjávarútvegsráðu-
neytið og Fiskistofa aðstoði nefnd-
ina og leggi henni til upplýsingar
og starfsfólk eftir þörfum. Þá skal
sjávarútvegsnefnd heimilt að ráða
sér starfsmann meðan á þessu verki
stendur og skipa starfshópa á sínum
vegum og greiðist allur kostnaður
af Alþingi.
Sjávarútvegsnefnd skili áfanga-
skýrslu og tillögum um framtíðartil-
högun við stjórn fiskveiða í frum-
varpsformi til ríkistjórnarinnar eigi
síðar en 15. september næstkom-
andi. Þá stefni nefndin að því að
ljúka störfum og skila endanlegum
tillögum um heildstæða sjávarút-
vegsstefnu fyrir árslok 1993.“
um Þróunarsjóð. Af öðru því sem
fréttist frá nefndinni væri ljóst að
ekki yrði neinn friður og sátt um
þær hugmyndir sem brytust um í
„höfðum tvíhöfða". Stefnan væri
að festa núgildandi kvótakerfi í
sessi og setja á enn meiri viðskipta-
og eignarréttargrundvöll.
Opna umræðuna
Alþýðubandalagsmenn sögðu
það hafa verið mikið óheillaspor
þegar ríkisstjórnin hefði ákveðið að
taka endurskoðun laga um stjórn
fiskveiða í sínar hendur og „tví-
höfða“. Um þetta mál yrði að vera
sem víðtækust samstaða, allra
landsmanna og allra flokka. Þetta
mál yrði að ræða í þjóðfélaginu öllu.
Ragnar Amalds formaður þing-
flokksins boðaði að Alþýðubanda-
lagsmenn myndu eftir páska nýta
sér rétt sinn sinn samkvæmt 77.
og 78. grein þingskaparlaga; fara
þess á leit að umræðu um þings-
ályktunartillöguna og stöðuna í
sjávarútvegsmálum yrði útvarpað
og sjónvarpað.
Stjómarflokkamir vom átaldir
fyrir að hafa skákað málinu sín á
milli í „pattstöðu", á meðan festist
kvótakerfið í sessi, og með degi
hverjum yrði erfíðara að snúa við.
Alþýðubandalagsmenn fólu því Jó-
hanni Ársælssyni að semja drög að
frumvarpi í samráði við fulltrúa úr
sjávarútvegmálaráði Alþýðubanda-
lagsins. Alþýðubandalagið vildi
bjóða fram annan valkost. Tals-
menn Alþýðubandalags sögðu þessi
framvarpsdrög ekki vera endanleg
stefnumótun, en þessi umræðu-
grundvöllur hlyti að vera traustari
og farsælli en sá „óskapnaður" sem
kvótakerfið væri.
Sóknarstýring
Jóhann Ársælsson gerði í nokkru
máli grein fyrir meginmarkmiðum
framvarpsins s.s. „að tryggja til
frambúðar óumdeilanlegan eignar-
rétt og fullan ráðstöfunarrétt þjóð-
arinnar á auðlindum íslenska haf-
svæðisins". Með þessu frumvarpi
yrðu felld niður núgildandi ákvæði
laga um aflahlutdeild og úthlutanir
aflaheimilda. Ekki yrði lengur rétt-
ur til að framselja aflaheimildir
milli skipa og því myndi ekki mynd-
ast verð á aflaheimildum.
Frumvarpið miðar að því að færa
veiðistýringuna nær upphaflegu
formi. Eins og áður tíðkaðist byggj-
ast veiðimöguleikarnir samkvæmt
nýja kerfínu á umráðarétti yfir
skipi, en 6. gr. segir: „Þau skip ein
fá leyfi til veiða í atvinnuskyni sem
höfðu slík leyfi fyrir gildistöku laga
þessara. Hverfi skip, sem á kost á
veiðileyfi samkvæmt 1. mgr., var-
anlega úr rekstri má veita sambæri-
legu skipi veiðileyfí í þess stað.“
Framvarpið kveður m.a. á um
að sjávarútvegsráðherra skuli að
fengnum tillögum sem Fiskistofa
semji, í samráði við Hafrannsókna-
stofnun, ákveða með reglugerð tak-
markanir veiða og aðferð við nýt-
ingu lífríkisins í sjónum kringum
landið í þeim tilgangi að tryggja
hámarksarð þjóðarinnar af auðlind-
inni og viðhald og endumýjun henn-
ar. A grundvelli rannsókna skal
semja áætlun um nýtingu fisk-
stofna. Taka skal upp veiðistýringu
Morgunblaðið/Kristinn
Frumvarpsdrög kynnt
JÓHANN Ársælsson, Ragnar Arnalds, Steingrímur J. Sigfússon og
Lilja Rafney Magnúsdóttir.
sem byggir áætlunin á nýjustu upp-
lýsingum um ástand fiskistofna og
annars lífríkis í sjónum. Árinu er
þá skipt í fjögurra mánaða tímabil,
janúar-apríl, maí-ágúst, september-
desember. Takmarkanir, sem
ákveðnar verða, gildi fyrir næstu
11 mánuði en framlengjast um fjóra
mánuði eftir hvert tímabil eftir að
nýjustu upplýsingar um ástand físk-
stofna, veiðiafköst flotans og áhrif
veiðarfæra hafa verið metin.
