Morgunblaðið - 22.05.1993, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1993
fftArigiiwMíifoííi)
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691329 - Símbréf 681811
Opið bréf til háskólarektors
Frá Orra Hrafnkelssyni:
Á föstudaginn langa grúfði þoka
yfir umhverfmu. Ytri ásýnd náttúr-
, unnar var þannig í samræmi við
innri vitund okkar, sem teljum okk-
ur til hins kristna hluta mannkyns-
ins; þokukennd vitneskja um sam-
stöðu með þeim, sem langt í fjarska
höfnuðu sannri þekkingu og gerðu
hinn langa dag að sögulegri stað-
reynd. A aflíðandi degi létti þok-
unni skyndilega, og ásýnd Snæfells
birtist hvít og tíguleg við fagurblá-
an himinn, böðuð gulrauðum geisl-
um síðdegissólarinnar; engilhrein
ímynd þess er skáldið orðar svo:
„Þar sem jökulinn ber við loft
hættir landið að vera jarðneskt, en
jörðin fær hlutdeild í himninum." Á
norðurbrún Fjarðarheiðar, þar sem
ástælasta skáld 19. aldar taldi feg-
urstan stað á okkar stórbrotna
landi, blasti þessi upphafna sýn við
sjónum.
Á þeirri stundu fæddist sú hug-
mynd að skrifa þér bréfkorn þess
efnis, hvernig þekkingarfræðinni
verði helst beitt í átt að akademísk-
um markmiðum, þegar við blasir
víðtækur samdráttur í framlögum
hins opinbera til menntamála.
Frá því er sagt í fomum bókum
þegar framsýnir menn suður í álfu
stofnuðu Akademíuna fýrir 24 öld-
um, í þeim tilgangi að lyfta mann-
kyninu úr viðjum fáfræði, illgirni
og heimsku, upp á svið sannrar
þekkingar, á grundvelli þeirrar trú-
ar að sannleikurinn gjöri menn
ftjálsa. Þessi atburður er nefndur
hér til sögu, þar eð þú stýrir nú
um stundir flaggskipi hins akadem-
íska flota okkar fámennu eyþjóðar,
og a.m.k. sumir þegnar hennar lita
svo til, að stýra eigi í sömu átt og
Platón forðum, að hinu göfuga
marki. Þá er dapurt til þess að vita
ef flotann skortir vistir eða aðrar
nauðsynjar í þessari örlagaríku för
mót ókomnum tíma.
í okkar fámenna ríki virðast flest
ytri skilyrði vera hagstæð til að ná
hinum háleitu markmiðum þekking-
arfræðinnar. Sameiginlega eigum
við býsna merkilegan bókmennta-
arf, allir tala sömu þjóðtungu og
eru læsir og skrifandi, og engin
rótgróin stéttaskiptin er fyrir hendi.
Hinn mikli útsær skilur land okkar
frá öðrum stærri og voldugri ríkj-
um, og hefur veitt okkur ómetan-
lega vemd fyrir utanaðkomandi
árásum frá upphafi vega. Þótt nátt-
úra landsins sé óblíð á stundum,
býr hún yfir sérstæðri fegurð og
seiðmagni og lífríki lands og sjávar
er jafnframt undirstaðan að velsæld
okkar. Hin vísindalega þekking hef-
ur því miður sjaldnast verði notuð
í þjónustu akademískra markmiða,
heldur í þágu skammsýnna og tillit-
lausra ágimdarsjónarmiða þess fyr-
irbæris sem kallar sig „hinn viti
boma mann“. Því er nú svo komið,
að allt lífríki jarðarinnar hrópar á
hjálp, hrópar á breytta stefnu
mannkynsins, stefnu skynsemi og
góðvilja, stefnu sannrar þekkingar
og réttrar breytni. Ekkert ríki, eng-
in þjóð, já raunar engin manneskja,
getur leyft sér að skella skollaeyr-
um við þessu neyðarópi jarðarinnar,
því að hér eru allar lífvemr á sama
báti, einnig vér menn. Og á morgun
kann að vera of seint að breyta um
stefnu til úrbóta.
