Morgunblaðið - 22.05.1993, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1993
57
Málfrelsishöft og hæfileikar
Fri Hauki F. Hannessyni:
í BRÉFI til Morgunblaðsins 22.
( apríl sl. skrifar Júlía Ómarsdóttir
um málefni samkynhneigðra. Til-
efni skrifa Júlíu er bréf Lönu Kol-
( brúnar Eddudóttur, sem birst
hafði skömmu áður, um notkun
Morgunblaðsins á orðunum kyn-
Frá Hildi Helgadóttur:
„GÓÐIR farþegar, í dag er ferðinni
heitið til draumalandsins. Flug-
stjóri í þessari ferð er Sverrir Berg-
mann. Hann er hins vegar því mið-
ur á stofunni sinni í dag svo við
setjum bara sjálfstýringuna á og
' sjáum hvemig gengur."
Eitthvað þessu líkt var innihaldið
í martröðinni sem ég fékk nóttina
1 eftir að ég las viðtal við Sverri
Bergmann, formann Læknafélags
íslands í Tímanum þann 4. maí sl.
1 Umræðuefnið var drög að nýjum
heilbrigðislögum þar sem gert er
ráð fyrir stórskertri faglegri og
rekstrarlegri ábyrgð hjúkrunar-
fræðinga á eigin störfum og starfs-
vettvangi. Hugmyndin er fjar-
stæðukennd og reyndar ein gróf-
asta móðgun sem hjúkrunarstétt-
inni hefur verið sýnd frá upphafi
vega. Um árabil hafa hjúkrunar-
fræðingar borið ábyrgð á störfum
sínum og daglegum rekstri sjúkra-
deilda um allt er lýtur að manna-
haldi og öflun aðfanga með stöðugt
betri þjónustu ásamt rekstrarlegri
hagkvæmni að leiðarljósi. Nú er
hugmyndin að færa þessa ábyrgð
I til annarrar fagstéttar sem starfar
við hlið hjúkrunarfræðinga og ber
ábyrgð á lækningaþættinum. Ekki
1 nóg með það. Samkvæmt formanni
læknafélagsins eiga læknar nú
einnig að verða yfirmenn á skrif-
stofum og nærliggjandi fyrirtækj-
um. Þá yrði væntanlegur lækninga-
forstjóri Borgarspítalans sennilega
yfírmaður Kringlunnar, Ikea og
Islandsbanka. Honum yrði nú lík-
lega ekki skotaskuld úr því þar sem
út úr títtnefndu viðtali má lesa að
villa og kynvillingar þegar fjallað
var um samkynhneigð á síðum
blaðsins fyrir skömmu.
í skrifum Júlíu kemur fram að
henni fínnist fulllangt gengið að
talað sé um hæfileika til að hríf-
ast af einhveijum af sama kyni,
vegna þeirrar jákvæðu merkingar
sem orðið hæfíleiki felur í sér.
læknar séu best til þess fallnir að
vera yfírmenn allra, sennilega
stjórnendur af guðs náð.
Það er vel að læknar vakni til
vitundar um að það þarf að stjóma
starfsemi eigi hún að vera mark-
viss og hagkvæm og veita neytanda
þjónustunnar það besta sem völ er
á hveiju sinni. Það er hins vegar
gráthlægilegt að þessi stjómunar-
vakning skuli hafa í för með sér
slíkan dómadags yfirgang sem
drögin að nýju heilbrigðislögunum
og túlkun Sverris fela í sér. Að
gera lækna að yfírmönnum hjúkr-
unarfræðinga, starfstéttar hverrar
störf þeir hafa einungis innsýn í,
er álíka gáfulegt og að gera sjúkra-
þjálfara að yfírmönnum lækna eða
veðurfræðinga að yfírmönnum við-
skiptafræðinga.
Störf lækna og hjúkmnarfræð-
inga skarast eðlilega talsvert en
sjálfstæði þessara stétta er
grunnurinn að heildrænni þjónustu
sem hingað til hefur verið veitt í
samvinnuanda. Það er hins vegar
uggvænlegt að lesa hvernig Sverir
skilur hugtakið samvinna. Að hans
mati er samvinna ekki möguleg
nema annar aðilinn beygi sig undir
vilja hins. Samvinna er sem sagt
kúgun samkvæmt Sverri. Drottinn
hjálpi heiibrigðiskerfínu ef ofan á
allt sem undan er gengið á að lög-
festa öld kúgunar og yfírgangs.