Meðal takmarkandi aðgerða má
nefna lokun veiðisvæða, takmörkun
eða bann við notkun ákveðinna
veiðarfæra, reglur um notkun til-
tekinna veiðarfæra, s.s. um há-
markstíma, möskvastærð, neta-
fjölda o.s.frv.
Aflagjald
í frumvarpinu er kveðið á um
sérstakt aflagjald sem miðast skal
við magn þess afla af hverri tegund
sem að landi kemur af hverju skipi.
Gjaldið skal vera mismunandi hátt,
bæði milli tegunda og innan hverrar
tegundar, t.d. hærra fyrir smáan
fisk eða lélegan. Gjaldið skal endur-
skoðað fyrir hvert veiðitímabil með
tilliti til nýjustu rannsókna og upp-
lýsinga um veiðarnar.
Aflagjaldið skal renna í sér-
stakan sjávarútvegssjóð. Sjóðurinn
skal vera í vörslu Fiskistofu. Úr
sjóði þessum skal greiða kostnað
við þær rannsóknir sem Fiskistofa
telur nauðsynlegar til að hægt sé
að stjórna nýtingu lífríkisins. Heim-
ilt skal að greiða úr sjóðnum upp-
bætur á veiðar á vannýttum tegund-
um, veita styrki til tilraunaveiða og
tilrauna með nýjungar í sjávarút-
vegi. Einnig er kveðið á um: „Fiski-
stofu skal heimilt að leggja Hag-
ræðingarsjóði sjávarútvegsins til
ijármuni í þeim tilgangi að skip
verði keypt til úreldingar eða sölu
úr landi og leitast þannig við að
koma sóknargetu hinna ýmsu út-
gerðarflokka í það jafnvægi sem
æskilegast er með tilliti til þeirra
markmiða sem sett eru um þjóð-
hagslega arðsemi.“
Jóhann Ársælsson sagði að einn
af íjölmörgum ágöllum núverandi
kerfís væri að öll verðmætamyndun
í útgerð hefði skekkst. 1 upphafi
hefði því verið haldið fram að kvóta-
verð myndi ráðast, þegar til lengri
tíma væri litið, af kostnaðarverði
nýs skips og ávöxtunarkröfunni á
peningamarkaði. Þetta hefði ekki
gengið eftir. Verð á aflakvótum
hefði í reynd tekið mið af jaðar-
kostnaði þeirra útgerða sem best
hefðu staðið og hefðu nýtt sér
möguleika á að sleppa við skatt-
greiðslur með kvótakaupum. Jó-
hann sagði að með því að leggja
kvótakerfið af myndu verðmæti
útgerða aftur fara að ráðast af
ástandi skips og veiðimöguleikum.
Skip og veiðheimild yrðu óaðskiljan-
leg. Verð skips sem útgerðareining
myndi ráðast af arðsemi rekstursins
en ekki jaðarkostnaði veiðiheimilda
eins og nú væri.
„Vanefndir tvíhöfða“
Á fundi með fréttamönnum í gær
mátti merkja að Alþýðubandalags-
menn, Ragnar Arnalds þingflokks-
formaður, Lilja Rafney Magnús-
dóttir (Ab-Vf) og fulltrúar flokksins
.í sjávarútvegsnefnd, Jóhann Ár-
sælsson og Steingrímur J. Sigfús-
son (Ab-Ne), væru orðin langeygð
eftir niðurstöðum og tillögum svo-
nefndrar „tvíhöfðanefndar“ sem
stjórnarflokkamir hefðu skipað til
þess að vinna að endurskoðun laga
um stjórn fískveiða. Þau lög kvæðu
á um að endurskoðun skyldi verða
lokið fyrir árslok 1992. Steingrímur
J. Sigfússon taldi það hæverskt
orðalag að tala um „vanefndir".
Þeir sögðu að samráð tvíhöfða-
nefndarinnar við hagsmunaaðila og
sjávarútvegsnefnd hefði nánast
ekkert verið. Af störfum þessarar
nefndar væri helst að fregna í gegn-
um fjölmiðla og gengu miklar sögur
um ágreining og erfiðleika, t.a.m
(M° Hótel
'hSHarpa
Hópar -
einstaklingar
Minnum á blómstrandi
menningar- og skemmtana-
líf, landsins besta skíðafjall
og vetrartilboð okkar.
Hótel Harpa
Góð gisting á hóflegu verði
íhjarta bæjarins.
Sími 96-11400
Ath. að Hótel Harpa er ekki í símaskránni.