Sem einn af okkar minnstu
bræðmm vil ég vekja athygli þína
á þessu hættulega ástandi, þar sem
þú hefur verið valinn til að beita
veldissprota hinna háleitu akade-
mísku hugsjóna í þjóðfélagi vom.
Hvemig getum við, þegnar einnar
fámennustu en jafnframt gæfusöm-
ustu þjóðar á jörðinni, hér fjærst í
eilífðar útsæ, orðið sem best að liði
við að beita hinu mikla valdi þekk-
ingarfræðinnar, sjálfum okkur og
öðrum til farsældar, og stefnt að
þeirri háleitu akademísku hugsjón
að elska hinn sanna vemleika?
ORRI HRAFNKELSSON,
Bláskógum 13, Egilsstöðum.
HEILRÆÐI
SLYSAVARNAFÉLAG ÍSLANDS
RAUÐI KROSS ÍSLANDS
SMITH & NORLA
NÓATÚNI 4 • SÍMI 628300
Símafólk fór nýlega í heimsókn að Ási/Ásbyrgi í Hveragerði og
flutti heimafólki ávörp, söng, ljóð, gamansögur og kviðlinga. Hér
er Símakórinn, sem söng undir stjórn Kjartans Sigurjónssonar.
Höfðingsskapur
í garð aldraðra
Frá Jóni Tómassyni:
FYRIR fáum árum frétti ég að
Dvalarheimilið Ás/Ásbyrgi í
Hveragerði byði árlega fjölda
manns til nokkurra daga gistidv-
alar, algjörlega endurgjaldslaust.
Ég tók þessa frétt ekki alltof al-
varlega, fannst hún ámóta trú-
verðug og þegar stjómmálamenn
lofa okkur gulli og grænum skóg-
um, rétt fyrir kosningar. Fannst
líklegt að um væri að ræða gisti-
boð til vina og vandamanna aðila
heimilisins.
Svo var það fyrir tveimur ámm,
að það féll í minn hlut að ráð-
stafa þangað 8 manns úr röðum
eftirlaunafólks Landssíma íslands
til 10 daga dvalar. Ég skrapp
austur til að skoða aðstæður, þar
eð ég hafði ekki komið að Ási
áður, og til að sannfærast um að
boðsgestum nægði að hafa með
sér tannbursta, rakvél og púður-
dós, ef þurfa þætti.
Fyrir austan var mér sýnt
ágætis hús, sem mér var tjáð að
við símamenn fengjum til afnota
í tilgreinda 10 daga. Síðan var
þetta boð endurtekið í fyrra. Við
nánari athugun kom á daginn að
slík vináttuboð hafa viðgengist í
mörg ár, og margt símamanna
og aðrir jafnaldrar okkar hafa
verið þiggjendur slíkrar vinsemd-
ar og rausnar úr hendi stjórnenda
stofounarinnar.
Ég var og er undrandi yfir slík-
um höfðingsskap, hver em rök
fyrir því að þetta er hægt? For-
ustuhlutverk í þessu stórkostlega
ævintýri hefur verið allt frá byrjun
hér í Hveragerði í höndum Gísla
Sigurbjörnsson, forstjóra, sem er
einn af snjöllustu stjórnendum og
fjármálamönnum landsins, hug-
sjónamaður, búinn þeirri náðar-
gáfu að láta verkin tjá mannúð
og bjartari daga.
Kona hans og fjölskylda hafa
staðið við hlið hans og unnið með
honum að því að fegra og bæta
mannlíf eldri borgara, og svo mun
einnig vera um fjölda margt
ágætt starfsfólk við stofnunina í
áratugi.
Það er athyglisvert að þeir sem
stofnuðu Elli- og hjúkmnarheimil-
ið Gmnd í Reykjavík 29. október
1922, fimm hugsjónamenn, undir
forastu séra Sigurbjöms Gísla-
sonar, voru helgaðir kjörorðunum:
Trú, von og kærleikur.