Það er því ekki að ósekju að
martröðin mín endaði með því að
allar flugfreyjumar stukku út í
fallhlíf á meðan þotan branaði út
í óvissuna, á sjálfstýringunni einni
saman.
HILDUR HELGADÓTTIR
hjúkrunarfræðingur.
Jafnframt hvetur hún til þess að *
tjáningarfrelsi samkynhneigðra
séu settar skorður.
Eftir lestur bréfs Júlíus vakna
ýmsar spurningar um mannrétt:
indi og stöðu þeirra hér á landi. í
grein sem Sigurður A. Magnússon
skrifar í Morgunblaðið 24. apríl
sl. (Menning og mannréttindi) er
fjallað um gagnrýni Sameinuðu
þjóðanna á sinnuleysi íslenskra
stjórnvalda hvað varðar umfjöllun
um mannréttindamál. Vitnað er
til svars íslensks fulltrúa við þess-
ari gagnrýni: „Á íslandi er enginn
áhugi á abstrakt umræðum." Jafn-
framt kemst greinarhöfunur að
þeirri niðurstöðu að mannréttindi
hafi ævinlega verið homreka í ís-
lenskri löggjöf.
Þessi ummæli Sigurðar era at-
hyglisverð í ljósi þeirra málfrelsis-
heftandi viðhorfa sem Júlía setur
fram í bréfí sínu. Rétturinn til að
tjá skoðanir sínar, þótt óvinsælar
séu, er grundvöllur mannréttinda.
Það að kúga fólk til þagnar er þar
af leiðandi brot á mannréttindum,
hvernig sem að því er staðið. Það
era líka mannréttindi að fá að
njóta hæfíleika sinna. í augum
samkynhneigðra er hæfíleikinn til
að hrífast að eigin kyni grundvalL
arþáttur í persónuleika þeirra. í
augum gagnkynhneigðra er hæfi-
leikinn til að hrífast af gagnstæðu
kyni grandvallarþáttur í persónu-
leika þeirra. Það er eini grundvall-
armunurinn. Allt annað er tilbúið
gildismat.
Samkynhneigðir hafa undan-
farna áratugi barist fyrir þegnrétt-
indum sínum. Barátta þeirra er
barátta fyrir mannréttindum og
samtök þeirra víða um heim því
mannréttindasamtök. Þessi skiln-
ingur er nú viðurkenndur af öðram
mannréttindasamtökum, t.d.
Amnesty International, sem lætur
málefni samviskufanga, sem sitja
í fangelsum vegna samkynhneigð-
ar, til sín taka.
Tilfínningar samkynhneigðrar
manneskju til sjálfrar sín og ann-
arra eru henni þær einu tilfínning-
ar sem era eðlilegar. Allar aðrar
tilfinningar era sama einstaklingi
óeðlilegar, og breytir þá engu
hversu mikið þeim er haldið að
honum. Grandvallareðli verður
ekki breytt, frekar en að fólk
breyti um augnlit. Það er því ljóst
að hommar og lesbíur era jafn
eðlilegt fólk og aðrir.
Það hefur löngum vakið mér
furðu hvers vegna fólki fínnst sér
ógnað vegna þess að til er annað
fólk í heiminum sem er ólíkt því
sjálfu. Að hluta til er ástæðan hér
á landi vafalaust sú að íslendingar
era einsleit þjóð og engin hefð er
Hver vill láta
veiða sig á stöng?
Ferðin til
Draumalandsins
fyrir því að minnihlutahópar sem
frábrugðnir eru, t.d. sakir litar-
háttar, byggi landið. Það er hins
vegar tímaskekkja að halda að
íslendingar séu stikkfrí í þeirri
mannréttindabaráttu sem fram fer
í heiminum í dag. Mannréttindi
og baráttan fyrir þeim birtist í
ýmsum myndum. Ein af þessum
myndum er barátta samkyn-
hneigðra fyrir sömu þegnréttind-
um og aðrir þjóðfélagsþegnar
njóta á íslandi.
HAUKUR F. HANNESSON,
Baldursgötu 6,
Reykjavík.
