Morgunblaðið - 19.06.1993, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 1993
29
Minning
Leifur Blumenstein
ystu í bæjarmálum Vestmannaeyja
á þessum örlagatímum hefur ekki
verið þökkuð sem skyldi. Ef til vill
verður sú saga skráð, þó að óðum
fækki þeim sem stóðu í þeim hildar-
leik. Sigurgeir var einn þessara
manna. Hann kom sem forseti bæj-
arstjórnar fram af dugnaði og festu.
Forseti íslands sæmdi Sigurgeir
riddarakrossi hinnar íslensku Fálka-
orðu, í virðingarskyni fyrir störf
hans á þessum örlagatímum.
Við Sigurgeir störfum saman í
ritnefnd Framsóknarblaðsins í yfir
tuttugu ár. Við skrifuðum mest af
því sem kom í blaðinu á þessum
árum. Samvinna okkar var mjög
náin, sem á svo mörgum öðrum
sviðum. Oft sat ég við ritvélina, en
Sigurgeir las fyrir. Stundum skaut
ég inn í orði og orði, þar sem mér
fannst betur mega fara. Greinarnar
höfðu yfirbragð Sigurgeirs, með
innskotum J.B., og það voru stund-
um föst skot. Við létum ekki eiga
hjá okkur í orrahríð stjómmálanna,
og mig grunar, að Sigurgeiri hafí
stundum verið kennt um skammir,
sem voru frá mér komnar. Auðvitað
skrifuðum við einnig greinar undir
nafni. Greinarnar urðu margar.
Fyrir síðustu jól skrifaði ég í jóla-
blað Framsóknarblaðsins viðtal við
Sigurgeir. Þar rifjaði hann upp
minningar frá æskuárunum heima
í Haukadal. Það var íþrótt þeirra
systkina, á vetrarkvöldum, að kveð-
ast á og geta gátur. Þegar ég tók
þetta viðtal, var Sigurgeir orðinn
blindur, en hann þuldi upp úr sér
kveðskapinn, og mátti ég hafa mig
allan við að skrifa niður.
Síðast þegar ég heimsótti hann á
sjúkrahúsið var líkamsþrekið orðið
lítið, en pólitíski áhuginn var í fullu
Ijöri. Ég las fyrir hann blaðafréttir
um skuldasöfnun bæjarsjóðs og
hafði hann miklar áhyggjur af þeim.
Einnig rifjaði hann upp ýmislegt
gamalt. Hann ræddi ekki um það
sem framundan var, en virtist sáttur
við lífíð.
Sigurgeir Kristjánsson kvaddi
þetta líf þrotinn að kröftum. Það
var sárt að horfa upp á þennan
sterka og bókhneigða mann sitja í
myrkri. Við vinir hans höfðum von-
að, að hann ætti mörg ár ólifuð í
ró og næði yfír bókum sínum. Hann
átti margt eftir óskrifað, bæði af
skáldskap og þjóðlegum fróðleik.
Eins og áður sagði var hann hafsjór
af fróðleik, og gat mælt fram heilu
kvæðabálkana.
En eitt sinn skal hver deyja, og
þegar heilsan er þrotin, þá er lífið
ekki eftirsóknarvert. Ég þakka Sig-
urgeiri, vini mínum og samheija,
að leiðarlokum fyrir samfylgdina og
bið honum blessunar Guðs. Við
Freyja vottum Björgu, börnunum
og öðrum vandamönnum samúð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þðkk fyrir allt, og allt.
(V. Briem)
Jóhann Björnsson.
Sigurgeir Kristjánsson, fyrrver-
andi forstjóri og forseti bæjarstjórn-
ar Vestmannaeyja, lést laugardag-
inn 5. þ.m. Sigurgeir var fæddur í
Haukadal í Biskupstungum. For-
eldrar hans, Kristján Loftsson og
Guðbjörg Greipsdóttir, bjuggu þar
þá, en fluttust árið 1929 að Felli í
sömu sveit. Sigurgeir lauk prófi frá
Bændaskólanum á Hvanneyri árið
1937 og síðar stundaði hann búnað-
arnám í Svíþjóð veturinn 1946-47.