Þennan óð um fegurð lífsins
mátti oft sjá í skrifum séra Sigur-
bjöms og kannske ekki síður hjá
konu hans, skáldkonunni Guð-
rúnu Lárusdóttur. Hún vildi gera
lýðum ljóst að: „EfDrottinn bygg-
ir ekki húsið, þá erfiða smiðirnir
til einskis. “
Öllum sem vilja sjá, hlýtur að
vera ljóst, að ríkulegur ávöxtur
hefur sprottið af hugsjón og
hugarfari frumkvöðlanna.
Mannkærleikur, hlýhugur og
umhyggja fyrir þeim er miður
mega sín hefur verið drifkraftur
þeirra er hér hafa afkastað miklu
og fögm starfi, verki sem alþjóð
mætti gefa meiri gaum en raun
er á.
JÓN TÓMASSON,
Hæðargarði 33,
Reykjavík.
„Svívirðilegur
hryllingur“
Frá Sigurði Sigurmundssyni:
MYND þessi var svívirðilegur hryll-
ingur, þar sem dregin er fram mynd
af hreinu djöflasamfélagi, allt frá
landsnámstíð til þessa dags og
bændastéttin talin ábyrg fyrir. I
hvaða skyni leyfir sjónvarpið sér að
sýna slíka mynd? Er það innlegg í
þær deilur sem staðið hafa á milli
borgar og byggðarlaga eða er það
til að sýna æskunni, sem alin er upp
við morð og glæpamyndir, eitthvað
sem gæti orðið henni að fyrirmynd?
Að leiða fram í dagsljósið allt það
grimmdaræði og spillingu sem viðg-
ekkst fyrr á tímum?
Það er ekki ætlunin að bera brigð-
ur á að margt af því sem í myndinni
kom fram hafi við rök að styðjast,
en hatrið til bændastéttarinnar er svo
skeijalaust að jafna má við svörtustu
marxísku skoðanir byggðar á stétta-
hatri. Allt sem vitnar um þjóðemis-
kennd og skáldin hafa ort um ódauð-
leg ljóð, baðstofumenningin, griða-
staður andlegra afreka, og fjallkonan
dregin ofan í svaðið. íslenskir bænd-
ur bám ekki einir ábyrgð á þessu
grimma, siðspillta þjóðfélagi, en urðu
sjálfír að gjalda þess ekki síður en
aðrir. Verslunaránauðin, sem harðast
kom niður á bændum, er ekki nefnd
á nafn þar sem svæðaverslunin varð
til þess að bændur vom húðstrýktir
fyrir að versia utan síns umdæmis.
Kirkjan, sem hélt bændum í kreppu
sem ánauðugum þrælum, er líka lát-
in sleppa. Bændur áttu að eyðileggja
sjávarútveg og allar yfírleitt framfar-
ir í landinu. Ekki vora það bændur
sem eyðilögðu innréttingar Skúla
fógeta. Kynvilla og önnur siðspilling
átti ekkert erindi þama til þess að
níða bændur.
Engin tilraun er gerð til að rekja
rætur þessa grimma þjóðfélags. Höf-
und vantar alla sagnfræðilega yfir-
sýn til að vinna svona verk. ísland
verður eins og einangrað í heiminum.
Hann virðist ekki skilja, að flestar
þær stefnur og lög sem upp em tek-
in hér hafa gengið yfir önnur lönd
áður. ísland verður legu sinnar vegna
alltaf á eftir.
Svo er það með borgarmenning-
una sem höfundur sér enga ann-
marka á og hlutdrægni hans þar í
slíku hámarki að eins er og hann sé
kominn úr helvíti til himnaríkis.
Eftir er að sýna nokkra þætti þess-
arar myndar og af orðum má ráða
að níðið um bændur haldi áfram allt
til enda. Slíka mynd hefði átt að
banna.
SIGURÐUR SIGURMUNDSSON,
áður bóndi í Hvítárholti,
Hrunamannahreppi, Ámessýslu.