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra í utandagskrárumræðu
Landshankinn tapar ekki vegna
eftirlaunaskuldbindinga SIS
LÍFEYRISRÉTTINDI og eftirlaunasamningar 20 starfs-
manna Sambands íslenskra samvinnufélaga voru rædd utan
dagskrár í gær. Guðrún Helgadóttur (Ab-Rv) hafði áhyggjur
af því að kröfur vegna þessa kunni að falla á Landsbank-
ann. Friðrik Sophusson fjármálaráðherra sagði litlar eða
engar líkur á því að bankinn skaðist vegna þessara skuld-
bindinga. Þingmenn ræddu mjög ágalla lífeyriskerfisins og
misrétti. Fjármálaráðherra sagði að þessum málum yrði
ekki breytt nema í tengslum við kjarasamninga.
Málshefjandi, Guðrún Helga-
dóttir, gerði að umtalsefni fjölm-
iðlafréttir um eftirlaunasamninga
20 starfsmanna SÍS, nánar tiltekið
tveggja forstjóra og 18 fram-
kvæmdastjóra. Fréttimar voru að
hluti þessara eftirlaunagreiðslna
væru í óvissu sökum þess að eftir-
launaskuldþindingar hefðu verið
yfirteknar af nokkrum hlutafélþg-
um sem var komið á fót þegar Sam-
bandið skipti rekstri sínum upp.
Nú væri hagur sumra þessara fyrir-
tækja nokkuð óviss. Áhyggjur Guð-
rúnar virtust þó ekki varða hag
þessara tilteknu 20 einstaklinga,
enda nægðu eftirlaunin vel til fram-
færslu, jafnvel þótt þau skertust
nokkuð. Guðrún benti á að Lands-
bankinn hefði yfirtekið hlutabréf í
sumum þessara fyrirtækja. Hana
uggði sá möguleiki að þessar skuld-
bindingar fyrirtækjanna féllu á
Landsbankann og eiganda hans,
ríkissjóð íslands.
Ekki forgangskrafa
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra sagði að í þessum umtöluðu
samningum væri gert ráð fyrir að
þessum tilteknu einstaklingum
væru greidd eftirlaun umfram það
sem lífeyrissjóður samvinnustarfs-
mannanna, Samvinnulífeyrissjóður-
inn, greiddi. Hann lagði áherslu á
að hér væri ekki um lífeyrisskuld-
bindingar að ræða heldur aðeins
samning um eftirlaun sem væru
greidd beint af fyrirtækjunum.
Fjármálaráðherra sagðist ekki
hafa í sínu ráðuneyti miklar upplýs-
ingar um einstök atriði_ viðskipta
milli Landsbankans og SÍS. En það
leiddi af eðli málsins að hér væri
fyallað um fyrirtæki sem hefði verið
breytt í hlutafélög og hefði Lands-
bankinn eða einhver annar aðili
eignast hlut í félagi, væri sá aðili
einungis ábyrgur fyrir skuldbind-
ingum félagsins að því marki sem
hlutafjáreign hans drægi. Kröfum
umfram það yrði ekki beint að við-
komandi aðila.
Fjármálaráðherra sagði litlar
sem engar líkur á því að Lands-
bankinn skaðaðist vegna þessara
eftirlaunaskuldbindinga. Ráðherra
sagði að gera yrði ráð fyrir því að
skuldbindingar þessara fyrirtækja
hefðu verið eðlilega metnar við yfir-
töku Landsbankans á eignum SÍS
og féllu ekki á bankann. En ef það
gerðist að félag sem bankinn hefði
eignast yrði gjaldþrota, yrði sá sem
ætti eftirlaunarétt hjá félaginu að
beina kröfu sinni að þrotabúinu eins
og aðrir kröfuhafar. Fjármálaráð-
herra sagði að ekki væru til staðar
bein lagaákvæði um hvort þessir
eftirlaunasamningar væru for-
gangskröfur eða almennar kröfur
og hefði ekki svo kunnugt væri
reynt á það fyrir dómstólum. Hins
vegar mætti telja einsýnt að hér
væri um að ræða almennar kröfur.
Að sínu mati væri hér ekki um að
ræða launakröfu sem gæti fallið
undir Ábyrgðarsjóð launa og lög
um um þann sjóð.
Þingmenn ræddu nokkra stund
um lífeyrisréttindi landsmanna. Bar
þeim öllum saman um að lífeyris-
kerfi landsmanna þarfnaðist mikilla
úrbóta, það væri dýrt í rekstri,
ávöxtun sumra lífeyrissjóða ekki
sem skyldi, og ærið misrétti milli
félagsmanna í hinum ýmsu sjóðum.
Kjarasamningar
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra sagði að þessum stóra mála-
flokki, lífeyrissjóðsmálum, yrði ekki
breytt nema í tengslum við kjara-
samninga. Lífeyrisréttindi og skuld-
bindingar hefðu áhrif á launakjör
íjölmargra; þarna væri samspil.
Fjármálaráðherra tilgreindi þijú
atriði sem menn yrðu að skoða. 1)
Samræming á lífeyrisfyrirkomulagi
opinberra starfsmanna og annarra.
2) Hvort leyfa ætti frelsi um það
til hverra lífeyrisgreiðslurnar
gengju og hver ætti að ávaxta
þær. 3) Hvert ætti að vera samspil
lífeyris úr lífeyrissjóðum og bóta
sem greiddar væru af hálfu hins
opinbera í gegnum almannatrygg-
ingakerfið.