Sigurgeir ræðst bústjóri að Laug-
ardælum í Árnessýslu árið 1942,
þar sem Kaupfélag Ámesinga rak
stórbú. I því starfí kom fram dugn-
aður hans og árvekni, þar sem unn-
ið var af atorku að uppbyggingu
og framförum, þó að hann stæði
ekki fyrir eigin búi. 0g það segir
sína sögu, að skömmu eftir að Sig-
urgeir hvarf frá þessu starfi árið
1950, hættir Kaupfélag Árnesinga
búrekstrinum og leigir Búnaðar-
sambandi Suðurlands jörðina.
Við brottförina frá Laugardælum
verða þáttaskil á æviferli bóndason-
arins frá Haukdal þegar hann flyst
til Vestmannaeyja, eins og reyndar
svo margir úr sveitum Suðurlands
hafa gert á þessari öld. Fyrstu átta
árin í Vestmannaeyjum er hann lög-
regluþjónn. Við þau störf reynir oft
á líkamlegt atgervi og engum duld-
ist að Sigurgeir var búinn því í rík-
um mæli. Við þau vandasömu verk-
efni mun hann þó fyrst og fremst
hafa beitt öðrum hæfiieikum sínum,
festu, lagni og velvilja, sem voru
áberandi í fari hans. Það kom m.a.
fram í því, að haft var á orði, að
margir þeirra sem á þeim tíma
þurftu á afskiptum hans að halda
urðu stuðningsmenn hans.
Árið 1959 tekur Sigurgeir að sér
forstöðu fyrir Olíufélagið hf. í Vest-
mannaeyjum og gegnir því starfí
um þriggja áratuga skeið. Þar vakti
Sigurgeir á löngum vinnudögum
yfir rekstri og afkomu fyrirtækisins.
Ekki var honum samt síður annt
um að geta orðið við óskum og þörf-
um viðskiptavinanna, sem þurftu
oft á slíku að halda þó að hefð-
bundnum afgreiðslutíma væri lokið.
En það voru margir sem lögðu
leið sína á skrifstofuna til Sigur-
geirs á Básaskersbryggju, þó að
þeir væru ekki í beinum viðskiptaer-
indum. Menn fundu að þangað var
gott að leita góðra ráða og úr-
iausna, þegar þörf var á slíku. Það
var því eðlilegt að leitað væri til
Sigurgeirs til starfa að félagsmál-
um. Kom hann þar víða við, enda
viljinn ríkur til að leggja hveiju
góðu máli lið. Á löngum formanns-
ferli í stjórn Sparisjóðs Vestmanna-
eyja sýndi Sigurgeir að með for-
sjálni og fyrirhyggju er hægt að
byggja upp sterka stofnun jafnframt
því að hlaupa undir bagga með
mörgum þegar mikið liggur við. Og
í samræmi við skoðun hans á gildi
samstarfs og samvinnu tók hann
að sér formennsku í stjórn Kaupfé-
lags Vestmannaeyja.
Þess viðhorfs naut Framsóknar-
flokkurinn líka í ríkum mæli, en
Sigurgeir var einarður baráttumað-
ur hans og burðarás í starfi flokks-
ins í Vestmannaeyjum í áratugi.
Hann var lengi bæjarfulltrúi fyrir
Framsóknarflokkinn, þar af forseti
bæjarstjómar í níu ár. í því starfí
fékk Sigurgeir eldskírn í Heimaeyj-
argosinu 1973. Við þær aðstæður
þurfti forseti að taka erfíðar ákvarð-
anir og bera ábyrgð á þeim umfram
aðra, enda kom þá skýrt fram dugn-
aður Sigurgeirs og karlmennska.
Síðan tók við þrotlaust starf við
uppbygginguna, svo að atvinnu-
rekstur og mannlíf kæmust sem
fyrst í eðlilegt horf. Var ómetanlegt
að hafa trausta forystu meðan því
Grettistaki var lyft.