TAKIÐMEÐ TAKIÐMEÐ
- tilboð! W - tilboð!
Jarlínn
miðasala i
verslunu
:
Steinars,
íþróttahúsinu
K APLAKRIKA
Hafnarfirði
12.júní
kl. 20.30
versluninni
Hljómalind
og sölustöðum
Listahátíðar
Hafnarfjarðar
upplýsingar og
miðapantanir í
síma 65 49 86
1 I THE
H M HAFNARHORÐUR
M Æ INTERNATIONAL
W f ART FESTIVAL
§ 1 ICELAMD
V ALÞJO0LEC
, 1 LISTAHATIÐ
I HAFNARFIRÐI
4.-50. JÚNÍ
1995
M.Ú-S-I-K&
MrNDI.R
T' K'O
ISLANDhl
umboSllMln
Frá Magnúsi H. Skarphéðinssyni:
FLJÓTLEGA munu flestir þéttbýl-
isbúamir og aðrir landsmenn flykkj-
ast út í náttúrana í leit að gleði fyr-
ir sig og fjölskyldur sínar. Sumir
virðast því miður ekki getað unnað
náttúrunni á annan hátt en að veita
henni óbærilegar þjáningar. Ein
öflug slík aðferð er að fara í svokall-
aðar „stangveiðar". Já, gætið að því
hversu fallegt orð þetta er yfír
munnöngulsveiðar.
Ætli stangveiðimenn geri sér
minnstu grein fyrir því hversu óbæri-
legum þjáningum hann er að valda
laxinum eða urriðanum, eða bara
hvaða físk sem er sem hann veiðir
á öngul?
Nú eru stangveiðimenn ekkert
verra fólk en bara hvaða íslendingur
sem er. Öðru nær. Þetta era yfir-
leitt góðhjartaðir heimilisfeður sem
unna börnum sínum alls hins besta
sem öðrum samborgurum sínum.
En gagnvart fískunum er það hark-
an sex. Menn depla ekki auga yfír
einnar eða tveggja klukkustundar
dauðastríði laxins. Því meiri barátta
með stöngvopnið á veslings fiskinn,
því betra og „skemmtilegra" að sögn
þeirra sem staðið hafa í.
Bestir og hreyknastir eru þessir
ágætu heimilisfeður þegar þeir lenda
í því að þurfa að þreyta allt þrek
og allan lífsvilja úr laxinum helst
klukkutímum saman. „Ég var í þijá
klukkutíma að ná þessum inn!“ Það
er toppurinn að geta sagt frá þessu
við viðhlæjenduma í þessum yndis-
legu útivistarferðum, eins og þær
heita á sumu mannamáli.
En hvað sagði ekki meistarinn frá
Nazareth: „Þú skalt ekki gera öðrum
það sem þú vilt ekki að sjálfum þér
sé gert.“ Er virkilega nánast enginn
hér á landi sem fer eftir þessari
reglu?
Að minnsta kosti veit ég að eng-
inn veiðimaður mundi vilja láta plata
sig sársvangan með mat sem öngull
væri festur innan í og kræktist síðan
fastur einhvers staðar í góminn þeg-
ar reynt væri að bjarga sér frá sá-
rasta sultinum með því að éta þessa
forbölvuðu máltíð úr mannheimum.
Og láta síðan „þreyta sig“ í ca eina
til tvær klst. þar til örmögnun næði
yfirhöndinni og hin ójafna barátta
væri töpuð sem langoftast gerist.
Vill einhver veiðimaður gefa sig
fram sem vildi láta koma svona fram
við sig?
Og hvar er svo allt sannkristna
fólkið hér á landi? Og hvar er nú
allur kærleikurinn sem flestir játast
undir að eiga að sitja sem mest og
víðast fyrir í athöfnum hinna sið-
menntuðu manna? Spyr sá sem ekki
veit.
MAGNÚS H. SKARPHÉÐINSSON,
Grettisgötu 40b, Reykjavík.
Opel Corsa vsk. - bíll
Er þrælsterkur, spameytinn og lipur sendibíll.
Tilvalinn í atvinnureksturinn
-0-
□PEL
Verð kr 696.OOO.- árg. 1992
Verð kr. 559*000.- án vsk.
BÍLHEIMAR
Höfóabakka 9, sími 634000 og 634050
■0-
□PEL
AUKhf