En Sigurgeir vann fyrir Fram-
sóknarflokkinn á mörgum fleiri svið-
um. Hann átti stærstan þátt í út-
gáfu Framsóknarblaðsins í Vest-
mannaeyjum og setti þar fram skoð-
anir sínar á málefnum bæjar og
þjóðfélags í rituðu máli með skýmm
og auðskildum rökum. Hann átti
lengi sæti í miðstjóm Framsóknar-
flokksins og sótti flokksþing. Þá tók
hann þátt í starfi Kjördæmissam-
bands Framsóknarmanna á Suður-
landi frá stofnun þess og á meðan
heilsa leyfði. í þessum störfum sín-
um lagði hann áherslu á að þau
yrðu til að efla fylgi Framsóknar-
flokksins í Vestmannaeyjum og
hlífði sér hvergi til að vinna að þeim
málstað, sem hann hafði einlæga
sannfæringu fyrir að væri Vest-
mannaeyingum mikils virði. Fram-
sóknarflokkurinn stendur í mikilli
þakkarskuld við Sigurgeir Kristj-
ánsson fyrir allt hans óeigingjarna
starf í þágu þess málefnis, sem
hann bar svo mjög fyrir btjósti.
Ég vil að leiðarlokum færa þakk-
ir mínar fyrir einlæga vináttu frá
okkar fyrstu kynnum. Það var ómet-
anlegt að eiga það víst að vera jafn-
an tekið með opnum örmum, hvort
sem var á skrifstofu hans eða heim-
ili þeirra hjóna. Það tekur nokkurn
tíma að átta sig á því til fulls að
Sigurgeir er ekki lengur að finna
þegar komið er til Vestmannaéyja.
Guð blessi eiginkonu hans,
Björgu Ágústsdóttur, og fjölskyldu
alla.
Jón Helgason.
Þegar minnast skal Sigurgeirs
Kristjánssonar kemur margt upp í
hugann. Hér verður einkum vikið
að starfi hans fyrir Sparisjóð Vest-
mannaeyja. Sigurgeir var kjörinn
úr hópi ábyrgðarmanna í stjórn
sjóðsins á aðalfundi 1958. Þá hafði
sjóðurinn starfað í rúm 15 ár og
hafði lengst á þeim tíma búið við
þröngan húsakost. Fljótlega eftir
að Sigurgeir tók sæti í stjóminni
var tekin ákvörðun um að ráðast í
byggingu framtíðarhúsnæðis fyrir
sparisjóðinn og var hluti þess tekinn
í notkun á 20 ára afmæli hans 1962.
Sigurgeir var mikill félagsmálamað-
ur og átti meðal annars sæti í bæjar-
stjórn Vestmannaeyja 1962-1982,
þar af sem forseti bæjarstjórnar
1966-1975.
Árið 1974 tók Sigurgeir við for-
mennsku í stjórn sparisjóðsins, en
þá létu samtímis af stjórnunarstörf-
um þeir Þorsteinn Þ. Víglundsson,
frumkvöðull að stofnun sjóðsins og
sparisjóðsstjóri frá stofnun 1947,
og Sveinn Guðmundsson, sem gegnt
hafði formennsku í stjóm frá 1965.
í formannstíð Sigurgeirs hélt
sparisjóðurinn áfram að dafna og
þegar hann lét af störfum í stjórn
á síðasta ári af heilsufarsástæðum,
hillti undir það að sparisjóðurinn
tæki í notkun stærra og glæsilegra
húsnæði sem svarar nútímakröfum
í bankastarfsemi.
Með fráfalli Sigurgeirs Kristjáns-
sonar er horfinn af sjónarsviðinu
merkur samferðamaður sem setti
svip sinn á bæjarfélagið. Stjómend-
ur og starfsfólk Sparisjóðs Vest-
mannaeyja minnast hans með hlý-
hug og þakka mikið og óeigingjamt
starf í þágu sjóðsins á löngum
starfsferli. Að leiðarlokum sendum
við eftirlifandi eiginkonu, Björgu
Ágústsdóttur, og fjölskyldu innileg-
ar samúðarkveðjur.
Stjórn Sparisjóðs
Vestmannaeyja.
Sigurgeir Kristjánsson er látinn.
Með honum er horfinn af sjónarsvið-
inu einn af merkustu samtímamönn-
um okkar Vestmanneyinga. Störf
hans í þágu byggðarlagsins vom
margvísleg og hann átti stóran þátt
í að koma fjölmörgum framfaramál-
um í höfn byggðarlaginu til heilla.
Við kynntumst Sigurgeiri fyrst
og fremst vegna starfa hans í bæj-
arstjórn Vestmannaeyja. Þar sátum
við saman í meirihluta kjörtímabilið
1978-1982. Á því kjörtímabili var
unnið að mörgum stórverkefnum í
Vestmannaeyjum. Má þar nefna
lagningu hitaveitunnar, úrbætur í
umhverfísmálum með lagningu
skolpleiðslu út fyrir Eiði, byggingu
Skipalyftunnar o.fl. Á þeim tíma
reyndi mjög á samhentan meirihluta
og einstaklinga sem höfðu kjark og
vilja til að standa í stórræðum. Inn-
an meirihlutans var Sigurgeir mjög
sterkur og jafnan var hann tilbúinn
með farsælar úrlausnir á hinum
margvíslegu málum. Sigurgeir fór
ekki með neinum gassagangi þegar
hann fylgdi málum sínum eftir, held-
ur vann hann þeim brautargengi
með yfírvegun og af vandvirkni.
Þetta varð til þess að bæði samheij-
ar hans og andstæðingar í bæjar-
málum hlustuðu vel á allt það sem
hann hafði fram að færa. Það var
fyrirfram vitað að tillögur hans voru
vel ígrundaðar og þeim var óhætt
að fylgja. Sigurgeir lék þannig afar
mikilvægt hlutverk á miklum framf-
arartímum fyrir byggðarlagið.
Sigurgeir Kristjánsson var
skemmtilegur maður. Frásagnar-
gáfa hans var mikil. Hann kunni
óteljandi sögur af öllum gerðum og
það var oft unun að hlusta á hann
segja frá á sinn Iíflega og skemmti-
lega hátt. Þá hafði hann afar gaman
af kveðskap og kunni ógrynni
kvæða. Hann var sjálfur góður
kvæðasmiður og orti heilu bálkana
um ýmis atvik úr hinu daglega lífi.
Jafnan voru kvæði hans blandin
kímni, sum gátu verið hvöss, en öll
voru þau skemmtileg og vel ort.
Við fráfall Sigurgeirs Kristjáns-
sonar minnumst við manns sem setti
mark sitt á Vestmannaeyjar og lagði
sig fram um að stuðla að framförum
og bættu samfélagi. Við vottum
eftirlifandi eiginkonu Sigurgeirs,
Björgu Ágústsdóttur, börnum þeirra
og fjölskyldum, okkar dýpstu sam-
úð.
Sveinn Tómasson, Ragnar
Óskarsson.
Fæddur 12. ágúst 1930
Dáinn 11. júní 1993
Hún kom eins og högg, fregnin
um það að vinur minn Leifur Blum-
enstein væri látinn. Að vísu var mér
kunnugt um að hann ætti við visst
heilsuvandamál að stríða, en mig
óraði ekki fyrir að kallið mikla kæmi
svona fljótt.
Leifur var fæddur 12. ágúst 1930
og var því ekki fullra 63 ára er
hann lést 11. júní sl. Aldursins
vegna hafði hann því getað tekist á
við mörg verkefni um sinn.
Æviatriði hans rek ég ekki hér,
því að um það eru aðrir færari en
ég. Kynni okkar hófust ekki að ráði
fyrr en á 8. áratugnum, en frá þeim
kynnum á ég margs góðs að minn-
ast.
Leifur var byggingafræðingur og
starfaði lengst hjá Reykjavíkurborg.
Hafði hann þá m.a. umsjón , tneð
endurnýjun og viðhaldi gamalla
bygginga á vegum borgarinnar, en
það var einmitt sérgrein hans. Síð-
ustu árin starfaði hann sjálfstætt,
en þó ávallt við sömu verkefni. Sér-
grein sína kenndi hann einnig um
langt skeið við Meistaraskólann og
Tækniskólann, enda var þekking
hans á þessu sviði afar mikil.
Það var einmitt í sambandi við
gömul hús að leiðir okkar lágu sam-
an, og áttum við þar oft mikið og
gott samstarf. Þar þróuðust kynni
okkar og vinátta sem mér var lær-
dómsrík og mikils virði.
í öllum störfum sínum var Leifur
ákaflega vandvirkur og gerði
strangar kröfur um framkvæmd
verka og frágang. Samviskusemi
hans var einstök og nákvæmnin
einnig.
Ég tel mér það mikla gæfu að
hafa kynnst Leifí Blumenstein og
átt við hann margvíslegt og gott
samstarf um áhugaefni okkar
beggja. Vináttu hans mun ég ávallt
minnast og þakka.
Úr fjarlægð sendi ég ástvinum
hans hlýjar samúðarkveðjur.
Bjarni Böðvarsson.
Vinur minn Leifur Blumenstein
er látinn.
Hann gerði við gömul hús af
sjaldgæfri natni og ræktarsemi,
dustaði af þeim rykið og hóf þau
til virðingar á ný. Þetta gerði hann
betur en aðrir. Éinu sinni heyrði ég
af útlendum herramanni sem hafði
nef fyrir gömlum húsum. Besta
skemmtun hans var að láta binda
fyrir augun á sér og fara síðan hönd-
um um gamla strikaða dyrafalda
og sannreyna hvort hann gæti ald-
ursgreint þá blindandi. Þess háttar
maður var Leifur. Hann hlýddi köll-
un sinni af eldmóði og trúmennsku.
Efnisfræði og deililausnir áttu hug
hans allan og í þeim efnum var for-
vitni hans óseðjandi. Hann aflaði sér
staðgóðrar þekkingar á gamalli
bygginga'rhefð, en hann var einnig
opinn fyrir nýjungum, sótti reglu-
lega námskeið erlendis og skoðaði
sýningar. Af eðlislægu næmi vissi
hann að í byggingarlist eru hvers-
dagsleg smáatriði salt jarðar. Járn-
varða timburhúsið frá síðustu alda-
mótum þekkti hann út i hörgul og
er það mál manna að í þeim fræðum
hafi enginn staðið honum á sporði.
Þegar hafist var handa um endur-
bætur á Viðeyjarstofu á vegum
Reykjavíkurborgar var hann þess
fýsandi að kynna sér steinhlaðin hús
frá átjándu öld. Tókst þá með okkur
hið ágætasta samstarf, en hann
lagði á ráðin um tæknilegan frá-
gang og annaðist eftirlit á bygging-
arstað. Þar hélt hann vörð um hönn-
un og gæði og samdi aldrei um af-
slátt. Að mörgu var að huga en
jafnan þótti okkur sem lamir og
gluggajárn væru hans ær og kýr.
Og úti í eyju undi hann því illa að
þurfa að velja slíkt og þvílíkt af
vörulista, hélt utan til Hafnar og
gróf þar upp járn af dönskum
glugga frá 1750 sem við létum
smíða eftir og setja á allar grindur.
Og mikið prýða nú gluggajárnin
hans Leifs litlu höllina í Viðey.
Það voru forréttindi Leifs að geta
bæði miðlað af reynslu sinni í orði
og framkvæmd, en um langan aldur
kenndi hann og hannaði jöfnum
höndum og lá ekki á liði sínu þegar
til hans var leitað. Hann var stoltur
af kunnáttu sinni, formfastur leið-
beinandi og viðhorf hans til mann-
virðinga af þýskum toga.
Nú er þessi herramaður allur, en
víða í Reykjavík og sums staðar úti
á landi standa prúðbúin hús og lofa
meistarann.
Þorsteinn Gunnarsson.
Okkur langar í örfáum orðum
að kveðja góðan mann. Kynni okk-
ar, sem nú störfum á Árbæjar-
safni, af Leifi voru afar ánægjuleg.
Á árum áður vann Leifur mikið
fyrir Árbæjarsafn sem sérfræðing-
ur í byggingarsögu og meðlimur í
stjórn safsins. Síðan skildu leiðir
um sinn, en árið 1990 var Leifur
ráðinn sem faglegur ráðgjafi við
hönnun endurbyggingar Lækjar-
götu 4. Þekking Leifs á viðfangs-
efninu var mikil og var samstarfið
við hann því árangursríkt. Var hann
óþreytandi við að leysa úr þörfum
safnsins á vinnuaðstöðu í húsinu
án þess að slaka á kröfum sem
fylgja því að endurbyggja sögulegt
hús á safni.
Fáir gerðu sér betur grein fyrir
mikilvægi þess við endurbætur
gamalla húsa samkvæmt uppruna-
legri mynd, að hvert smáatriði þarf
að vera rétt af hendi leyst þannig
að heildarútkoman verði sannferð-
ug. Þar var Leifur framarlega í sínu
fagi og gætu hönnuðir sem hafa
með endurgerð hins eldri húsakosts
okkar að gera án efa tekið sér Leif
þar til fyrirmyndar.
Á síðstliðnu ári áttum við sam-
starf við hann vegna endurgerðar
svokallaðs Hillebrandtshúss á
Blönduósi. Honum hafði verið bent
á að á Árbæjarsafni væri unnið að
athugunum á skjallegum heimildum
um hús einokunarverslunar Dana á
18. öld í tengslum við rannsóknir á
elstu byggð í Reykjavík. Óskaði
Leifur eftir aðstoð Árbæjarsafns við
rannsókn á flókinni sögu hússins.
Reyndist þessi samvinna okkur
fróðleg og skemmtileg. Túlkun og
skilningur Leifs á þeim gögnum
sem við höfðum fram að færa var
góður og var oft gefandi að fylgj-
ast með Leifi er hann velti fyrir sér
þeirri stefnu sem taka bæri í endur-
gerð hússins. Það var því mikið
reiðarslag fyrir Leif er klippt var á
þessar athuganir og honum tilkynnt
að krafta hans væri ekki lengur
óskað. Það eru verkin sem tala og
eru þær endurbyggingar sem Leifur
hefur unnið að, yfírleitt í samstarfi
með öðrum, meðal þeirra best
heppnuðu. Fyrir Reykjavíkurborg
hefur Leifur unnið gott starf við
endurbyggingu sögulegra húsa.
Nægir í því sambandi að nefna starf
hans við Viðeyjarstofu, Höfða,
Þingholtsstræti 29 og Iðnaðar-
mannahúsið í Lækjargötu.
Leifur Blumestein var burtkall-
aður fyrir aldur fram. Eftir hann
liggur lítið í rituðu máli utan náms-
gagna er hann útbjó fyrir nemendur
sína í Iðnskólanum og Tækniskóla
íslands. Leifur bjó yfir mikilli þekk-
ingu og reynslu og er það miður
að honum hafi ekki gefist rúm til
ritstarfa til að stuðla þannig að
aukinni þekkingu á eldri húsum.
En slíkt var lítillæti Leifs, að hann
áleit þekkingu sína á viðfangsefn-
inu ekki nægja til útgáfu. Ljóst
má vera að með Leífi hverfur því
mikill fróðleikur og þekking.
Við viljum votta fjölskyldu Leifs -
samúð okkar og þakka fyrir þann
stutta tíma sem við fengum að njóta
krafta hans og þekkingar. Við
munum búa að því í framtíðinni.
Fyrir hönd starfsfólks á Árbæj-
arsafni,
Margrét Hallgrímsdóttir,
Nikulás Úlfar Másson, Hrefna
Róbertsdóttir. ■